Leksykon

Leksykon
ochrony
środowiska
Pod redakcją
Prof. zw. dr hab. Janiny Ciechanowicz-McLean
Wydawnictwo C.H. Beck
Leksykon ochrony środowiska
W sprzedaży z tej serii:
red. Bogumił Szmulik, Sławomir Serafin
LEKSYKON OBYWATELA
red. Jakub Stelina
LEKSYKON PRAWA PRACY. 100 PODSTAWOWYCH
POJĘĆ
red. prof. dr hab. Janina Elżbieta Kundera,
prof. dr hab. Marek Maciejewski
LEKSYKON MYŚLICIELI POLITYCZNYCH
I PRAWNYCH
dr Radosław Krajewski
LEKSYKON INSTYTUCJI WYMIARU
SPRAWIEDLIWOŚCI I OCHRONY PRAWA
prof. dr hab. Jerzy Zajadło
LEKSYKON WSPÓŁCZESNEJ FILOZOFII PRAWA
www.sklep.beck.pl
Leksykon
ochrony środowiska
Pod redakcją
Prof. zw. dr hab.
Janiny Ciechanowicz-McLean
Wydawnictwo C.H. Beck
Warszawa 2009
Autorzy leksykonu:
Janina Ciechanowicz-McLean [J.C.M.], Mariusz Kistowski [M.K.],
Bartosz Rakoczy [B.K.],Diana Trzcińska [D.T.],
Krystyna Maria Klenowska [K.M.K].
Redakcja: Joanna Ablewicz
Projekt okładki: Robert Rogiński
© Wydawnictwo C.H. Beck 2009
Wydawnictwo C.H. Beck, Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: PanDawer
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-0647-6
SPIS TREŚCI
SŁOWO WSTĘPNE..............................................................................
WYKAZ SKRÓTÓW ............................................................................
WYKAZ NAJWAŻNIEJSZEJ LITERATURY ....................................
ADMINISTRACYJNA KARA PIENIĘŻNA ....................................
AWARIA ...............................................................................................
DECYZJA O ŚRODOWISKOWYCH UWARUNKOWANIACH ...
EKOTERRORYZM – TERRORYZM EKOLOGICZNY ...................
FORMY OCHRONY PRZYRODY ....................................................
FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI
WODNEJ .........................................................................................
GATUNKI CHRONIONE ..................................................................
GENERALNY DYREKTOR OCHRONY ŚRODOWISKA .............
GOSPODARKA KOMUNALNA ......................................................
GOSPODAROWANIE ODPADAMI ................................................
GRANICZNE WIELKOŚCI EMISYJNE ...........................................
GRUNTY ROLNE I LEŚNE ................................................................
HAŁAS .................................................................................................
HANDEL UPRAWNIENIAMI DO EMISJI .....................................
INFORMACJA O ŚRODOWISKU ....................................................
INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA ........................................
INSTALACJA/URZĄDZENIE ...........................................................
KARA BIEGNĄCA...............................................................................
KLIMAT ................................................................................................
KORZYSTANIE Z WÓD .....................................................................
KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA ................................................
KRAJOBRAZ .......................................................................................
LAS ........................................................................................................
MAPA AKUSTYCZNA .......................................................................
METODYKA REFERENCYJNA ........................................................
MIĘDZYNARODOWE PRAWO ŚRODOWISKA ...........................
MINISTER DS. ŚRODOWISKA .........................................................
MONITORING ŚRODOWISKA ........................................................
NAJLEPSZE DOSTĘPNE TECHNIKI (BAT) ..................................
OBSZAR NATURA 2000 ....................................................................
OBSZAR OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA .........................
V
IX
XI
XVI
1
7
10
15
23
33
38
48
50
53
60
62
65
70
76
82
87
89
91
96
100
103
109
114
117
120
126
128
134
137
145
SPIS TREŚCI
OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .........................
OCHRONA PRZYRODY EX SITU ....................................................
OCHRONA PRZYRODY IN SITU .....................................................
OCHRONA ŚRODOWISKA ..............................................................
