docDalsze przyjmowanie i wdrażanie prawa Unii Europejskiej w
download 
Reklamacja Transkrypt
Dalsze przyjmowanie i wdrażanie prawa Unii Europejskiej w
BEZPIECZEÑSTWO PRACY 6/2002 dr in¿. DANIEL PODGÓRSKI Centralny Instytut Ochrony Pracy Projekt PHARE Dalsze przyjmowanie i wdra¿anie prawa Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz bli¿szy termin uzyskania przez Polskê cz³onkostwa w Unii Europejskiej powoduje, ¿e proces dostosowywania polskich przepisów prawnych z dziedziny bezpieczeñstwa i higieny pracy do prawa Unii jest ju¿ bardzo zaawansowany. W ostatnich latach by³y i s¹ nadal podejmowane ró¿ne dzia³ania wspieraj¹ce polskie przedsiêbiorstwa we wdra¿aniu tych przepisów do praktyki. Najwa¿niejszym z nich by³ strategiczny program rz¹dowy pn. Bezpieczeñstwo i ochrona zdrowia cz³owieka w rodowisku pracy, ustanowiony 1994 r. przez Radê Ministrów na wniosek ministra pracy i ministra zdrowia. Program by³ realizowany w latach 1995-2001 (od 2000 r. jako rz¹dowy program wieloletni) przez ponad czterdzieci instytutów naukowo-badawczych i uczelni wy¿szych. G³ównymi wykonawcami i koordynatorami prac naukowo-badawczych i wdro¿eniowych by³y: Centralny Instytut Ochrony Pracy w Warszawie i Instytut Medycyny Pracy w £odzi. W ramach programu zrealizowano 339 prac naukowo-badawczych, sporód których wiele dotyczy³o doskonalenia rozwi¹zañ prawnych w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy z uwzglêdnieniem dyrektyw Wspólnot Europejskich, a wiêkszoæ by³a ukierunkowana na zapewnienie praktycznego wdro¿enia postanowieñ tych dyrektyw przez polskich pracodawców. Jednym z kolejnych dzia³añ zainicjowanych w celu wspierania praktycznego wdra¿ania w Polsce prawa unijnego jest projekt PHARE PL 99/ IB-SO-01 pn. Dalsze przyjmowanie i wdra¿anie prawa Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy realizowany od 2000 r. przez Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej w ramach parafowanej przez Komisjê Europejsk¹ polsko-francuskiej umowy bliniaczej. Sygnatariuszami tej umowy ze strony francuskiej jest Ministerstwo Zatrudnienia i Solidarnoci we wspó³pracy z Pañstwowym Instytutem Badawczym Bezpieczeñstwa i Higieny Pracy (INRS), za ze strony polskiej Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej we wspó³pracy z Centralnym Instytutem Ochrony Pracy. Beneficjentami projektu s¹ polscy pracodawcy, partnerzy spo³eczni oraz Pañstwowa Inspekcja Pracy. Obecnie po dwóch latach realizacji zbli¿a siê termin jego zakoñczenia. Koncepcja i cele projektu Celem projektu jest wspieranie polskich w³adz i instytucji przez ekspertów francuskich w procesie przejmowania i wdra¿ania do praktyki przedsiêbiorstw dorobku prawnego Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy. Zakres projektu obejmuje siedem nastêpuj¹cych dyrektyw: 1) 89/391 o wprowadzaniu rodków wspieraj¹cych poprawê stanu bezpieczeñstwa i zdro- 2 wia pracowników podczas pracy (tzw. dyrektywa ramowa), 2) 89/654 dotycz¹ca minimalnych wymagañ bezpieczeñstwa i zdrowia w miejscu pracy, 3) 89/655 + 95/63 dotycz¹ca minimalnych wymagañ w dziedzinie bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia przy u¿ytkowaniu przez pracowników sprzêtu roboczego podczas pracy, 4) 89/656 w sprawie minimalnych wymagañ bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia dotycz¹cych stosowania przez pracowników rodków ochrony indywidualnej w miejscu pracy, 5) 90/269 o minimalnych wymaganiach zdrowia