dock wiecień-maj 2010 przegląd strzelecki arsenał
download 
Reklamacja Transkrypt
k wiecień-maj 2010 przegląd strzelecki arsenał
przegląd strzelecki arsenał kwiecień-maj 2010 OD REDAKTORA Szanowni Państwo, ostatnie dni skłaniają do refleksji i głębokiego zastanowienia. Gry, a czasami szamotaniny polityczne potoczą się tak, jak toczyły się zawsze. Po wzbudzeniu, bez względu na wysiłki entuzjastów chaosu, zawsze następuje wyciszenie. Może mieć ono różną intensywność i różnie przebiegać w czasie, ale efekt ostatecznej stabilizacji jest przewidywalny. Czasami tylko chwiejnej stabilizacji... Ostatnie dni jednak w sposób szczególny zwracają uwagę na kilka spraw. Są to problemy określenia i egzekwowania precyzyjnych procedur, stosunku do tych procedur, sposobu ich realizacji. Są to również zagadnienia występujące w sytuacji kryzysowej i tzw. planów ciągłości działania, realizowanych w takich sytuacjach. Jest to także problem, w moim rozumieniu podstawowy – problem odpowiedzialności. Odpowiedzialności, z której nie zwalnia nikogo nawet odpowiedzialność przypisana innym... Zapraszam do lektury ARSENAŁU. kwiecień-maj 2010 Michał Maryniak 0 SPIS TREŚCI s. 06 Sergiusz mitin W tym roku Międzynarodowe Targi Broni IWA (International Waffen Ausstellung) w Norymberdze jeszcze bardziej urosły, goszcząc w swoich halach wystawowych ponad 1200 wystawców. s. 10 Piotr Szewczyk Od wieków Bałkany znane są jako terytorium nieustannych walk na tle religijnym i etniczno-niepodległościowym. Zbigniew Szkudlarek s. 18 Kiedy pokazano mi piąty z kolei egzemplarz SIG 220 z takim samym uszkodzeniem, zacząłem zbierać informacje na ten temat wśród kolegów z branży… Piotr Stempski s. 24 Fot. Marcin Jędrzejczak W szeroko rozumianym treningu taktyki i techniki strzeleckiej bardzo ważne są systematyczne ćwiczenia. Chodzi tutaj nie tylko o samo strzelanie, ale również o tzw. trening na sucho, w którym nie oddaje się prawdziwych strzałów. Choć treningi takie są czasami nużące, to ze względu na korzyści, jakie przynoszą, nie można ich nie doceniać. 0 kwiecień-maj 2010 Paweł Kalisz s. 26 Aleksander Rawski W latach dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych nastąpił gwałtowny wzrost przestępczości. Przestępcy przemieszczali się samochodami zbudowanymi z blach znacznie grubszych niż obecnie. Marek Antonowicz s. 30 Do 28 lipca 2010 roku do prawa krajowego mają być wdrożone przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/51/WE z 21 maja 2008 r. zmieniającej dyrektywę Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni. s. 42 – To, że karabin należy czyścić po każdym strzelaniu, wykraczało poza ich postrzeganie żołnierskiego rzemiosła. Wielu Afgańczyków uważało, że broń czyści się sama, gdy się z niej strzela. Nie ma więc sensu smarowania lufy czy łożyska... – zauważa Jacek Matuszak, specjalista zespołu odbudowy prowincji IV, V i VI zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie. Rafał Krauz s. 64 Jedna z najdłużej oczekiwanych wiatrówek ostatnimi czasy. Nowe dziecko inżynierów z Birmingham podbiło serca internautów, zanim tak naprawdę pojawiło się w Polsce. Jaka jest ta wiatrówka? Na to i inne pytania próbowaliśmy odpowiedzieć. s. 52 Wysoka zdolność do sterowania procesami percepcyjnymi, intelektualnymi i emocjonalnymi jest niezbędna w walce sportowej. s. 34 Paweł Kalisz Łukasz Urbański W lutym 2010 r. pojawiła się kolejna wersja resortowego projektu zmiany Ustawy o broni i amunicji1. Grzegorz Okoński s. 54 Wraz z chwilą zakończenia II wojny światowej i rozpoczęcia tzw. zimnej wojny, karabiny Mosina zostały obrócone przeciwko Stanom Zjednoczonym. s. 60 INDIA Marcin Jędrzejczak Radosław Rozum s. 72 s. 38 Wąskim, zatłoczonym korytarzem porusza się osoba ochraniana w asyście operatora ochrony osobistej. Nagle z głębi korytarza pada strzał. Jedna z osób poruszająca się równolegle z osobą ochranianą pada na ziemię... kwiecień-maj 2010 s. 68 Co roku jest to samo. Najpierw zima trzyma, skuwa wszystko lodem. Potem następuje odwilż. Przychodzą ciepłe dni, powoli rodzi się nowe życie. Z niewiadomych powodów w tym roku podobnie jest w branży związanej z naszym hobby, jakim jest strzelectwo pneumatyczne. Na ziemiach naszego kraju przeszło wiele wojen, rozegrało wiele bitew, kampanii i powstań. Polskie lasy, pola, drogi, wsie i miasta wielokrotnie przemierzali najeźdźcy, wyzwoliciele czy obrońcy. Sezon ogórkowy, czyli zima w strzelectwie terenowym, minął i pora rozpocząć kolejny sezon strzelecki. 0 Spis TREŚci Marek Czerwiński IWA 2010 W tym roku Międzynarodowe Targi Broni IWA (International Waffen Ausstellung) w Norymberdze jeszcze bardziej urosły, goszcząc w swoich halach wystawowych ponad 1200 wystawców. Nieco ryzykując powtórzenie się, muszę jednak po raz kolejny odnotować wyjątkowo ciepłą, przyjazną atmosferę panującą na targach, co jest niewątpliwie największą zasługą ich organizatorów. Doskonała organizacja i całkowicie płynne, precyzyjne, a jednocześnie jakby odbywające się w tle, nierzucające się w oczy działanie wszystkich bez wyjątku służb, które zapewniały sprawne funkcjonowanie tej imprezy. Niewątpliwie składa się to w dużej mierze na towarzyską jej atmosferę z jednej strony, z drugiej zaś zasługuje na uwagę jako niemalże podręcznikowy wzorzec skuteczności i sprawności działania, gdyż zapanowanie nad każdym najdrobniejszym szczegółem tak olbrzymiego przedsięwzięcia wcale nie jest łatwe i może służyć za przykład organizatorom podobnych imprez na całym świecie. Nadal trwa przebudowa środkowej, skierowanej ku stacji metra, części kompleksu wystawowego, która powoli nabiera swoich ostatecznych kształtów i nie wykluczone, że w przyszłym roku powita gości IWA 2011 już w całej swej okazałości. Chociaż zauważyłem, że poprawiając to, co i tak dobrze działa, dość łatwo jest wpaść w przesadę i wprowadzić do wyglądu kompleksu elementy wywołujące skojarzenie z przepychem. Jest to dość nietypowe dla Niemców, którzy cały swój powojenny dobrobyt, wysoką stopę życiową i niezachwianą stabilność gospodarki zawdzięczają przede wszystkim właśnie rozsądnym, rozważnym i co za tym idzie, maksymalnie skutecznym sposobom gospodarowania i inwestowania. Tak samo w ekspozycjach poszczególnych wystawców coraz częściej można zaobserwować tendencję do znacznego zwiększania kosztów reprezentacyjnych. Jest to w jakimś 0 W architekturze przebudowywanej części centrum wystawowego zaczyna uwidaczniać się przepych dawniej niecharakterystyczny dla rozsądnych, wielokrotnie rozważających skuteczność zainwestowania każdego grosza Niemców. Ot, chociażby ten pokaźny dach, w znacznej części już wybudowany, który niczego nie osłania i ma służyć jedynie okazałemu wyglądowi. Sterowany drogą radiową sterowiec reklamowy austriackiej firmy Swarovsky przez całe cztery dni trwania targów unosił się w powietrzu wielopiętrowego centrum serwisowego Ost. Trudno ocenić, ile kosztował ten popis, na ile zwiększył obroty firmy z jednej strony i jak odbił się na cenie końcowej wyrobów z drugiej. Zastanawia z kolei, dlaczego od dawna znana na rynku i renomowana z racji niepodważalnej jakości swoich wyrobów firma zdecydowała się sięgać do takich chwytów marketingowych. stopniu zrozumiałe w przypadku nowo powstających firm, którym niełatwo zwrócić na siebie uwagę w czasach dzisiejszej podaży, wielo- krotnie górującej nad zapotrzebowaniem. Zadziwia natomiast uciekanie się do takich działań producentów znanych i szanowanych, cieszących kwiecień-maj 2010 IWA 2010 Przyjazna, towarzyska atmosfera targów czasami skłania zwiedzających do zupełnie nietypowych stylizacji i strojów. Szkoci w kraciastych spódniczkach i ze sztyletami za grubą skarpetą wśród zwiedzających już dawno nikogo nie dziwią. W tym roku redaktor Włodzimierz Łuczyński ubrał się na wzór trapera z czasów kolonizacji amerykańskich puszcz. Strój robił wrażenie, mimo braku długaśnego skałkowego karabinu myśliwskiego i nieco niestylowych mokasynów. się renomą, zdobytą jakością swoich wyrobów, nie zaś krzykliwymi chwytami marketingowymi. Do skojarzeń z przepychem skłania też wielkość i ekskluzywny wygląd stoisk potentatów branży zbrojeniowej, dla których skierowana na rynek cywilny oferta stanowi jedynie marginalny ułamek całokształtu produkcji. Zwłaszcza w zestawieniu z niekoniecznie rewelacyjnym asortymentem wystawionych na owych stoiskach artykułów. Porównując efektywność wykorzystania nader kosztownych powierzchni wystawowych przez potentatów i przez małe firmy, którym rzeczywiście zależy na zyskownej sprzedaży, nasuwa się nieodparte wrażenie, że potentatom akurat na tym nie zależy wcale. Zwrócić uwagę nie na towar, lecz na markę – takie motto przyświeca dzisiejszemu marketingowi. Z przyjemnością odnotowałem obecność na targach nowego polskiego stoiska, mianowicie wrocławskiej firmy MacTronic, oferującej duży asortyment latarek do przeróżnych zastosowań, od turystycznych i gospodarczych po sprzęt na użytek policji i służb specjalnych. Mimo całkiem nowoczesnego, trzymające- kwiecień-maj 2010 W dziedzinie broni krótkiej do samoobrony Smith&Wesson zaproponował pistolet na tworzywowym szkielecie (A) kaliber .380 Auto (9 mm Short) i rewolwer (C) na szkielecie ze stopów metali lekkich kaliber .38 Special serii Bodyguard, wyposażone w miniaturowe wbudowane laserowe wskaźniki celu. Właściwie to wystawiony na targach pistolet był wyposażony w gniazdo do umieszczenia owego wskaźnika, natomiast samego wskaźnika brakowało (B). Jak mi wyjaśniono na stoisku, ze względu na obowiązujące w Niemczech przepisy prawne. Dziwne, ale rewolwer najwyraźniej tym samym przepisom nie podlegał (D). Myśliwym – amatorom broni kombinowanej być może przypadnie do gustu nowy wyrób Hybrid niemieckiej firmy INNOGUN. Górna lufa, gładka lub gwintowana, w zależności od wybranej konfiguracji broni, ładuje się pojedynczym nabojem typowo dla broni myśliwskiej łamanej. Dolna zaś tworzy repetier przeładowywany wzorem broni typu „pump-action”, czyli wzdłużnym przesunięciem czółenka, pobierając naboje z magazynka pudełkowego. Dzięki modułowej budowie dolna lufa może być wymieniana, można ją również używać z innym modelem Impuls, czyli jednolufowym sztucerem w układzie „pump-action”. go ogólny poziom targów wyglądu krajowych stoisk, rodzą się obawy, czy wyjdzie im na dobre przymus zmierzenia się pod względem ekskluzywności ekspozycji z mocno stojącymi na nogach konkurentami. Wiadomo przecież, że koszty reprezentacyjne składają się na końcową cenę towarów, tak samo jak i koszty produkcji. Czy wykraczający poza wszelkie granice zdrowego rozsądku wyścig marketingowy nie wyświadczy złej przysługi usiłującym wejść na rynki światowe firmom krajowym? Czy nie zmusi je do pewnego wyjałowienia jakości i pozbawienia walorów użytkowych oferowanych wyrobów, skoro ich cena musi pozostać konkurencyjnie niska? 0 IWA 2010 Minęły czasy, kiedy polowano dla zdobycia pożywienia. Dziś polowanie to hobby, zawierające pewne elementy obnoszenia się, jak zresztą każde hobby. Broń myśliwską dziś nie wystarczy włożyć do skromnego skórzanego lub – broń Boże! – brezentowego pokrowca, by osłonić ją przed kurzem, wilgocią i ewentualnością mechanicznego uszkodzenia. Kufer, czy jak to czasami się mówi kejs, do przenoszenia broni musi być nie mniej reprezentacyjny niż sama broń, bo przy okazji niejako mówi o pozycji posiadacza w społeczeństwie w ogóle i wśród braci łowieckiej szczególnie. Oferta kufrów do przechowania i przenoszenia broni myśliwskiej na targach była nie mniej rozmaita niż samej broni. Z pewnym zaciekawieniem przekonałem się, że wykonawcami misteryjnych grawerunków na broni myśliwskiej najczęściej są kobiety. W zasadzie, jeśli dobrze pomyśleć, można byłoby tego się spodziewać, gdyż praca ta nie jest szczególnie skomplikowana pod względem wykorzystywanej techniki i wymaga bardziej cierpliwości, niż umiejętności posługiwania się skomplikowanym sprzętem. Przy równych zdolnościach artystycznych, kobiety akurat zazwyczaj cechują się bez porównania większą cierpliwością. W warunkach miejskich z kolei bardzo przydatna może okazać się nowa latarka formatu breloczkowego Spotlight, oferowana przez amerykańską firmę Nite Ize. Firma ta w ubiegłym roku przejęła produkującą latarki LED, w tym taktyczne, firmę INOVA. W odróżnieniu od absolutnej większości latarek breloczkowych, Spotlight ma kształt półprzezroczystej kulki, generującej światło rozproszone, łagodnie i naturalnie oświetlające najbliższe otoczenie. Światło zapala się po ściśnięciu palcami ważącej zaledwie 17 g kulki, powtórne ściśnięcie przełącza latarkę w reżim światła migającego. Dwie litowe baterie typu 2016 zapewniają stałą gotowość latarki do użytku w ciągu kilkuletniego okresu oraz do 20 godzin ciągłego świecenia. Dostępne są latarki świecące białym, niebieskim, zielonym i czerwonym światłem oraz wersja migająca na przemian wszystkimi tymi kolorami. Strzelcom sportowym, stawiającym pierwsze kroki w konkurencjach w strzelaniu z broni pneumatycznej, można polecić nowy rosyjski (Bajkał) pistolet MP 651 na dwutlenek węgla. Względnie niedroga broń dla początkujących dysponuje praktycznie wszystkimi akcesoriami dorosłej broni sportowej. Amerykańska firma TIMBERLINE zleciła produkcję swego noża Wallstreet Tactical, wedle projektu Tima Hermana, chińskim kooperantom. Wzornictwo, materiały i jakość wykonania są bez najmniejszego zarzutu. Szczególnie elegancko nóż wygląda w pudełku – całkiem dobry prezent. 0 Turystom, speleologom czy amatorom wspinaczki górskiej może przydać się nowa latarka-czołówka firmy Fenix. Zasilana z czterech baterii AA (lub odpowiednich akumulatorków) latarka zapewnia cztery stopnie wydajności świetlnej: 225, 120, 50 i 7 lumenów. Czas pracy przy zupełnie wystarczającym dla większości zastosowań turystycznych strumieniu świetlnym 50 lumenów wynosi 22 godziny. Elektroniczny regulator napięcia zapewnia stały poziom świecenia przy każdym ustawieniu aż do całkowitego rozładowania baterii. Latarka jest odporna na ulewny deszcz czy krótkie zanurzenie w wodzie na głębokość do 1 metra. kwiecień-maj 2010 IWA 2010 Amatorów chodzenia po lodzie, w tym wędkarzy zimowych, z pewnością zainteresują nakładki, łatwo zakładane na dowolne buty i wyposażone w zapobiegające ślizganiu się niewielkie metalowe kolce. Zrobili psa w jelenia – takie skojarzenie przyszło mi do głowy, kiedy ten wyżeł całkiem poważnie miał ochotę rzucić się na wypchanego jelenia, zdobiącego jedno ze stoisk. No, cóż – uznanie dla kunsztu taksydermistów, którzy wykonali tego wypchańca... Oryginalną metodę prezentacji nowej ochronnej powłoki na swojej optyce obrała firma Carl Zeiss. Każdy, kto ma do czynienia z urządzeniami optycznymi czy chociażby nosi okulary, doceni działanie powłoki, zapobiegającej zawilgotnieniu i zaparowaniu soczewek oraz ułatwiającej ich czyszczenie. Tyle że takie powłoki to żadna nowość, co najwyżej można mówić o nieco zmienionym składzie i nowej, zastrzeżonej nazwie handlowej. Debiutująca w tym roku na targach wrocławska firma MacTronic prezentowała się bardzo przyzwoicie i wyraźnie trzymała poziom targów, zarówno pod względem wyglądu stoiska, jak i eksponowanych na nim wyrobów. kwiecień-maj 2010 Wystawcy czasami potrafią zaskakiwać, podając za swoje osiągnięcie i epokowe odkrycie rzeczy od dawna i dobrze znane. Na przykład to, że spodnie damskie powinny być uszyte inaczej niż męskie, z uwzględnieniem naturalnej różnicy w budowie ciała... 0 Zastawa Arms Piotr Szewczyk Od wieków Bałkany znane są jako terytorium nieustannych walk na tle religijnym i etniczno-niepodległościowym. Nawet jeśli przez długi czas narody tam zamieszkałe żyły obok siebie we względnej zgodzie, to prawie zawsze pojawiały się mniej lub bardziej znaczące powody, by rozpocząć przeciwko sobie zaciętą walkę na śmierć i życie, przy okazji wciągając w to inne państwa. Dlatego też region ten nazwany został kotłem bałkańskim. Oprócz wewnętrznych sporów drugą destrukcyjną siłą, która zbierała w tym rejonie krwawe żniwo były wszelkiego rodzaju najazdy, zabory i okupacje. Powody te oraz chęć obrony własnych interesów państwowo-narodowych skłoniły rządzących odrodzonego w XIX wieku Księstwa Serbii do budowy, pozwalającego na utrzymanie w miarę stabilnej sytuacji militarno-politycznej, przemysłu zbrojeniowego. Pierwsza dotycząca postanowiono o umieszczeniu w centrum Serbii, w miejscowości Kragujevac, centralnego magazynu wojskowego. tego zagadnienia konferencja odbyła się w latach 30. XIX wieku. W czasie kilkunastu dni jej trwania postanowiono o umieszczeniu w centrum Serbii, w miejscowości Kragujevac, centralnego magazynu wojskowego. O decyzji zadecydował fakt, że górzyście ukształtowane tereny były naturalną linią obrony przed ewentualnym najeźdźcą oraz doskonale kamuflowały fabryczne warsztaty i ludzi w nich pracujących. Nie bez znaczenia również 10 było to, że przepływająca tamtędy rzeka Lepenica stanowiła naturalne źródło wody i energii. Dodatkowo działało tam kilka naprawiających i produkujących dla wojska broń palną warsztatów rusznikarskich, co pozwalało na sprawną rozbudowę i rozwój przyszłej fabryki. W pierwszej połowie lat 50. XIX wieku do Kragujevaca przetransportowano z innych rejonów Serbii dodatkowe maszyny, proch oraz półprodukty do produkcji broni. Od tego właśnie momentu datuje się oficjalną działalność firmy Zastava. Z biegiem lat fabryka rozwijała się. Systematycznie wdrażano nowe pomysły i technologie, również zapożyczane od innych producentów broni, co pozwoliło jej utrzymać się na powierzchni przez dziesięciolecia. W długiej historii zakładów skonstruowano też kilka bardzo ciekawych jednostek broni palnej, jak chociażby prototypy pistoletów: M 1931 systemu Jovanovica kaliber .380 ACP oraz pochodzący z 1947 roku pistolet konstrukcji Borislava Maksimovica. Bardzo istotne, że zakłady koncentrowały się nie tylko na produkcji broni artyleryjskiej i strzeleckiej dla wojska, która była sukcesywnie modernizowana, ale również broni na rynek cywilny. I tak pozostało do dzisiaj. kwiecień-maj 2010 Zastawa Arms Fabryka kieruje swoją ofertę nie tylko do jednej grupy klientów, jakim są służby mundurowe, ale wychodzi również naprzeciw użytkownikom cywilnym w Europie i w Stanach Zjednoczonych, gdzie prowadzi dystrybucję. Aktualna oferta długiej wojskowej broni strzeleckiej produkowanej przez firmę Zastava Arms oparta jest na karabinku Kałasznikowa, który doczekał się wielu lokalnych wzorów i odmian. Są nimi modele M 92, M 70 B1, M 70 AB2, M 72 B1, które przystosowane zostały do strzelania radziecką amunicją pośrednią kaliber 7,62 x 39, modele z serii M 21 dostosowane do amerykańskiej amunicji pośredniej 5,56 x 45 oraz strzelające amunicją karabinową 7,62 x 51 karabiny M 77 i M 77 B1. Dwa ostatnie z wymienionych warte są opisania z racji użytego naboju oraz stosowanego przez zakłady Zastava specyficznego oznaczania broni. Modele M 77 M 77 B1 to broń przystosowana do strzelania zachodnią amunicją karabinową 7,62 x 51 NATO. Pomimo użycia tak silnego naboju, charakteryzują się one umiarkowanym odrzutem, co wywiera korzystny wpływ na celność broni. Waga karabinów wynosi 4,8 kg, długość 990 mm, długość lufy 550 mm. Broń strzela zarówno ogniem pojedynczym, jak i ciągłym. Szybkostrzelność praktyczna wynosi 600 strzałów na minutę, zasięg skuteczny 600 m. Prędkość początkowa pocisku osiąga 840 m/s. Do karabinów może być dołączany bagnet oraz zamon- towany celownik optyczny i podwieszany granatnik w kalibrze 40 mm. Karabiny z serii M 77 mają specjalny celownik do granatów, a także specjalną nasadkę lufy do ich wystrzeliwania. Celowniki do granatnika mogą być stałe lub odłączane. Model M 77 to rkm-owa wersja wzoru M 77 B1. Warto zaznaczyć, że kilka lat temu oznaczenie M 77 B1 było stosowane tylko wobec rkm-ów kaliber 7,62 x 51 NATO zamiast oznaczenia M 77. Długość rkm-u Fabryka kieruje swoją ofertę nie tylko do jednej grupy klientów, jakim są służby mundurowe, ale wychodzi również naprzeciw użytkownikom cywilnym w Europie i w Stanach Zjednoczonych, gdzie prowadzi dystrybucję. M 77 wynosi 1025 mm, długość lufy 535 mm. Broń ma ułatwiający przenoszenie chwyt transportowy oraz odłączany dwójnóg, co pozwala strzelać z niej przez otwory strzelnicze. Broń ta ma w komplecie 4 zapasowe magazynki oraz nakładkę do strzelania ślepą amunicją i granatami nasadowymi. Zakłady nadal produkują długą samopowtarzalną broń snajperską opartą także na strzelającym amu- nicją mauserowską 7,92 x 57 mm karabinie M 76. Karabin M 76 dostosowany jest do amunicji 7,92 x 57 Mausera. Jego długość całkowita wynosi 1135 mm, długość lufy 550 mm. Na karabinie mogą być montowane celowniki optyczne lub do strzelania nocnego. Prędkość początkowa pocisku wynosi 730 m/s. Zasięg skuteczny wystrzelonego z M 76 pocisku wynosi 1000 m. Karabin zasilany jest z magazynków wymiennych o pojemności 10 naboi. Obecnie produkowany wzór dostosowany został do radzieckiej amunicji karabinowej kaliber kwiecień-maj 2010 11 Zastawa Arms 7,62 x 54R i nosi oznaczenie M 91. Od modelu M 76 różni się on nieco większą długością broni, która wynosi 1195 mm i lufy o długości 620 mm. Prędkość początkowa pocisku osiąga 790 m/s. Zasięg skuteczny to 1000 m. W karabinie M 91 zastosowano wzorowaną na radzieckim karabinie SWD kolbę drewnianą z wycięciem. Wszystkie serbskie Kałasznikowy działają na zasadzie odprowadzania gazów prochowych przez otwór w lufie, które nadają zespołowi tłoka, tłoczyska i suwadła niezbędną do pracy broni energię kinetyczną. Dwuryglowy zamek unieruchamiany jest przez obrót. Mechanizm spustowy, oprócz samopowtarzalnych modeli myśliwsko sportowych umożliwia strzelanie zarówno ogniem pojedynczym, jak i ciągłym. Dźwignia przełącznika ognia pełni również funkcję bezpiecznika przed przypadkowym wystrzałem. W karabinach z rodziny M 21 przełącznik ten został zamontowany po obydwu stronach, tak by mogli go swobodnie obsługiwać zarówno strzelcy prawo-, jak i leworęczni. Broń zasilana jest z wymiennych magazynków pudełkowych o pojemności 30 naboi lub montowanych w rkm-ach magazynków bębnowych o pojemności 75 sztuk. Zarówno modele strzelające amunicja pośrednią 7,62 jak i amerykańską 5,56 mają możliwość montowania na nich podwieszanych granatników w kalibrze 40 mm. Do oferty wojskowej i policyjnej broni długiej dołączyły również snajperskie karabiny powtarzalne M 93 i M 07. M 93 to wielkokalibrowa, strzelająca potężną amunicją .50 Browning (12,7 x 99 mm) lub 12,7 x 108 mm broń pozwalająca na skuteczne niszczenie na duże odległości zarówno celu żywego, jak i lekko opancerzonych pojazdów mechanicznych. Tego typu broń snajperska znajduje również zastosowanie w unieszkodliwianiu ładunków wybuchowych. Karabin zasilany jest z magazynka wymiennego o pojemności 5 nabojów. Ma on obrotowy zamek czterotaktowy typu mauzerowskiego. M 93 sprzedawana jest również na cywilnym rynku amerykańskim jako karabin wyczynowo myśliwski na grubego zwierza o nazwie Black Arrow. 