Instrukcja_SWOT

Projekt wspó finansowany przez Uni Europejsk ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Instrukcja przygotowania analizy SWOT
w projekcie „Quality of Life”
Instrukcja zosta a przygotowana przez zespó narz dziowców QoL
M. S upi ski
J. Ignacy
A.Kaleta
F. Rydzak
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
1. Wst p
Przygotowane przez Ciebie materia y stanowi b
podsumowanie dotychczasowych
prac prowadzonych w ramach projektu „Quality of Life”. Analiza SWOT pos y do
sformu owania diagnozy sytuacji w sektorze i okre leniu jego uwarunkowa rozwojowych.
Diagnozujemy wi c zarówno uwarunkowania wewn trzne (zale ne od uczestników
sektora), stanowi ce silne b
s abe strony, jak i uwarunkowania rozwojowe (szanse b
zagro enia w otoczeniu) sektora. Analiza SWOT wykorzystuje uj cie dynamiczne,
interesuj ce s zatem nie tyle pojedyncze fakty opisuj ce stan obecny co raczej trendy,
tendencje i zjawiska zachodz ce w sektorze i jego otoczeniu. W ich okre leniu pomocne mog
by zarówno badania pierwotne, jak równie opinie uczestników sektora b
podmiotów
zwi zanych z jego rozwojem. Celem tego etapu jest dokonanie diagnozy, a nie formu owanie
wniosków czy wskazanie pomys ów rozwojowych i okre lenie mo liwo ci dzia ania (b
one
przedmiotem kolejnych etapów).
1. Diagnoza uwarunkowa wewn trznych - sytuacja w sektorze.
Celem pierwszej cz ci analizy SWOT jest ogólna diagnoza sektora i okre lenie potencja u
rozwojowego w sektorze. Wymaga to stwierdzenia jakie czynniki w sektorze maj kluczowe
znaczenie rozwojowe. W tym celu przeanalizuj tendencje w zakresie nast puj cych
czynników:
1) Cechy sektora (np. stopie rozproszenia, zakres wspó pracy, rodzaj kluczowych graczy –
firmy ma e, rednie, du e, krajowe, koncerny zagraniczne)
2) Zasoby (niematerialne – np. kadry, materialne np. technologie, zasoby finansowe)
3) Umiej tno ci (produkcja, marketing i dystrybucja, zarz dzanie)
Na podstawie zebranych informacji wype nij tabel
kluczowych grup przedsi biorstw).
1 dotycz
ca ego sektora (b
Tab. 1. Wzór schematu analizy SWOT sektora [silne, s abe strony].
Czynnik
[cechy, zasoby,
umiej tno ci]
Kierunek zmiany
[w oparciu o jego
dotychczasowy
przebieg]
Charakter czynnika
[silna b
s aba
strona]
Si a wp ywu i
znaczenie czynnika
[w skali od -5 do
+5] *
* gdzie
- 5 oznacza ewidentn s abo o krytycznym znaczeniu dla dalszego rozwoju,
+ 5 ewidentny walor o kluczowym znaczeniu dla przysz ego rozwoju
UWAGA: Je li sektor nie jest jednolity, szczególnie cenne b dzie uszczegó owienie analizy
poprzez podzielenie sektora na w miar jednolite grupy podmiotów (a nawet pojedyncze
przedsi biorstwa) – zw aszcza te o najwi kszym znaczeniu, a nast pnie wype nienie
analogicznej tabeli.
2|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
2. Diagnoza uwarunkowa zewn trznych – szans i zagro
w otoczeniu sektora.
Celem drugiej cz ci analizy SW[OT] jest diagnoza uwarunkowa zewn trznych –
czynników okre laj cych mo liwo ci rozwoju. Z tego punktu widzenia interesuj ce s trendy,
tendencje i zjawiska na które podmioty sektora nie maj bezpo redniego wp ywu, ale które
wp ywaj na nie stanowi c szanse b
zagro enia rozwojowe. Na tym etapie prac nie
okre lamy mo liwo ci ich wykorzystania, gdy wnioskowanie w oparciu o analiz SWOT i
wytyczenie kierunków rozwoju nast pi po przeprowadzeniu niniejszej diagnozy.