i bezpieczeñstwa podczas rêcznego przenoszenia ciê¿arów, je¿eli istnieje zagro¿enie dla zdrowia pracowników, zw³aszcza uszkodzenia krêgos³upa, 6) 2000/39 ustanawiaj¹ca listê indykatywnych dopuszczalnych wartoci szkodliwych czynników w miejscu pracy, 7) 92/58 w sprawie minimalnych wymagañ dotycz¹cych znaków bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia w miejscach pracy. Struktura projektu sk³ada siê z zadañ ukierunkowanych na realizacjê trzech celów: cel pierwszy: przeniesienie do prawa polskiego postanowieñ piêciu dyrektyw (wymienionych w pkt. 3-7) cel drugi: zapewnienie metod i narzêdzi wspomagaj¹cych praktyczne wdro¿enie siedmiu dyrektyw w przedsiêbiorstwach cel trzeci: rozpowszechnianie informacji w zakresie postanowieñ wdra¿anych dyrektyw oraz sposobów ich praktycznego wdra¿ania. Realizacja pierwszego celu wymaga³a analizy istniej¹cego w Polsce systemu prewencji w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz skutków prawnych i ekonomicznych wdro¿enia wymienionych dyrektyw, a tak¿e przygotowania odpowiednich tekstów prawnych przenosz¹cych do prawa polskiego postanowienia piêciu dyrektyw. Cel drugi dotyczy wprowadzania w ¿ycie wymienionych dyrektyw i obejmuje powo³anie oraz przeszkolenie grupy konsultantów w dziedzinie wdra¿ania metod oceny ryzyka zawodowego, a tak¿e promowania systemowego zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. Cel trzeci zak³ada szerokie upowszechnianie wiedzy o postanowieniach siedmiu wdra¿anych dyrektyw, a w szczególnoci rozpowszechnianie w przedsiêbiorstwach informacji dotycz¹cych interpretacji przepisów prawnych z dziedziny bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz informacji o metodach i narzêdziach wspomagaj¹cych ich wdra¿anie, z uwzglêdnieniem metod oceny ryzyka zawodowego i systemowego zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. W szczególnoci zadania realizowane w ramach tego celu obejmowa³y: dzia³alnoæ szkoleniow¹ na rzecz pracodawców, pracowników oraz Pañstwowej Inspekcji Pracy dystrybucjê ulotek i broszur informacyjnych do wielu przedsiêbiorstw w ca³ej Polsce stworzenie serwisu informacyjnego w Internecie zorganizowanie w Polsce miêdzynarodowej konferencji o tematyce zwi¹zanej z zakresem dzia³añ zrealizowanych w ramach projektu PHARE. W obrêbie ka¿dego celu umowa miêdzy Polsk¹ a Francj¹ okreli³a szczegó³owo zadania do realizacji, rodki mo¿liwe do wykorzystania oraz zakresy odpowiedzialnoci obu stron. Wyniki realizacji projektu Za wykonanie zadañ w ramach celu pierwszego by³o odpowiedzialne Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej, za zadania celu drugiego i trzeciego wykonywa³ Centralny Instytut Ochrony Pracy. Za prawid³ow¹ realizacjê i koordynacjê ca³oci projektu PHARE odpowiada Doradca Przedakcesyjny przy Ministerstwie Pracy i Polityki Spo³ecznej Pan Herve Janiaut. Cel pierwszy: przeniesienie do prawa polskiego piêciu dyrektyw W wyniku realizacji zadañ w obrêbie celu pierwszego, czyli przeniesienia do prawa polskiego piêciu dyrektyw stanowi¹cych czêæ dorobku prawnego UE w dziedzinie bezpieczeñstwa i higieny pracy, stan wdra¿ania dyrektyw objêtych projektem jest obecnie nastêpuj¹cy: prawo polskie w pe³ni uwzglêdnia postanowienia trzech dyrektyw 89/391, 89/654 i 90/269, za w przypadku pozosta³ych dyrektyw 89/655 + 95.63, 89/ 656, 2000/39 i 92/58 przygotowano ju¿ projekty odpowiednich przepisów prawnych, które zostan¹ wydane jeszcze w bie¿¹cym