12 kwiecień-maj 2010 Zastawa Arms Ma on integralny dwójnóg i możliwość bardzo szybkiego zainstalowania celownika optycznego, co znacząco wpływa na celność. Umieszczony na końcu lufy hamulec wylotowy sprawia, że odrzut strzelającego tak potężną amunicją karabinu jest zmniejszany aż o 62%. Najnowszy Karabin M 07 jest kontynuacją karabinu snajperskiego, który miał identyczne oznaczenie jak wielkokalibrowy karabin Black Arrow czyli M 93. Do produkcji modelu 07 używane są najwyższej jakości komponenty, co ma ogromny wpływ na wytrzymałość i celność broni. Najlepsze rezultaty pocisk wystrzelony z tego karabinu osiąga na odległość 800 m. Broń ta jest stosunkowo łatwa w obsłudze i ergonomiczna. Można na niej z łatwością montować różne rodzaje celowników optycznych oraz instalować tłumik dźwięku. Broń ta jest oparta, tak jak jej poprzednik M 93, na niemieckim karabinie Mauser 98A. Karabin ma geometrycznie ukształtowaną kolbę i łoże, co pozwala na dostosowanie ich do wymiarów strzelającego. Do karabinu może być montowany dwójnóg. Nieprzerwanie od lat 80. XIX wieku do dnia dzisiejszego zakłady Zastava zajmują się produkcją karabinów powtarzalnych systemu Mausera, Nieprzerwanie od lat 80. XIX wieku do dnia dzisiejszego zakłady Zastava zajmują się produkcją karabinów powtarzalnych systemu Mausera a dokładnie jego rodzimej wersji M 48/63 wraz z wprowadzanymi do niej systematycznie przez dziesięciolecia ulepszeniami. W obecnej ofercie dostępna jest przede wszystkim (aż w 24 kalibrach) broń myśliwska i przeznaczona na rynek cywilny broń sportowa. Podstawowymi wzorami broni długiej są karabiny LK M 70 oraz LK M 85, na których oparte są również nowsze modele, takie jak LK M 70 Stainless Steel, LK M 70 Battue, LK M 70 Man- kwiecień-maj 2010 nlicher, LK M 70 LUX, LK M 70 Exclusive i LK M 70 Lefthand produkowany z myślą o myśliwych leworęcznych. Karabin LK M 85 Standard stał się konstrukcją wyjściową dla modeli LK M 85 Mannlicher, LK M 85 Lefthand, LK M 85 Hornet, LK M 85 LUX, a także pokrytego grawerowanymi ozdobnymi wzorami LK M 85 Exclusive oraz CZ 99 Precision oraz najnowszego, zasilanego z 5-nabojowego magazynka wymiennego karabinu, LK M 808 Standard. W zależności od modelu i potrzeb klienta, oferowane są w karabinach powtarzalnych M 70 trzy rodzaje mechanizmów spustowych: ze spustem standardowym, podwójnym regulowanym lub całkowicie regulowanym oraz trzy rodzaje łoży z kolbami. Na większości karabinów mogą być montowane celowniki optyczne. Długość luf w modelach LK M 70 wynosi w zależności od jego wzoru od 510 mm do 600 mm, waga 3500 lub 3600 g. Długość całkowita wzoru podstawowego LK M 70 Standard to 1145 mm, jego pochodnych 1055 mm. Pojemność magazynków w LK M 70 zależy od amunicji, którą strzela dany karabin i wynosi 3, 4 lub 5 naboi. Długość luf modeli LK M 85 Mannlicher wynosi od 460 mm od 510 do 560 mm w LK M 85 Standard. Długość całkowita LK M 85 zależy od wzoru i znajduje się w przedziale 13 Zastawa Arms od 1005 mm do1055 mm dla LK M 85 Standard i 955 mm dla LK M 85 Mannlicher. Waga broni od 2760 g do 2960 g. Standardowa pojemność magazynków dla LK M 85 to 5 naboi. Karabin CZ 99, w odróżnieniu od innych modeli, przystosowany został do amunicji .17 HMR, .22 LR i .22 WMRF. Jest to broń idealnie nadająca się do strzelania sportowego, a także do polowań sprzedawane na rynku cywilnym nieco zubożone wersje snajperskich M 76 i M 91, które mogą być również zasilane z magazynków 20-nabojowych. Bardzo ciekawie prezentuje się karabinek LKP PAP. Zamiast drewnianej, ma wykonaną z tworzywa sztucznego kolbę, z otworem ułatwiającym ułożenie kciuka. Na górnej części pokrywy komory zamkowej znajduje się, pozwalająca na to właśnie w Jugosławii (obecnie w Serbii) udało się skutecznie przebudować standardowy pistolet Tokariewa do amunicji 9 mm Parabellum i co najważniejsze, wdrożyć go do seryjnej produkcji. na małe zwierzęta. Jej długość całkowita wynosi dla amunicji .17 HMR 1040 mm, a dla kalibru .22 LR i .22 WMRF 1050 mm. Lufa ma długość 560 mm. Karabiny zasilane są z magazynków stałych o pojemności pięciu naboi. Waga broni to 2800 g. Lufy sztucerów produkowane są ze stali chromowo wanadowej metodą kucia na zimno, co znacznie zwiększa ich żywotność i wytrzymałość w trakcie używania. Modele broni myśliwskiej mają różne długości luf, wagę oraz materiał, z którego wykonano kolbę wraz z łożem. W przypadku najnowszego karabinu LK 808 długość całkowita wynosi 1194 mm, długość lufy 650 mm. W gwincie lufy jest 6 bruzd o skoku 254 mm. Oprócz powtarzalnej broni myśliwskiej i sportowej przedsiębiorstwo oferuje użytkownikom cywilnym kilka modeli karabinów sportowych, będących przystosowanymi do strzelenia ogniem pojedynczym karabinkami Kałasznikowa. Są to modele: LKP M 90 SA, LKP M 77 SA, LKP M 76, LKP PAP. Od wersji wojskowej różnią się one brakiem możliwości prowadzenia ognia seryjnego oraz tym, że zasilanie odbywa się z magazynków o pojemności 10 naboi. LKP M 90 SA i LKP M 76 to nic innego, jak montowanie celowników laserowych i taktycznych, szyna picatinny. Zastava Arms ma w swojej ofercie również broń krótką. Obecnie produkuje się pistolety typu M 57, M 70 A, M 70, P 25, M 88 i M 88 A, będące ulepszonymi wersjami radzieckiego pistoletu TT wzór 33 oraz bardzo nowoczesne pistolety CZ 99, 999, 999 Scorpion, EZ, EZ Compact. Serbskie tt-ki różnią się między sobą kształtem, wymiarami oraz zastosowanym nabojem. Zasada działania modeli M 57 i M 70A polega na wykorzystaniu krótkiego odrzutu lufy, która ma dwa pierścieniowe rygle wchodzące w wewnętrzne opory zamka. Mechanizm spustowy, tak jak w radzieckim pierwowzorze pozbawiony jest samonapinania, a mechanizm uderzeniowy jest typu kurkowego. W celu zabezpieczenia broni ustawia się kurek na zębie bezpieczeństwa. Wyjątek stanowią tu modele M 70, M 88 i M 88 A, czyli skrócona wersja pistoletu M 70 A, które mają bezpieczniki skrzydełkowe umożliwiające bezpieczne noszenie broni z nabojem w lufie. Zostały one w modelach M 88 i M 88 A umieszczone na zamkach, a w M 70 na szkieletach broni. Model M 57 przystosowany został do strzelania amunicją 7,63 x 25 Tokariewa. Zasilany jest z jednorzędowego magazynka o pojemności 9 nabojów, czyli o jeden nabój więcej niż w pistolecie radzieckim. Od oryginału różni się on także 14 kwiecień-maj 2010 nabojów. Pistolet ten ma dwie skrócona wersje: M 88 i najnowszą M 88 A. Różnią się one od M 70 A mniejszą, 175-mm długością, krótszą 96-mm lufą i innym typem okładzin chwytu oraz sposo- miała w swojej ofercie pistolety TT strzelające amunicją 10 mm AUTO oraz .45 ACP bem zabezpieczenia. W wersji M 88 powszechnie montowane są okładziny orzechowe. Najnowsza wersja M 88 A ma okładziny wykonane z tworzywa sztucznego. Pistolet ten waży 775 g czyli o 5 g mniej niż M 88. Kolejną innowacją wprowadzoną w modelu M 88 A jest magazynek posiadający przedłużenie, czyli tak zwane kopytko. Rozwiązanie to jest znane w Polsce dzięki zastosowaniu go Zastawa Arms długością całkowitą – model radziecki 196 mm, wersja serbska – 200 mm. Broń ta, jak wszystkie pochodzące od niej wzory serbskich TT, ma stałe przyrządy celownicze. Kolejne wzory M 70 A, M 88, M 88 A i M 70 dostosowane zostały do amunicji 9 mm Parabellum oraz 7,65 Browning. Warto tutaj nadmienić, że to właśnie w Jugosławii (obecnie w Serbii) udało się skutecznie przebudować standardowy pistolet Tokariewa do amunicji 9 mm Parabellum i co najważniejsze, wdrożyć go do seryjnej produkcji. Ma on nazwę M 70 A. Poza nieco mniejszą masą nie różni się niczym od M 57. Tak jak on ma tą samą długość całkowitą 200 mm, wysokość 130 mm oraz długość lufy 116 mm, a także mechanizm spustowo-uderzeniowy. Również jego pojemność magazynka wynosi 9 typowo kompaktowa wymiarami, nieco większa od pistoletu kieszonkowego. Jej długość całkowita to 165 mm, a wysokość 115 mm. Długość lufy wynosi 94 mm czyli o 2 mm mniej niż w pistoletach serii M 88 i M 88 A. M 70 przeznaczony został jako broń zapasowa dla oficerów wojska oraz policjantów, a także jako cywilny pistolet do samoobrony. W odróżnieniu od klasycznego M 57 pistolet ten działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego, w którym w przeciwieństwie do innych działających na tej zasadzie konstrukcji, przy demontażu broni lufa jest wyjmowana. Model ten zasilany jest z magazynka o pojemności 8 nabojów. Jego długość całkowita wynosi 165 mm. Broń ta jak wszystkie pełnowymiarowe pistolety Zastavy systemu Tokariewa jest wykonana całkowicie ze stali, dlatego waży 725 g, co przy pistolecie o tak małych gabarytach ma niewątpliwie wpływ na zwiększenie jego celności i zmniejszenie odrzutu. Fabryka Zastava Arms oferuje również dostosowany do amunicji 6,35 x 15,5 Browning pistolet kieszonkowy P 25. Broń ta działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego, ma mechanizm spustowy bez samonapinania i mechanizm uderzeniowy typu kurkowego. Szczątkowe przyrządy celownicze są stałe. Jest to pistolet o bardzo niewielkich wymiarach, bowiem jego długość całkowita wynosi tylko 115 mm, natomiast długość lufy 56 mm. Dzięki zastosowaniu w nim elementów z utwardzanego stopu aluminium jest to broń bardzo lekka o masie 320 g. Okładziny chwytu w pistolecie wykonane są z drzewa orzechowego. Wszystkie serbskie TT-ki mogą być oksydowane lub zostać pokryte ochronną warstwą chromu, a także mieć białoczarne wykończenie. Oprócz wersji W pierwszej połowie lat 50. XIX wieku do Kragujevaca przetransportowano z innych rejonów Serbii dodatkowe maszyny, proch oraz półprodukty do produkcji broni. Od tego właśnie momentu datuje się oficjalną działalność firmy Zastava. w rodzimych pistoletach P 64. Umożliwia ono lepszy uchwyt broni, jak również pozwala na szybszą wymianę magazynków i prawidłowe umieszczenie ich w chwycie. Pistolet ten jest produkowany na rynek amerykański, również w wersji strzelającej amunicją .40 S&W. Dla tego naboju broń zasilana jest z magazynków o pojemności 6 naboi. Strzelająca amunicją 7,65 x 17 SR M 70 to broń kwiecień-maj 2010 użytkowych pistolety te produkowane są jako bardzo pięknie grawerowana broń kolekcjonerska (o nazwie LUX) zaopatrzona w ozdobne okładziny chwytu, która z powodzeniem może stać się prawdziwą ozdobą wielu kolekcji, jak również drogim prezentem wręczanym na przykład głowom państw. Kilka lat temu, kiedy fabryka po zniszczeniach dokonanych przez lotnictwo NATO powróciła na 15 Zastawa Arms rynek broni palnej, miała w swojej ofercie pistolety TT strzelające amunicją 10 mm AUTO oraz .45 ACP. Miało to być rozwinięcie i pokazanie wszystkich możliwości tulskiej tokariewki, a także wyznaczenie dla tego pistoletu zupełnie nowej drogi. Niestety broń ta od jakiegoś czasu nie jest już produkowana, a szkoda, bo był to dość dobrze przemyślany sposób jej dalszego rozwoju, podobny do tego, który stosują z dużym powodzeniem u siebie Amerykanie wobec starego dobrego Colta M 1911 A1. W latach 90. firma skonstruowała oparty na niemiecko-szwajcarskich pistoletach SIG SAUER pistolet CZ 99. Tak naprawdę jest to ich rozwinięcie. Broń ta wyposażona jest w mechanizm spustowy czarnym lub utwardzaną warstwą chromu. Pistolety są również produkowane jako grawerowana wersja kolekcjonerska zaopatrzona w pokryte kolorowymi wzorami drewniane okładziny chwytu. Model CZ 99 jest przepisową bronią armii i policji serbskiej. Na jego bazie firma produkuje pistolety z serii 999. Zasada działania i sposób zaryglowania jest identyczny jak w CZ 99. Również dźwignię zwalniacza kurka umieszczono po obydwu stronach, znacznie zwiększając jej manewrowość. CZ 999 jest o 8 mm dłuższy niż CZ 99, ale za to ma lufę jak w CZ 99, czyli 108 mm. Modele CZ 99 i CZ 999 charakteryzują się doskonałą ergonomią. Lufy w nich montowane wykonywane są metodą kucia M 93 sprzedawana jest również na cywilnym rynku amerykańskim jako karabin wyczynowo myśliwski na grubego zwierza o nazwie Black Arrow. podwójnego działania, umożliwiający strzelanie zarówno z opuszczonego, jaki i z napiętego kurka. Pistolet nie ma żadnych bezpieczników zewnętrznych, chociaż taka wersja CZ 99 była kiedyś produkowana. Do zabezpieczenia broni służy wewnętrzna blokada iglicy, która pozwala na bezpieczne noszenie pistoletu z nabojem w lufie i dzięki temu na szybkie jego użycie. Do opuszczenia napiętego kurka służy specjalna dźwignia, spełniająca jednocześnie funkcję zatrzasku zatrzymującego zamek po ostatnim wystrzale. Dźwignia ta, jak i zatrzask magazynka, zostały zamontowane po obydwu stronach pistoletu, co pozwala na swo- na zimno oraz dodatkowo pokrywane wewnątrz warstwą chromu, co zwiększa ich odporność na zużycie i niszczące działanie gazów prochowych oraz korozji. Łatwość obsługi pistoletów zapewnia dodatkowo wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej oraz wskaźnik trzech ostatnich naboi w magazynku. Kilka lat temu produkowana była sportowa wersja pistoletu CZ 999 o nazwie Zastava TOP 20. Broń ta nie miała mechanizmu samonapinania, a spust w niej regulowano tak, by siłę jego nacisku dostosować do wymagań strzelca. Magazynki do pistoletu TOP 20 były uniwersalne zarówno do Oprócz powtarzalnej broni myśliwskiej i sportowej przedsiębiorstwo oferuje użytkownikom cywilnym kilka modeli karabinów sportowych, będących przystosowanymi do strzelenia ogniem pojedynczym karabinkami Kałasznikowa. bodną jego obsługę, zarówno strzelcom prawo-, jak i leworęcznym. Zasada działania modelu CZ 99 opiera się na wykorzystaniu energii krótkiego odrzutu lufy, która ryglowana jest poprzez jej ruch w pionie. Lufa nie ma, tak jak w przypadku wcześniej opisanego modelu M 57, pierścieniowych rygli, lecz specjalnie ukształtowaną komorę nabojową, która wchodzi w opory ryglowe okna wyrzutowego łusek. Broń produkowana jest w dwóch wersjach dostosowanych do strzelania amunicją 9 mm x 19 Parabellum oraz .40 S&W. W wersji 9 mm Parabellum pistolet zasilany jest z magazynka o pojemności 15 nabojów, a w wersji 40 S&W magazynki mają pojemność 10 nabojów. Długość całkowita broni wynosi 190 mm, długość lufy 108 mm i wysokość 140 mm. Przyrządy celownicze w pistoletach są stałe. Dzięki szkieletowi wykonanemu ze stopu utwardzanego aluminium udało się zmniejszyć wagę całkowitą broni, która wynosi 960 g. Broń może być pokryta antykorozyjną powłoką w kolorze 16 amunicji 9 mm Parabellum, jak i 40 S&W, a ich pojemność wynosiła dla broni 9 mm Parabellum 16 sztuk, dla broni w kalibrze 40 S&W 12 sztuk. Stosowane były również magazynki o zwiększonej pojemności – dla amunicji 9 mm Parabellum – 18 naboi, dla 40 S&W – 14 naboi. Wydłużona 125 mm lufa umożliwiała montowanie kompensatora podrzutu, co bardzo korzystnie wpływało na komfort strzelania. Duża, sięgająca 1040 g waga broni i długa lufa sprawiały, że pistolet był bardzo celny i doskonale nadawał się do strzelania sportowego typu IPSC. Długość całkowita broni wynosiła 218 mm. Szkielet pistoletu posiadał integralną szynę picatinny, co umożliwiało montaż latarek taktycznych i celowników laserowych. Specjalne okładziny chwytu i spust typu combat sprawiały, że broń doskonale nadawała się do strzelania oburącz. Najnowsze wzory z serii 999 to 999 Scorpion, EZ 9/40 oraz model EZ Compact. Od pierwowzoru różnią się one przede wszystkim wagą, która w przypadku CZ 999 Scorpion wynosi 935 g, mo- kwiecień-maj 2010 szynę picatinny. Przyrządy celownicze są regulowane lub stałe i jak w innych CZ 99 i 999 mają ułatwiające celowanie po zmroku punkty trytowe. Na celność pistoletów EZ i komfort strzelania korzystnie wpływa montowanie w nich lekkich półokrągłych kurków szkieletowych. Lekki szkielet zmniejsza wagę całkowitą i sprawia, że broń jest wygodna w noszeniu. Pistolety EZ noszące oznaczenie Compact są skrócone w porównaniu z pistoletami pełnowymiarowymi. Ich długość całkowita wynosi 188 mm, długość lufy 98 mm. Tak jak one kwiecień-maj 2010 Zastawa Arms deli EZ 9 i EZ 40 – 950 g i ich wersji kompaktowej 912 g. Zasilane są one również z magazynków o pojemności 15 nabojów w wersji 9 mm Parabellum i 10 nabojów dla wersji strzelającej amerykańską amunicją 40 S&W. Pistolety EZ 9 i EZ 40 mają dodatkowo umożliwiającą montowanie na nich latarek taktycznych i celowników laserowych posiadają na szkielecie integralną szynę picatinny. Różnią się one nieco innym znacznie ułatwiającym celowanie typem celownika stałego. Zastava Arms wsławiła się również jako producent dobrej jakości rewolwerów M 83, inaczej nazywanych R 357, które przez wiele lat znajdowały się w jej ofercie. Broń ta strzelała amunicją .357 Magnum (9 x 33R) i słabszą .38 Special (9 x 29R). Rewolwery te miały szkielety typu średniego, porównywalne ze szkieletami typu K firmy Smith&Wesson. Mechanizm spustowy był podwójnego działania, pojemność bębenka wynosiła 6 naboi. Broń ta produkowana była z trzema długościami luf, a w zależności od ich długości, ważyła 900 g dla lufy 2,5 cala, 1000 g dla lufy o długości 4 cale i 1180 g z lufą 6-calową. W późniejszym okresie, oprócz rewolwerów M 83, produkowane były również modele sportowe przystosowane do amunicji .22 LR oraz modele myśliwsko-wyczynowe w kalibrze .44 Magnum (11,2 x 2R). Fot. mat.Zastava Arms 17 polemika Kiedy pokazano mi piąty z kolei egzemplarz SIG 220 z takim samym uszkodzeniem, zacząłem zbierać informacje na ten temat wśród kolegów z branży… Zbigniew Szkudlarek 02:%',$342:%,%#+)!23%.! Na początek wypada zadać sobie pytanie, po co nam ta broń? Jeżeli odpowiedz brzmi, że jest to broń pomocnicza służb mundurowych (czyli broń, która spędza więcej czasu w kaburze niż na strzelnicy) lub jest przeznaczona do rekreacyjnego użycia przez cywilnego użytkownika – wybór trafiony. Jeżeli oczekujemy od pistoletów SIG Sauer serii 220 wytrzymałości broni używanej przez wyczynowców (50 000, a nawet do 200 000 strzałów rocznie) – będą kłopoty. Poza tym za pęknięty szkielet w przypadku służby mundurowej płacą podatnicy. Cywilny użytkownik musi nadwerężać własny MARZECNRCENAZ 6!4 problemem jest użycie stopu aluminium jako materiału konstrukcyjnego szkieletu w modelach broni krótkiej, opartej na systemie krótkiego odrzutu lufy 18 -!2:%# portfel. Efektem końcowym tego stanu rzeczy jest to, ze pistolety SIG Sauer serii 220 na rynku amerykańskim nie mają takiej renomy jak w Polsce. W Kanadzie zaś można je spotkać na wyprzedaży po 750 dol. kanadyjskich. W polskich wydawnictwach od kilkunastu lat wypisuje się peany na cześć tych pistoletów; nawet określa się je jako RollsRoyce’y wśród pistoletów. Samochody firmy R-R to przede wszystkim symbol trwałości. Tego nie można powiedzieć o żadnym modelu SIG Sauer serii 220, a już szczególnie o wcześniejszej jego wersji z aluminiowym szkieletem. Za wspomnianego Rolls-Royce’a wśród pistoletów można z pewnością uważać wcześniejszy model SIG 210, używany Okladka.indd 1 swego czasu przez armię szwajcarską. Ten wykonany całkowicie ze stali pistolet, oprócz dobrej celności i trwałości, miał też odpowiednią cenę: na rynku amerykańskim na początku lat 70. kosztował ponad 1500 dol. Dla przykładu: pistolet Colt Government Mk 4 serii 70 (zmo- 2010-04-27 14:16:32 dyfikowany model 1911 A1) kosztował wówczas prawie sześć razy mniej. Większość opisów pistoletów SIG Sauer seria 220 ogranicza się do kopiowania fabrycznych reklamówek bądź opinii użytkownika opartej często na teście kilkuset strzałów. Na tej podstawie wypisuje się kwiecień-maj 2010 polemika Glock nowszej konstrukcji - zwracają uwagę dwa kołki mocujące blok ryglowy też rewelacyjne, a niezgodne z prawdą opinie dotyczące tego pistoletu. SIG Sauer 220, będący następcą modelu 210, ukazał się na rynku około 1975 roku. Konstrukcyjnie oba te z poprzednikiem. Jako nowość w tym modelu zastosowano zmodyfikowany system ryglowania Browninga, nazwany od nazwiska konstruktora systemem Petersa (pojedynczy występ ryglujący na Pęknięcia rożnych elementów broni krótkiej w trakcie intensywnego używania zdarzają się w prawie wszystkich modelach pistoletów. modele znacznie się różniły. Zgodnie z obowiązującą tendencją SIG 220 był pistoletem z mechanizmem spustowym SA/DA. Ciężar broni miał być mniejszy, a koszty produkcji niższe w porównaniu lufie). Ryglowanie w rozwiązaniu Petersa upraszczało produkcję lufy i zamka oraz zwiększało odporność broni na zacięcia w razie zapiaszczenia. Rowki prowadnic zamka wykonano Glock 17 wczesnej produkcji - pojedynczy kołek mocujący blok ryglowy kwiecień-maj 2010 19 polemika na zewnętrznej powierzchni szkieletu, na całej jego długości (dla magazynków jednorzędowych). Podobnie jak w ówczesnej nowości – pistolecie H&K P9 S – zamek SIG Sauer serii 200 składa się z dwóch głównych części. Osobne wykonanie bloku mieszczącego wyciąg i iglicę upraszczało i potaniało produkcję. Analogicznie, w celu obniżenia ceny produkcji, wewnątrz oryginalnego aluminiowego szkieletu zastosowano oddzielny stalowy blok ryglowy osadzony na osi zaczepu do rozbierania broni. I tu zaczęły się kłopoty. Sam blok nie był problemem, był i jest nim do dziś sposób osadzenia tej części. Przy bardziej intensywnym strzelaniu aluminiowy szkielet pękał w rejonie otworu na oś zaczepu. Szczelina pęknięcia rozprzestrzenia się od obrzeża tego otworu przez prowadnice zamka do górnej powierzchni szkieletu (patrz: foto). Szkielet 1911 A 1 - zwraca uwagę proporcjonalnie niżej niż w SIG serii 220 umieszczony otwór na osi zaczepu zamka sywny przekrój poprzeczny szkieletu w płaszczyźnie otworu na oś zaczepu zamka. Biorąc dodatkowo pod uwagę Użycie sprężynowego zderzaka zamka faktycznie zmniejsza energię jego uderzenia w blok ryglowy przy ruchu wstecznym, ale też zwiększa prędkość jego powrotu, co z kolei powoduje zwiększone obciążenie krytycznego węzła podczas ryglowania. Przyczyną pęknięć były dynamiczne obciążenia bocznych powierzchni otworu na oś zaczepu, powstające w wyniku uderzeń zamka i lufy w blok ryglowy (zaś za jego pośrednictwem w oś zaczepu) w trakcie strzelania. Przekrój poprzeczny szkieletu pistoletów serii 220 w płaszczyźnie tej osi charakteryzuje się niedostateczną grubością bocznych ścianek. Użycie stopu aluminiowego jako materiału konstrukcyjnego pogarszało sytuację. Zatem, nazywając rzecz po imieniu, był to ewidentny błąd konstrukcyjny. większą wytrzymałość stali w porównaniu z aluminium, w CZ 75 ten typ pęknięć nie występuje. Miałem okazję zetknąć się z paroma wczesnymi egzemplarzami SIG Sauer serii 220 z pękniętymi w tym miejscu szkieletami (kalibry 9 x 19 PARA oraz 0.45 ACP). Kiedy pokazano mi piąty z kolei egzemplarz SIG 220 z takim samym uszkodzeniem, zacząłem zbierać informacje na ten temat wśród kolegów z branży (rzecz działa się na początku lat 80. XX wieku w Kanadzie) Potwierdzono, że w SIG 220 taki typ uszkodzenia nie jest rzadkością. Późniejsza utrata kontraktu na dostawę 315 930 pistoletów kal 9 x 19 PARA dla US Army przez firmę SIG Sauer była spowodowana głównie pęknięciami szkieletów, o czym jakoś zapomina się we wszystkich znanych mi polskich opracowaniach. O pękaniu szkieletów oczywiście wiedzieli producenci, gdyż wnoszono reklamacje. Są to fakty znane niektórym użytkownikom i rusznika- pistolety o aluminiowych szkieletach na kontynencie amerykańskim zyskały opinię broni, którą można dużo nosić, ale znacznie mniej używać Dla lepszej ilustracji problemu można porównać prawidłowo pod względem wytrzymałościowym skonstruowany analogiczny węzeł, na przykład w pistolecie CZ 75, tj. wyjątkowo ma- 20 1911 A 1 - znacznie grubsza ścianka szkieletu na wysokości osi zaczepu zamka kwiecień-maj 2010 polemika rzom. Oczywiście firma SIG Sauer nie informuje o takich detalach. Próbowano ratować sytuację. Program PIP (Product Improvement Program) obowiązuje także w zakładach SIG. Główny problem szkieletów serii SIG O pękaniu szkieletów oczywiście wiedzieli producenci, gdyż wnoszono reklamacje. Są to fakty znane niektórym użytkownikom i rusznikarzom. 