Diagnoza uwarunkowa zewn trznych wymaga okre lenia trendów, tendencji, zjawisk i
procesów zachodz cych w krajowym b
globalnym otoczeniu analizowanego sektora (a
wi c poza Dolnym skiem). W tym celu zastanów si i przeanalizuj:
1) Makrootoczenie obejmuj ce
a) Czynniki polityczno-prawne (m.in. regulacje, normy prawne, polityka pa stwa,
wymagania dot. ochrony rodowiska, legislacja)
b) Czynniki ekonomiczne (m.in. stopa PKB, inflacja, kursy walut, bezrobocie)
c) Czynniki spo eczno-demograficzne (m.in. d ugo
ycia, globalizacja modelu i trybu
ycia, zmiany demograficzne spo ecze stw)
d) Czynniki technologiczne (m.in. cz stotliwo , zakres i rodzaj zmian technologii w
sektorze, ilo jej oferentów)
2) Mikrootoczenie obejmuj ce podmioty i obecne otoczenie analizowanego sektora poza
Dolnym skiem
Na podstawie zebranych informacji wype nij tabel 2 w odniesieniu do makro i
mikrootoczenia sektora (b
kluczowych grup przedsi biorstw).
Tab. 2. Wzór schematu analizy SWOT sektora [szanse, zagro enia].
Czynnik
[makrootoczenie,
mikrootocznie]
Kierunek zmiany
[w oparciu o jego
dotychczasowy
przebieg]
Charakter czynnika
[szansa b
zagro enie]
Si a wp ywu i
znaczenie czynnika
[w skali od -5 do
+5] *
* gdzie
- 5 oznacza ewidentne zagro enie o krytycznym znaczeniu dla dalszego rozwoju,
+ 5 ewidentn szans o kluczowym znaczeniu dla przysz ego rozwoju
UWAGA: Je li sektor nie jest jednolity, szczególnie cenne b dzie uszczegó owienie analizy
poprzez podzielenie sektora na w miar jednolite grupy podmiotów (a nawet pojedyncze
przedsi biorstwa) – zw aszcza te o najwi kszym znaczeniu, a nast pnie wype nienie
analogicznej tabeli.
3|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
3. Podsumowanie - wybór i hierarchizacja kluczowych czynników.
Celem podsumowania jest odkrycie czynników wewn trznych i zewn trznych kluczowych
dla rozwoju sektora b
jego najwa niejszych podmiotów. Z tego punktu widzenia
interesuj ce s trendy, tendencje i zjawiska które maj najwi ksze znacznie. Przegl dnij
jeszcze raz (najlepiej po kilku dniach) czynniki wskazane w tabeli 1 i tabeli 2 analizy SWOT.
Zastanów si
i wybierz max. po 3-4 najwa niejsze wewn trzne i zewn trzne czynniki
rozwojowe. Je li to mo liwe dokonaj ich hierarchizacji krótko uzasadniaj c swój wybór jak
poni ej. B dzie to szczególnie cenne dla dalszego przebiegu prac.
Najwa niejsze czynniki wewn trzne [silne, s abe strony]
wymie najwa niejszy czynnik – pozycja 1 w hierarchii
wymie bardzo wa ny czynnik - pozycja 2…
wymie bardzo wa ny czynnik – pozycja 3 …
Krótkie uzasadnienie wyboru…
Najwa niejsze czynniki zewn trzne [szanse, zagro enia]
wymie najwa niejszy czynnik – pozycja 1 w hierarchii
wymie bardzo wa ny czynnik - pozycja 2…
wymie bardzo wa ny czynnik – pozycja 3 …
Krótkie uzasadnienie wyboru…
Dzi kujemy za czas i prac w
on w przygotowanie analizy SWOT.
4|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
Przyk ad
4. Przygotowanie analizy SWOT (na przyk adzie sektora transportowego)
Przyk ad ilustruje sposób przeprowadzenia diagnozy SWOT dla sektora transportowego z
punktu widzenia jako ci ycia. Analiza ograniczona zosta a do transportu drogowego i
kolejowego, ze wzgl du na ich kluczowy wp yw na wzrost jako ci ycia.
