Brzezna

Wtorek, 29 grudnia 2015
Brzezna
Brzezna
Pierwszy dokument pisany, w którym wymieniona jest nazwa wsi po-chodzi z 6 lipca 1280
roku. Wtedy to, Kinga żona Bolesława Wstydliwego nadała klasztorowi ss. Klarysek w Starym
Sączu posiadłości obejmujące 28 wsi, wśród których była Brzezna. Nadanie to potwierdzają
dokumenty z 1283 i 1292 roku. Jednak cała wieś nie należała do klasztoru.
Współwłaścicielem był rycerz Marcin syn Unisława. Na przełomie XIII i XIV wieku on został
właścicielem całej Brzeznej. Następnymi właścicielami wsi byli: w l316 r. Marcin i jego
synowie Mikołaj i Pełka, w 1357 r. Unisław z Brzeznej, a w XV wieku Gryfici, a później
Mikołaj Gedko z Bobrowej. Po przekształceniach własnościowych na wsi polskiej w XVI
wieku, kiedy to sołtysów zastąpiła szlachta i wprowadzono obowiązek pańszczyzny dla
chłopów, zaczęły powstawać folwarki ziemskie. Wtedy to istniejący w Brzeznej folwark
zakupił bogaty kupiec i rajca z Nowego Sącza Bartłomiej Rabrocki. W okresie reformacji w
Brzeznej silne wpływy mieli arianie. W 1655 roku zabity został przez żołnierzy polskich, za
rzekome sprzyjanie Szwedom, ówczesny jej właściciel, arianin - Samuel Sternacki. Na
przełomie XIX i XX wieku Brzezna stanowiła własność Stadnickich z Nawojowej. W końcu XIX
wieku hrabia Stadnicki wybudował tu browar, mieszczący się na terenie obecnego Instytutu
Sadownictwa. Na jego potrzeby wybudowano specjalny wodociąg i staw, gdzie odpływała
woda. Po wprowadzeniu przez Austriaków zakazu produkcji alkoholu, browar został
zlikwidowany. Istniejący dwór, nad którym opiekę sprawowała Helena Stadnicka, żona
Antoniego Maskowskiego, obejmował oko-ło 120 ha gruntów. Oprócz mieszkańców Brzeznej,
pracowali tu przyjezdni robotnicy rolni. Własność dworską stanowiły również duże
zabudowania gospodarcze i murowane czworaki dla służby.
W czasie II wojny światowej mieszkańcy wsi doświadczyli skutków prowadzonej przez
okupanta polityki. Około 40 młodych dziewcząt i chłopców wywiezionych zostało na
przymusowe roboty do Niemiec. Po wyzwoleniu w 1945 roku, część majątku Stadnickich
została rozparcelowana przez chłopów, część przejął PGR Aleksandrówka. W 1954 roku
grunty te przejął Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, o którym mowa w innej części książki.
Do 1 stycznia 1973 roku Brzezna była siedzibą gromady, do której należały wsie:
Chochrowice, Długołęka - Świerkla, Gostwica i Podrzecze. Później jako sołectwo weszła w
skład gminy Podegrodzie.
OSP w Brzeznej - Litaczu
Założona została w 1931r., prężnie działa ciągle podnosząc poziom bezpieczeństwa wsi oraz
stopień wyszkolenia swoich strażaków. Zrzesza obecnie 36 członków, 18MDP oraz 8 Kobiet.
Za gotowość bojową Jednostki odpowiada Dh Stanisław Oleksy – Naczelnik OSP, natomiast
Prezesem jest Dh Stanisław Iwański współdziałają z nimi: zastępca Naczelnika - Stanisław
Pasiut , zastępca Prezesa- Stanisław Dyrek, Sekretarz- Łukasz Iwański, Skarbnik- Jacek Fiut,
Członek Zarządu- Marcin Pietruszka, Gospodarz- Elżbieta Iwańska, Krystyna Oleksy.
Od lat Jednostka uczestniczy w wielu akcjach ratowniczo-gaśniczych na terenie Gminy
Podegrodzie ale i nie tylko bo gdy zajdzie taka potrzeba dysponowana jest na tereny innych
gmin Powiatu Nowosądeckiego.
Straż dysponuje samochodem GBA 2,5/16 na podwoziu Mercedes Benz, a obecnie pozyskała
lekki samochód na podwoziu Ford Transit, który w niedługim czasie zostanie wprowadzony
na podział bojowy straży i tym samym zwiększy sie skuteczność szybkiego reagowania na
wypadek zdarzenia.
Na wyposażeniu straży znajdują się również 3 pompy szlamowe, agregat prądotwórczy, piły
do drewna, sprzęt burzący, zestaw PSP-R1 z deską ortopedyczną, kombinezony do usuwania
gniazd os i szerszeni oraz wiele innego bardzo potrzebnego sprzętu.
W 2010r. OSP uczestniczyło w prawie 40 zdarzeniach z czego w 2 pożarach, 1 wypadku
drogowym, reszta natomiast polegała na usuwaniu skutków gwałtownych ulew i powodzi.
Polegało to między innymi na pompowaniu zalanych ulic, zabezpieczaniu naderwanych dróg,
ewakuacji domów zagrożonych osuwiskami i wiele innych zadań. Oprócz działalności
ratowniczej Jednostka uczestniczy też w zawodach sportowo-pożarniczych, które w tym roku
się nie odbyły, szansę natomiast dostała działająca przy Straży młoda MDP, która po ciężkim
wysiłku z opiekunem zdobyła I miejsce w Gminnych Zawodach wg Regulaminu CTiF, a tym
samym awansowała do etapu powiatowego.
Nowopowstały budynek OSP, który strażacy budowali od 2000r. oddany i poświęcony został
w 2006r., kiedy to Jednostka obchodziła Jubileusz 75- Lecia powstania. Służy nie tylko
strażakom ale też przyczynia się w znacznej roli do życia kulturalnego wsi. Są organizowane
różne pokazy, spotkania, zabawy, a także wesela, prymicje, komunie. Obecnie po długich
staraniach Strażaków z Litacza uzyskano zgodę i otwarto świetlicę GOK-u, która cieszy się
dużym zainteresowaniem wśród młodzieży i dzieci.
Jednym z większych osiągnięć tego roku było również podpisanie umowy o współpracy
przygranicznej z Słowacką Strażą z Vislanki. Ma to na celu wymianę wzajemnych
doświadczeń pomiędzy obiema strażami, poznania tamtejszej kultury a także wzajemną
pomocy przygraniczną w razie klęsk żywiołowych.