220 wynika z tego, że producent trzyma się pomysłu oddzielnego bloku ryglowego – upraszcza to technologię wykonania szkieletu. Problem pękającego szkieletu uratować mogła tylko terapia wstrząsowa, w tym wypadku zmiana konstrukcji szkieletu. Na to się jednak SIG nie zdobył. W późniejszym modelu SIG 226 użyto stali jako materiału konstrukcyjnego. Zwiększyło to nieco wytrzymałość krytycznego przekroju. Dużo później dla zabezpieczenia szkieletu od kwiecień-maj 2010 1911 A 1 - neoprenowy zderzak zamka widoczny na żerdzi sprężyny powrotnej wspomnianych pęknięć zastosowano dodatkowe zabezpieczenie. Jest to sprężynowy zderzak zamka umieszczony na żerdzi sprężyny powrotnej, a użyty na przykład w modelu 226 X-FIVE. Przypomina to nieco wcześniejsze rozwiązanie znane z modelu H&K USP oraz H&K 23. Rozwiązania H&K oraz SIG różnią się tym, że w modelach H&K tylna cześć prowadnicy sprężyny powrotnej spełnia dodatkowo funkcję bloku ryglowego. Użycie sprężynowego zderzaka zamka faktycznie zmniejsza energię jego uderzenia w blok ryglowy przy ruchu wstecznym, ale też zwiększa 21 polemika prędkość jego powrotu, co z kolei powoduje zwiększone obciążenie krytycznego węzła podczas ryglowania. X-FIVE jest zbyt krótko w użyciu, żeby ocenić zalety wspomnianego rozwiązania. Mogę się tu powołać na skutki użycia podobnego rozwiązania w niektórych pistoletach 1911 A1. Sztywna sprężyna zderzaka zamka umieszczona jest tam wewnątrz żerdzi sprężyny powrotnej i za pośrednictwem popychacza oddziałuje na umieszczoną w zamku wkładkę Sam blok nie był problemem, był i jest nim do dziś sposób osadzenia tej części. sprężyny powrotnej. Porównując przekroje poprzeczne szkieletów obu pistoletów we wspomnianych krytycznych przekrojach, widać znacznie grubszą ściankę w przypadku 1911 A1. Poza tym sam otwór na wspomnianą oś jest bardziej odsunięty od górnej krawędzi szkieletu. Pęknięcia szkieletu 1911 A1 w płaszczyźnie osi zaczepu nigdy nie występują, pękały za to prowadnice zamka w szkieletach pistoletów potraktowanych wspomnianym zderzakiem. Dłuższe prowadnice zamka w szkielecie SIG będą tu na pewno zaletą w porównaniu z 1911 A1. Wymieniony zderzak zamka nigdy nie był adaptowany przez firmę Colt, ani innych producentów klonów 1911 A1. Była to prywatna produkcja, która jeszcze szybciej zniknęła z rynku, niż się pokazała. Oddzielny blok ryglowy zastosowano także w pistoletach Glock. Rozwiązanie to się sprawdzało do momentu drastycznego zwiększenia prędkości odrzutu zamka w modelu 20 (silny nabój 10 mm). Blok ryglowy zaczął w przyspieszony sposób wyrabiać Miejsce pękania szkieletu w pistoletach SIG Sauer serii 220 W celu usunięcia problemu, zastosowano dla wszystkich modeli Glocka dwa kołki ustalające blok ryglowy. Zasadniczą różnicą między Glockiem a SIG SAUER serii 220 jest tu materiał szkieletu. Polimer użyty w Glocku jest podatny, aluminium i stal stopowa użyta w SIG nie. Pęknięcia rożnych elementów broni krótkiej w trakcie intensywnego używania zdarzają się w prawie wszystkich modelach pistoletów. Pękają opory sprężyn powrotnych w pistoletach Mauser C 96. Powiększa się odległość zaporowa pistoletów P 08 na skutek wyrobienia przegubów zamka. niej części, o ile nie jest używany polimerowy zderzak zamka (montowany na żerdź sprężyny powrotnej). Pęka dolna krawędź okna wylotowego zamka CZ 75. Zamki P 38 i Beretty 92 pękają pionowo na wysokości wycięć na rygle (autor niniejszego opracowania zaliczył Ryglowanie w rozwiązaniu Petersa upraszczało produkcję lufy i zamka oraz zwiększało odporność broni na zacięcia w razie zapiaszczenia swoje osadzenie wewnątrz szkieletu. W efekcie wystąpił niewielki ruch kątowy dookoła kołka, na którym był osadzony, aż do momentu wystąpienia niesprawności broni (patrz: foto Glock 17 wczesnej produkcji z pojedynczym kółkiem). 22 Przednia cześć rowków prowadnic zamka w szkielecie nieśmiertelnego 1911 A1 ma tendencję do wzdłużnych pęknięć. Pęka tam także mostek nad otworem dla zaczepu zamka. Po dłuższym użyciu może także wystąpić poprzeczne pękniecie zamka w przed- SIG 210 kwiecień-maj 2010 Dla lepszej ilustracji problemu można porównać prawidłowo pod względem wytrzymałościowym skonstruowany analogiczny CZ 75 - zwraca uwagę masywna obudowa osi zaczepu zamka takie uszkodzenie w P 38). Dorzucić można, że urwana tylna część pękniętego zamka starszej wersji modelu 92 raziły strzelca w twarz w momencie odpalenia. Warto tu wspomnieć chociażby o dochodzeniu w armii Stanów Zjednoczonych na ten temat. W modelu 92 „All Steel” wspomniany krytyczny przekrój zamka został wzmocniony przez podniesienie jego ścianek. W glockach pękają wzdłużnie komory nabojowe oraz wkładki prowadzące zamków. • nie jest zalecane używanie amunicji o podwyższonych ciśnieniach, tj. +P (ta informacja znajduje się w instrukcjach prawie wszystkich modeli z krótkim odrzutem lufy, a mających aluminiowe szkielety); • tzw. sprasowywanie zamka (regulacja pionowego i poziomego luzu prowadnic zamka dla zwiększenia celności broni) ze względu na trwałość przeróbki praktykowane jest tylko w modelach o stalowych szkieletach. W odniesieniu do alu- Potwierdzono, że w SIG 220 taki typ uszkodzenia nie jest rzadkością. Późniejsza utrata kontraktu na dostawę 315 930 pistoletów kal 9 x 19 PARA dla US Army przez firmę SIG Sauer była spowodowana głównie pęknięciami szkieletów, o czym jakoś zapomina się we wszystkich znanych mi polskich opracowaniach. Wszystkie wymienione uszkodzenia są wynikiem niewłaściwej konstrukcji elementów poddanych dynamicznym obciążeniom w trakcie odpaleń. Użycie stopu aluminiowego do konstrukcji szkieletów na przykładzie wczesnych modeli SIG 220 i innych Dodatkowym problemem jest użycie stopu aluminium jako materiału konstrukcyjnego szkieletu w modelach broni krótkiej, opartej na systemie krótkiego odrzutu lufy. Wspomnianego aluminiowego szkieletu powinno się bezwzględnie unikać z następujących powodów: • w modelach z aluminiowymi szkieletami będzie występowało szybsze wyrobienie prowadnic zamka; kwiecień-maj 2010 miniowego szkieletu jest to tylko strata czasu. Z wymienionych powodów pistolety o aluminiowych szkieletach na kontynencie amerykańskim zyskały opinię broni, którą można dużo nosić, ale znacznie mniej używać (czyli coś dla służb mundurowych). Aluminiowy szkielet to nie tylko problem wczesnych pistoletów SIG Sauer serii 220. Można dla przykładu wymienić pistolety Walther P 1 oraz Colt Commander. Pierwszy to powojenna wersja słynnego Walther P 38, drugi to skrócony model 1911 A1. Oba dla zmniejszenia ciężaru zostały wyposażone w aluminiowe szkielety. Przy bardziej intensywnym węzeł, na przykład w pistolecie CZ 75, tj. wyjątkowo masywny przekrój poprzeczny szkieletu w płaszczyźnie otworu na oś zaczepu zamka. amerykański) wykonano odpowiedniki tych modeli ze stalowymi szkieletami: pierwszy jako Walther P 38 Classic, drugi jako Colt Combat Commander. Jako ciekawostkę można dodać, że Colt Commander miał w zamyśle producenta już w latach 50. zastąpić model 1911 A1, będący wtedy w wyposażeniu sił zbrojnych USA. Popyt na tę broń nie był duży. Następne konstrukcje Colta oparte na modelu 1911 A1 miały już tylko stalowe szkielety. Prawdziwą porażką, jeśli idzie o wytrzymałość szkieletu, był produkowany w drugiej połowie lat 70. hiszpański Star PD kal. 0.45 ACP. Pęknięcia z przodu rowków prowadnic szkieletu w tej zmodyfikowanej, lekkiej wersji modelu 1911 A1 mogły wystąpić jeszcze przed 2000 strzałów. Użycie stali jako materiału konstrukcyjnego szkieletu SIG 226 należy uznać za krok w dobrym kierunku, ale jest to tylko rozwiązanie połowiczne. Drastyczne pogrubienie ścianek szkieletu w przekroju krytycznym, całkowita rezygnacja z koncepcji oddzielnego bloku ryglowego lub inny sposób jego osadzenia, może uczynić z pistoletów SIG Sauer serii 220 pistolety o dobrej trwałości. Fot ze zbiorów Autora 23 polemika używaniu pistoletów od razu ujawniła się zmniejszona trwałość prowadnic zamka. Colt Commander kal. 0.45 ACP miał też nieprzyjemny odrzut. Szkielety Colt Commander opatrzone były numerami seryjnymi rozpoczynającymi się od CLW (Colt Light Weigth). Dla poprawienia trwałości broni (tudzież zwiększenia popytu – chodzi o rynek Glock Piotr Stempski W szeroko rozumianym treningu taktyki i techniki strzeleckiej bardzo ważne są systematyczne ćwiczenia. Chodzi tutaj nie tylko o samo strzelanie, ale również o tzw. trening na sucho, w którym nie oddaje się prawdziwych strzałów. Choć treningi takie są czasami nużące, to ze względu na korzyści, jakie przynoszą, nie można ich nie doceniać. Porównanie luf do Glocka 17, prawdziwej i treningowej Wyrobienie odpowiednich nawyków i prawidłowych odruchów podczas posługiwania się bronią palną wymaga wielokrotnego wykonywania określonych czynności. Powtarza się je w zależności od poziomu wyszkolenia i metody treningowej, na przykład dzieląc na fazy albo wykonując w cyklu ciągłym, przechodząc od powolnych ruchów do wykonywanych z maksymalną prędkością. Następnie łączy się jedno ćwiczenie z innymi i tak powstaje cały scenariusz rozbudowanego treningu w bezpiecznym, szybkim i skutecznym posługiwaniu się bronią. W celu ułatwienia treningów bezstrzałowych powstają różnorakie akcesoria, od amunicji szkolnej, aż po broń przeznaczoną wyłącznie do ćwiczeń. Na przykład są glocki z czerwonymi szkieletami i dodatkowym oznaczeniem literą P. Zachowują one zgodność obsługi z pistoletami bojowymi, ale mimo działania mechanizmu spustowego, nie mają możliwości oddania strzału. Zupełnie inną grupę akcesoriów stanowią mniej lub bardziej zaawansowane trenażery strzeleckie. 24 Bardzo prostym sposobem na przeprowadzenie bezpiecznego treningu na sucho jest możliwość zastąpienia lufy bojowej jej treningowym odpowiednikiem. Nie wymaga to dużych nakładów finansowych, jak w przypadku całego pistoletu typu P i pozwala na ćwiczenie wszystkich czynności obsługowych na własnej broni. Lufa treningowa do pistoletu Glock 17 firmy 5.11 wykonano z tworzywa sztucznego. Komora nabojowa nie ma lewej ścianki, a otwór wlotowy kształtem przybliżony jest do prostokąta. W środku komory znajduje się poprzeczna, pionowa przegroda dzieląca ją na pół. U góry przy wlocie do ko- mory, podobnie jak w lufie prawdziwej, ukształtowany jest występ współpracujący z czółkiem zamka, a pod komorą usytuowane są dwa występy. Jeden odpowiada za przekoszenie lufy, utrzymanie urządzenia powrotnego i współdziałanie z zatrzaskiem demontażowym broni. Drugi w trakcie powrotu zamka unosi komorę, ale w odróżnieniu od występu przy prawdziwej lufie, nie ma wślizgu nabojowego. Główna część lufy w przekroju poprzecznym przybiera kształt krzyża i tylko w dwóch miejscach ma okrągłe wzmocnienia. Zabezpieczenie przed wprowadzeniem naboju do komory uzyskano poprzez zastosowanie prostokątnego otworu kwiecień-maj 2010 o krzyżowym kształcie, a okienko wyrzutowe wypełnia prostopadłościan komory nabojowej. Cały element jest żółty, więc wyraźnie kontrastuje z czernią pistoletu. Broń z zamontowaną lufą treningową, podczas czynności obsługowych, funkcjonuje w typowy sposób. W trakcie odciągania zamka lufa porusza się wraz z nim, a następnie zostaje liwości przypadkowego wprowadzenia naboju, więc z tak przygotowanym pistoletem można w bezpieczny sposób ćwiczyć na przykład posługiwanie się bronią krótką w ochronie osób, odpieranie ataku na konwój, walkę w bezpośrednim kontakcie z przeciwnikiem uzbrojonym w nóż lub inne narzędzie. Można również przeprowadzać treningi grupowe, wchodzenia do pomiesz- Glock 17 z lufą treningową widoczną w okienku wyrzutowym i z przodu zamka wstawić opisywany tu plastikowy element. Składanie broni dzięki występowi pod lufą treningową, o który zaczepia się żerdź sprężyny powrotnej, przeprowadza się w identyczny sposób jak z lufą bojową. Po złożeniu od przodu z zamka na około 1 cm wystaje część przekoszona i zatrzymana. Z kolei powracający zamek przesuwa lufę w przednie położenie. Podczas tego ruchu następuje uniesienie komory nabojowej i zaryglowanie. Jeżeli zamek był odciągany z pustym magazynkiem w chwycie, to zostanie on zablokowany na zatrzasku, a przez okienko wyrzutowe będzie widoczny prostokątny wlot do komory nabojowej. Dzięki elementowi zastępującemu lufę można doskonalić różne czynności obsługowe. Dobywać broń, przeładowywać, wymieniać magazynki, symulować usuwanie zacięć, przyjmować określone postawy strzeleckie. Jak wspomniano, do komory nie ma moż- czeń, wzajemnego ubezpieczania się osób wykonujących konkretne zadania itd. Z tak przystosowaną bronią można z powodzeniem prowadzić szkolenia, nie tylko na strzelnicach, ale również w terenie otwartym, w salach gimnastycznych, a także innych pomieszczeniach, w których zwykle nie prowadzi się tego typu zajęć. Dzięki żółtemu kolorowi lufy treningowej osoby współćwiczące i instruktor prowadzący zajęcia z daleka widzą, że broń jest bezpieczna. Dodatkowa korzyść ze stosowania plastikowego elementu jest ochrona prawdziwej lufy i czółka zamka przed ewentualnym zbijaniem podczas setek przeładowań, które wykonuje się w trakcie treningów na sucho. Po zajęciach można szybko rozłożyć pistolet, wymienić lufy i znowu mieć w pełni sprawną broń bojową. Jeśli chodzi o glocki, to firma 5.11 oferuje lufy treningowe do modeli: 17/22/31, 19/23/32, 26/27, 20/21. Fot. Autor Zamek, lufa treningowa i urządzenie powrotne Glocka 17 w widoku od dołu kwiecień-maj 2010 25 glock wlotowego o wysokości mniejszej od średnicy pocisku, pionowej przegrody wewnętrznej oraz eliminację wślizgu nabojowego. W przypadku próby przeładowania broni z amunicją, wysuwający się z magazynka nabój uderza w występ pod komorą i unieruchamia zamek w tylnym położeniu. Przed ćwiczeniami z bronią należy ją rozłożyć i zamiast prawdziwej lufy, amunicja magnum W latach dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych nastąpił gwałtowny wzrost przestępczości. Przestępcy przemieszczali się samochodami zbudowanymi z blach znacznie grubszych niż obecnie. Już samo przestrzelenie drzwi pojazdu było trudne, a przecież często zachodziła konieczność strzaskania bloku silnika. Sytuacji tej nie mógł sprostać popularny nabój 38 Special. „trzydziestka ósemka” była amunicją celną, ale za słabą energetycznie, by skutecznie zatrzymywać pojazdy czy penetrować nawet prymitywne początkowo kamizelki kuloodporne. Marek Czerwiński W 1934 roku za pomocą przedłużenia łuski i zwiększenia ładunku prochowego w 38 Special opracowano nabój kal. 357 Magnum, Dokładnie 8 kwietnia 1935 roku rewolwer i nowy nabój (po specjalnym pokazie) zostały zaakceptowane przez szefa FBI J. Edgara Hoovera. Przez dwie dekady (aż do wprowadzenia w 1955 roku kalibru 44 Magnum) 357 Mag. był najsilniejszym nabojem rewolwerowym świata. Początkowo policjanci i agenci FBI bali się tego mocnego naboju, głównie z powodu nadmiernej penetracji i znacznego odrzutu broni. Kolejnym powodem niechęci była konieczność noszenia ciężkiego rewolweru, bowiem 357 Mag. wymagał mocnej, odpornej 26 na wysokie ciśnienia broni. Także huk wystrzału był nieprzyjemny, zwłaszcza z luf trzycalowych i krótszych. Na światową sławę 357 Mag. musiał poczekać do lat pięćdziesiątych, kiedy to opracowano lepiej ekspandujące pociski i znacznie lżejszą broń, początkowo na średnim, a potem nawet lekkim (ale wzmocnionym) szkielecie. Z długich luf rewolwerów (powyżej 165 mm) pocisk o masie 10,25 g osiągał nawet do 1100 J energii kinetycznej, czyli trzy razy więcej niż stary 38 Special. Także dla myśliwych nabój kal. 357 Magnum był cennym darem – wszak w USA dość powszechnie poluje się z bronią krótką. Można go używać tak- że w broni długiej, zwłaszcza lekkich sztucerach systemu „lever action”. Średni nabój kal. 357 Magnum, z lufy sztucerowej długości 508–610 mm może uzyskać energię około 1200–1550 J, na 100 m spada ona jednak do około 700–1020 J. Kształt pocisku jest najczęściej zaokrąglony lub ścięty (z wyjątkiem nowych pocisków Hornady typu FlexTip), co oczywiście nie służy balistyce, ale sprzyja przekazaniu energii w tuszy. Penetracja 9-milimetrowych pocisków nie jest nadmierna: na 100 m blok żelatynowy, będący odpowiednikiem tkanki zwierzęcej, jest przebijany na głębokość 33–48 cm (w zależności od masy i typu pocisków). kwiecień-maj 2010 Typ pocisku, masa (g) Prędkość początkowa (m/s) 1.05.1950 Energia kinetyczna Eo (J) E 50 Długość lufy (mm) LAPUA FMJ CEPP SUPER 9,7 370 327 664 527 140 LAPUA SJFN 9,7 385 342 719 569 140 GECO FMJ 10,2 445 395 1010 796 210 GECO SP 10,2 445 390 1010 780 210 HIRTENBERGER SP 10,2 460 430 1079 943 210 FMJ i SP po 10,2 425 380 926 739 150 SP 10,2 425 390 920 740 150 SAKO TCJ 10,2 400 348 819 620 150 MAGTECH SP 10,52 376 – 724 – 102 WINCHESTER PG 11,66 360 332 755 641 127 WINCHESTER JHP 10,24 376 336 725 580 127 SELLIER & BELLOT IMI Policjanci w USA twierdzą, że skuteczniejsza od 357 Magnum jest tylko bomba atomowa. Wiele w tym prawdy. Posługując się współczynnikiem rażenia, obalającego TKO (Taylor knock out) uzyskujemy dla ciężkiego pocisku tego kalibru wielkość 12,0. Jak na nabój do broni krótkiej to dużo, bowiem 9 mm Para osiąga tylko 6,7 w skali Taylora, a mocny 45 ACP dochodzi do 11,85. Obecnie służby policyjne i specjalne przechodzą coraz częściej na pistoletowy nabój 40 S & W, który charakteryzuje się łuską krótszą od 357 Magnum i kryzą z wtokiem. Pozwala to na lepsze wykorzystanie go w broni samopowtarzalnej. Mniej popularnym, pistoletowym odpowiednikiem 357 kwiecień-maj 2010 Mag. jest 357 SIG. W niczym nie umniejsza to roli dobrego, rewolwerowego kaliber 357 Magnum. Reasumując, 357 Magnum, mimo upływu ponad 75 lat od jego opraco- stosuje się go z powodzeniem do polowań z bliska na mniejsze gatunki jeleni, a w Afryce nawet na impale. Kaliber 44 Remington Magnum powstał w 1955 roku, przez wydłu- W 1934 roku za pomocą przedłużenia łuski i zwiększenia ładunku prochowego w 38 Special opracowano nabój kal. 357 Magnum, Dokładnie 8 kwietnia 1935 roku rewolwer i nowy nabój (po specjalnym pokazie) zostały zaakceptowane przez szefa FBI J. Edgara Hoovera. wania, nadal cieszy się sporym szacunkiem na całym świecie. Uważany jest za najlepszy nabój rewolwerowy XX wieku i sprawdza się też w broni długiej. W Stanach Zjednoczonych żenie łuski naboju rewolwerowego 44 Special i znacznego zwiększenia ładunku prochu. W jego opracowaniu uczestniczyły firmy Smith & Wesson i Remington. Największą sławę mocnej 27 amunicja magnum Firma amunicja magnum Producent Masa, typ pocisku (g) Vo (m/s) dla lufy rewolwerowej 152 – 165 mm Eo (J) -pomiar przy długości lufy 152 – 165 mm Eo (J) przy lufie 508 mm FIOCCHI 12,96 FMJ 460 1371 2056 FIOCCHI 15,55 SP 445 1539 2308 MAGTECH 15,55 SP 360 1010 1600 IMI 15,55 SP 390 1280 1920 SELLIER & BELLOT 15,55 SP 360 1008 1590 * „czterdziestce czwórce” przydały filmy z Clintem Eastwoodem w roli „Brudnego Harrego”. Kreowany przez Eastwooda inspektor Callaghan wszystkie problemy rozstrzygał za pomocą groźnego Smith & Wessona Model 29. Wylot lufy potężnego rewolweru (kal. 10,97 mm) robił wrażenie na przestępcach. Także torii toru lotu stosunkowo wolnych pocisków tego kalibru absolutnie nie sprzyja dalekim strzałom, niezależnie od indywidualnych doświadczeń strzelców z USA. Historia potężnego naboju rewolwerowego 454 Casull jest związana z Dickiem Casullem oraz Jackiem zwłaszcza w przypadku tego ostatniego mamy do czynienia z pewnym nadużyciem, bo broń tego kalibru przed strzałem należałoby wkręcić w imadło. Maksymalna długość łuski 454 Casull wynosi 35,179 mm, naboju 44,831 mm. Masa pocisku (g) Typ pocisku Długość lufy (mm) Proch, typ i masa (g) Prędkość początkowa (m/s) E o (J) 15,5 JHP 190,5 H110; 2,52 637 3145 19,44 JHP 190,5 H110 2,05 542 2860 Robert de Niro w kultowym filmie „Taksówkarz” posługiwał się długolufowym rewolwerem kal. 44 Magnum, zresztą tej samej firmy. Niewielu strzelców umie prowadzić realny trening z broni krótkiej tego kalibru, chyba że z użyciem słabszej amunicji sportowej typu Firma Typ pocisku Fulmerem. Pochodzili oni z Salt Lake City w stanie Utah. Przez wiele lat eksperymentowali z amunicją 45 Colt, stosując naważki prochu dochodzące do granicznych krotności elaboracji podstawowej. Nie udało się im jednak z krótkiej lufy bezpiecznie przekroczyć Masa (g) Vo (m/s) lufa 6 ½ cala Łuskę od Colta przedłużono w naboju kal. 454 także po to, by uniknąć tragedii związanych z omyłkowym załadowaniem naboju 454 Casull do bębna rewolweru 45 Colt. Gdyby taka możliwość istniała, mogłoby dochodzić do rozerwania broni i niebezpiecznych Eo (J) lufa 6 1/2 cala Eo (lufa 508 mm) MAGTECH SP 16,85 548 2540 3450 WINCHESTER SP 19,44 495 2386 3510 WINCHESTER PARTITION GOLD 16,85 549 2539 3480 Semiwadcutter lub zamiennych nabojów 44 Special. W broni długiej, nawet w lekkim sztucerze o masie około 2,7 kg, nabój pokornieje, a odrzut wydaje się porównywalny lub minimalnie mocniejszy niż przy strzelaniu z broni kaliber 243 Winchester. Bardzo dużo dla opracowania oraz popularyzacji kalibru zrobił znakomity Kaliber Masa pocisku (g) Eo = 1400 J, czyli poruszali się w granicach wyznaczonych przez 44 Remington Magnum. Dopiero minimalne zwiększenie długości łuski i pogrubienie jej ścian doprowadziło konstruktorów do efektu finalnego: przekształcenia starego naboju 45 Colt w potężny 454 Casull. Stało się to w 1950 roku, lecz na popularność nabój Prędkość początkowa pocisku wystrzelonego z lufy 10-calowej (254 mm) (m/s) TKO 357 Magnum 10,25 457 12 44 Magnum 15,5 427 21 16,8 19,44 22,0 548 518 550 30 33 41 454 Casull 45–70 26,2 403 35 30 –06 10,85 790 19,5 strzelec i publicysta Elmer Keith, który z rewolwerami 44 Magnum skutecznie i z dalekich dystansów polował na jeleniowate. Amerykańskie przepisy dotyczące odległości strzelań nie mają jednak żadnej korelacji z naszymi. I słusznie, bowiem obniżenie trajek- 28 musiał poczekać jeszcze kilkanaście lat. Po dziś dzień 454 Casull ma opinię jednego z najmocniejszych seryjnych nabojów rewolwerowych świata. I choć pojawiły się monstrualne naboje w rodzaju 460 czy 500 Smith & Wesson, to jednak wydaje się, że zranień strzelca. Początkowo 454 Casull określany był jako 454 Magnum, ale ponieważ był prawie dwukrotnie mocniejszy Przez dwie dekady (aż do wprowadzenia w 1955 roku kalibru 44 Magnum) 357 Mag. był najsilniejszym nabojem rewolwerowym świata. od 44 Remington Magnum, nazwę zmieniono, upamiętniając nazwisko pierwszego z konstruktorów. 