roku. Cel drugi: praktyczne wdro¿enie siedmiu dyrektyw Realizacja tego celu polega³a na opracowaniu metod i narzêdzi techniczno-organizacyjnych oraz zasad systemowego zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy, wspieraj¹cych wdra¿anie w polskich przedsiêbiorstwach przepisów przenosz¹cych wymagania dyrektyw Wspólnot Europejskich. W celu stworzenia nowych instrumentów umo¿liwiaj¹cych wdra¿anie objêtych projektem dyrektyw, dokonano analizy potrzeb w zakresie metod, materia³ów informacyjnych (poradników), narzêdzi itp., które powinny byæ wykorzystywane w przedsiêbiorstwach w procesie praktycznego wprowadzania w ¿ycie uregulowañ wymienionych dyrektyw. W tym celu przeanalizowano istniej¹ce w UE i w Polsce metody, poradniki, narzêdzia itp., które mo¿na by³oby wykorzystaæ w polskich przedsiêbiorstwach oraz dokonano ich wyboru do dalszego wykorzystania w realizacji projektu. Z udzia³em ekspertów z Francji i Wielkiej Brytanii odby³y siê seminaria, których celem by³o opracowanie skutecznych metod promocji metod i narzêdzi oceny ryzyka BEZPIECZEÑSTWO PRACY 6/2002 zawodowego oraz zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. Nastêpnie wy³oniono i wyszkolono trzydziestoosobow¹ grupê polskich ekspertów (12 z CIOP i 18 z PIP), którzy bêd¹ pe³niæ rolê konsultantów w przedsiêbiorstwach w dziedzinie systemowego zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy, a zw³aszcza w zakresie wdra¿ania metod oceny ryzyka zawodowego. Program szkolenia konsultantów by³ realizowany w trzech etapach: szkolenie w pierwszym i trzecim etapie trwa³o 10 dni i przeprowadzono je w Polsce, a w etapie drugim trwa³o 8 dni i odby³o siê we Francji. Nastêpnie kompetencje konsultantów poddano weryfikacji i dalszemu doskonaleniu przez udzia³ w programie pilota¿owych konsultacji w szeciu wybranych przedsiêbiorstwach, które zadeklarowa³y chêæ udzia³u w tym projekcie. Konsultacje w ka¿dym z tych przedsiêbiorstw przeprowadza³y grupy sk³adaj¹ce siê z piêciu ekspertów (3 z PIP i 2 z CIOP). W ramach konsultacji miêdzy innymi dokonywano rozpoznawania stanu zaawansowania przedsiêbiorstw w przeprowadzaniu oceny ryzyka zawodowego, stosowanych metod analizy wypadków przy pracy, prawid³owoci zastosowania odpowiednich rodków ochronnych i zapobiegawczych oraz prowadzenia dokumentacji zwi¹zanej z zarz¹dzaniem bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. Na podstawie tego rozpoznania eksperci oceniali i doradzali, jakie dzia³ania nale¿y podj¹æ w celu ograniczenia ryzyka zawodowego oraz które elementy systemu zarz¹dzania bezpieczeñstwem i higien¹ pracy nale¿y wdro¿yæ lub udoskonaliæ, aby osi¹gn¹æ wymiern¹ poprawê stanu bezpieczeñstwa i higieny pracy w przedsiêbiorstwie. Omówienie i ocena rezultatów programu pilota¿owych konsultacji nast¹pi podczas planowanej konferencji miêdzynarodowej. W wyniku dokonanego pilota¿u opracowano równie¿ system informowania ró¿nych grup odbiorców w zakresie przepisów prawnych przenosz¹cych dyrektywy, systemowego zarz¹dzania bhp i oceny ryzyka zawodowego. Opracowano tak¿e wymagania techniczne dotycz¹ce sprzêtu i oprogramowania do budowy i uruchomienia w sieci internetu krajowego centrum informacyjnego w dziedzinie bhp, a nastêpnie dokonano ich instalacji i uruchomienia. Cel trzeci: rozpowszechnianie informacji w zakresie wdra¿anych dyrektyw Jak wczeniej wspomniano cel ten obejmuje szerokie upowszechnianie wiedzy o postanowieniach siedmiu wymienionych