OCHRONA WARSTWY OZONOWEJ ............................................
ODPADY ..............................................................................................
ODPADY NIEBEZPIECZNE .............................................................
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA W OCHRONIE
ŚRODOWISKA ...............................................................................
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA W OCHRONIE
ŚRODOWISKA ..............................................................................
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA W OCHRONIE
ŚRODOWISKA ...............................................................................
OPŁATA DEPOZYTOWA ..................................................................
OPŁATA PRODUKTOWA .................................................................
OPŁATY PODWYŻSZONE ...............................................................
OPŁATY ŚRODOWISKOWE..............................................................
OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE .....................................
ORGAN OCHRONY PRZYRODY ....................................................
ORGAN OCHRONY ŚRODOWISKA...............................................
ORGANIZACJA EKOLOGICZNA ...................................................
ORGANIZMY GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANE .................
OTULINA .............................................................................................
PLAN DZIAŁAŃ KRÓTKOTERMINOWYCH ..............................
PLAN OPERACYJNO-RATOWNICZY ...........................................
PODATKI EKOLOGICZNE ...............................................................
PODMIOT KORZYSTAJĄCY ZE ŚRODOWISKA .........................
POLA ELEKTROMAGNETYCZNE .................................................
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA .......................................
POSIADACZ ODPADÓW .................................................................
POZWOLENIE EMISYJNE ................................................................
POZWOLENIE WODNOPRAWNE .................................................
POZWOLENIE ZINTEGROWANE ..................................................
PRAWO DO INFORMACJI O ŚRODOWISKU ...............................
PRAWO DO ŚRODOWISKA JAKO PRAWO TRZECIEJ
GENERACJI ...................................................................................
PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA ..............................................
VI
149
159
161
164
167
170
173
179
182
185
188
191
199
203
207
213
216
219
223
233
235
237
242
246
250
252
254
256
262
266
269
274
278
SPIS TREŚCI
PRODUKT ............................................................................................
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .................
PROGRAM DOSTOSOWAWCZY .....................................................
PROGRAM NAPRAWCZY ................................................................
PROGRAM OCHRONY PRZYRODY...............................................
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA (UNEP) .........................
PROGRAMY OCHRONY ŚRODOWISKA.......................................
PROWADZĄCY INSTALACJĘ ..........................................................
PRZEDSIĘWZIĘCIE ............................................................................
PRZEGLĄD EKOLOGICZNY ...........................................................
PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO ŚRODOWISKU ............................
PRZYRODA .........................................................................................
RAPORT O ODDZIAŁYWANIU PRZEDSIĘWZIĘCIA
NA ŚRODOWISKO ........................................................................
RAPORT O SYSTEMIE BEZPIECZEŃSTWA W ZAKŁADZIE .....
REKULTYWACJA ................................................................................
RODZAJE WÓD ...................................................................................
RÓWNOWAGA PRZYRODNICZA .................................................
RUCH ENVIRONMENTAL JUSTICE ...............................................
STANDARDY EMISYJNE ...................................................................
STANDARDY JAKOŚCI ŚRODOWISKA ........................................
STREFY PRZEMYSŁOWE ..................................................................
SUBSTANCJE I SUBSTANCJE SZCZEGÓLNIE
NIEBEZPIECZNE DLA ŚRODOWISKA ....................................
SUBSTANCJE ZUBAŻAJĄCE WARSTWĘ OZONOWĄ ...............
SZKODA W ŚRODOWISKU ..............................................................
ŚCIEKI....................................................................................................
ŚRODOWISKO .....................................................................................
UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W POSTĘPOWANIU
W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA................................
WYKROCZENIA PRZECIWKO ŚRODOWISKU............................
ZABEZPIECZENIE ROSZCZEŃ Z TYTUŁU OCHRONY
ŚRODOWISKA ...............................................................................
ZAKŁAD ...............................................................................................
ZANIECZYSZCZENIA .......................................................................
ZASADA KOMPLEKSOWOŚCI .......................................................
ZASADA PREWENCJI I PRZEZORNOŚCI .....................................