44 Magnum, mimo wszystkich zalet, miał pewien niedobór energii kinetycznej, odczuwalny przy strzelaniu zwierzyny grubej. Jako potężny nabój do broni krótkiej był zupełnie wystarczający, jednak w sztucerze często się nie sprawdzał. Zwłaszcza gdy chodziło o polowanie na gruboskórną, odporną na strzał zwierzynę Pocisk 454 Casull o kwiecień-maj 2010 amunicja magnum masie około 16 g z lufy rewolweru o długości 165 mm (6 ½ cala) osiągał prędkość wylotową około 526 m/s. Energia dochodziła do 2350 J. To mniej więcej tyle, ile może osiągnąć indywidualnie elaborowany pocisk kal. 44 Magnum, ale ... wystrzelony z długiej lufy sztucera typu „lever action”. Z kolei 454 Casull skich dystansach strzału są dwukrotnie skuteczniejsze od mocnych przecież 30 – 06 czy 308 Winchester. Najwyższym współczynnikiem TKO dysponuje nabój z pociskiem 22-gramowym. Z dłuższej lufy sztucera pocisk osiąga energię kinetyczną około 3300–3850 J, w zależności od typu Początkowo policjanci i agenci FBI bali się tego mocnego naboju, głównie z powodu nadmiernej penetracji i znacznego odrzutu broni. Kolejnym powodem niechęci była konieczność noszenia ciężkiego rewolweru, bowiem 357 Mag. wymagał mocnej, odpornej na wysokie ciśnienia broni. Także huk wystrzału był nieprzyjemny, zwłaszcza z luf trzycalowych i krótszych. odpalony z broni długiej o zbliżonej lufie dysponuje energią przekraczającą 3600 J. Przy tak obiecujących parametrach energetycznych nie trzeba było długo czekać, by 454 zaczął służyć myśliwym polującym nie tylko z rewolwerów, ale i z broni długiej. Mocny 454 Casull dysponuje pewną przewagą nad stoperami w rodzaju 444 Marlin czy 45 – 70 Goverment – ma bowiem znacznie krótszą łuskę. Jest i masy pocisku oraz wielkości ładunku prochowego. Przybliża to nabój 454 Casull do świetnej (zwłaszcza na pędzenia) amunicji 444 Marlin, przy czym krótszy 454 Casull pozwala na załadowanie do magazynu rurowego większej ilości nabojów. 454 Casull, wraz z szybkostrzelną bronią przeładowywaną dźwignią wahliwą, wydaje się ciekawą propozycją właśnie na polowania zbiorowe. Na światową sławę 357 Mag. musiał poczekać do lat pięćdziesiątych, kiedy to opracowano lepiej ekspandujące pociski i znacznie lżejszą broń, początkowo na średnim, a potem nawet lekkim (ale wzmocnionym) szkielecie. to czynnik istotny, gdyż przyspiesza przeładowanie. Zastanówmy się nad ważnym (zwłaszcza dla polujących w Afryce) współczynnikiem TKO. Choć w Europie klasyfikacja kalibrów według tego współczynnika nie jest zbyt popularna, wysoka wartość TKO zapewnia znacznie większe prawdopodobieństwo położenia grubego zwierza pierwszym strzałem. Uśrednione wielkości współczynnika dla nabojów 454 Casull wynoszą 30–42 (w zależności od masy pocisków i Vo czyli praktycznie wielkości ładunku prochowego). Warto wiedzieć, że dla 44 Magnum parametr ten zawiera się w granicach 21, a dla pocisku kal. 308 Win. tylko 18,9. Można więc (z pewnym uproszczeniem) wysnuć wniosek, że najcięższe pociski 454 Casull pod względem rażenia obalającego na bli- kwiecień-maj 2010 Indywidualne, wzmocnione elaboracje mogą dać wyjątkowe parametry amunicji, nawet przy dość krótkiej lufie. Pokazuje to poniższa tabela. Wykorzystano pociski firmy Freedom Arms. Z długich luf rewolwerów (powyżej 165 mm) pocisk o masie 10,25 g osiągał nawet do 1100 J Strzelając tak elaborowaną amunicją ze sztucera, uzyskamy dla pocisku lżejszego Eo = 4400 J i około 4010 J dla JHP 19,44 g. Reasumując, 454 Casull jest bardzo skutecznym stoperem. Na bliskich dystansach może powalić niedźwiedzia. W Afryce bywa używany przy polowaniach na „wielką piątkę” jako tzw. broń wsparcia. Rywalizuje w tej roli z kalibrem 444 Marlin. 29 prawo Marek Antonowicz Do 28 lipca 2010 roku do prawa krajowego mają być wdrożone przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/51/WE z 21 maja 2008 r. zmieniającej dyrektywę Rady 91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni. Rząd planuje to wdrożenie przez zmianę dwóch ustaw. W poprzednim numerze szczegółowo omówiłem propozycje zmian w pierwszej z nich, tj. w ustawie o broni i amunicji. Obecnie przedstawię propozycje rozwiązań zaproponowane w drugiej regulacji prawnej, tj. w ustawie o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicja oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, zwanej dalej ustawą. Na wstępie należy zaznaczyć, że ustawa ta ma zastosowanie wyłącznie do profesjonalistów wytwarzających m.in. broń palną lub zajmujących się jej obrotem. Osoby te stanowią grupę tzw. przedsiębiorców koncesjonowanych, tj. przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz obrotu nimi. Oznacza to, że zmiany przepisów zaproponowane w odniesieniu do tej regulacji nie będą dotyczyły zwykłych posiadaczy broni palnej, a więc takich, którzy nie są związani z handlem bronią palną, jak myśliwi czy sportowcy. Pośrednictwo Dyrektywa 2008/51 wymaga wprowadzenia do prawa krajowego wielu definicji m.in. pośrednika i sprzedawcy. Mając na uwadze, że obecnie ustawa nie posługuje się tymi pojęciami wprost, ale odwołuje się do zakresu działań wykonywanych przez pośrednika i sprzedawcę zaproponowano zmianę definicji „obrotu”, zgodnie z którą obrót to „działalność handlowa dotycząca materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, w tym pośrednictwo polegające na negocjowaniu, doradztwie handlowym, pomocy w zawieraniu umów oraz organizowaniu przemieszczania materiałów wybuchowych, broni, amunicji oraz wyrobów i technologii o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, z wyłączeniem spedytorów, wykonywana na 30 terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Jest to rozszerzenie wobec obecnie funkcjonującego zakresu koncesjonowania, ponieważ zostaną nim objęci pośrednicy, których działalność polega na doradztwie lub kojarzeniu partnerów handlowych. Definicja pośrednictwa zawarta w dyrektywie 2008/51 obejmuje również spedytora. Ze względu na to, że kwestie dotyczące spedytorów określono już w ustawie z 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiam spełniona jest zasada określona w dyrektywie 2008/51, że można odtworzyć historię każdej jednostki broni od wytworzenia do końcowego użytkownika. i i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, uznano za zbędne rozszerzanie koncesjonowania w obrocie krajowym na działalność wykonywaną przez tę grupę przedsiębiorców. Pozbawianie cech użytkowych Obecnie obowiązujący art. 6 ust. 2 ustawy reguluje przypadki, w których nie jest wymagane posiadanie koncesji. Wyłączenie to ma charakter bardzo wąski i dotyczy jedynie obrotu niektórymi wyrobami pirotechnicznymi. W projekcie zaproponowano rozszerzenie tego katalogu wyłączeń o obrót dwiema nowymi kategoriami wyrobów: 1)bronią palną pozbawioną cech użytkowych; 2)uzbrojeniem pozbawionym cech użytkowych (bojowych). W przypadku pierwszej kategorii wyrobów należy zauważyć, że zasady pozbawiania broni cech użytkowych określa szczegółowo ustawa z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji. Regulacja ta zwalnia osoby posiadające taką broń z obowiązku uzyskania pozwolenia na nią (art. 11 pkt 9). W zawiązku z tym w projekcie uznano za właściwe odejście od dalszego koncesjonowania tego rodzaju wyrobów. Broń palna pozbawiona cech użytkowych podlega ewidencjonowaniu przez jednostkę potwierdzającą to pozbawienie. Tak więc spełniona jest zasada określona w dyrektywie 2008/51, że można odtworzyć historię każdej jednostki broni od wytworzenia do końcowego użytkownika. Jeżeli chodzi o drugą kategorię wyrobów, ustawa, poza bronią palną zdefiniowaną w dyrektywie 2008/51, obejmuje również uzbrojenie, tzn. broń wojskową (wojenną) oraz wyroby o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. W celu zachowania spójności rozwiązań ustawowych, w odniesieniu do wszystkich grup towarów objętych koncesjonowaniem, zaproponowano drugą grupę wyłączeń spod koncesjonowania obrotu – wyroby takie, jak działa (haubice, armaty, moździerze, haubicoarmaty), czołgi i inne pojazdy wojskowe lub wojenne, jednostki pływające oraz statki powietrzne pozbawione cech użytkowych (bojowych). Uzbrojenie to nie podlega co prawda przepisom dyrektywy, jednak zasadne kwiecień-maj 2010 Nazwa instytucji Zakres opiniowania 1. Instytut Przemysłu Organicznego w Warszawie Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, amunicją oraz wyrobami o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, zawierającymi materiały wybuchowe oraz środkami toksycznymi i ich prekursorami, a także związaną z tym technologią 2. Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie Wytwarzanie i obrót bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym 3. Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia w Zielonce Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym 4. Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych w Warszawie Wytwarzanie i obrót bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym 5. Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej w Sulejówku Wytwarzanie oraz obrót wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym w zakresie techniki pancernej i samochodowej 6. Wojskowy Instytut Łączności w Zegrzu Wytwarzanie i obrót wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym w zakresie techniki i sprzętu elektronicznego 7. Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii w Warszawie Wytwarzanie i obrót wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym w zakresie środków toksycznych i ich prekursorów, środków radioaktywnych, indywidualnych i zbiorowych środków ochrony przed skażeniami, środków zapalających oraz środków do maskowania aerodyspersyjnego 8. Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej we Wrocławiu Wytwarzanie i obrót materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym 9. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Wytwarzanie oraz obrót wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym w zakresie ochrony informacji niejawnych 10. Służba Kontrwywiadu Wojskowego Wytwarzanie oraz obrót wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym w zakresie ochrony informacji niejawnych jest dopuszczenie możliwości obrotu uzbrojeniem i zakupu uzbrojenia, które trwale utraciło atrybuty bojowe, a więc przeznaczenie wojskowe lub policyjne. Uzbrojenie to cieszy się rosnącym zainteresowaniem kolekcjonerów, a także miłośników oręża, którzy w ten sposób zdobywają wiedzę historyczną o okolicznościach jego wytworzenia i użycia. Zgodnie z nowo projektowanym art. 19a działa (haubice, armaty, moździerze, haubicoarmaty), czołgi i inne pojazdy wojskowe, wojenne jednostki pływające oraz statki powietrzne będą mogły być pozbawione w sposób trwały cech użytkowych, stanowiących o ich przeznaczeniu, przez uprawnionego przedsiębiorcę, zgodnie ze specyfikacją techniczną, która określa szczegółowo sposób pozbawiania cech użytkowych danego rodzaju, typu i modelu broni i wyrobu, wydaną przez jednostkę uprawnioną i zatwierdzoną przez jednostkę uprawnioną do potwierdzania pozbawienia uzbrojenia cech użytkowych. Przez pozbawienie broni oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym w sposób trwały i nieodwracalny cech użytkowych projekt ustawy rozumie działanie, mające na celu eliminację cech użytkowych, przesądzających o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. Zakłada się, że do pozbawiania cech użytkowych uprawniony będzie przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania danego rodzaju broni lub wyrobu o przeznaczeniu wojskowym lub kwiecień-maj 2010 policyjnym. Jednostkami uprawnionymi do potwierdzenia pozbawienia cech użytkowych oraz wydania specyfikacji technicznej byłyby instytucje określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 21 lutego 2002 r. w sprawie instytucji wydających opinie o możliwości spełnienia warunków technicznych i organizacyjnych podczas wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, stosownie do poniżej wskazanych kompetencji. Pozbawianie cech użytkowych broni i wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym podlegałoby ewidencjonowaniu. Projekt ustawy przewiduje ponadto delegację do wydania przez Ministra Obrony Narodowej rozporządzenia w sprawie określenia m.in. trybu potwierdzania pozbawienia cech użytkowych oraz sposobu znakowania broni i wyrobów pozbawionych cech użytkowych, a także zakresu informacji umieszczanych w ewidencji, a także jednostek uprawnionych do wydawania specyfikacji technicznych oraz pozbawienia cech użytkowych i zatwierdzania specyfikacji technicznej. Ponadto takie rozporządzenie miałoby określać sposób postępowania z bronią i wyrobami przekazanymi do pozbawienia cech użytkowych, opracowania specyfikacji technicznej oraz potwierdzenia pozbawienia cech użytkowych, a także stawki odpłatności za wydanie specyfikacji technicznej i dokonanie oceny zgodności pozbawienia broni oraz wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym cech użytkowych z odpowiednią specyfikacją techniczną. Wymogi dla osób ubiegających się o koncesję W kwestii zmian wymogów dla osób ubiegających się o wydanie koncesji zaproponowano wprowadzenie dwóch zmian. Po pierwsze w art. 8 ust. 1 pkt 1 projektu ustawy wprowadzono z pozoru nieistotną zmianę techniczną, polegająca na rozdzieleniu treści przepisu oznaczonego literą g (określa jeden z wymogów przewidzianych dla osób fizycznych ubiegających się o wydanie koncesji) na dwie jednostki redakcyjne, tj. literę g i h. Projektowany punkt oznaczony literą g stanowi, że koncesji udziela się osobie fizycznej, która nie była skazana prawomocnym orzeczeniem za umyślne przestępstwo lub przestępstwo/wykroczenie skarbowe, natomiast zapis pod literą h – że przeciwko takiej osobie nie toczy się postępowanie w sprawach o takie przestępstwo lub wykroczenie. Wprowadzenie tego podziału ma znaczenie dla przesłanek cofnięcia koncesji przez organ koncesyjny, określonych w art. 17 ust. 2 pkt 2 lit. a. Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem organ koncesyjny cofnie koncesję albo zmieni jej zakres, jeśli przedsiębiorca przestanie spełniać warunek niekaralności za umyślne przestępstwo lub przestępstwo/wykroczenie 31 prawo Lp. prawo skarbowe. Nie zostanie jej pozbawiony, jeśli byłoby przeciwko niemu wszczęte postępowanie w sprawach o takie przestępstwo lub wykroczenie. Należy bowiem zauważyć, że cofnięcie koncesji w razie wszczęcia postępowania w sprawie o umyślne przestępstwo lub wykroczenie ma charakter niezwykle restrykcyjny i może doprowadzić do likwidacji prowadzonego przedsiębiorstwa. Wszczęte postępowanie może zakończyć się uniewinnieniem, jednak wieloletnie procedury sądowe w połączeniu z dotychczasowym przepisem, nakazującym obligatoryjne cofnięcie koncesji, stają się zbyt wielką dolegliwością dla obrotu gospodarczego. Z praktyki stosowania tego przepisu wynika, że postępowania takie są prowadzone w znacznej części w związku z ustawą prawo zamówień publicznych, również wtedy, gdy nieza- przepisu przewiduje złagodzenie tej sankcji przez wprowadzenie jednego istotnego wyjątku. Mianowicie odmowa udzielenia koncesji nie nastąpiłaby w przypadku, gdyby przedsiębiorca nie podjął, w terminie 6 miesięcy od dnia udzielenia koncesji lub od planowanej daty rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, działalności objętej koncesją, mimo wezwania organu koncesyjnego, lub trwale zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Zawieszenie działalności gospodarczej oraz udzielanie promesy Obecnie obowiązujący art. 17a ustawy przewiduje, iż do kontroli działalności koncesjonowanej - w zakresie nieuregulowanym - mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r o swobodzie działalności gospodarczej. Należy Zaproponowane rozwiązanie ma zatem charakter bardziej restrykcyjny niż propozycje zawarte w projekcie ustawy o broni i amunicji, w którym nie wymaga się podpisu elektronicznego. dowolony z wyniku przetargu konkurent podejmuje działania, mające na celu zdyskredytowanie przedsiębiorcy, który wygrał postępowanie. Po drugie projekt przewiduje także doprecyzowanie art. 8 ust. 2 ustawy, dotyczącego przesłanek udzielania koncesji przedsiębiorcy. Doprecyzowanie to jest związane z propozycją objęcia koncesjonowaniem pośredników, którzy z racji wykonywanego zawodu nie mają bezpośredniej styczności z bronią palną, w tym z jej magazynowaniem. Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem pośrednicy nieposiadający prawa magazynowania broni palnej nie byliby zobowiązani do dostarczenia opinii o lokalu, jego konstrukcji, bezpieczeństwie procesów technologicznych i ich wpływie na środowisko. Opinie takie w dalszym ciągu byłyby wymagane przy ubieganiu się przez przedsiębiorcę o koncesję na wytwarzanie broni palnej lub obrót nią wraz z jej magazynowaniem. Złagodzenie warunków odmowy udzielenia koncesji Obecnie obowiązujący art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy przewiduje obowiązek odmowy udzielenia koncesji, jeśli przedsiębiorcy cofnięto ją w ciągu ostatnich 10 lat. Przygotowana propozycja zmiany tego 32 zauważyć, iż tak zredagowane odesłanie do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest niewystarczające. Poza jej uregulowaniami pozostają bowiem kwestie związane z zawieszeniem działalności gospodarczej oraz udzielaniem promesy. Instytucja zawieszenia działalności gospodarczej zawarta w art. 14a ustawy o swobodzie działalności gospodarczej została wprowadzona w wyniku dodania art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz zmianie niektórych innych ustaw. Ponadto należy zauważyć, że zarówno promesa koncesji, jak i zawieszenie działalności mają również pośredni związek z wprowadzonym dyrektywą nowym zakresem pojęcia „obrotu”, który obejmie pośredników. Przedsiębiorcy prowadzący działalność w tym zakresie powinni mieć możliwość wystąpienia o promesę, aby należycie przygotować się do działalności koncesjonowanej, mieć możliwość i czas na zgromadzenie niezbędnych środków i narzędzi do podjęcia działalności po uzyskaniu koncesji, a także - po podjęciu tej działalności, w określonych prawem warunkach - do jej zawieszenia. W związku z powyższym nowoprojektowany art. 17a przewiduje wprowadzenie reguły iż „w sprawach nieuregulowa- nych stosuje się przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej”. Rozszerzone uprawnienia organu koncesyjnego Konsekwencją określonej w dyrektywie kontroli historii broni jest proponowane wprowadzenie art. 17b, zgodnie z którym organ koncesyjny uzyskałby uprawnienie do określenia obowiązków przedsiębiorcy w razie wszczęcia postępowania w sprawie cofnięcia koncesji, takich jak możliwość wyznaczania: 1)terminów zbycia posiadanych przez przedsiębiorcę materiałów wybuchowych, broni, amunicji, wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, dokumentacji technologii, oraz 2)sposobu zabezpieczenia dokumentacji dotyczącej wytwarzania i obrotu ww. wyrobami. Należy zauważyć, iż ustawa w dotychczasowym kształcie nie reguluje sposobu zabezpieczenia i zbycia towarów będących w posiadaniu przedsiębiorcy, któremu cofnięto koncesję. Zachowaniu kontroli nad przepływem broni ma służyć uprawnienie dla organu koncesyjnego, który, mając na uwadze skalę prowadzonego przedsiębiorstwa, może indywidualnie określić sposób zabezpieczenia broni, termin jej zbycia lub zdeponowania w razie niemożności zbycia w określonym terminie. Znakowanie broni palnej oraz amunicji W celu efektywnego śledzenia historii broni palnej dyrektywa 2008/51 przewidziała wiele regulacji, dotyczących znakowania broni palnej, a także opakowań amunicji. Jako punkt odniesienia dla systemu znakowania w całej Unii Europejskiej dyrektywa uznała Konwencję z dnia 1 lipca 1969 r. o wzajemnym uznawaniu oznakowania broni strzeleckiej, której stroną nie jest Polska. Obecnie sposób oznakowywania broni palnej jest uregulowany w art. 18 i 27 ustawy. Pierwszy z tych przepisów dotyczy oznakowywania broni palnej i jej istotnych części wytwarzanych w kraju. Drugi – oznakowywania broni palnej importowanej. Projekt zmiany ustawy zakłada wprowadzenie nowych uregulowań zarówno jeśli chodzi o broń palną wytwarzaną w kraju, jak i importowaną. Zgodnie z nowo projektowanym art. 18 i 27 kwiecień-maj 2010 Ewidencja broni palnej Jednym z wymogów przewidzianych przez dyrektywę 2008/51 w kwestii efektywnego śledzenia broni palnej jest stworzenie i prowadzenie we wszystkich państwach członkowskich UE ewidencji broni palnej. Co do zasady, przepisy krajowe w tej materii są zgodne z uregulowaniami europejskimi. Niemniej jednak konieczne stało się uregulowanie w ustawie dwóch kwestii: 1)przekazania przez przedsiębiorcę, po zakończeniu działalności gospodarczej, ewidencji dotyczącej wytwarzania i obrotu właściwemu organowi administracji państwowej, oraz przechowywania przez ten organ dokumentacji przez okres nie krótszy niż 20 lat; projekt przewiduje także wydanie rozporządzenia określającego tryb i szczegółowe warunki przekazywania dokumentacji; kwiecień-maj 