Krok 1- okre lenie tendencji dotycz cych sektora oraz jego otocznia
Przed dokonaniem agregacji zjawisk w czterech blokach analizy SWOT [tabela 1 i 2],
warto dokona ogólnego przegl du najwa niejszych tendencji. Zastanów si i wypisz wszelkie
czynniki i tendencje, które wp ywaj na sektor – zewn trzne i wewn trzne. Dla dalszego
przebiegu prac najistotniejsza jest identyfikacja zjawisk, trendów oraz tendencji, natomiast
ich przyporz dkowanie do wn trza, b
otocznia sektora ma wtórne znaczenie. Podzia
mi dzy wn trzem a otoczeniem sektora mo e mie bowiem p ynny charakter i s y g ównie
porz dkowaniu informacji.
ród istotnych tendencji (widocznych w ostatnich latach) dotycz cych sektora
transportowego i jego otoczenia mo emy wskaza nast puj ce zjawiska:
wysoka rentowno
przewo ników drogowych zlokalizowanych na terenie Polski
mniejsza konkurencyjno
dolno
skich firm transportowych w porównaniu z firmami
woj. wielkopolskiego
coraz wi ksze zasoby finansowe przewo ników drogowych, du a nowoczesno
stopie
i niski
zu ycia u ytkowanych pojazdów spe niaj cych najnowsze normy ochrony
rodowiska
rosn ca jako
zarz dzania firmami transportowymi, dobre kwalifikacje i umiej tno ci
personelu
utrzymywanie si
kosztowej przewagi konkurencyjnej polskich przewo ników
drogowych nad przewo nikami UE (koszty ni sze o oko o 20-30%), co wynika z du ych
ró nic w kosztach wynagrodze ;
silna pozycja konkurencyjna sektora przewozów drogowych, wynikaj ca z konsolidacji i
wzrostu liczby rednich oraz du ych firm
abn ca pozycja konkurencyjna narodowego przewo nika kolejowego PKP Cargo,
obj tego g bok restrukturyzacj , spadek udzia u w rynku na rzecz przewo ników
prywatnych
coraz wi ksza konkurencja na rynku przewozów kolejowych, zagro enie dalszymi
wej ciami na rynek (firmy mi dzynarodowe)
wzrost konsolidacji sektora transportu kolejowego, wzrost znaczenia fuzji i przej
zmniejszanie si transportoch onno ci gospodarki: w latach 1990-2000 wska nik liczby
ton na 1000 USD PKB zmniejszy si z 27 do 15,7 (w UE z 2,0 do 1,9 ton);
zwi kszaj cy si
udzia
przewozów mi dzynarodowych w przewozach ogó em,
5|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
zw aszcza w relacjach z krajami cz onkowskimi UE
trwa y i coraz szybszy wzrost liczby samochodów osobowych
wzrost liczby samochodów ci arowych i ci gników
przejmowanie przez transport samochodowy coraz wi kszej masy adunków od innych
ga zi
spadek kolejowych przewozów pasa erskich do roku 2006, przy jednoczesnym
zmniejszeniu cz stotliwo ci kursowania poci gów;
wzrost liczby przewozów pasa erskich w latach 2006-2009, przy niewielkim
zwi kszeniu liczby uruchamianych poci gów
redukcja d ugo ci eksploatowanej sieci kolejowej, przy jednoczesnym zmniejszeniu jej
obci enia liczonego na 1 km sieci przewozami towarowymi
wzrost znaczenia linii kolejowych o bardzo du ym nat eniu przewozów pasa erskich
mi dzy aglomeracjami miejskimi (ponad 3 mln osób/rok), co stwarza warunki do
efektywnego inwestowania w te linie i przeniesienia cz ci ruchu z przeci onych dróg
krajowych;
wyra ny, ale wci
powstanie
zbyt ma o dynamiczny wzrost przewozów intermodalnych,
podstawowej
struktury
terminali
transportu
kombinowanego,
pozwalaj cych na stworzenie rozwini tego systemu intermodalnego po dokonaniu
inwestycji modernizacyjnych i stworzeniu kilku nowych terminali;
zmniejszanie si udzia u drogi morskiej w obs udze wymiany handlowej
post puj ca zmiana struktury prze adunków w portach morskich, polegaj ca na
zmniejszaniu wielko ci adunków masowych i wzro cie adunków drobnicowych, w tym
kontenerowych;
kilkukrotny wzrost ruchu granicznego, g ównie samochodów osobowych i ci arowych;
bardzo du a dynamika wzrostu ruchu drogowego, znacznie wy sza ni w UE
wzrost liczby wypadków drogowych przy zmniejszeniu ofiar miertelnych, wska nik
miertelnych wypadków drogowych jest jednak wci
utrzymywanie si
wysoki
znacznego odsetka wypadków drogowych z powodu istnienia
niebezpiecznych punktów na sieci drogowej, przebiegu tras tranzytowych przez
miejscowo ci, braku nowoczesnej informacji i telematyki drogowej;
wzrost kosztów zewn trznych transportu (zanieczyszczenie powietrza, ha as,
negatywne oddzia ywanie na klimat i krajobraz, wypadki, kongestia, odpady
eksploatacyjne), wzrost ich udzia u w PKB
zbyt wolny wzrost nak adów z bud etu pa stwa na inwestycje modernizacyjne i
rozwojowe w transporcie, mniejszy ni w UE udzia nak adów na transport ko owy i
kolejowy
6|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
Krok 2 Okre lenie silnych i s abych stron sektora
Przyjrzyj si wszystkim czynnikom, które wypisa
w kroku 1. Zastanów si , które z nich
dotycz g ównie sektora jego cech, zasobów i umiej tno ci. Okre l kierunek zmian, ich
charakter oraz si wp ywu. Wyniki zapisz w tab. 1. Do zobrazowania kierunków zmian mo esz
poni szych strza ek.