VII
282
286
290
293
297
302
305
306
312
315
317
322
324
330
333
336
338
342
346
347
350
353
358
367
371
373
378
380
383
385
386
390
392
SPIS TREŚCI
ZASADA ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI .....................................
ZASADA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ..............................
ZASADY PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA ..............................
ZASOBY ŚRODOWISKA ....................................................................
ŹRÓDŁA EMISJI ROZPROSZONEJ..................................................
INDEKS .................................................................................................
VIII
396
399
403
406
412
415
SŁOWO WSTĘPNE
Nowy Leksykon ochrony środowiska powstał z myślą o wszystkich studiujących przedmiot ochrona
środowiska na ró nych kierunkach studiów nauk
społecznych: prawie, administracji, politologii oraz
na kierunkach bezpośrednio związanych z ekologią,
biologią, geografią, gospodarką przestrzenną i oczywiście z ochroną środowiska. Ochrona środowiska
jest współcześnie nauką ogromnie wa ną; uczulającą nas na rosnący problem degradacji środowiska
i wynikające stąd niebezpieczeństwa. W niniejszym
opracowaniu wyjaśniono znaczenie podstawowych
terminów dotyczących ochrony środowiska, występujących w naukach prawnych, a zwłaszcza w prawie
administracyjnym i międzynarodowym publicznym
oraz w naukach geograficzno-przyrodniczych. Niewątpliwie na rynku wydawniczym brak jest tego
rodzaju publikacji o charakterze encyklopedycznym,
dotyczącej wielu informacji z zakresu ochrony środowiska, lecz napisanej językiem prawniczym, jakim
posługują się osoby związane z instytucjami publicznymi administracji rządowej i samorządowej, a tak e
IX
SŁOWO WSTĘPNE
dziennikarze, politycy i działacze społeczni. Ochrona
środowiska nale y do kompetencji wielu instytucji,
w związku z czym stosowanie zunifikowanych treści
najwa niejszych haseł i pojęć z nią związanych mo e
mieć równie walor krzewienia edukacji ekologicznej
oraz przyczynić się do pogłębienia świadomości społecznej w tym zakresie.
Leksykon opracowany został przez zespół naukowców z Uniwersytetu Gdańskiego z Wydziału Prawa
i Administracji oraz Instytutu Geografii. Zawiera on
100 haseł zestawionych w porządku alfabetycznym.
Hasła występują jako rzeczowniki w mianowniku
i mają charakter haseł definiujących pojęcia lub haseł
odsyłaczowych.
Leksykon adresowany jest do szerokiego kręgu
osób poszukujących wiadomości z zakresu ochrony
środowiska. Pozostając w przekonaniu o przydatności
tego rodzaju wydawnictwa, autorzy mają nadzieję, e
zostanie on przychylnie przyjęty przez szerokie grono
Czytelników.
Janina Ciechanowicz-McLean
X
WYKAZ SKRÓTÓW
1. Źródła prawa
CzystGminU . . . . . . . . . .ustawa z 13.9.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U.
z 2005 r. Nr 263, poz. 2008 ze zm.)
DzialAdmRzU . . . . . . . . .ustawa z 4.1.1997 r. o działach administracji rządowej (t.j. Dz.U. z 2007 r.
Nr 65, poz. 437 ze zm.)
EKK . . . . . . . . . . . . . . . . . .Europejska Konwencja Krajobrazowa
z 20.10.2000 r. (Dz.U. z 2006 r. Nr 14,
poz. 98)
GospKomU . . . . . . . . . . .ustawa z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 2007 r. Nr 9, poz. 43
ze zm.)
InsOchrŚrU . . . . . . . . . . . .ustawa z 20.7.1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. Dz.U. z 2007 r.
Nr 44, poz. 287)
Konstytucja RP . . . . . . . .Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze
zm.)
KPA . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U.
z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
KPC . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43,
poz. 296 ze zm.)
KK . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny
(Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)
KW . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 20.5.1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 109,
poz. 756 ze zm.)