2010 2)ewidencjonowania broni palnej pochodzącej z zapasów rządowych. Jednocześnie projekt przewiduje wprowadzenie delegacji ustawowej dla ministra gospodarki do wydania rozporządzenia w sprawie ewidencjonowania wytworzonych materiałów wybuchowych, broni, amunicji i wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. Transakcje handlowe przez internet Projekt przewiduje wprowadzenie udogodnień w zawieraniu transakcji handlowych przez internet przez przedsiębiorców koncesjonowanych, Jako punkt odniesienia dla systemu znakowania w całej Unii Europejskiej dyrektywa uznała Konwencję z dnia 1 lipca 1969 r. o wzajemnym uznawaniu oznakowania broni strzeleckiej, której stroną nie jest Polska. w sposób podobny do zmian zaproponowanych w części nowelizującej ustawę o broni amunicji. Zmieniany art. 30 ustawy przewiduje, że strony, które wybrały tę formę zawierania transakcji byłyby zobowiązane do opatrywania dokumentów dotyczących obrotu bronią i amunicją bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Zaproponowane rozwiązanie ma zatem charakter bardziej restrykcyjny niż propozycje zawarte w projekcie ustawy o broni i amunicji, w którym nie wymaga się podpisu elektronicznego. Przewiduje się także w tym wypadku wydanie przepisów wykonawczych, określających warunki sprzedaży, dotyczące obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz dotyczące obrotu bronią i amunicją za pośrednictwem internetu. Zmiana organu poświadczającego zgody przewozowe Obecnie obowiązująca ustawa w rozdziale 5a – Przemieszczanie przez przedsiębiorców broni palnej przewiduje, że w wypadku wewnątrzwspólnotowego przemieszczania broni palnej, organami uprawnionymi do poświadczania zgód przewozowych i uprzednich zgód przewozowych są organ koncesyjny, tj. minister spraw wewnętrznych i administracji oraz właściwy terytorialnie komendant wojewódzki policji. Projekt zakłada odejście od alternatywnego systemu poświadczania obu wymienionych dokumentów i powierzenie tego zadania wyłącznie komendantowi wojewódzkiemu policji. W związku z tym proponuje się wykreślenie organu koncesyjnego jako uprawnionego do poświadczania zgód przewozowych i uprzednich zgód przewozowych. Zaproponowane rozwiązanie wynika ze znikomej liczby przedsiębiorców występujących do organu koncesyjnego o uzyskanie poświadczeń wymienionych dokumentów. Obecnie organ koncesyjny poświadcza je praktycznie dwóm przedsiębiorcom. Nie ma zatem uzasadnienia pozostawianie tego uprawnienia w kompetencji obu organów, a co za tym idzie – rozproszenie dokumentacji dotyczącej przemieszczania broni palnej lub amunicji. Sankcje karne Dyrektywa 2008/51 nałożyła na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązek wprowadzenia przez państwa członkowskie UE systemu sankcji za nieprzestrzeganie przepisów krajowych przyjętych zgodnie z dyrektywą 2008/51 oraz obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu stosowania tych sankcji. Mając na uwadze, że sankcje takie są, co do zasady, już przewidziane w prawie polskim, w ustawie zaproponowano wprowadzenie jedynie niewielkich zmian. W związku z tym w projekcie znalazły się propozycje przepisów dotyczących niedopełnienia obowiązku znakowania broni oraz nieprzekazywania dokumentacji przez przedsiębiorców po zakończeniu działalności gospodarczej. W pierwszym przypadku przewiduje się sankcję karną w postaci pozbawienia wolości od roku do lat 10. W razie działania nieumyślnego, sprawca podlegałby karze pozbawienia wolności do lat 3. Ponadto, w razie skazania za wymienione przestępstwo, orzekany byłby obligatoryjnie przepadek amunicji oraz innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa. Za niedopełnienie obowiązku przekazania dokumentacji przewiduje się karę grzywny, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 33 prawo oznakowanie broni wytwarzanej w kraju i broni importowanej powinno obejmować: kraj producenta, nazwę wytwórcy, numer seryjny i rok wytworzenia, jeżeli nie został zawarty w numerze seryjnym. Oznakowanie mogłoby także alternatywnie zawierać niepowtarzalny i łatwy do identyfikacji kod cyfrowy lub alfanumeryczny z numerem seryjnym broni palnej. Takie oznakowanie należałoby umieszczać na każdej istotnej części broni palnej. Nowym rozwiązaniem, przyjętym w projekcie w ślad za dyrektywą 2008/51, jest także wymóg znakowania broni palnej przekazywanej z zapasów rządowych. Projekt przewiduje również delegację do wydania przez ministra gospodarki rozporządzenia określającego wzór oznakowania broni palnej, zawierający kod cyfrowy lub alfanumeryczny. Podobnie jak w przepisach obecnie obowiązujących, oznakowanie broni należałoby do producenta. Co do broni importowanej – jeżeli nie byłaby ona właściwie oznakowana, mógłby ją oznakować przedsiębiorca, posiadający koncesję na wytwarzanie broni, w sposób umożliwiający identyfikację kraju importera oraz przedsiębiorcę importującego (art. 27 ust. 4). Kolejną nową propozycją przewidzianą w projekcie w ślad za dyrektywą 2008/51 jest wymóg oznaczania pojedynczych podstawowych opakowań amunicji. Oznakowanie takie powinno obejmować nazwę wytwórcy, numer identyfikacyjny partii, kaliber i typ amunicji (art. 18a). prawo - polemika Łukasz Urbański W lutym 2010 r. pojawiła się kolejna wersja resortowego projektu zmiany Ustawy o broni i amunicji1. W artykule Marka Antonowicza, koordynatora Zespołu Prawa Europejskiego i Umów Międzynarodowych Biura Prawnego Komendy Głównej Policji Zmiany Bandyta zawsze będzie mieć broń. Uczciwy obywatel niekoniecznie. w przepisach dotyczących broni, opublikowanym w Arsenale nr 3 (72) z marca 2010 r., autor recenzuje ów projekt. Artykuł ten pomija jednak fakt, że w Komisji Sejmowej Przyjazne Państwo, wypracowano inny projekt (na bazie projektu autorstwa posła Andrzeja Czumy, zwany dalej projektem społecznym), który jest przedstawiany przez autorów jako odpowiedź na wieloletnie utrudnianie dostępu do broni palnej. Chodzi o utrudnianie potwierdzone bogatym orzecznictwem sądownictwa administracyjnego, wskazującym, na notoryczne naruszanie prawa material- nego przez wypaczenie sensu zarówno Ustawy o broni i amunicji z 1999 r., jak i przepisów okołoustawowych2. Publikacja wywołała poruszenie i jest szeroko komentowana, bowiem w środowisku strzeleckim projekt resortowy wywołuje negatywne emocje. Czy słusznie? Aby odpowiedzieć na pytanie, czy resort spraw wewnętrznych w porozumieniu z KGP przygotowują regulację racjonalną, czy zaostrzającą przepisy tam, gdzie nie wymaga tego dorobek prawny Unii Europejskiej3, warto przeanalizować nie tylko wspomniany artykuł, ale również sam projekt zmian przepisów prawa, dostępny na stronach internetowych KGP, jak i wypowiedzi medialne funkcjonariuszy. Paraliż? Wydaje się, że stanowisko policji jest w kwestii dostępu do broni jednolite. Zarzuca się projektowi społecznemu, że rzekomo za bardzo liberalizuje prawo i wprowadza brak kontroli na przykład nad ilością wydawanej broni, co w praktyce ma skutkować powstaniem swoistych prywatnych arsenałów4. Zarzut ten nie jest niczym nowym i stanowi przedłużenie aktualnej filozofii dostępu (a raczej jego braku) do broni palnej – szczególnie sportowej, której w Polsce, inaczej niż w krajach sąsiednich, jest najmniej5. Obecnie, aby rozszerzyć o kolejne jednostki broni decyzję o posiadaniu pozwolenia na broń palną do celów sportowych, Wydziały Postępowań Administracyjnych Komend Wojewódzkich Policji żądają od sportowców legitymowania się odpowiednią ilością tzw. osobo-startów w poszczególnych konkurencjach. Tymczasem Polski Związek Strzelectwa Sportowego w uchwale nr 62 z 2005 r., rozstrzygnął, że zawodnik czynnie uprawiający sport6 powinien rocznie wykazać się minimum sześcioma startami łącznie w różnych konkurencjach. Bardzo często zdarza się, że organy administracyjne policji, odmawiając wydania pozwoleń na broń sportową, zaskakują sportowców swoją (sprzeczną z zasadą wyrażoną w art. 6 kpa7), wykładnią i wymagają, aby dla każdej wnioskowanej jednostki 1. Zob. Biuletyn Informacji Publicznej Komendy Głównej Policji, treść projektu dostępna pod adresem: http://bip.kgp.policja.gov.pl/portal/kgp/7/7835/Projekt_ustawy_o_zmianie_ustawy_o_broni_i_amunicji_oraz_ustawy_o_wykonywaniu_dzi.html 2. Art. 29 ust. 1 Ustawy o sporcie kwalifikowanym z 29 lipca 2005 r., na podstawie którego zawodnicy mają przyznawane przez właściwy związek strzelecki licencje uprawniające do uczestnictwa w rywalizacji w sporcie kwalifikowanym, a także art. 53b Ustawy o kulturze fizycznej, z 18 stycznia 1996 r., określający, jakie wymogi powinna spełniać osoba ubiegająca się o wydanie pozwolenia na broń do celów sportowych na podstawie przepisów Ustawy o broni i amunicji, Kodeks postępowania administracyjnego m. in. w zakresie ustanowionej w nim zasady państwa prawa wyrażonej w art. 6 i stanowiącej, że organy administracji publicznej (tu wydziały postępowań administracyjnych policji) działają na podstawie przepisów prawa. 3. Dyrektywa Rady nr 91/477/EWG z 18 czerwca 1991 r. W sprawie kontroli nabywania i posiadania broni (Dz. Urz. WE L 256 z 13.09.1991) zmieniona dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/51/WE z 21 maja 2008 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/477/EWG W sprawie kontroli nabywania i posiadania broni (Dz. Urz. UE L 179/5 z 08.07.2008 r.). 4. Zob. Wywiad z nadinsp. Waldemarem Jarczewskim zastępcą komendanta głównego policji, „Policja 997”, 2010, nr 61/04. 5. Opracowanie Marcina Mroza, Posiadanie broni strzeleckiej przez osoby fizyczne: prawo, polityka, praktyka, Analizy Biura Analiz Sejmowych, nr 7 (15) 19 marca 2009, s. 4, wskazuje, że liczba pozwoleń dla osób fizycznych według stanu na koniec roku 2007 (w tysiącach sztuk) wynosiła dla broni do celów: łowieckich 121, ochrony osobistej 20, sportowych 15 (sic!). Z danych statystycznych publikowanych na stronie internetowej KGP, http://www.statystyka.policja.pl/portal.php?serwis=st&dzial=930&id=50841&search=20031 wynika, że na dzień 12 grudnia 2009 r., liczba pozwoleń dla osób fizycznych wynosiła dla broni do celów: łowieckich 123 186, ochrony osobistej 18 349, sportowych 14 131. Powyższe dane obrazują tendencję wzrostową jedynie w przypadku broni do celów łowieckich. Liczba pozwoleń sportowych i do ochrony osobistej sukcesywnie spada. Jest to efekt restrykcyjnej polityki wydawania i cofania pozwoleń. Aktualnie według danych Komisji Sejmowej Przyjazne Państwo (luty 2010 r.) Liczba wydanych pozwoleń na broń na 1000 mieszkańców wynosi w Polsce 3,5. Dla przykładu w Czechach 30, Niemczech i Słowacji po 40, zaś w Finlandii 308, Szwajcarii 200. Uzasadniona jest więc teza, że Polska w swoim regionie jest krajem o najsłabszym poziomie wyszkolenia strzeleckiego i najbardziej restrykcyjnym modelu prawnym regulującym dostęp do broni palnej. 6. Prawo do posiadania broni nie jest nagrodą za wybitne osiągnięcia sportowe. Istotne jest tzw. czynne uprawianie sportu realizujące się między innymi w udziale w dostępnych zawodach. Wyrok WSA w Warszawie z 16.10.2007 r., VI SA/ Wa 1570/07, 34 kwiecień-maj 2010 palnej sensu largo, powinna rozpocząć się od proponowanych zmian w zakresie dostępu do broni czarnoprochowej, tym bardziej że przez ponad 6 lat wolnego dostępu do tej kategorii pozwoleń jej posiadacze udowodnili, że nie są zagrożeniem dla bezpieczeństwa i porządku publicznego13. We wspomnianym na wstępie artykule, autor podnosi istotną kwestię definicji repliki broni palnej czarnoprochowej, a zatem problem nieuregulowany dotychczas w sposób przejrzysty ustawowo. Jednakże zachwalanie w tym względzie projektu resortowego zdaje się być na wyrost. Jeśli przyjąć, że zgodnie z art. 7 ust. 1b pkt 3 przyjmuje się, że w rozumieniu ustawy repliką broni palnej czarnoprochowej jest urządzenie, którego budowa pod względem zastosowanych do jego wytworzenia rodzajów materiałów odwzorowuje konkretny model broni palnej, to można zadać sobie pytanie, czy przepis ten nie stanowi sposobu na delegalizację posiadanych replik broni, które nie zostały wyprodukowane z zastosowaniem wymienionego wymogu materiałowego. Spełnienie takiego wymogu mogłoby się okazać w praktyce w ogóle niewykonalne lub nieopłacalne w dzisiejszej, innej przecież technologii produkcji broni14. Wydaje się, że powyższe resortowe rozwiązanie nie tylko nie rozstrzyga problemu, lecz stwarza ryzyko powstania kolejnych komplikacji. A przecież w przedmiotowej kwestii warto zacytować stanowisko posła Bronisława Komorowskiego, który podczas prac sejmowych nad nowelizacją aktualnie obowiązującej ustawy stwierdził w dniu 18 grudnia 2002 r., że: sprawa dotyczy broni historycznej i jej replik. W absolutnej większości krajów UE broń wyprodukowana przed rokiem 1850 nie podlega przepisom dotyczącym broni palnej. De facto dopiero w roku 1870 rozpoczęto na masową skalę produkcję broni odtylcowej. W większości krajów broń historyczna, która nie ma naboju scalonego, jest wyłączona spod reguł związanych z bronią palną. Dotyczy to także replik, które na ogół są solidniej wykonane i pewniejsze w użyciu przy strzelaniu hobbystycznym. Broń historyczna może uszkodzić przede wszystkim strzelca. Moja poprawka zmierza do tego, aby w pełnej zgodzie z Dyrektywą Rady Europy i regułami obowiązującymi w większości krajów europejskich wyłączyć broń historyczną, używaną tylko przez hobbystów, a jest ich w Polsce coraz więcej, spod działania reguł uzyskiwania pozwolenia na broń palną. To nie są groźne urządzenia, żadni bandyci z takiej broni nie strzelają, używają jej wyłącznie hobbiści15. Cóż z tego, jeśli błędne rozumienie przepisów przez organ administracyjny doprowadziło do sytuacji, w której stawiano zarzuty karne osobom, które w dobrej wierze zakupiły na przykład czarny proch16. Również w dobrej wierze setki strzelców kupowało i wciąż kupuje rewolwer Colt Navy 1851. Co prawda rewolwer ten został przyjęty na uzbrojenie armii Stanów Zjednoczonych w 1851 r., jednakże źródła historyczne podają, że faktyczne wytworzenie (a zatem wydaje się, iż właściwa i zgodna z obecnie obowiązującą ustawą podstawa do klasyfikacji tej broni jako niewymagającej pozwolenia) nastąpiło w 1847 r.17 Niewątpliwie wzór 1851 świadczy o dacie przyjęcia broni do uzbrojenia, lecz nie powinien on być utożsamiany z datą skonstruowania czy rozpoczęcia produkcji18. Ta wątpliwość, sprzecznie z zasadą in dubio pro reo, 7. 8. Ustawa z 14 czerwca 1960 r., Kodeks postępowania administracyjnego, z późniejszymi zmianami. Odpowiedź inicjatywy klubów i organizacji sportowych „Tak – dla pozwoleń na broń sportową” z 24 sierpnia 2009 r., na pismo z-cy dyrektora Biura Prawnego KGP z 26 maja 2009 r., skierowane do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, http://www.mm.pl/~pimos/ 090824KGP_RPO.pdf 9. Por. Czy Policja łamie prawo?, „Arsenał” 2010, nr 3 (72), s. 22 [artykuł o problemach strzelectwa historycznego]. 10. Tekst jedn. Dz. U. 2004, Nr 52, poz. 525 ze zm. 11. Biuletyn Sejmowy nr 1338/IV, z 18 grudnia 2002 r., wypowiedzi posłów. 12. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r. (sygn. akt I KZP 29/09). 13. Należy zauważyć, że broń czarnoprochowa, z uwagi na brak scalonego naboju i ładowanie odprzodowe odbiega znacząco sprawnością bojową od współczesnych rodzajów broni palnej. 14. Produkcja ta pozwala na stworzenie bezpieczniejszego od oryginału egzemplarza broni przez zastosowanie nowoczesnych, lepszych i wytrzymalszych materiałów. 15. „Biuletyn Sejmowy” nr 1338/IV, op. cit. 16. Uchwała Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 r., sygn. I KZP 29/09 jednoznacznie stanowi, że na czarny proch pozwolenia nie wymaga się, zatem powinien on być w wolnej sprzedaży. 17. Problem rewolweru czarnoprochowego Colt Navy 1851 budzi duże emocje. Nowelizacja Ustawy o broni i amunicji z 2004 r., w art. 11 pkt 1 stanowi, że pozwolenia na broń nie wymaga się w przypadku posiadania broni palnej wytworzonej przed rokiem 1850 lub replikę tej broni. kwiecień-maj 2010 35 prawo - polemika broni dokumentować ww. ilość startów w każdej konkurencji. W latach 2006– 2009 skrajnie restrykcyjne podejście do kwestii wydawania pozwoleń na broń wraz z nieprawnymi żądaniami legitymowania się wybitnymi wynikami w sporcie sparaliżowało rozwój strzelectwa w sportowej grupie powszechnej, którą tworzy kilkanaście tysięcy strzelców8. Również strzelców czarnoprochowych, uczestniczących we współzawodnictwie sportowym czy rekonstrukcjach historycznych z użyciem broni palnej wytworzonej przed 1850 r., spotyka administracyjne hamowanie rozwoju pasji9. Mimo iż obowiązująca Ustawa o broni i amunicji10 w art. 11 ust. 1 stanowi, że pozwolenia na broń nie wymaga się w przypadku posiadania broni palnej wytworzonej przed rokiem 1850 lub repliki tej broni (a zatem intencją ustawodawcy był nieskrępowany dostęp do tej broni11), obecnie sparaliżowano dostęp do czarnego prochu dla osób, które legalnie posiadają broń wymienionych kategorii. Jednoznacznie w tej kwestii wypowiedział się Sąd Najwyższy, stojąc na stanowisku, że nie jest wymagane pozwolenie na posiadanie czarnego prochu, mogącego być także częścią amunicji do broni palnej wytworzonej przed 1850 r., w odniesieniu do której, stosownie do art. 11 pkt 1 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, nie jest wymagane pozwolenie na posiadanie w rozumieniu art. 9 tejże ustawy12. Wydaje się, że analiza intencji twórców resortowego projektu Ustawy o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, w sprawie dostępu do broni prawo - polemika jest przyjmowana za podstawę wszczynania postępowań karnych przeciwko posiadaczom Colta Navy. Dobrodziejstwo? Niewątpliwie słusznym kierunkiem projektu resortowego jest rozwiązanie problemu Europejskiej Karty Broni Palnej, który wielokrotnie i zasadnie wskazywały władze związków sportowych. Jednak nie jest tak, jak pisze autor, że naprawa kardynalnego błędu aktualnych przepisów, które wprowadzały dla wydania EKBP wymóg wklejenia w formularz zdjęcia wnioskodawcy (jak zrobić zdjęcie instytucji, np. klubowi?), ma rozwiązać problem tzw. sportowej grupy powszechnej. Dotychczas policja odmawiając im pozwoleń na broń sportową uporczywie wmawiała, że nie muszą mieć broni własnej, aby uprawiać sport. Takie rozwiązanie jest przecież racjonalne jedynie w przypadku wąskiej grupy zawodników wyczynowych, na przykład reprezentantów kraju, którzy otrzymują stypendia, broń i amunicję klubową do treningów. Państwa, klubów i związków sportowych nie stać na zakup wyczynowego sprzętu szerszej grupie zawodników. A już zapewne nie tym z licznej grupy powszechnej. To dobrze, że planuje się wyczynowcom oraz klubom i związkom ułatwić życie. Niemniej między wierszami czytać można, że filozofię dostępu do broni na wzór EKBP próbuje się rozciągnąć na resztę kilkunastotysięcznej rzeszy zawodników grupy powszechnej. Jaki jest skutek błędnego postrzegania problemu widać od lat – grupa strzelców sportowych maleje z wiadomym skutkiem dla wyników kadry. Przecież im sport powszechniejszy, tym większa szansa na wyłonienie nowych talentów. Właściwym kierunkiem projektu resortowego jest niewątpliwie rezygnacja z obowiązku zatrudniania przez klub osoby fizycznej dopuszczonej do posiadania broni. Jednakże tzw. dopuszczenie do posiadania broni, w szczególności w przypadku zawodników grupy powszechnej nie może być alternatywą dla indywidualnego posiadania pozwolenia na broń palną (tu sportową). Pozostałe kwestie poruszane przez autora wspomnianego artykułu, takie jak sprzedaż przez internet, depozyt, zgoda przewozowa, nie stanowią najistotniej- wierne odzwierciedlenie definicji części broni palnej z uwagi na fakt, iż w dalszej części ustawa o broni i amunicji nie posługuje się tym pojęciem, ani nie wydaje się celowym, aby się nim posługiwała. Istotne znaczenie ma natomiast pojęcie istotnych części broni palnej (art. 5 ust. 1 ustawy o broni i amunicji), które uważa się za broń19, czy resort spraw wewnętrznych w porozumieniu z KGP przygotowują regulację racjonalną, czy zaostrzającą przepisy tam, gdzie nie wymaga tego dorobek prawny Unii Europejskiej szych bolączek polskiego sportowca, zatem polemika w tym zakresie wydaje się być zbędna, gdyż zaciemniałaby rzeczywisty obraz projektu. Wnioski Wydaje się słuszne twierdzenie, że projekt resortowy wprowadza dalsze utrudnienia w dostępie do broni palnej w Polsce. Zaostrza bowiem kryteria w sferach, których zaostrzenia nie wymaga Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/51/WE z 21 maja 2008 r., zmieniająca dyrektywę Rady 91/477/ EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni. Przykładowo art. 1 ust.1a stanowi, że do celów dyrektywy „część” oznacza jakikolwiek element lub część zamienną, zaprojektowane specjalnie do broni palnej i zasadnicze dla jej funkcjonowania, w tym lufę, szkielet lub komorę zamkową, suwadło lub bębenek, trzon lub zatrzask zamkowy oraz jakiekolwiek urządzenie przeznaczone bądź przystosowane do tłumienia hałasu spowodowanego wystrzałem. W obecnie obowiązującej Ustawie o broni i amunicji w art. 5 ust 1. stwierdza się, że gotowe lub obrobione istotne części broni lub amunicji uważa się za broń lub amunicję. Stanowisko resortowe: Nie znajduje uzasadnienia zdaje się być kontrowersyjne. Skoro ustawa nie posługuje się wymienionym pojęciem, nie powinny być wprowadzone opisane zaostrzenia. Raczej powinno to skłaniać do zastanowienia nad możliwością przeredagowania aktualnie obowiązującej ustawy. Tego w projekcie z oczywistych przyczyn nie postuluje się. Idąc dalej, dyrektywa w pkt. 1b. stanowi, że „istotny element” oznacza mechanizm zamkowy, komorę oraz bębenek broni palnej, które będąc osobnymi przedmiotami, włączone są do kategorii broni palnej, w której są lub mają być osadzone. Jest to o wiele korzystniejsze dla strzelców rozwiązanie niż istniejące w aktualnej ustawie. Jeśli więc intencją projektodawcy byłoby właściwe zrozumienie problemów miłośników strzelectwa, należałoby polską ustawę zaprojektować tak, aby nie zaostrzała w tym względzie standardu unijnego. Faktem jest, jak pisze się, w uzasadnieniu projektu resortowego, że art. 5 ust. 2 ustawy o broni i amunicji obejmuje definicją „istotnych elementów” wszystkie elementy określone w art. 1 ust. 1 b dyrektywy. A także, iż dyrektywa określając minimalne wymagania nie stoi na przeszkodzie, aby w polskiej definicji „istotnych części broni palnej” 18. Por. K. Szymczak, Czy Policja łamie prawo?, „Przegląd Strzelecki Arsenał” 2010 nr 3 (72), s. 22. Niezależnie od przekonania o słuszności stanowiska środowiska strzeleckiego, wydaje się, że w związku z okólnikiem rozesłanym przez policję do sklepów z bronią (wskazującym potrzebę posiadania pozwolenia na ten model Colta), właściwe jest wstrzymanie się od zakupu takiej broni do czasu wyjaśnienia sprawy. Okólnik może przywodzić zarzut powielaczowego trybu jego wprowadzenia, schematem przypominający sporządzenie kontrowersyjnej tzw. czarnej listy modeli broni zakazanych do rejestracji dla osób fizycznych, posiadających pozwolenie na broń – zob. Ł. Urbański, Zabronić, zabrać, zezłomować, „Przegląd Strzelecki Arsenał” 2009, nr 7(64), s. 20–24. 