Tab. 1. Analiza SWOT sektora [silne, s abe strony].
Czynnik
[cechy, zasoby,
umiej tno ci]
Wysoka rentowno
przewo ników
drogowych,
ich
rosn ce
zasoby
finansowe
Rosn ca
jako
zarz dzania firmami
transportowymi,
wysokie kwalifikacje
i
umiej tno ci
personelu
Utrzymywanie
si
kosztowej przewagi
konkurencyjnej
polskich
przewo ników
drogowych
nad
przewo nikami
UE
(wy cznie
ze
wzgl du na ni sze
ace, a nie dzi ki
odpowiedniej
infrastrukturze)
Coraz
nowocze niejszy
tabor samochodowy
wykorzystywany
przez krajowe firmy
transportowe
Silna
pozycja
konkurencyjna
polskiego
sektora
przewozów
drogowych
Kierunek zmiany
[w oparciu o jego
dotychczasowy
przebieg]
Charakter czynnika
[silna b
s aba
strona]
Si a wp ywu i
znaczenie czynnika
[w skali od -5 do
+5] *
Silna strona
+3
Silna strona
+2
Silna strona
+3
Silna strona
+1
Silna strona
+4
7|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
S aba
konkurencyjno
przewo ników
kolejowych
(osobowych,
towarowych
oraz
intermodalnych)
a
aba strona
tak e
narodowego
przewo nika
towarowego
PKP
Cargo,
obj tego
bok
restrukturyzacj
* gdzie
- 5 oznacza ewidentn s abo o krytycznym znaczeniu dla dalszego rozwoju,
+ 5 ewidentny walor o kluczowym znaczeniu dla przysz ego rozwoju
-2
Krok 2 Okre lenie szans i zagro
w otoczeniu sektora
Przyjrzyj si wszystkim czynnikom, które wypisa
w kroku 1. Zastanów si , które z nich
dotycz g ównie otoczenia sektora. Okre l kierunek zmian, ich charakter oraz si wp ywu.
Wyniki zapisz w tab. 2.
Tab. 2. Analiza SWOT sektora [szanse, zagro enia].
Czynnik
[makrootoczenie,
mikrootocznie]
Stale wysoki poziom
wypadków drogowych
C gle
mniejsza
konkurencyjno
dolno skich
firm
transportowych
w
porównaniu do firm
woj. wielkopolskiego
C gle
niskie
standardy jako ciowe
infrastruktury (drogi –
nacisk na o , kolej –
pr dko )
Wzrost
znaczenia
odcinków
o
charakterze
mi dzynarodowym w
sieci
drogowej
i
kolejowej
Kierunek zmiany
[w oparciu o jego
dotychczasowy
przebieg]
Charakter
czynnika [szansa
zagro enie]
Si a wp ywu i
znaczenie czynnika
[w skali od -5 do
+5] *
Zagro enie
-3
Zagro enie
-2
Zagro enie
-4
Szansa
+2
8|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
Wzrost konkurencji na
rynku
przewozów
kolejowych,
wej cie
globalnych
graczy
(DB)
Wzrost gro by przej
firm transportowych
(ze wzgl du na ich
atrakcyjno )
przez
zagranicznych
potentatów
Wzrost
udzia u
przewozów
mi dzynarodowych w
przewozach ogó em,
zw aszcza z krajami
UE
Wzrost
przewozów
intermodalnych
Coraz
wi ksze
mo liwo ci
korzystania z pomocy
finansowej
UE
w
zakresie
budowy
infrastruktury
transportowej
(drogowej i kolejowej)
Wzrost
zapotrzebowania na
transport, szczególnie
na
przewozy
adunków
wysoko
przetworzonych
Wzrost
kosztów
zewn trznych
transportu
(zanieczyszczenie
powietrza,
ha as,
wypadki,
odpady
eksploatacyjne)
Powolny
wzrost
nak adów z bud etu
pa stwa na inwestycje
modernizacyjne
i
rozwojowe
w
transporcie, mniejszy
ni
w UE udzia
nak adów
na
transport ko owy i
kolejowy
Zagro enie
-2
Zagro enie
-1
Szansa
+3
Szansa
+2
Szansa
+5
Szansa
+3
Zagro enie
-4
Zagro enie
-4
9|Strona
Materia y do przygotowania analizy SWOT
Dla QoL przygotowane przez: M.S upi ski, F.Rydzak, J. Ignacy, A.Kaleta
* gdzie
- 5 oznacza ewidentne zagro enie o krytycznym znaczeniu dla dalszego rozwoju,
+ 5 ewidentn szans o kluczowym znaczeniu dla przysz ego rozwoju
Krok 3 Podsumowanie - wybór i hierarchizacja kluczowych czynników.