LasU . . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 28.9.1991 r. o lasach (t.j. Dz.U.
z 2005 r. Nr 45, poz. 435 ze zm.)
XI
WYKAZ SKRÓTÓW
ObowPrzedOdpadyU . . .ustawa z 11.5.2001 r. o obowiązkach
przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz
o opłacie produktowej i depozytowej
(t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607,
ze zm.)
OchrGrU . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 3.2.1995 r. o ochronie gruntów
rolnych i leśnych (t.j. Dz.U. z 2004 r.
Nr 21, poz. 1266 ze zm.)
OchrŚrodU . . . . . . . . . . . .ustawa z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony
środowiska (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150 ze zm.)
OchrPrzyrU . . . . . . . . . . .ustawa z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 ze
zm.)
OchrZabU . . . . . . . . . . . . .ustawa z 23.7.2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.
Nr 162, poz. 1568 ze zm.)
OdpadyU . . . . . . . . . . . . .ustawa z 27.4.2001 r. o odpadach
(t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, ze
zm.)
OrdPU . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja
podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8,
poz. 60 ze zm.)
OrgModU . . . . . . . . . . . . .ustawa z 22.6.2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (t.j. Dz.U.
z 2007 r. Nr 36, poz. 233)
PrWodU . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 18.7.2001 r. – Prawo wodne
(t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze
zm.)
SamGminU . . . . . . . . . . . .ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie
gminnym (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142,
poz. 1591 ze zm.)
SDGU . . . . . . . . . . . . . . . .ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (t.j. Dz.U.
z 2007 r. Nr 155, poz. 1095)
XII
WYKAZ SKRÓTÓW
UdostInformU . . . . . . . . .ustawa z 3.10.2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199,
poz. 1227)
UprEmisjiU . . . . . . . . . . .ustawa z 22.12.2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji
(Dz.U. Nr 281, poz. 2784 ze zm.)
TWE . . . . . . . . . . . . . . . . . .Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
2. Pozostałe skróty
BAT . . . . . . . . . . . . . . . . . .Best Avaiable Techniques
BIP . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Biuletyn Informacji Publicznej
BREF . . . . . . . . . . . . . . . . .dokument referencyjny
dB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .decybel
ds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .do spraw
Dz.U. . . . . . . . . . . . . . . . . .Dziennik Ustaw
Dz.Urz. . . . . . . . . . . . . . . .Dziennik Urzędowy
ETS . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Europejski Trybunał Sprawiedliwości
GDOŚ . . . . . . . . . . . . . . . .Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
GFOŚiGW . . . . . . . . . . . . .Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
GIOŚ . . . . . . . . . . . . . . . . Główny Inspektor Ochrony Środowiska
GMO . . . . . . . . . . . . . . . . .Genetically Modified Organisms – organizmy zmodyfikowane genetycznie
ha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .hektar
Hz . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hertz
km . . . . . . . . . . . . . . . . . . .kilometr
LDWN . . . . . . . . . . . . . . . . . .wska nik hałasu – długokreowany,
średni poziom d więku A wyra ony
w dB, wyznaczony w ciągu wszystXIII
WYKAZ SKRÓTÓW
kich dób w roku, z uwzględnieniem
pory dnia (rozumianej jako przedział
czasu między 18.00–22.00) oraz pory
nocnej (rozumianej jako przedział czasu między 22.00–6.00)
m.in. . . . . . . . . . . . . . . . . . .między innymi
M.P. . . . . . . . . . . . . . . . . . .Monitor Polski