19. Zob. „Biuletyn Informacji Publicznej Komendy Głównej Policji”, op. cit. 20. Ibid. 21. R. Wójcik, Lochy Pasłęka, wyd. CB Agencja Wydawnicza 2000 r., s. 209 22. Do rozważań w tym względzie skłania analiza spraw: mjr. Waldemara Nowakowskiego, powstańca warszawskiego oraz Janusza D. U obu osób ujawniono broń palną związaną z walką o niepodległość Polski. Wadliwe przepisy prawa, w praktyce uniemożliwiły im zalegalizowanie broni. Zob. Ł. Urbański, Ars boni, Przegląd Strzelecki Arsenał, nr 1 (70) styczeń 2010 r., s. 30-33 36 kwiecień-maj 2010 prawo - polemika dodatkowo wprowadzić szkielet broni, baskilę i lufę20. Niewątpliwie rozwiązanie takie nie jest sprzeczne z art. 3 dyrektywy, który stanowi, że państwa – członkowie Unii Europejskiej mogą uchwalać przepisy bardziej restrykcyjne, niż przewidziane w dyrektywie. Niemniej trudno oprzeć się wrażeniu, że resort wszędzie tam, gdzie się da dokłada starań, aby maksymalnie rozszerzyć obszar penalizowania posiadania bez zezwolenia poszczególnych części broni palnej. Części, które same w sobie nie stanowią zagrożenia. Przykładowo w obecnym stanie prawnym, nie jest możliwe bez pozwolenia kolekcjonowanie będących niekiedy dziełami sztuki grawerskiej baskili broni śrutowej. Zmian w tym względzie nie należy też szukać w projekcie resortowym, który w polskiej definicji „istotnych części broni palnej” utrzymuje pojęcia, takie jak szkielet broni, baskila i lufa. Inne podejście w tej kwestii wydaje się historycznie niemożliwe do przyjęcia przez resort. A przecież na takie dobrodziejstwo ustawy czekają nie tylko sportowcy i posiadacze broni na przykład do celów łowieckich, ale rów- decyzję pozytywną, zatem elementu najistotniejszego. A przecież nowelizując przepisy, należy pozostawić jak najmniejszą swobodę decyzyjną organom administracji. W innym wypadku organy te będą narażone na pokusy naginania prawa, tj. przy uzasadnianiu decyzji odmownych, w szczególności przekraczania granicy swobodnej oceny materiału dowodowego, wyrażonej w art. 80 kpa. Zbyt dalekie odejście od legalistycznego modelu systemu prawa dostępu do broni palnej, a zatem wprowadzenia czytelnych i enumeratywnie wymienionych przesłanek dla wydania, jak i cofania pozwoleń na broń, w prostej drodze może spowodować zarzut tworzenia systemu, jeśli nie korupcjogennego, to zapewne irracjonalnie wypaczonego. Bandyta zawsze będzie mieć broń. Uczciwy obywatel niekoniecznie. Podsumowując wydaje się, iż projekt resortowy wychodzi naprzeciw jedynie oczekiwaniom związków sportowych, rozwiązując ich główne postulaty. Nie można jednak zapominać, że to kluby tworzą związki sportowe. Kluby zaś nie mają racji bytu bez ich członków – strzelców sportowych grupy powszechnej. Ci ostatni nie mają zapewne skrajnie restrykcyjne podejście do kwestii wydawania pozwoleń na broń wraz z nieprawnymi żądaniami legitymowania się wybitnymi wynikami w sporcie sparaliżowało rozwój strzelectwa nież rzesze kolekcjonerów-miłośników historii materialnej. O problemach kolekcjonerów militariów pisze Ryszard Wójcik w książce Lochy Pasłęka: Znane mi sprawy to ukartowane zamachy policjantów łakomych kolekcjonerskiej zdobyczy, spragnionych awansu jako nagrody za wykrycie groźnego „terrorysty”[...]21. Jeśli teza autora książki wydanej 10 lat temu jest i dziś prawdziwa22, to wspomniany problem miłośników strzelectwa, również w kontekście dostosowania polskiego prawa do dyrektyw unijnych, wiele tłumaczy. Znamienne, że autor w swoim komentarzu do projektu ustawy nie poświęca w istotnym stopniu uwagi potrzebie wprowadzenia jasnych kryteriów wydawania pozwoleń na broń. Być może wynika to stąd, że brak w projekcie resortowym próby wprowadzenia ostrych pojęć określających, kiedy wydać kwiecień-maj 2010 nic przeciwko prawu życzliwemu mniejszości – tj. zawodnikom wyczynowym. Z jednym wszakże warunkiem, że stanowione prawo nie będzie hamować legalnego i indywidualnego dostępu do broni palnej sportowej. Odpowiedź na pytanie czy polski sport strzelecki czeka ustawowy paraliż lub dobrodziejstwo, znajdzie niebawem epilog na ulicy Wiejskiej. Jednakże trudno oprzeć się wrażeniu, że jeśli projekt resortowy miałby stanowić podstawę przyszłej ustawy, może on nie tylko spetryfikować aktualnie wypaczony przez organy administracyjne policji, model dostępu do broni palnej sportowej, a nawet sparaliżować działalność strzeleckiej grupy powszechnej. Warto aby reprezentanci narodu dla przyszłej ustawy wybrali co najlepsze zarówno z projektu społecznego - wypracowanego w Komisji Sejmowej Przyjazne Państwo, jak i projektu resortowego. 37 szkolenia Marcin Jędrzejczak Wąskim, zatłoczonym korytarzem porusza się osoba ochraniana w asyście operatora ochrony osobistej. Nagle z głębi korytarza pada strzał. Jedna z osób poruszająca się równolegle z osobą ochranianą pada na ziemię, operator dostrzega w odległości kilku metrów z przodu mężczyznę z wycelowaną bronią. Następuje natychmiastowa reakcja. Lewą ręką chwyta za bark i skręca osobę ochranianą, robiąc sobie miejsce na prawą rękę z bronią. Oddaje jeden strzał w środek ciała napastnika, puszcza osobę ochranianą, wyprzedza ją, stając na linii strzału i strzela dublet do zataczającego się napastnika. Oceniając sytuację jako względnie bezpieczną, natychmiast przystępuje do ewakuacji w kierunku przeciwnym do zagrożenia, cały czas kontrolując bronią zagrożony sektor. W Polsce rynek prywatnej ochrony osobistej w praktyce ogranicza się do pracy 1 na 1, czasem 2 na 1. Sytuacje 3 na 1 lub więcej to sporadyczne przypadki. Na co dzień te trudne i niewdzięczne zajęcie, jakim jest zapewnianie bezpieczeństwa osobie, wykonywane jest w minimalnym wariancie 1 na 1. Jest to rozwiązanie dalekie od ideału, ale cóż, życie. Nie znaczy to, że nie należy wiedzieć, jak organizować, realizować i co za tym idzie, ćwiczyć rozbudowane warianty eskorty pieszej. W ostatnią sobotę lutego firma Training Squad zorganizowała warsztaty strzeleckie dla operatorów ochrony osobistej. Uczestnicy szkolenia to osoby na co dzień pracujące w sektorze szeroko pojętego bezpieczeństwa. Są tu przedstawiciele prywatnego sektora ochrony, a także byli i czynni funkcjonariusze pododdziałów antyterrorystycznych, przedstawiciele sektora bezpieczeństwa lotniczego, jak i tzw. wolni strzelcy pracujący okazjonalnie z VIP-em na krótkotrwałych zleceniach. Są to osoby z dużym doświadczeniem w zakresie taktyki specjalnej, ochrony VIP-a i pracy z bronią palną. Program szkolenia został przygotowany tak, aby odzwierciedlał jak najbardziej realnie sytuacje, w jakich może znaleźć się pracownik ochrony osobistej w kraju, jak i zagranicą. Główny temat szkolenia to natychmiastowa reakcja na zagrożenie z wykorzystaniem broni palnej – pierwszy kontakt, praca z bronią w środowisku 38 kwiecień-maj 2010 szkolenia ciasnych pomieszczeń. Po przybyciu wszystkich uczestników nastąpiła rejestracja, następnie omówienie tematów szkolenia. Proponowany materiał szkolenia przewidywał wystrzelenie około czterystu sztuk amunicji w ciągu dziewięciu godzin. Bez zbędnych dyskusji bezzwłocznie przystąpiono do pracy. Przygotowanie do pracy w zespole ochronnym z bronią długą i krótką, i walki na krótkich dystansach w pomieszczeniach Na początek uczestnicy szkolenia zapoznali się z techniką pracy z dwiema jednostkami broni. Ćwiczono obsługę broni krótkiej i karabinu AK. kwiecień-maj 2010 Wszystkie ćwiczenia były dostosowane do potrzeb realizacji zadań związanych z ochroną VIP-a. Właściwa praca na broni krótkiej czy długiej jest bardzo ważnym elementem składniowym taktyki ochrony. Użycie broni palnej to ostateczność, ideałem byłoby tak wszystko przewidzieć i zaplanować, aby nie istniała konieczność jej używania. Jednak jeśli pojawi się zagrożenie, to trzeba być perfekcjonistą w jej użyciu. Praca z bronią w zespole ochronnym wymaga intensywnego i ciągłego treningu. Po opanowaniu poszczególnych elementów techniki nastąpiły strzelania z wykorzystaniem dwóch jednostek, w parach, w ruchu do przodu i do tyłu, praca na zasłonach. Niezwykle ważnym elementem tej części treningu było jak najszybsze nawiązanie kontaktu ogniowego z napast- nikiem i przejęcie inicjatywy. Ważnym elementem jest również umiejętna praca na bezpieczniku broni długiej. Środowisko pracy operatorów ochrony osobistej to bardzo trudne miejsce działania, gdzie występuje wiele osób postronnych i trzeba umieć korzystać z karabinu w takich sytuacjach. Jak to podsumował jeden z uczestników szkolenia, będący dodatkowo ratownikiem medycznym: „Bezpośredniego trafienia z karabinu, najczęściej się nie leczy”. Procedury udzielania pomocy medycznej osobom poszkodowanym i elementy samoratownictwa Na początek zaprezentowano nowoczesne opatrunki uciskowe OLAES, staz taktycznych CAT i SOFTT, następnie przystąpiono do nauki za- 39 szkolenia kładania staz osobie poszkodowanej oraz sobie samemu w pozycji leżącej i klęczącej. Aby trening był jak najbardziej realny, podczas zakładania staz uczestnicy szkolenia wykonywali zadania strzeleckie. Na początku bardzo proste: podjęcie kontaktu, strzelanie dubletami, usuwanie zacięć, komunikacja w zespole, aż po bardziej złożone: praca w zespole, naprzemienne pokrycie sektorów ostrzału, korzystanie z magazynków innego członka zespołu. W tych złożonych elementach ćwiczeń bardzo często jeden z uczestników ćwiczenia znajdował się na przedpolu. Zadania nie ułatwiał prowadzący ćwiczenie instruktor, dysponując karabinem AK załadowanym ślepą amunicją. Okazało się, że czynności, które bardzo sprawnie i łatwo wykonujemy statycznie, podczas strzelania i pozorowania realnych działań sprawiają sporo kłopotu. Kolejny etap to ewakuacja pod ostrzałem z miejsca niebezpiecznego, gdzie nie ma możliwości udzielania pomocy i działania te ograniczają się zazwyczaj, w dużym uproszczeniu, do uciśnięcia rany. Należy ewakuować się do strefy względnie bezpiecznej, gdzie możemy przystąpić do udzielania pomocy poszkodowanemu dostępnymi i najczęściej bardzo ograniczonymi środkami. Błyskawiczna ewakuacja z tzw. strefy śmierci decyduje o życiu poszkodowanego. Uczestnicy szkolenia zapoznali się z kilkoma technikami ewakuacji, między innymi takimi jak chwyty ewakuacyjne i za pomocą płachty ewakuacyjnej, będącej w wyposażeniu dużych zestawów medycznych w samochodach. Podczas tych ćwiczeń uczestnicy zrozumieli, jak ważna jest siła, zgranie i komunikacja zespołu. Ćwiczenia opracowano zgodnie z wytycznymi TCCC (Tactical Combat Casualty Care) Elementy czarnej taktyki, wejścia do pomieszczeń według wariantów High Risc Arresti Hostage Rescue Team Taktyka i technika zdobywania pomieszczeń nie należy do zadań operatorów ochrony osobistej, ale ewakuacja do bezpiecznego pomieszczenia po ataku, lub odwrotnie – ewakuacja z niebezpiecznego pomieszczenia 40 na zewnątrz obiektu, wymaga użycia taktyki specjalnej, jaką jest zdobywanie pomieszczeń, pokonywanie korytarzy i klatek schodowych. Środowisko pracy ochrony osobistej to głównie teren zabudowany, miejski. Konieczność umiejętności poruszania się i walki w tym środowisku jest poza wszelką dyskusją. Na początek są działania w zespołach trzyosobowych, wejście typu zatrzymanie wysokiego ryzyka – pracuje się wtedy z bronią krótką. Każdy uczestnik szkolenia występuje na wszystkich pozycjach w zespole i tak aż do właściwego opanowania techniki. Wejście zakładnicze realizowane było przy użyciu środków pozorowania pola walki z wykorzystaniem granatów hukowych. Na zakończenie uczestnicy szkolenia realizowali szturm na pomieszczenie w zespole sześcioosobowym. Założeniem ćwiczenia było załamanie się szturmu jeszcze przed wejściem do pomieszczenia na skutek wybuchu granatu bojowego, który odbił się od framugi przy próbie wrzucenia do wnętrza pomieszczenia i upadł pod nogi zespołu szturmującego. Trenowano też zachowanie w sytuacji, kiedy w pomieszczeniu nastąpił wybuch IED (Improvised Explosive Devices), który dotkliwie ranił jednego członka zespołu. Ćwiczący musieli na bieżąco w warunkach stresu wybierać odpowiednie warianty działania i stosować nabytą wcześniej wiedzę. Na strzelnicy do dyspozycji ćwiczących znajdował się rozkładany kwiecień-maj 2010 szkolenia „Killing House”, dzięki któremu realizm ćwiczeń był bardzo wysoki. Kontakt ogniowy podczas szyku pieszego. Na zakończenie szkolenia uczestnicy odbyli serię strzelań w eskorcie z osobą ochranianą w dwóch etapach: statycznie i w ruchu. Ćwiczenia polegały na wykonywaniu strzelań, zbijając lub zasłaniając VIP-a, strzelając zza pleców z jednej lub z dwóch rąk, na ewakuacji kończąc. W działaniach ochronnych prawdopodobieństwo użycia jednej ręki podczas strzelania jest ogromne i trzeba to stale ćwiczyć. Ostatni etap strzelań polegał na użyciu pistoletu w dystansie 1,5 m, przeciwko atakowi z przodu, tyłu i kwiecień-maj 2010 boku. Ćwiczono zejście z linii ataku z błyskawicznym kontaktem ogniowym w staniu i w klęku. Jak się okazuje, można to zrobić bardzo szybko, ale w tym fachu należy brać odpowiedzialność za każdy wystrzelony pocisk. Koniec zajęć. Sprawdzenie sprzętu, sprzątanie. To pierwszy moment rozluźnienia od kilku godzin. Ze względów bezpieczeństwa, jak i metodyki szkolenia poziom adrenaliny i koncentracji u uczestników szkolenia przez cały okres takich zajęć (ćwiczenia z wykorzystaniem broni palnej są bardzo wymagające) jest zawsze utrzymywany przez prowadzących na bardzo wysokim poziomie. Instruktorzy i przedstawiciele Training Squad podsumowali cały dzień szkolenia. Materiał przerobiony podczas szkolenia został wysoko oceniony przez uczestników szkolenia. Powstało wiele wątków dyskusyjnych dotyczących założeń taktycznych, jak i samych elementów technicznych, co niewątpliwie korzystnie podwyższyło poziom szkolenia. Wspólne omawianie problemów, dyskusja i wymiana doświadczeń to ważny element każdego szkolenia, który umożliwia wypracowanie nowych technik i procedur. Efektem końcowym jest wyznaczenie kolejnego terminu warsztatów w lecie tego roku. Podziękowania dla sekcji strzeleckiej MLKS Nadnarwianka za udostępnienie strzelnicy. 41 szkolenia Aleksander Rawski – To, że karabin należy czyścić po każdym strzelaniu, wykraczało poza ich postrzeganie żołnierskiego rzemiosła. Wielu Afgańczyków uważało, że broń czyści się sama, gdy się z niej strzela. Nie ma więc sensu smarowania lufy czy łożyska... – zauważa Jacek Matuszak, specjalista zespołu odbudowy prowincji IV, V i VI zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie. – Tych żołnierzy niczego nie uczymy. Oni już dobrze znają swoje rzemiosło. Natomiast staramy się przekazać im wiedzę, którą zdobyliśmy w Afganistanie podczas służby w Operacyjnych Zespołach Doradczo-Łącznikowych ds. Policji. Mam nadzieję, że pomoże im to przeżyć, wykonać zadania i cało wrócić do swojego kraju – mówi sierżant Grzegorz Danko, instruktor U.S. Army. Na misji międzynarodowych sił ISAF (International Security Assistance Force) przebywał dwanaście miesięcy, głównie w bazach amerykańskich na granicy z Pakistanem oraz w prowincji Ghazni. Afgańscy terroryści niejednokrotnie ostrzeliwali konwoje, w których się znajdował. Sierżant miał szczęście, bo tylko raz był ranny. Na początku 2010 roku, wraz z siedmioma innymi amerykańskim instruktorami, przyjechał do Polski, aby pomóc przygotować 42 naszych żołnierzy do działania w Operacyjnych Zespołach Doradczo-Łącznikowych ds. Policji VII Zmiany Polskiego Kontyngentu w Afganistanie. Wybuchowa pułapka Droga w pobliżu placu ćwiczeń Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej w Mińsku Mazowieckim. Zza zakrętu wolno wyjechało kilka pojazdów. Na czele konwoju znajdował się land rover. Za nim – dwa lekko opancerzone wozy Dzik II. Niespodziewanie, pod prowadzącym pojazdem, wybuchła mina. Z pobliskich zarośli padły strzały z broni maszynowej. Tam też pojawiło się dwóch mężczyzn w tradycyjnych ubraniach afgańskich z gotowymi do strzału ręcznymi granatnikami przeciwpancernymi RPG 7. W wyniku ostrzału żołnierz w land roverze został ranny. Koledzy przenieśli go do innego pojazdu... – To tylko symulacja sytuacji, z którą nasi żołnierze mogą się spotkać w Afganistanie. Wybuch miny pozorowała petarda i świeca dymna. Dziki zastąpiły kołowe transportery opancerzone Rosomak, a land rovery pojazdy MRAP, na których przyjdzie żandarmom działać podczas misji. Istota działania patrolu jest taka sama, bez względu na jakim pojeździe byłby on prowadzony. W terrorystów wcielili się wojskowi żandarmi z Mińska Mazowieckiego... – tłumaczy mjr Grzegorz Pardo, który kwiecień-maj 2010 szkolenia w VII zmianie PKW w Afganistanie będzie dowodził Operacyjnym Zespołem Doradczo-Łącznikowym ds. Policji (Police Operational Mentor Liaison Team – POMLT). Oddział Specjalny Żandarmerii Wojskowej z Mińska Mazowieckiego przygotowuje cztery takie zespoły (łącznie 88 osób). – Nie mamy dużych doświadczeń własnych, jeżeli chodzi o misję w Afganistanie, gdzie polska żandarmeria wejdzie do działań bojowych tak znacznymi siłami właśnie w 2010 roku. Na poligonie w Bemowie Piskim w grudniu ubiegłego roku i niedawno – w lutym żandarmi solidnie przygotowywali się do misji. Było to kwiecień-maj 2010 podsumowanie wcześniejszego wielomiesięcznego szkolenia w garnizonie – informuje płk Dariusz Bogacki, komendant Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej w Mińsku Mazowieckim. Zadaniem POMLT-ów jest doradzanie afgańskiej policji (Afghan National Police – ANP) w zakresie prowadzenia bieżących działań policyjnych na obszarze swojej odpowiedzialności, pomoc w planowaniu operacji bezpieczeństwa sił ISAF i w prowadzeniu gospodarki materiałowej. POMLT-y zajmą się też szkoleniem afgańskich policjantów. Polscy specjaliści poprowadzą również szkolenia strzeleckie, naukę podstawowych technik interwencyjnych, walki wręcz, a także będą uczyć wykonywania zadań na punkcie kontrolnym. W Polskim Kontyngencie Wojskowym w Afganistanie żołnierze Żandarmerii Wojskowej służą od pierwszej zmiany. Do końca 2009 r. w kraju tym przebywało ponad dwustu żandarmów, którzy swoje zadania wykonywali w trzech strukturach: Wydziale ŻW, Operacyjnych Zespołach Doradczo-Łącznikowych ds. Policji oraz w plutonie ochrony Zespołu 43 szkolenia Obudowy Prowincji Ghazni (IV zmiana Odział Specjalny ŻW w Warszawie). W V zmianie dwóch żołnierzy z sekcji przewodników OSŻW w Warszawie służyło na Międzynarodowym Lotnisku Portu Lotniczego w Kabulu (KAIA). Z pistoletem w kaburze W Afganistanie tworzenie OMLT-ów nie jest nowością. Pierwszy polski wojskowy zespół doradczy rozpoczął swoją działalność w lutym 2007 r. w ramach zadań I zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego. Działał w prowincji Paktia. Był przydzielony do batalionu (afg. kandak) 3. brygady, który 44 stanowił odwód 203 Korpusu Narodowej Armii Afgańskiej (Afgan National Army – ANA). Liczebność kompanii nie była jednolita, a w składzie batalionu znajdowało się trzystu oficerów i żołnierzy. Kompania wsparcia dysponowała ciężkimi granatnikami przeciwpancernymi SPG 9. Najczęściej sprzęt pochodził z lat 70. i 80. Zdarzało się także uzbrojenie pamiętające początek XX wieku. Podstawowym środkiem transportu są nieopancerzone pojazdy typu pick-up z zamontowanymi na trójnogach karabinami maszynowymi PK lub DSzK. – Taki zespół doradczy liczył czterdziestu żołnierzy. Ich większość pocho- dziła z 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej. Wyjątek stanowili: lekarz (z Korpusu Północny Wschód ze Szczecina), oficer naprowadzania lotnictwa (z 25 Brygady Kawalerii Powietrznej) i ratownik medyczny (1 Brygada Saperów) – wylicza Jacek Matuszak, z sekcji informacyjno-prasowej I zmiany PKW w Afganistanie, specjalista zespołu odbudowy prowincji do spraw kontaktu z mediami IV, V i VI zmiany polskich sił zbrojnych. W całym zespole nie wydzielono sztabu. Przyczyną był nieliczny stan osobowy. Strukturę OMLT dostosowano do struktury afgańskiego batalionu kwiecień-maj 2010 kwiecień-maj 2010 nie okolicznych dróg, eskortowanie pojazdów i kolumn, prowadzenie operacji typu cordon and search w okolicznych wioskach (Polacy nie brali w nich aktywnego udziału, nadzorując jedynie sposób stosowania procedur oraz zachowania), wyjazdy do strefy nadgranicznej (polski zespół chociaż nie brał udziału w wymianie ognia i znajdował się poza bezpośrednią strefą działań, ale przebywał w rejonie przez cały okres starcia). Problemem były kwestie logistyczne. Ze względu na małą liczbę pojazdów będących w wyposażeniu batalionu, nie były łatwe do rozwiązania. Polski OMLT nie miał pojazdów, które mógłby udostępnić afgańskiej stronie. Dlatego w przypadku konieczności przewiezienia większej ilości sprzętu lub żywności do wysuniętej bazy (FOB Zormat) korzystano z pomocy Amerykanów. Podobnie było w sytuacji, gdy brakowało namiotów, sprzętu biwakowego i innych przedmiotów przydatnych do prowadzenia kilku lub kilkunastodniowych działań w terenie. Z czasem okazało się, że dużo większego wsparcia potrzebują afgańskie siły bezpieczeństwa. OMLT-y zajęły 45 szkolenia ANA: dowódca, pluton ochrony, zespół medyczny (lekarz, ratownik medyczny i kierowca-sanitariusz), zespoły doradcze 1., 2. i 3. kompanii piechoty, zespół doradczy kompanii wsparcia, zespół doradczy kompanii dowodzenia. Działalność OMLT-ów miała wszechstronny charakter. Pierwszym etapem było nawiązanie dobrych stosunków z dowódcą i kadrą kandaku. Nie było to trudne, ponieważ koszary ANA znajdowały się obok bazy, w której stacjonowali polscy żołnierze. Kolejny etap to wspólne wykonywanie zadań: wyjazdy w celu kontroli stałych punktów obserwacyjnych, patrolowa- szkolenia się więc szkoleniem tutejszej policji. Jednak okazało się, że specyfika szkolenia policjantów jest inna niż wojska. Stąd pojawiła się koncepcja, aby tym zajęli się żandarmi. Pierwsze takie próby działania, jeszcze nie sformalizowanych POMLT-ów, spoczęły m.in. na zespole ochrony polskiego zespołu odbudowy prowincji (Provincial Reconstruction Team – PRT), które stały się istotnym elementem w strukturze ISAF. PRT potraktował to jako dodatkowe zajęcie. Nawał pracy związanej z ochroną polskich specjalistów spowodował, że nie dało się tego zrealizować właśnie w takiej formie. Po doświadczeniach kolejnych zmian kontyngentów ISAF zdecydowało się na utworzenie policyjnych zespołów doradczo-łącznikowych. W każdym regionalnym dowództwie powstało kilka takich zespołów. Polskie dwa POMLT-y zaczęły funkcjonować dopiero w VI zmianie PKW (od października 2009 r. były dwa po 22 żołnierzy). Zasięgiem objęły prowincję Ghazni. Są przymiarki, aby jeden przenieść do Gardes (prowincja Paktia), gdzie kiedyś stacjonował pierwszy polski wojskowy zespół operacyjno-łącznikowy (OMLT). Takie zespoły policyjne wystawiają także kontyngenty m.in.: amerykański, brytyjski, niemiecki i francuski. Pomysł jest taki, żeby wszystkich afgańskich policjantów szkolić według takich samych zasad i regulaminów bez względu na to, który kontyngent prowadzi to szko- 46 lenie. Po zakończeniu edukacji powinni mieć ten sam zakres wiedzy i te same umiejętności. Zapewne ciekawostką jest to, że pod Kabulem utworzono afgańską akademię policyjną. Zajęcia prowadzą instruktorzy z francuskiego POMLT-u. Szturm ograniczony Jacek Matuszak przyznaje, że dla instruktorów wojskowych OMLT najważniejsze było zdobycie zaufania Afgańczyków. Trudno im zaimponować tym, że nasi żołnierze zdobyli doświadczenie na dwóch, a nawet trzech wojskowych misjach w Afganistanie czy Iraku. Oni bowiem mają za sobą kilkadziesiąt lat wojny. Wojaczka nie jest więc im obca. Istotne było też przekonanie Afgańczyków, że nie tylko działamy atakując. – Każdą akcję trzeba zaplanować, przygotować logistycznie, zadbać o środki transportu, dostawę wyżywienia... Dla Afgańczyków nie było to takie oczywiste! Jeszcze ciągle działają na zasadzie „biegniemy do przodu i jakoś to będzie, kiedy zakończymy strzelanie” – przyznaje Matuszak. Tymczasem OMLT działał w rejonie górzystym (powyżej 2300 m n.p.m.) kwiecień-maj 2010 szkolenia i poruszał się po bezdrożach. W tych warunkach szczególne znaczenie miało właściwe przygotowanie działań, zwłaszcza zabranie odpowiedniej ilości żywności i wody. Kolejnym problemem było wprowadzanie procedur działania, niestosowanych w tych kwiecień-maj 2010 47 szkolenia siłach zbrojnych. Afgańska armia ma własne regulaminy wojskowe, które niezbyt przystają do współczesnych czasów i są słabo znane żołnierzom, a szczególnie młodej kadrze. Każdą więc zmianę, sugerowaną przez zespoły doradcze, należało uzgadniać z przełożonymi na różnych stanowiskach dowodzenia. Współdziałanie z afgańską armią utrudniało nieprzestrzeganie dyscypliny przez większość żołnierzy. – W początkowym okresie funkcjonowania zespołów doradczych, kiedy szkolono afgańskie bataliony, zdarzało się, że w kompanii procent samowolnych oddaleń przekraczał nawet 50 procent. Sytuacja stawała się szczególnie trudna, kiedy w trybie pilnym trzeba było wysłać kompanię lub dwie do jakieś akcji w terenie. Wtedy okazywało się że w koszarach z 350-osobowego batalionu pozostało zaledwie 90 żołnierzy – informuje Matuszak. 