dyrektyw oraz informacji o metodach i narzêdziach wspomagaj¹cych ich wdra¿anie, miêdzy innymi przez dzia³alnoæ szkoleniow¹ na rzecz pracodawców, pracowników oraz Pañstwowej Inspekcji Pracy. W tym zakresie na wstêpie dokonano wyboru kandydatów na wyk³adowców (10 pracowników CIOP i 10 inspektorów PIP), a nastêpnie zapewniono im przeszkolenie. Program szkolenia zrealizowano w trzech etapach w ci¹gu 8 dni (5 dni w Polsce i 3 we Francji). W wyniku tych szkoleñ opracowano materia³y dydaktyczne dla wyk³adowców przewidziane do wykorzystania podczas seminariów szkoleniowych, a tak¿e opracowano i wydrukowano materia³y informacyjne przeznaczone do dystrybucji wród uczestników tych seminariów. Wyk³adowcy z PIP zostali zaanga¿owani do prowadzenia szkoleñ organizowanych w Okrêgowych Inspektoratach Pracy oraz w G³ównym Inspektoracie Pracy, natomiast wyk³adowcy z CIOP zajmowali siê upowszechnianiem wiedzy o wdra¿anych dyrektywach wród partnerów spo³ecz- nych. Przy wspó³pracy z centralami zwi¹zków zawodowych NSZZ Solidarnoæ i OPZZ zorganizowano i przeprowadzono 34 seminaria szkoleniowe dla ponad 2200 przedstawicieli pracowników, natomiast we wspó³pracy z Pañstwow¹ Agencj¹ Rozwoju Przedsiêbiorczoci odby³o siê 7 seminariów dla ponad 1000 przedstawicieli pracodawców i s³u¿b bezpieczeñstwa i higieny pracy. Zorganizowa³y je organizacje i fundacje zajmuj¹ce siê wspieraniem przedsiêbiorczoci oraz rozwojem ma³ych i rednich przedsiêbiorstw. Seminaria dla przedstawicieli pracowników odby³y siê we wszystkich regionach Polski, natomiast seminaria dla pracodawców i s³u¿b bezpieczeñstwa i higieny pracy zorganizowano w Gdañsku, Poznaniu, Warszawie, Wroc³awiu, Krakowie, £odzi i Katowicach. W zakresie szerokiej dystrybucji materia³ów informacyjnych dokonano na wstêpie t³umaczenia na jêzyk polski i adaptacji merytorycznej do warunków polskich wybranych 2 ulotek i 13 broszur dostarczonych przez stronê francusk¹. Ponadto w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy opracowano 10 oryginalnych ulotek oraz 1 broszurê na podstawie opracowañ w³asnych. Materia³y te bêd¹ wydrukowane w ³¹cznym nak³adzie ok. 800 tysiêcy egzemplarzy i zostan¹ bezp³atnie rozpowszechnione w Polsce. A oto ich tytu³y: Ulotki Ocena ryzyka zawodowego w piêciu krokach n Co to jest system zarz¹dzania bhp i jak go wdro¿yæ w przedsiêbiorstwie? n STER Komputerowy System Wspomagaj¹cy Zarz¹dzanie Bezpieczeñstwem i Higien¹ Pracy n Bezpieczeñstwo i higiena pracy w u¿ytkowaniu maszyn n rodki ochrony indywidualnej zasady doboru i stosowania n Zagro¿enia chemiczne w rodowisku pracy n Znaki i sygna³y bezpieczeñstwa. Drogowskazy do zapewnienia bezpieczeñstwa i ochrony zdrowia pracownika w miejscu pracy n Ocena ryzyka zawodowego przy rêcznych pracach transportowych n Oceñ swoje obci¹¿enie pracami wymagaj¹cymi rêcznego przenoszenia ciê¿arów. Sprawd, czy prawid³owo wykonujesz rêczne prace transportowe n Sprawd, czy twoja pozycja przy pracy jest prawid³owa n Wymagania dotycz¹ce bezpieczeñstwa i higieny pracy przy rêcznych pracach transportowych n Eksperckie metody oceny ryzyka zawodowego zwi¹zanego z wykonywaniem rêcznych prac transportowych n Broszury n Jak zarz¹dzaæ bezpieczeñstwem i higien¹ pracy i osi¹gn¹æ sukces n Nauczanie zasad analizy wypadków. Drzewo przyczyn n Projektowanie miejsc pracy. Postêpowanie, metody i wiedza techniczna n Maszyny i inne urz¹dzenia techniczne. Bezpieczeñstwo, rodki ochrony przed zagro¿eniami