NFOŚiGW . . . . . . . . . . . . .Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
niepubl. . . . . . . . . . . . . . . .niepublikowane
NSA . . . . . . . . . . . . . . . . . .Naczelny Sąd Administracyjny
nast. . . . . . . . . . . . . . . . . . .następny
OOŚ . . . . . . . . . . . . . . . . . .ocena oddziaływania na środowisko
ONZ . . . . . . . . . . . . . . . . .Organizacja Narodów Zjednoczonych
orz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .orzeczenie
PCB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .polichrowane difenyle, polichrowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan
oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powy ej
0,05% wagowo łącznie
PEP . . . . . . . . . . . . . . . . . .państwowa polityka ekologiczna
PFOŚiGW . . . . . . . . . . . . .Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PMŚ . . . . . . . . . . . . . . . . . .państwowy monitoring środowiska
PPP . . . . . . . . . . . . . . . . . .Polluter Pays Principle (zasada zanieczyszczający płaci)
SPI . . . . . . . . . . . . . . . . . . .sąd pierwszej instancji
t.j. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tekst jednolity
tzw. . . . . . . . . . . . . . . . . . .tak zwany
UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Unia Europejska
UNEP . . . . . . . . . . . . . . . . .United Nations Environment Programme – Program Ochrony Środowiska
uzas. . . . . . . . . . . . . . . . . .uzasadnienie
WFOŚiGW . . . . . . . . . . . .Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
XIV
WYKAZ SKRÓTÓW
WIOŚ . . . . . . . . . . . . . . . . .Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska
WSA . . . . . . . . . . . . . . . . . .wojewódzki sąd administracyjny
ww. . . . . . . . . . . . . . . . . . .wy ej wymienione
ze zm. . . . . . . . . . . . . . . . .ze zmianami
zob. . . . . . . . . . . . . . . . . . .zobacz
3. Wykaz skrótów nazwisk autorów
prof. zw. Janina Ciechanowicz-McLean [J.C.M]
dr hab. Mariusz Kistowski [M.K.]
mgr Krystyna Maria Klenowska [K.M.K]
dr hab. Bartosz Rakoczy [B.R.]
dr Diana Trzcińska [D.T]
XV
WYKAZ NAJWAŻNIEJSZEJ LITERATURY
P. Birnie, A. Boyle, International Law & Environment, Oxford
2002;
J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć, Ochrona środowiska, Wrocław 2008;
Z. Bukowski, Prawo międzynarodowe a ochrona środowiska, Toruń 2005;
J. Ciechanowicz, Prawo ochrony środowiska, Koszalin 1995;
J. Ciechanowicz-McLean, Międzynarodowe prawo ochrony środowiska, Warszawa 2001;
J. Ciechanowicz-McLean, Ochrona środowiska w działalności gospodarczej, Warszawa 2003;
J. Ciechanowicz-McLean (red.), K. Bierant, P. Mierzejewski, D. Trzcińska, Polskie prawo ochrony przyrody, Warszawa 2006;
J. Ciechanowicz-McLean, Z. Bukowski, B. Rakoczy, Prawo ochrony
środowiska. Komentarz, Warszawa 2008;
E.K. Czech, Uwarunkowania ochrony środowiska. Aspekty krajowe, un ne i międzynarodowe, Warszawa 2006;
J. Głuchowski, Podatki ekologiczne, Warszawa 2002;
M. Górski, Odpowiedzialność administracyjnoprawna w ochronie środowiska – zagadnienia podstawowe, Poznań 2007;
M. Górski, Odpowiedzialność administracyjno-prawna w ochronie środowiska, Warszawa 2008;
M. Górski (red.), S. Kierzkowska, Prawo ochrony środowiska, Bydgoszcz 2007;
G. Grabowska, Europejskie prawo środowiska, Warszawa 2000;
K. Gruszecki, Prawo ochrony środowiska. Komentarz, Warszawa
2007;
R.E. Hallo (red.), Access to environment al information in Europe:
the implemetation and implications of Directive 90/313/EEC, The
Hague–London–Boston 1996;
J. Holder, A. Lee, Environmental Protection, Law and Policy,
wyd. 2, Text and Materials, Cambridge 2007;
XVI
WYKAZ NAJWAŻNIEJSZEJ LITERATURY