48 kwiecień-maj 2010 kwiecień-maj 2010 do własnej rodziny lub lokalnej grupy przestępczej. Kiedy Afgańczyk otrzymywał żołd, samowolnie opuszczał jednostkę i jechał do swojej rodziny, aby jej przekazać zarobione pieniądze. Powrót do koszar następował po dwóch, trzech dniach, a nawet zdarzało się, że po tygodniu. Nerwy jak postronki Żołnierze afgańscy nie są nauczeni dbania o powierzone im mienie wojskowe, zwłaszcza o broń znajdującą się w wyposażeniu batalionu, m.in.: kbk AK kaliber 7,62 mm, karabiny maszynowe PK kaliber 7,62 mm, DSzK 49 szkolenia Dlaczego dochodziło do takich przypadków? Przyczyna wydawała się prosta. Żołnierze, którzy służą w batalionach nie pochodzą z regionu, w którym stacjonuje jednostka. To przemyślany zabieg. Chodzi o uniknięcie powiązań klanowych i tzw. podwójnej lojalności w stosunku szkolenia kaliber 12,7 mm czy 7,62 mm karabiny wyborowe SWD. – To, że karabin należy czyścić po każdym strzelaniu, wykraczało poza ich postrzeganie żołnierskiego rze- 50 miosła. Wielu żołnierzy uważało, że broń czyści się sama, gdy się z niej strzela. Nie ma więc sensu smarowania lufy czy łożyska karabinu – zauważa Matuszak. Z czasem udało się ich przekonać o słuszności takich czynności i pokazać, jak należy prawidłowo dokonywać takiej obsługi. Jacek Matuszak wspomina też inną sytuację. Kiedyś przysłuchiwał się rozmowie amerykańskiego sierżanta z zespołu doradczego z pułkownikiem, dowódcą batalionu afgańskiej armii. Miała ona burzliwy charakter. Mocno zirytowany sierżant krzyczał na oficera. W ten sposób przekazywał mu polecenie i narzucał konkretne rozwiązania. Naturalne dla Afgańczyka poczucie dumy i własnej wartości nie pozwalało się podporządkować. Następnego dnia Afgańczyk już nie życzył sobie spotkań z nerwowym Amerykaninem. Polski sposób porozumiewania się opierał się na dialogu i przedstawianiu wzajemnie różnych koncepcji. Wtedy rozmowa na temat zasadności podjętej decyzji wydłużała cały proces, ale zapewniała akceptację przyjętych rozwiązań przez obie strony. – Pierwszego dnia wysłuchiwaliśmy, co Afgańczycy mają do powiedzenia na temat planowanej operacji bojowej. Drugiego dnia słuchaliśmy, jak oni chcą ją przeprowadzić. Dopiero na trzeci dzień tłumaczyliśmy, że ich pomysł jest dobry, ale może tym razem lepiej to zrobić po naszemu. W ten sposób nie ucierpi ich duma i poczucie wartości ich wojskowej wiedzy – opowiada Matuszak. W przekazywaniu wiedzy dochodziła jeszcze dodatkowa trudność – wśród szeregowych żołnierzy i funkcjonariuszy bezpieczeństwa jest dużo analfabetów. Niewielu oficerów potrafi porozumieć się w języku angielskim. Niektórzy, zwłaszcza starsi, posługiwali się językiem rosyjskim, ale czynili to niechętnie. Warto zaznaczyć, że OMLT I zmiany PKW mógł korzystać tylko z lokalnych tłumaczy, gdyż w zespole nie było ani jednego tłumacza zatrudnionego przez Centralne Wojskowe Misje Pokojowe – przypomina Jacek Matuszak. kwiecień-maj 2010 W Islamskim Państwie Afganistanu struktury policyjne są czymś nowym. Nawet w Kabulu, na szczeblu centralnym, zastanawiano się, co policjanci powinni umieć po wstępnym szkoleniu. Jest też problem z wyposażeniem i uzbrojeniem funkcjonariuszy, a także z ich sprawnością fizyczną. Polski POMLT z afgańskimi funkcjonariuszami wykonywał zadania patrolowe (m.in. głównej drogi zaopatrzenia) oraz uczestniczył we wspólnych akcjach. Oznaczało to konieczność regularnego opuszczania bazy i ponoszenia takiego jak Afgańczycy ryzyka, związanego z ewentualnymi atakami rebeliantów. Zdarzało się, że odpalona zdalnie mina uszkodziła afgański lub koalicyjny pojazd. W operacjach przeszukiwania wiosek także udział brali miejscowi policjanci, którzy jako pierwsi wchodzili pomiędzy zabudowania. Natomiast żołnierze POMLT-u utrzymywali tzw. strefę zewnętrzną. Były przypadki, że planowaną operację szybko trzeba było odwołać, ponieważ nienauczony dyscypliny pododdział policji afgańskiej, po prostu nie stawił się na miejsce zbiórki. Niejednokrotnie zdarzało się, że kiedy działania przedłużały się do kilku godzin, to afgańscy policjanci zniechęcali się i wcześniej wracali do koszar. O tym nie informowali strony kwiecień-maj 2010 szkolenia W domowych pieleszach sojuszniczej. To naszych żołnierzy wystawiało na dodatkowe ryzyko. Jacek Matuszak uważa, że w Afganistanie tylko częściowo można było wykorzystać polskie doświadczenia z działalności zespołów MiTT (Mentoring Training Team), które w Iraku zajmowały się szkoleniem irackiej armii. Chociażby dlatego, że praca z armią iracką była zupełnie inna niż z armią czy policją afgańską. 51 trening sportowy Wysoka zdolność do sterowania procesami percepcyjnymi, intelektualnymi i emocjonalnymi jest niezbędna w walce sportowej. Rafał Krauz Bardzo często słyszę od wielu zawodników, zarówno wyczynowych, jak i strzelających w grupie powszechnej, że podczas treningu mogą bić rekordy i sięgają wyżyn mistrzostwa sportowego, jednak podczas startu wynik jest znacznie niższy. Technika dopracowana podczas wielu godzin treningów w klubie, sprzęt i akcesoria przygotowane niemal do perfekcji, amunicja przystrzelana do lufy, świetne warunki atmosferyczne, więc w czym tkwi problem? Aby nasze działanie było sprawne i skuteczne, niezbędny jest odpowiedni poziom pobudzenia, motywacji oraz umiejętności. Na naszą działalność wpływ wywiera również otoczenie i powstające w nim sytuacje. Jednak nawet wysoka motywacja bez umiejętności nie zapewni dobrych wyników i odwrotnie – wysokie umiejętności bez motywacji nie przyniosą sukcesów. Naukowcy opisujący emocje startowe określili trzy poziomy aktywacji zawodników. Nadmierne i obniżone pobudzenie wpływają negatywnie na efektywność działania sportowca. Najlepsze wyniki uzyskuje się przy optymalnym poziomie napięcia emocjonalnego. Wpływ pobudzenia i motywacji na działalność człowieka badali R.M. Yerkes i M.D. Dodson, którzy sformułowali dwa prawa. Pierwsze określa wzrost pobudzenia równocześnie ze wzrostem efektywności i sprawności działania do momentu uzyskania pewnego optymalnego poziomu. W przypadku, gdy poziom aktywacji przekroczy wartość optymalną, skuteczność walki sportowej stopniowo pogarsza się. Drugie prawo Yerkesa-Dodsona mówi o tym, że im trudniejsze jest zadanie, przed którym stoimy, tym niższy jest poziom optymalnego pobudzenia. Zadania łatwe są dobrze wykonane nawet wtedy, gdy poziom 52 pobudzenia emocjonalnego należy do bardzo wysokich. Zatem wysoki poziom pobudzenia i nadmierna motywacja wydają się działać niekorzystnie na skuteczność i efektywność w grupie strzelań precyzyjnych, ponieważ opanowane nawyki czuciowo-ruchowe i umiejętności są trudne, skomplikowane i potrzeba szczególnej dokładności wykonania oraz dostrzegania bodźców zewnętrznych. Występujące tu ruchy wymagają niezwykle dokładnego dawkowania siły, szybkości i różnicowania rytmu. W zmieniających się i nieprzewidzianych sytuacjach (strzelanie przy zmiennych warunkach atmosferycznych, np. silny, zmienny wiatr) niezbędna jest natychmiastowa decyzja o wyborze działania. Dodatnie oddziaływanie wysokiego poziomu pobudzenia wyraźnie występuje w grupie strzelań dynamicznych, gdzie potrzebne są przejawy szybkości, zwłaszcza prostych odpowiedzi czuciowo-ruchowych. Psychologowie sportu uważają, że trening psychologiczny powinien obejmować sposoby radzenia sobie ze stresem, budowanie pewności siebie, wzmocnienie koncentracji lub umiejętności skupienia uwagi, wizualizację oraz ukierunkowanie na cel. Typową reakcją w sytuacjach stresujących jest lęk – stan złego samopoczucia wywołany zagrożeniem, wobec którego człowiek czuje się bezbronny. Wpływa on na sferę emocjonalną i zaburza procesy myślowe. Lęk powoduje pobudzenie układu nerwowego i objawia się wzrostem częstości skurczów serca i ciśnienia krwi, powiększeniem źrenic oczu, przyspieszonym oddechem, wyschniętymi ustami itp. W literaturze spotykamy się z licznymi metodami, które pomagają sportowcom w radzeniu sobie z napięciem emocjonalnym. Jednym z nich jest celowa zmiana kierunku myśli, którą osiąga się przez wykonywanie czynności niemających związku ze startem, a nawet działalnością sportową, np. czytanie książki, słuchanie muzyki, itp. Nie chcąc rezygnować z treningu strzeleckiego, na kilka dni przed startem można skoncentrować się na technice oddania strzału. W takiej sytuacji nie strzelamy na wynik czy na skupienie, ale celowo przenosimy myśli na poprawne wykonanie poszczególnych elementów cyklu złożenia do strzału (zgrywanie przyrządów celowniczych, praca palca na spuście, wytrzymanie po strzale itp.). Kolejnym sposobem zmiany napięcia emocjonalnego jest zorganizowanie i przeprowadzenie odpowiedniej rozgrzewki. Jeżeli zawodnik przeżywa nadmierny stres, zaleca się ćwiczenia z mniejszą intensywnością, natomiast gdy poziom pobudzenia jest zbyt niski, rozgrzewka powinna być krótsza, ale bardziej intensywna. Innym sposobem regulacji stanu pobudzenia może być masaż. W zależności od sposobu wykonywania działa on pobudzająco lub uspokajająco. Mocne i intensywne oświetlenie na strzelnicy, hałas czy odgłosy strzałów rozgrywanej konkurencji również stają się czynnikami stymulującymi, więc celowe wydaje się izolowanie zawodników wysoko pobudzonych. Natomiast przebywanie w takim otoczeniu będzie sprzyjające dla osób, którym potrzebny jest wyższy poziom pobudzenia. Bardzo często w strzelectwie stosuje się wiele ćwiczeń oddechowych, mających na celu lepsze utlenienie organizmu. Stosuje się je kilka dni przed startem i skierowane są one na powstrzymywanie oddechu. Ćwiczenia te wykonuje się w różnych pozycjach i często stosuje się je ze zmianami napięcia mięśniowego. Określając efektywne sposoby redukcji napięcia sportowca nie możemy zapominać o treningu relaksacyjnym. Regularnie stosowany, kwiecień-maj 2010 kwiecień-maj 2010 za pomocą pracy z wyobraźnią jest w zasadzie relaksacją, to rozluźnianie napięć mentalnych stanowi przejście do kolejnej fazy – od relaksacji do medytacji. Przykładem tego typu relaksacji mentalnej jest medytacja uważności. Są to te techniki medytacji, które nie polegają na pracy z koncentracją, ale na samym skupianiu się na stanie wewnętrznej przytomności i obecności. Kiedy na przykład przez jakiś czas koncentrujemy się na jakimś punkcie, a potem pozostawiamy stan skupienia, ale już bez żadnego konkretnego punktu, na którym by się ono osadzało, to jest to właśnie relaksacja mentalna lub inaczej – medytacja uważności. Należy ten stan utrzymywać przez jakiś czas, na przykład początkowo przez kilka minut. Z czasem staje się to coraz łatwiejsze. Zazwyczaj trening relaksacyjny zaczyna się od rozluźnianiu układu mięśniowego. Niemiecki lekarz i terapeuta J.H. Schultz opracował na podstawie techniki jogi tzw. trening autogenny. Polega on na skupianiu się na swoich ramionach, a następnie na monotonnym, stosunkowo długim, powtarzaniu sobie następującej myśli: „rozluźniam swoje ramiona, rozluźniam swoje ramiona, rozluźniam swoje ramiona...; moje ramiona rozluźniają się, rozluźniają się, stają się ciężkie, coraz cięższe, coraz cięższe...; moje ramiona są ciężkie, są bardzo ciężkie..., moje ramiona są w pełni rozluźnione siłą mego umysłu”. Powinniśmy powtarzać sobie tego typu sugestię (lub podobną) przez parę minut (w myśli, szeptem lub słuchając jej z kasety), a następnie zaprzestać mówienia (na głos i w myśli) czegokolwiek, a jedynie przez moment wczuwać się w odczucia płynące z tego rejonu ciała. Tę samą procedurę można powtarzać z innymi częściami ciała – za każdym razem koncentrując swoją uwagę na danej części ciała. Następnie powtarzamy sugestię, po czym wczuwamy się bezstronnie w daną okolicę ciała, pozwalamy działać naszej intuicji i wchodzimy w stan obserwacji. Inną, bardzo popularną metodą relaksacyjną, jest tzw. trening Jacob- sona". Polega on na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych partii ciała. Zazwyczaj zaczyna się od napinania prawej, a potem lewej nogi, następnie prawej, potem lewej ręki, następnie mięśni brzucha, mięśni pleców, ramion i szyi i na końcu twarzy. Każdy rejon ciała najczęściej napina się 2–3 razy. Po każdym napięciu (około 5 sekund) należy całkowicie rozluźnić ten obszar ciała i wczuwać się w stan rozluźnienia. Ćwiczący powinien odczuć różnicę, jaka pojawia się we wrażeniach płynących z ciała, gdy mięśnie były napięte oraz gdy są rozluźnione. Powoduje to nauczenie się pewnych reakcji naszego układu autonomicznego oraz większą świadomość stanu napięcia mięśni. Często w nauczaniu relaksu stosowane są urządzenia, które stanowią bardzo pomocny element wzmacniania i przekazywania informacji o reakcjach płynących z naszego organizmu. Jest to tzw. biofeedback, czyli biologiczna informacja zwrotna. Szczególną formą takiej informacji jest sygnał z aparatu rejestrującego w danym momencie którąś z funkcji fizjologicznych organizmu, na przykład tętno, oddech, ciśnienie krwi, napięcie mięśni czy oporność elektryczną skóry (reakcję skórno-galwaniczną – RSG). Aparat taki, dzięki zastosowaniu odpowiednich czujników (czujnik oddechu), elektrod (EKG, badanie tętna, RSG) przekazuje potencjał aktywności (wzmacniając go) i przemienia ten sygnał organizmu w audiowizualne informacje zwrotne (biofeedback displays). Zewnętrzna informacja ukazuje osobie, jaki jest wewnętrzny stan danej części organizmu i czy jej funkcja wymaga korekty (odpowiednio – zwiększenia lub zmniejszenia napięcia danego mięśnia). Istnieje wiele sposobów i metod wzmacniania odporności psychicznej zawodnika. Powinny być stosowane profilaktycznie w całym procesie szkoleniowym. Wysoka zdolność do sterowania procesami percepcyjnymi, intelektualnymi i emocjonalnymi jest niezbędna w walce sportowej. Czołowi zawodnicy coraz częściej przekraczają granice możliwości psychofizycznych, dlatego coraz częściej w klubach sportowych spotykamy się z psychologiem sportu. 53 trening sportowy powoduje zmniejszenie nerwowości, redukuje stres, poprawia samopoczucie fizyczne i psychiczne, zmniejsza nadciśnienie i poprawia pracę serca, układu trawiennego i wegetatywnego, rozwija wyobraźnię i procesy myślowe, wzmacnia zaufanie do siebie oraz poczucie bezpieczeństwa. Najbardziej podstawowa i wstępna to relaksacja układu mięśniowego, kiedy to odczuwamy, że nasze mięśnie są ciężkie. Poczucie ciężaru mięśni odpowiada stanowi rozluźnienia. Dalszym krokiem może być relaksacja układu wegetatywnego (np. narządów trawiennych), kiedy odczuwamy fizyczne ciepło w różnych częściach ciała. O ile odczucie ciężaru było wyrazem rozluźnienia układu motorycznego (relaksacja mięśni), to odczucie ciepła wiąże się z rozluźnieniem układu wegetatywnego (relaksacja psychofizyczna) – mięśni poszczególnych organów wewnętrznych, które nie są bezpośrednio zarządzane świadomą wolą. Kolejnym stopniem jest relaksacja emocjonalna, kiedy osiągamy łatwość w wywoływaniu w wyobraźni przyjemnych wyobrażeń i obrazów. Po rozluźnieniu mięśni, uspokojeniu oddechu, odczuciu ogólnej ciepłoty w ciele (lub lokalnie w wybranych partiach), zazwyczaj łatwo przychodzi nam rozluźnianie się (uwalnianie od napięć) dzięki wyobrażeniu sobie jakichś przyjemnych obrazów z natury. Możemy na przykład wyobrażać sobie, że leżymy na plaży i słyszymy szum fal, wygrzewamy się na słońcu, dotykamy całym ciałem przyjemnego, ciepłego piasku itd. Możemy wyobrażać sobie piękno lasu, śpiew leśnych ptaków itp. Istotne jest to, że obrazy w naszej wyobraźni mogą pogłębiać poziom naszego rozluźnienia. Wewnętrzne obrazy bardzo silnie wpływają na nasze emocje i tego typu rozluźnianie się podczas wyobrażania sobie przyjemnych scenerii mają silne działanie terapeutyczne. Dlatego relaksacja emocjonalna jest znacznie łatwiejsza dzięki zastosowaniu gry wyobraźni. Następnie możemy osiągnąć relaksację mentalną i rozluźnienia napięć ego – kiedy czujemy się w pełni jednością – z innymi ludźmi, życiem i całym kosmosem. W zasadzie relaksacja mentalna to już właściwa medytacja. O ile zatem rozluźnianie mięśni przez odczuwanie ich ciężaru, rozluźnianie napięć wegetatywnych dzięki odczuwaniu ciepła w ciele, czy rozluźnianie emocjonalne historia Grzegorz Okoński Wraz z chwilą zakończenia II wojny światowej i rozpoczęcia tzw. zimnej wojny, karabiny Mosina, oprócz pistoletów maszynowych PPSz i PPS, podstawowy oręż rosyjskich żołnierzy, zostały obrócone przeciwko Stanom Zjednoczonym. Nie wszyscy jednak wiedzą, że właśnie te karabiny konstrukcji Siergieja Iwanowicza Mosina wcześniej były produkowane dla Rosjan m.in. w... amerykańskich zakładach zbrojeniowych! Historia karabinów Mosina nie jest ściśle związana z Rosją. Choć popularnie zwane po prostu mosinami kojarzą się z Tułą, Iżewskiem i Siestrorieckiem, to pierwsze z nich produkowane były we Francji, w zakładach Manufacture Nationale d'Armes de Chatellerault. Rosjanie zamówili produkcję karabinów wzór 1891, bagnetów do nich i amunicji w dwóch zakładach: Remington Arms – Union Metallic Cartridge Co. i New England Westinghouse. Francuzi wytwarzali tę nowoczesną wówczas broń dla cara, dopóki Rosja nie zakupiła odpowiednich maszyn i nie uruchomiła masowej produkcji we własnych fabrykach. Gdy jednak Rosja przystąpiła do wojny światowej i zaczęła ponosić straty, szybko okazało się, że własna produkcja jest niewystarczająca. Już w 1915 roku – gdy straty w broni sięgnęły aż 240 000 sztuk na miesiąc (!) – wyszło na jaw, że możliwości pozyskiwania uzupełnień broni zniszczonej, zużytej czy utraconej w boju z własnych zakładów są niewystar- dla nich uzbrojenie. Z dwóch ostatnich rodzajów, a także z artylerii, oddziałów inżynieryjnych i pomocniczych wycofywano mosiny, przekazując je pierwszoliniowym jednostkom, ale i tam nie dla wszystkich ich starczyło. W związku z tym żołnierzy wyposażano nawet w przestarzałe karabiny Berdana II, wprowadzone w 1870 roku. Z tymi czarnoprochowymi jeszcze karabinami kalibru 10,67 mm zetkną się w boju pod Jezupolem polscy legioniści, o czym napiszą we wspomnieniach: Amerykanie podjęli się wytwarzania rosyjskich karabinów Mosina, odebrali dokumentację oraz wzorcowe egzemplarze i w zakładach Remingtona odkryli różnice między nimi. czające. Ratowano się podobnie jak Niemcy, ogołacający jednostki szkolne i drugoliniowe z karabinów wz. 98, zastępowanych starymi Gew. 88: podzielono armię rosyjską na jednostki trzech kategorii – pierwszoliniowe, tyłowe i wewnętrzne, klasyfikując odpowiednio 54 „…nasi jeńcy to młodziki, dwudziestoparoletni chłopcy, ostatnie powołanie. I rzecz dziwna. Znajdujemy u nich same tylko berdanki, jednostrzałowe karabiny”. Co ciekawe, berdany, których wyprodukowano ponad 3 miliony sztuk dla rosyjskiej armii, a które były już przestarzałe w końcu XIX wieku, sporadycznie używano ich jeszcze w czasie II wojny światowej, zaś z magazynów armii fińskiej wycofano je w połowie XX wieku... Takie łatanie dziur nie było jednak rozwiązaniem wystarczającym i kwatermistrzostwo armijne stanęło przed podjęciem decyzji – w jaki sposób szybko uzupełniać braki w uzbrojeniu, by dać żołnierzowi broń jemu już znaną i objętą opieką własnych służb zaopatrzeniowych. Zakupy zagraniczne (karabiny Arisaka i Winchester, w sumie 2 461 000 sztuk z importu z Japonii, Wielkiej Brytanii i USA) oraz wprowadzanie zdobycznych manlicherów i mauserów (około 700 000 karabinów) były rozwiązaniem doraźnym, powodowały ponadto konieczność zapewnienia amunicji, części zamiennych oraz konieczność doszkalania żołnierzy. Optymalnym rozwiązaniem byłoby rozszerzenie