Przegl dnij jeszcze raz (najlepiej po kilku dniach) czynniki wskazane w tabeli 1 i 2 analizy
SWOT. Zastanów si i wybierz max. po 3-4 najwa niejsze wewn trzne i zewn trzne czynniki
rozwojowe. Je li to mo liwe dokonaj ich hierarchizacji krótko uzasadniaj c swój wybór.
Najwa niejsze czynniki wewn trzne [silne, s abe strony]
1.
2.
3.
Silna pozycja konkurencyjna krajowego sektora przewozów drogowych
Niska mi dzynarodowa konkurencyjno
krajowych przewozów kolejowych,
osobowych, a zw aszcza towarowych oraz intermodalnych
Utrzymywanie si kosztowej przewagi konkurencyjnej polskich przewo ników
drogowych nad przewo nikami UE (wy cznie ze wzgl du na ni sze p ace, a nie
odpowiedni infrastruktur )
Z punktu widzenia rozwoju sektora najistotniejsza jest silna pozycja konkurencyjna
krajowego sektora przewozów drogowych. Siln stron sektora jest utrzymywanie si
kosztowej przewagi konkurencyjnej polskich przewo ników drogowych nad przewo nikami z
krajów UE. Przyczyni y si do tego jednak wy cznie ni sze p ace, a nie wy sza jako
infrastruktury. Z punktu widzenia wzrostu jako
ycia martwi niska konkurencyjno
przewozów kolejowych, które w obecnym stanie nie stanowi atrakcyjnej alternatywy wobec
przeci onych i zdegradowanych dróg. Skutkiem tego s zmiany w strukturze ga ziowej
prowadz ce do systematycznego wzrostu udzia u transportu drogowego, co jest niekorzystne
ze wzgl du na zwi kszenie zanieczyszczenia rodowiska i zwi zany z tym spadek jako ci ycia.
Najwa niejsze czynniki zewn trzne [szanse, zagro enia]
1.
2.
3.
Coraz wi ksze mo liwo ci korzystania z pomocy finansowej UE w zakresie budowy
infrastruktury transportowej (drogowej i kolejowej)
Powolny wzrost nak adów z bud etu pa stwa na inwestycje modernizacyjne i
rozwojowe w transporcie, mniejszy ni w UE udzia nak adów na transport ko owy i
kolejowy
Wzrost kosztów zewn trznych transportu (zanieczyszczenie powietrza, ha as,
wypadki, odpady eksploatacyjne)
Inwestycje w nowoczesn infrastruktur transportow i logistyk stanowi podstaw
konkurencyjno ci sektora transportowego i ca ej gospodarki. Mimo du ych zaleg ci w tym
zakresie w Polsce udzia nak adów na transport ko owy i kolejowy jest mniejszy ni w
rozwini tych krajach UE, które posiadaj ju infrastruktur o znacznie wy szej jako ci. Wobec
bardzo wysokich kosztów modernizacji ogromn szans nadrobienia zaleg ci daj coraz
wi ksze mo liwo ci korzystania z pomocy finansowej UE. Rozwój transportu niesie ze sob
jednak równie zagro enia. Z punktu widzenia jako ci ycia jednym z nich jest wzrost kosztów
zewn trznych takich jak zanieczyszczenie powietrza, ha as, wypadki, odpady eksploatacyjne.
10 | S t r o n a