mechanicznymi n Bezpieczeñstwo maszyn i urz¹dzeñ produkcyjnych. Analiza ryzyka. Metody eliminacji i ograniczania ryzyka n Projektowanie uk³adów wychwytuj¹cych zanieczyszczenia emitowane przez obrabiarki do drewna n rodki ochrony indywidualnej. Obuwie ochronne n rodki ochrony indywidualnej. Odzie¿ ochronna n rodki ochrony indywidualnej. rodki ochrony r¹k n rodki ochrony indywidualnej. rodki ochrony nóg n rodki ochrony indywidualnej. G³owa i uk³ad oddechowy n rodki ochrony indywidualnej. rodki ochrony oczu i twarzy n Zagro¿enia chemiczne n Kontrola stê¿enia krzemionki krystalicznej w miejscu pracy W osobnych dzia³ach serwisu zostan¹ usystematyzowane informacje na temat obowi¹zuj¹cych w Polsce przepisów prawnych zwi¹zanych z bezpieczeñstwem i higien¹ pracy oraz wyczerpuj¹ce dane dotycz¹ce edukacji w tym zakresie (³¹cznie z przedstawieniem aktualnej oferty Instytutu). W serwisie przewidziano równie¿ udostêpnienie informacji dedykowanych okrelonym grupom odbiorców, np. dla ma³ych i rednich przedsiêbiorstw, szkó³, Liderów Bezpiecznej Pracy oraz upowszechnienie rozszerzonego zbioru informacji nt. rozwi¹zañ zagranicznych obejmuj¹cego dane o najwa¿niejszych organizacjach i wydarzeniach miêdzynarodowych, zwi¹zanych z bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. W serwisie wyeksponowane ponadto bêd¹ wydawnictwa (zw³aszcza nowoci wydawnicze) oraz instrumentarium komputerowe wspomagaj¹ce zarz¹dzanie bezpieczeñstwem i higien¹ pracy w przedsiêbiorstwie. Kierunkiem dalszego rozwoju tego serwisu jest utworzenie uniwersalnego, interdyscyplinarnego portalu informacyjnego, obejmuj¹cego wszystkie zagadnienia oraz zainteresowania u¿ytkowników zwi¹zane z bezpieczeñstwem i ochron¹ zdrowia cz³owieka w rodowisku pracy. Zadaniem koñcz¹cym realizacjê projektu PHARE PL 99/IB-SO-01 pn. Dalsze przyjmowanie i wdra¿anie prawa Unii Europejskiej w zakresie bezpieczeñstwa i higieny pracy jest Miêdzynarodowa Konferencja pt. Bezpieczeñstwo i higiena pracy w przededniu cz³onkostwa Polski w Unii Europejskiej, która odbêdzie siê w dniach 24-26 czerwca 2002 r. w Krakowie. Konferencja stanowi podsumowanie projektu, a jej g³ównym celem jest przedstawienie strategii pañstwa w dziedzinie zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym oraz wyników osi¹gniêtych w projekcie PHARE, w szczególnoci w zakresie wdra¿ania przepisów wynikaj¹cych z przeniesienia do prawa krajowego postanowieñ dyrektyw Unii Europejskiej dotycz¹cej bezpieczeñstwa i higieny pracy. Konferencja bêdzie tak¿e okazj¹ do upowszechnienia dowiadczeñ i opracowanych narzêdzi oraz wzajemnej wymiany pogl¹dów na tematy zwi¹zane z bezpieczeñstwem i higien¹ pracy. Organizatorami konferencji s¹: Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej, Centralny Instytut Ochrony Pracy, Francuskie Ministerstwo Zatrudnienia i Solidarnoci oraz Krajowy Instytut Bezpieczeñstwa i Higieny Pracy (INRS). Przy organizacji Konferencji wspó³pracowali równie¿: Zak³ad Ubezpieczeñ Spo³ecznych, Polska Agencja Rozwoju Przedsiêbiorczoci oraz G³ówny Inspektorat Pracy. W Konferencji wezm¹ udzia³ przedstawiciele organizacji pracodawców, zwi¹zków zawodowych, przedsiêbiorstw, Komisji Europejskiej oraz eksperci z Francji i innych pañstw ³¹cznie oko³o 500 osób. Bêdzie to wa¿ne wydarzenie z punktu widzenia promocji w Polsce i w skali miêdzynarodowej nowego podejcia do bezpieczeñstwa i higieny pracy wynikaj¹cego z dyrektyw Unii Europejskiej. 3
