Sam udział w imprezie integracyjnej nie oznacza, że musimy

Sam udział w imprezie integracyjnej nie oznacza, że musimy zapłacić PIT
Szymon Karpiński Wątpliwości wokół opodatkowania korzyści pracowników z takich spotkań
może rozstrzygnąć tylko Trybunał Konstytucyjny. Przepisy podatkowe i orzecznictwo sądów
nie dają jednoznacznej odpowiedzi.
Opodatkowanie pracowników z tytułu udziału w imprezach integracyjnych od dawna
wywołuje kontrowersje. Był pan pełnomocnikiem spółki, która wygrała ostatnio taką sprawę
przed NSA. Wyrok z 24 stycznia 2013 r. (sygn. akt II FSK 1064/11) przełamuje dotychczasową
– niekorzystną dla podatników – praktykę orzeczniczą. Sąd uznał, że umożliwienie
pracownikowi udziału w imprezie nie jest podstawą do obliczenia opodatkowanego
przychodu. Nie można też obliczyć takiego przychodu, jeśli pracownik sam decyduje o tym, w
jakim zakresie korzysta z zaoferowanych świadczeń. Jak fiskus uzasadnia pobieranie
podatku?
Różnego rodzaju spotkania pracownicze stały się standardem w polskich firmach. Wiele z
nich organizuje wyjazdy integracyjne, obchody rocznic działalności czy też spotkania
świąteczne. Powszechność tego zjawiska powoduje zainteresowanie fiskusa, który zwraca
uwagę na to, czy pracownicy otrzymują korzyść z udziału w tego rodzaju imprezach. Może
ona polegać np. na wysłuchaniu występu zaproszonego artysty, skorzystaniu z posiłków i
napojów czy innych atrakcji. Oczywiście zdaniem fiskusa należy ustalić wartość tych korzyści i
opodatkować ją po stronie pracowników zaproszonych do udziału w imprezie.
Chyba nie ma firmy, która zaakceptowałaby takie podejście organów podatkowych.
Podatnicy widzą przede wszystkim brak możliwości zastosowania lub co najmniej istotne
trudności w zastosowaniu do imprez integracyjnych ogólnych przepisów dotyczących
opodatkowania świadczeń na rzecz pracowników. Odwołując się do istoty podatku
dochodowego, możemy powiedzieć, że opodatkowaniu powinien podlegać jedynie faktyczny
przyrost majątku, czyli faktyczne przysporzenie na rzecz pracownika biorącego udział w
imprezie integracyjnej. Brzmienie przepisów ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 361 z
późn. zm.) pozwala na opodatkowanie jedynie w takich przypadkach, gdy pracownik
faktycznie „skonsumował” udostępnione mu świadczenia, a dodatkowo istnieje obiektywna
możliwość wyliczenia wartości takich skonsumowanych świadczeń. W praktyce jednak jest to
niemożliwe. Trudno wyobrazić sobie kontrolę tego, czy i w jakich ilościach uczestnik imprezy
integracyjnej skorzystał np. ze wszystkich serwowanych posiłków.
Organy podatkowe nie dostrzegają tych trudności?
Odpowiedzią fiskusa jest stwierdzenie, że trudności techniczne w ustaleniu podstawy
opodatkowania nie mogą stanowić przeszkody w zastosowaniu obowiązujących regulacji.
Organy podatkowe uważają, że wartość świadczenia przypadającego na pracownika można
wyliczyć statystycznie, np. dzieląc wszystkie koszty zorganizowania imprezy integracyjnej
przez liczbę zaproszonych uczestników. Moim zdaniem, proponowane uproszczenie nie jest
jednak zgodne z przepisami ustawy o PIT – nie mierzy bowiem faktycznego przysporzenia po
stronie konkretnych osób. Trudno je także zaakceptować z punktu widzenia doświadczenia
życiowego. Podejście fiskusa oznacza przyjęcie założenia, że każdy uczestnik imprezy w tym
samym stopniu skorzystał z oferowanych w jej trakcie świadczeń i atrakcji.
Jak sądy administracyjne orzekały do tej pory w takich sprawach?
Sądy w ostatnich miesiącach stawały zwykle po stronie fiskusa. W wyrokach NSA
podkreślano m.in., że koszty pracodawcy związane z imprezami integracyjnymi stanowią dla
pracownika realną korzyść i konkretne przysporzenie o wymiarze finansowym
opodatkowane PIT. Dodawano przy tym, że otrzymanym świadczeniem jest już sama
możliwość skorzystania przez pracownika z usług zakupionych przez pracodawcę, a wartość
nieodpłatnego świadczenia można ustalić w tym przypadku jako część ceny zakupu usług
przypadającą na poszczególnego uprawnionego [tak uznał np. NSA w wyroku z 8 listopada
2012 r., sygn. akt II FSK 602/11 – red.].
Jednakże w wyroku z 24 stycznia 2013 r. NSA zajął odmienne stanowisko. Wskazał, że
możliwość skorzystania ze świadczenia to jeszcze za mało.
Czy ostatni wyrok oznacza, że podatnicy mogą spać spokojnie?
Miejmy nadzieję, że będzie on początkiem nowej linii orzeczniczej. Należy jednak poczekać
na pisemne uzasadnienie wyroku. Powinno ono zawierać wskazówki, jakie sytuacje, zdaniem
sądu, nie wiążą się z koniecznością opodatkowania pracowników, którym umożliwiono udział
w imprezie integracyjnej. Niestety, moim zdaniem ten wyrok – choć istotny i na pewno
korzystny dla podatników – nie oznacza zakończenia sporów związanych z opodatkowaniem
PIT imprez integracyjnych. Brak jednoznacznych przepisów w ustawie powoduje, że
omawiana kwestia dalej będzie kontrowersyjna i należy się liczyć również z niekorzystnymi
decyzjami władz podatkowych. Jest mało prawdopodobne, aby organy podatkowe zmieniły
swoje stanowisko pod wpływem jednego orzeczenia NSA. W dalszym ciągu będą zapewne
uważać, że jeśli pracownik uczestniczył w imprezie, to firma ma możliwość oszacowania jego
przychodu oraz że sama możliwość skorzystania ze świadczeń zakupionych przez pracodawcę
jest wystarczająca do naliczenia podatku.
Być może rozstrzygnięcie w tej mierze wyda niedługo Trybunał Konstytucyjny, do którego
ostatnio wpłynęła skarga dotycząca konstytucyjności przepisów ustawy o PIT w zakresie
nieodpłatnych świadczeń [wniosek do TK w styczniu 2013 r. złożyła PKPP Lewiatan – red.].
PIT od nieodpłatnych świadczeń
Spór dotyczy tego, czy opodatkowaniu podlega już sama możliwość skorzystania z danego
świadczenia, czy też dopiero jego faktyczne skonsumowanie. Według NSA ten pierwszy
przypadek ma zastosowanie do abonamentów medycznych, ponieważ istotą ubezpieczenia
zdrowotnego jest zagwarantowanie pracownikowi opieki zdrowotnej, nie zaś wykorzystanie
określonych świadczeń w ramach tej opieki (uchwała NSA podjęta w składzie całej Izby
Finansowej z 24 października 2011 r., sygn. akt II FPS 7/10). W innych sprawach stanowisko
sądów nie jest jednolite. Niektóre sądy uznają również, że jeśli przy niektórych rodzajach
nieodpłatnych świadczeń nie można ustalić konkretnej wartości przychodu dla pracownika,
to podatek w ogóle nie wystąpi.