J. Jendrośka, M. Bar, Prawo ochrony środowiska. Podręcznik,
Wrocław 2005;
J. Jendrośka (red.), M. Bar, Wspólnotowe prawo ochrony środowiska i jego implementacja w Polsce trzy lata po akcesji, Wrocław
2008;
A. Kalinowska, Ekologia – wybór na nowe stulecie, Warszawa
2003;
M.M. Kenig-Witkowska, Prawo środowiska Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2005;
A. Kiss, D. Shelton, International Environmental Law, wyd. 3, Nowy
York 2007;
A. Kiss, The Rights and Interests of Future Generations and the
Precautionary Principle, [w:] The Precautionary Principle and
International Law, Gromingen 1996;
C. Lambrechts, L’acces a la justice des associations de defense de
l’environnement en Europe occidental, [w:] Les hommes et l’environnement. Mankind and environment. En hommage a Alexandre Kiss, Paris 1998;
A. Lipiński, Prawne podstawy ochrony środowiska, Kraków
2005;
J. Machowski, Ochrona środowiska. Prawo i zrównowa ony rozwój, Warszawa 2003;
J. Machowski, Problemy prawne ochrony środowiska, wyd. 4,
Warszawa 2000;
D.G. Magraw (red.), International Law and Pollution, Philadelphia 1991;
R. Paczuski, Ochrona środowiska. Zarys wykładu, Bydgoszcz
2008;
R. Paczuski, Prawo ochrony środowiska, Bydgoszcz 2000;
M. Prieur (red.), Le droit a l’information en materie d’environnement dans les pays de l”union europeenne, Paris 1997;
W. Radecki, Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska,
Warszawa 2002;
W. Radecki, Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska, Wrocław 2002;
W. Radecki, Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Warszawa
2006;
XVII
WYKAZ NAJWAŻNIEJSZEJ LITERATURY
W. Radecki, Ustawa o odpadach. Komentarz, wyd. 2, Warszawa
2008;
W. Radecki, Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie. Komentarz, Warszawa 2007;
E. Radziszewski, Prawo ochrony środowiska. Przepisy i komentarz, Warszawa 2003;
B. Rakoczy, Ograniczenie praw i wolności jednostki ze względu
na ochronę środowiska w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
Toruń 2006;
J.J. Skoczylas, Cywilnoprawne środki ochrony środowiska, Warszawa 1986;
J. Sommer, Efektywność prawa ochrony środowiska i jej uwarunkowania – problemy udatności jego struktury, Wrocław 2005;
J. Sommer, Prawo ochrony środowiska w systemie prawa polskiego, Studia Prawnicze 2001, Nr 3–4;
J. Stochlak, M. Podolak, Ochrona środowiska w Polsce. Studium
prawno-politologiczne, Lublin 2006;
B. Wierzbowski, B. Rakoczy, Podstawy prawa ochrony środowiska,
Warszawa 2004;
S. Wrzosek (red.), Kompendium wiedzy administratywisty, Lublin 2008;
S. Wrzosek, Zarządzanie środowiskiem przez administrację publiczną, Białystok 1999.
XVIII
ADMINISTRACYJNA KARA PIENIĘŻNA
Jest to jedna z form odpowiedzialności administracyjnej w sferze ochrony środowiska. Podmiot odpowiada
tylko za skutek swojego działania, bez rozwa ania
o istniejącej lub nieistniejącej winie. Tak więc odpowiedzialność ta istnieje niezale nie od winy podmiotu.
Kara pienię na jest środkiem z zakresu prawa administracyjnego, a nie prawa karnego. O tym, e kara
pienię na jest jedną z form odpowiedzialności administracyjnej, świadczy tryb nakładania kary. Jest ona
uregulowana przepisami KPA, a sprawy rozstrzygane
są w formie decyzji administracyjnej, która jest wydawana przez właściwy organ administracji publicznej.
Poza tym sprawę przesądza to, e kara ta ma umocowanie prawne w OchrŚrodU, w dziale który określa ją
przymiotnikiem „administracyjna”, dzięki czemu nie
pozostawia to wątpliwości co do jej charakteru. Wynika to równie z tego, e w ustawie wyodrębniono
trzy ró ne formy odpowiedzialności: cywilną, karną
i administracyjną.
Administracyjne kary pienię ne są pobierane za
naruszenie lub przekroczenie warunków korzystania
1