produkcji karabinów Mosina na zakłady zagraniczne i zamówienie w nich dużej partii dla carskiej armii. Francja już raczej nie wchodziła w grę, kwiecień-maj 2010 historia Rosjanie zamówili produkcję karabinów wzór 1891, bagnetów do nich zamówionych mosinów wykonano około 2,5 miliona sztuk. Oprócz tego, jeszcze w listopadzie 1914 roku, strona rosyjska podpisała umowę z Winchester Repeating Arms Co., dotyczącą dostawy 293 816 karabinów Winchester wz. 95 (w terminologii rosyjskiej – wz. 1915), przerobionych na i amunicji w dwóch zakładach: Remington Arms – Union Metallic Cartridge Co. i New England Westinghouse. Pierwszy z nich otrzymał zamówienie na 1,5 miliona karabinów z bagnetami i 100 milionów sztuk nabojów, a drugi – 1,8 miliona karabinów z bagnetami. Ocenia się dziś, że z tych 3,3 miliona standardowy rosyjski nabój 7,62 x 54, bagnetów do nich i amunicji. Amerykanie podjęli się wytwarzania rosyjskich karabinów Mosina, odebrali dokumentację oraz wzorcowe egzemplarze i w zakładach Remingtona odkryli różnice między nimi. W efekcie inżynierowie ponownie przygotowali gdyż jej zbrojeniówka pracowała pełną parą na potrzeby własnej armii. Rosjanie zlecili więc, jeszcze w 1915 roku, produkcję broni Amerykanom... Dla cara kwiecień-maj 2010 55 historia bankructwa. By ich przed tym ratować, w styczniu 1918 roku rząd amerykański zgodził się kupić będące w zapasach Westinghouse’a karabiny, a ponadto partię dalszych 200 000, która była już w produkcji, lub w planach, trzeba było zrealizować z powodu zaangażowania Wobec utraty odbiorcy obaj producenci, którzy zainwestowali przecież w maszyny i produkcję, stanęli u progu bankructwa. rysunki, wprowadzając przy okazji pewne udogodnienia. W latach 1915–17 linie produkcyjne Remingtona opuściło 840 310 karabinów, a Westinghouse’a – dalszych 770 000. W styczniu 1917 roku wysłano do Rosji odpowiednio 131 400 Remington produkował w najlepszym momencie 5000 sztuk kara- ostatecznie dalszych zakupów, zadowalając się dostarczonymi w styczniu partiami. Wobec wielkiego kryzysu gospodarczego, rosnącej inflacji i kartek na chleb, Rosjanie nie mogli sobie pozwolić na zakup karabinów – po prostu nie mieli pieniędzy. Uzasadnili jednak rezygnację z dostaw rzekomo niską jakością amerykańskich karabinów. Wydaje się, że ten pretekst nie miał praktycznego uzasadnienia. surowców. Podobnie rząd kupił od Remingtona blisko 79 000 niezapłaconych karabinów plus dodatkowych 600 000. Cenę jednego karabinu ustalono na 30 dolarów. Remington uratowany od upadku przez wiele lat jednak czekał na uregulowanie rachunku. Straty szacował na 300 000 dolarów i tak niewielkie dzięki interwencji rządowej. Ex-rosyjskie formalnie, a teraz amerykańskie mosiny trafiły do rąk gwardii narodowych – m.in. Colorado i Alaski, zmilitaryzowanych organizacji i częściowo – ponad 208 000 sztuk dostarczonych w czasie wojny lub binów dziennie, a Westinghouse zgłaszał, że miesięcznie wytwarza blisko 160 000 sztuk. i 225 260 sztuk od tych producentów. Według Terence’a Lapina Remington produkował w najlepszym momencie 5000 sztuk karabinów dziennie, a Westinghouse zgłaszał, że miesięcznie wytwarza blisko 160 000 sztuk. Pozostałe jeszcze wówczas u producentów karabiny próbowano skierować do uzbrojenia armii amerykańskiej – w tej sprawie kierownictwo Westinghouse’a monitowało już na początku 1916 roku (10 lutego w piśmie informowało, że produkuje rosyjskie wojskowe karabiny, które po niewielkich modyfikacjach mogą być przystosowane do amunicji amerykańskiej), aczkolwiek bez efektów. Dopiero po wydarzeniach rewolucji lutowej 1917 roku, w wyniku której obalono monarchię, Amerykanie zostali zmuszeni do podjęcia decyzji o przyszłości magazynowanych karabinów. Okazało się bowiem, że rosyjski rząd mimo pierwszych deklaracji o utrzymaniu dostaw broni, odmówił 56 Według współczesnych źródeł broń z zakładów Remingtona i Westinghouse’a nie odbiegała jakością od rosyjskich pierwowzorów, co więcej – była od nich staranniej wykonana. Sami Rosjanie wcześniej także chwalili poziom wykonawstwa i sygnalizowali, że będą dalej zainteresowani przyjęciem dalszych dostaw. Interweniuje rząd Wobec utraty odbiorcy obaj producenci, którzy zainwestowali przecież w maszyny i produkcję, stanęli u progu krótko po niej – także do regularnych jednostek wojskowych, jednak wyłącznie do szkolenia. Nazywane rosyjskimi karabinami, mosiny otrzymały oficjalną nazwę, będącą zresztą wiernym tłumaczeniem rosyjskiej „trzyliniówki” – „Russian Three-line Rifle, Caliber 7,62 mm (.3 inch)”. Przy okazji stworzono ciekawą, choć zapewne niezbyt wartościową pod względem walorów bojowych wersję – tzw. karabinki kadetów, czyli skrócone karabiny Mosina, ścięte tak, by długością przypominały karabiny kwiecień-maj 2010 historia 1903 Springfielda. Wykorzystywano je w szkolnictwie wojskowym, aby pozyskać ze szkół regulaminowe karabiny, przekazywane następnie jednostkom liniowym. Wreszcie niektóre karabiny, pozostawione w USA, zostały razem ze springfieldami wykorzystane do prac nad karabinem automatycznym, prowadzonych przez Remingtona. Według Terence’a Lapina jeden z takich przerabianych egzemplarzy mógł dotrwać w którejś z kolekcji do naszych czasów. Karabiny na eksport Nowe, dobre jakościowo i wartościowe jako sprzęt bojowy mosiny nie zyskały większego zainteresowania w Stanach Zjednoczonych. Oprócz Inne amerykańskie mosiny również skierowano do Rosji w 1918 roku na pokładach statków wiozących żołnierzy, którzy mieli interweniować mosiny otrzymały oficjalną nazwę, będącą zresztą wiernym tłumaczeniem rosyjskiej „trzyliniówki” – „Russian Three-line Rifle, Caliber 7,62 mm (.3 inch)”. sporadycznego wykorzystywania we własnych jednostkach, Amerykanie sprzedawali je do Meksyku, a 77 000 w wojnie domowej, wysłanych dla osłony ewakuowanego Legionu Czeskiego lub mających stanowić część karabinów podarowali młodemu państwu – Czechosłowacji, wysyłając je w grudniu 1918 roku przez Vancouver w Kanadzie do Władywostoku (spotyka się też informację, że dla Czechów przeznaczono 30 000 tych karabinów). Stamtąd część tej broni faktycznie trafiła do rąk Czechów, byłych jeńców armii austro-węgierskiej, walczących w barwach Legionu Czeskiego z bolszewikami, ale część uległa zniszczeniu i rozgrabieniu. Okazało się nawet, że później skradzionymi partiami broni handlowali w Chinach Japończycy. załogi portu w Archangielsku. Dodajmy, że wobec fatalnego rozpoznania wywiadowczego, nieuwzględniającego prymitywnych realiów tamtejszych działań wojennych, Amerykanie podjęli taką decyzję, spodziewając się łatwiejszego zaopatrzenia własnych wojsk w zdobyczną, pasującą do tej broni amunicję. Trafiły również tą drogą do rąk żołnierzy z interwencyjnych jednostek brytyjskich i francuskich. Do dziś zachowały się relacje i fotografie walczących na lądzie oddziałów piechoty morskiej i marynarzy kwiecień-maj 2010 4(:).#/23!3PZOO 0,7ARSZAWAUL-ARCONICH TEL FAX EMAILINCORSA INCORSAPL 57 historia z USS Olimpia, uzbrojonych właśnie w mosiny. Trzeba jednak przyznać, że Amerykanie preferowali rodzime karabiny wz 1903 Springfielda lub Enfieldy 1917, których część również posiadali w czasie interwencji. Znaczna część karabinów produkcji Remingtona i Westinghouse’a już nie wróciła do Stanów Zjednoczonych wraz z opuszczającymi Rosję oddziałami i pozostawiona na pastwę zwycięskich wojsk bolszewickich. Okazja za trzy dolary Amerykanie skierowali też magazynowane dotąd mosiny na rynek cywilny, sprzedając je po niskiej cenie, zaledwie 3 dolarów, obywatelom do celów sportowych i polowań, gdzie używane były jeszcze w latach 30. Jednocześnie przystosowywano je do popularnej amunicji .30-06 Springfield. Prawdę mówiąc, nie było to rozwiązanie bezpieczne, szczególnie w świetle dziś uznawanych przepisów – stąd spotykane jeszcze w obrocie w USA takie karabiny są traktowane bardziej jako eksponaty kolekcjonerskie, niż jako używana do strzelania broń. Wiele cywilnych mosinów było również przerabianych przez handlujące bronią firmy, zwłaszcza duże wyspecjalizowane domy handlowe, pod kątem wygody cywilnych użytkowników, szczególnie strzelców sportowych. Wymieniano w nich przyrządy celownicze i kolbę – tę ostatnią przykładowo zastępowano kolbą skróconą i zaopatrzoną w chwyt pistoletowy. podczas gdy amerykańskie mosiny zachowały alfabet łaciński. Mosiny produkcji zakładów Westinghouse występują w dwóch wariantach oznakowania: napis New England mają umieszczony bądź w formie łuku nad dwugłowym orłem, na samej górze napisu (jest to wersja wcześniejsza), bądź w linii prostej, pod orłem (serie późniejsze). Wszystkie egzemplarze z oznaczeniem której pozioma kreseczka wychodzi na zewnątrz w prawo w formie strzałki. Remington z kolei datował swoje egzemplarze zgodnie z latami wyprodukowania, a części sygnował literą R w kółku. Nazwa producenta na lufie we wcześniejszych egzemplarzach ma litery z końcówkami linii wychodzącymi poza literę, a w późniejszych – każda litera jest w wykreślona jedną ciągłą linią, bez zdobień na końcówkach. Westinghouse są datowane rokiem zamówienia – 1915, a nie produkcji, niezależnie od tego, czy powstały w 1915, 1917, czy nawet w 1918 roku. Ponadto za „1915” umieszczono stylizowaną literkę „r”, odpowiednik rosyjskiego „g” – od wyrazu „god” – „rok”. Wytwórca znakował też części symbolem wyglądającym jak litera H, Kolby wykonywano z ciemnego drewna orzecha włoskiego. Na części z nich – tych wykonywanych przez Westinghouse’a – umieszczano po lewej stronie mały napis cyrylicą – „Angljski zakaz” – czyli angielskie zamówienie, angielski kontrakt. Oznaczało to, że produkowano je na maszynach w Chicopee Falls, Massachusetts, należących formalnie Rosyjskie karabiny znakowane były cyrylicą, podobnie francuskie, podczas gdy amerykańskie mosiny zachowały alfabet łaciński. Według źródeł amerykańskich zapasy broni wysprzedawane przez National Rifle Association skończyły się w roku 1929. Rozpoznajemy producentów Producenci karabinów Mosina produkowanych dla cara są łatwo rozpoznawalni, po sygnaturach umieszczanych na tylnej części lufy, za komorą zamkową. Rosyjskie karabiny znakowane były cyrylicą, podobnie francuskie, 58 kwiecień-maj 2010 historia do rządu brytyjskiego, który był także gwarantem zapłaty za wyprodukowany pierwszy milion karabinów. Karabiny reprezentowały typ tzw. długiego karabinu piechoty, a więc pierwszego podstawowego modelu, jednak różniły się już od pierwszych wersji z XIX i pierwszych lat XX wieku. Miały już nowszy typ celownika – Konowałowa, nakładkę na lufę zapobiegającą poparzeniu ręki strzelca przy intensywnym prowadzeniu ognia, a pas nośny troczono im do kolby – przeprowadzając przez otwory w drewnie, wzmocnione blaszanymi oczkami, a nie, jak pierwsze serie karabinów, mocując do uszek pod przednim bączkiem i w przedniej części pudełka magazynka. Ich bączki były także inne – bez uszka i ze śrubą schowaną bardziej w bączku, a nie wyeksponowaną. Amerykańsko-rosyjskie z Finlandii Dziś w prywatnych i muzealnych kolekcjach, podobnie jak w obrocie handlowym w państwach, które prowadzą rozsądną i logiczną politykę związaną z bronią historyczną, można spotkać amerykańskie mosiny. Są to przeważnie karabiny produkcji Westinghouse’a późniejszych serii i Remingtona. Spotykane w Europie, mają często cechy wskazujące na ich pochodzenie z magazynów armii fińskiej – np. punce SA. Ocalały one dzięki temu, że wpadły w ręce Finów w 1919 roku, zostały zdobyte na Rosjanach w czasie wojny rosyjskofińskiej lub przekazane przez Niemców, z łupów po I wojnie światowej, lub nawet jeszcze po początkowych sukcesach kampanii 1941 roku. Finowie jeszcze przez wiele lat trzymali je w magazynach, wprowadzając na rynek kolekcjonerski dopiero w ostatnich dziesięcioleciach. Źródła: Terence W. Lapin, The Mosin-Nagant Rifle [brak daty i miejsca wydania]. Grzegorz Okoński, Mosiny z carskim orłem, „Militaria” 2008, nr 2(23). http://www.mosinnagant.com http://7.62x54r.net http://www.texastradingpost.com Fot. Ze zbiorów autora oraz historyczne http://www.texastradingpost.com 4(:).#/23!3PZOO 0,7ARSZAWAUL-ARCONICH TEL FAX EMAILINCORSA INCORSAPL kwiecień-maj 2010 59 historia Na ziemiach naszego kraju przeszło wiele wojen, rozegrało wiele bitew, kampanii i powstań. Polskie lasy, pola, drogi, wsie i miasta wielokrotnie przemierzali najeźdźcy, wyzwoliciele czy obrońcy. Arena wydarzeń jest tak wielka, jak wielki jest nasz kraj. W każdym zakątku, sięgając nieco poniżej poziomu gruntu, leżą namacalne ślady jego historii. Tej najdawniejszej i tej całkiem nieodległej. Pomimo opowiadań poszukiwaczy skarbów o coraz bardziej przetrzebionych lasach, o coraz bardziej pustych polach i zdecydowanie zbyt wielkiej liczbie miłośników tego hobby są jeszcze tereny, gdzie czas zatrzymał się w miejscu, a ziemia potrafi przemówić. Gdzie las po kawałku odsłania swoją tajemnicę, a rzeka zdaje się przekazywać swoim szumem świadectwo zapomnianych wydarzeń ostatnich dni stycznia 1945 roku. India Operacja wschodniopruska i namacalne ślady jej pozostałości będą kanwą tego tekstu. Jak wiadomo z historii, przeprowadzona w styczniu i lutym 1945 roku siłami 2 i 3 Frontu Białoruskiego operacja miała za zadanie odciąć i zlikwidować siły niemieckie w Prusach Wschodnich. Niemal trzykrotnie większe formacje radzieckie (14 armii ogólnowojskowych, armia pancerna, 8 korpusów zmechanizowanych, 2 armie lotnicze i inne) – w sumie liczyły około 1 700 000 żołnierzy. Stanęły do walki z broniącymi się związkami taktycznymi wojsk niemieckiej Armii „Mitte” (2. i 4. Armia, 3. Armia Pancerna, w odwodzie Korpus Pancerny „Gross Deutschland” i inni), czyli siłami liczącymi około 600 000 żołnierzy. Przewaga pancerna radzieckiej strony była druzgocąca – niemal pięciokrotna. 3500 czołgów przeciwko ledwie 750 pojazdom obrońców. I chociaż wydaje się, że Niemcy wspomagani dodatkowo przez Volksstrum na własnym terenie, usianym całym pasem fortyfikacji stałych i polowych oraz twierdz, mający sprzyjające do obrony ukształtowanie terenu (lasy, jeziora, rzeki, kanały, obszar pofałdowany), mimo tak nikłych sił, mogli mieć szansę na osiągnięcie przewagi taktycznej i skuteczne opóźnienie marszu Rosjan – to czynniki ogólnie panującego chaosu przekreśliły ich nadzieje na Od wczesnych lat 80. ziemie, przez które przetoczyła się opisywana operacja, są przedmiotem zainteresowania poszukiwaczy. obronę. A co za tym idzie, pozwoliły Armii Radzieckiej na bardzo szybkie przełamanie ich linii oraz zamknięcie w kotłach i przyparcie odciętych wojsk do morza oraz Zalewu Wiślanego. Od wczesnych lat 80. ziemie, przez które przetoczyła się opisywana ope- 60 kwiecień-maj 2010 historia racja, są przedmiotem zainteresowania poszukiwaczy. Nie sposób wymienić choć jeden wzór karabinu, którego tu nie wyjęto. Trudno wymienić wieś z wymienionego obszaru, wokół której nic się nie działo. Niełatwo też znaleźć miejsce, które z pełnym przekonaniem można uznać za nienaruszone przez wojnę. Tu rozgrywały się małe i duże dramaty. Stąd uciekano na zbawienną mierzeję. Stąd płynęły pierwsze niepokojące wieści o działaniach wojsk tyłowych armii radzieckiej. I tu – w Prusach Wschodnich dotykały one nie tylko ludność niemiecką, ale też mazurską. Tragedia mieszała się z radością zwycięstwa. Pierwsza wyprawa Dziś obok siebie mieszkają tam Polacy i niewielu Niemców. Dzięki tym naj- starszym mieszkańcom można poznać, a czasem uczestniczyć w wielkim spektaklu wspomnień. Dlatego też prędzej czy później każdy poszukiwacz skarbów musi zawitać w ten rejon. Po to, by na własne oczy zobaczyć, dotknąć bądź poznać wydarzenia opowiedziane ustami obserwatorów. Często, a może niestety ostatnim świadkiem zostaje tylko las, pole lub rzeka. Rzeka, nad którą w tym wypadku pojechał jeden z moich znajomych. To miał być rekreacyjny wyjazd. Taki, ot — wiosenny. W dodatku z rodziną. Odpoczynek po niekochanej specjalnie przez poszukiwaczy zimie. Bez nastawienia na kopanie czy poszukiwania, a tym bardziej na skarby. Jednak jak to zwykle na takich rodzinnych wyjazdach bywa, już pod paru dniach 4(:).#/23!3PZOO 0,7ARSZAWAUL-ARCONICH TEL FAX EMAILINCORSA INCORSAPL kwiecień-maj 2010 61 historia wytrawnemu poszukiwaczowi czegoś brakuje. Broń Boże! Nie luzu i zdjęcia rodzinnych kajdan. Jemu brakuje historii, lasu, smaku słonej ziemi, zapachu rdzy, dotyku chłodnego, chropowatego metalu… Słowem tego, co czasem trudno ogarnąć umysłem osobie niemającej możliwości uczestniczenia w podobnych odczuciach. I zwykle na takich rodzinno-rekreacyjnych wyjazdach zawsze musi przyjść ten jakże znany poszukiwaczom moment. Czas do lasu... Zimno wiosennego ranka nie zrażało Tomka. Przemierzał znajomy las, by po godzinie z niesmakiem wsiąść do ciepłego auta i z przekleństwem na ustach ruszyć. Pustka krzyczała gołymi, bezlistnymi drzewami. A i ziemia nie chciała ujawnić tajemnicy. Ale, ale. Rzucił okiem na okolice. Niemożliwe. Tyle lat, a jednak tego lasu nie znał. Za oknem majaczył całkiem nieznany pas brunatnoczarnych koron drzew. Czy tu może coś być? Przecież w każdej z okolicznych wsi jest co najmniej po kilkunastu posiadaczy magicznej maszynki o nazwie detektor. Cudem by było, gdyby nikt tu nie zawitał. A może? Coś, gdzieś… podpowiedziało… A może jednak? Nie znał relacji z tego kawałka ziemi, nie dysponował opisami walk z tego lasu. Ba! Wręcz w tym miejscu znalazł się niemal przypadkiem. Jednak prześwitująca słońcem przestrzeń wołała. Korony drzew chyliły się pod siłą wiatru. Magia miejsca zagrała, aż tak bardzo, że wcisnął hamulec. Po to, by minuty później rozkładać wykrywacz i ruszyć w las. Las, w którym nie było nawet fragmentu okopu. Las, w którym nie było śladów po jakiejkolwiek walce. Ot, taki dziwny las. My, poszukiwacze 62 nazywamy takie miejsca – magnetycznymi. Krzyczącymi. Lasami, które chcą zdradzić tajemnicę i podzielić się swoim kawałkiem historii. Pierwszy sygnał wręcz poraził. Wielki. Niespodziewany, a jednak podświadomie oczekiwany. Parę ru- Dzięki tym najstarszym mieszkańcom można poznać, a czasem uczestniczyć w wielkim spektaklu wspomnień. chów saperką i wyłoniła się łuska. Nie byle jaka. 88 mm. Skorodowana jak sto nieszczęść. Częściowy tulipan (tak poszukiwacze nazywają łuskę rozerwaną w górnej części, z której tworzy się wzór tulipana). Kolejne sygnały doprowadziły do wijącej się w lesie rzeczki. Malowniczo podmyta skarpa zapraszała do zejścia w wodę. Sonda popularnego „smętka”, poprowadzona nad wodą, zagrała. Głośno i wyraźnie. Taki sygnał nie mógł czekać. Tomek na szczęście był z grubsza przygotowany na kopanie w wodzie, gdyż miał ze sobą kalosze. Niewiele to na pierwsze podejście, ale zawsze coś. Potwierdził sygnał i zbytnio nie wysilając się, zwyczajnie, bez szukania, niemal z wierzchu rzecznego piasku wyjął pierwszego mausera. Jakież było zaskoczenie. Polak. Prawdziwy polak w środku niemieckiego kotła. Kolba celowo odłamana. Reszta drewna nadal trzyma lufę. Zamek wyjęty. Na komorze zamkowej wybite mocno i wyraźnie: PFK Warszawa 1928. W tym stanie znalezisko musiało wywołać euforię. Nieczęsto zdarzają się dziś takie rarytasy. Nawet w miejscach odwrotu wojsk nie ma nigdy gwarancji, że pod łopatą zagra akurat nasz rodzimy sprzęt. W jakich okolicznościach tu się znalazł? Właśnie w tej rzece? W miejscu, dokąd chyba nie dotarł żaden inny poszukiwacz? Nie było czasu na myślenie i rozwiewanie wątpliwości. Znalezisko trafiło z powrotem do wody. Drewno wymagało szybkiego zabezpieczenia, a przynajmniej niepozbawiania go warunków, w jakich przeleżało ponad 60 lat. Rzeka wołała. Detektor sygnalizował kolejne ciekawe miejsce. Ledwie 3 metry dalej. O dziwo, oprócz sygnału, po wnikliwym przyjrzeniu się można było wypatrzeć wystającą lufę. Kolejny! Tym razem 98k. Niemiec. Również z ułamaną kolbą, bez zamka. I ponownie trafia do kwiecień-maj 2010 kwiecień-maj 2010 historia wody. Następne sygnały to cztery zamki. Luzem. Te niestety wymagały większego zaangażowania w ich wydobycie. Stan zachowania rekompensował wszystko. A szczęśliwy znalazca już wiedział, że miejsce jest nad wyraz ciekawe. Rzeka miała swoja tajemnicę, którą należało odkryć do końca. Nie minęło 10 minut, gdy głośnik poinformował o następnym dużym znalezisku. Dla odmiany mauser czeski. Super. Każdy inny. To dopiero początek –kopania w wodzie, jak i zaskoczenia z powodu wyjmowanej broni. Tuż obok jest bowiem już czwarta sztuka. Jugosłowiański mauser. Jak poprzednie bez zamka, ze zniszczoną kolbą. Jaka historia zdarzyła się w tym miejscu? Skąd taki przekrój broni? W dodatku celowo unieruchomionej? Tomek jeszcze tego nie wiedział. Pchnięty chęcią działania ruszył 50 metrów w górę rzeki. Niestety. Sygnały się skończyły. Ledwie maska przeciwgazowa i trochę drobiazgów. Zmiana kierunku. Dół rzeki i kolejne 50 metrów też okazały się puste. Wiadomo już, że skrywana przez strumień historia rozegrała się na 20 metrach położonych najbliżej skarpy. Na tym też odcinku skupił się znalazca tak różnorodnego arsenału. I nie trzeba było długo czekać. Woda przemawiała. Tym razem zazdrośnie chroniła znaleziska. Chwila grzebania w żwirku i mule, by drugi czech ujrzał światło wiosennego słońca. Efekt poszukiwań przypominał koncert życzeń. Dla miłośnika karabinów systemu Mauser to miejsce i ta woda były istnym El Dorado. Trzy godziny szczęścia. O jakim nawet nie marzył bohater tej historii. Przy tej piątej sztuce lekko mu przemknęło przez myśl, że owszem fajnie, ale byłby szczęśliwszy, gdyby jednak woda wypluła drugiego polaka. I jakież było zdziwienie, kiedy marzenie stało się realne. Rzeka sypała darami. Jest! Radomiak był następny. Dla odmiany zaczęły się pojawiać elementy wskazujące na być może coś większego i niemieckiego. Najpierw w wodzie zaszemrał tylec od MG 15, by chwilę potem dno odsłoniło podwójny, bębnowy magazynek. Czyżby koniec mauserów? A może wreszcie? Ileż można to samo łowić? Dwa, trzy nawet, ale sześć? Robi się nudno. MG jednak na razie nie było. Znów parę zamków. I kolejna iskierka nadziei. Skrzynka na magazynki do MG 13, do tego 4 sztuki magazynków. I znów przerywnik. W postaci pierwszego bagnetu S 84/98/34. Bagnet jest w świetnym stanie. Bez trudności daje się wyjąć z pochwy. Widać, że był mało używany, bowiem na głowni brak charakterystycznego śladu wytarcia od częstego wkładania do pochwy. Tuz obok niego mocny dźwięk. Co tym razem? Drob- A może? Coś, gdzieś… podpowiedziało… A może jednak? Nie znał relacji z tego kawałka ziemi, nie dysponował opisami walk z tego lasu. nica? Czy wreszcie jakiś „emgolec”? Chwila grzebania w piachu. I prawdziwa odmiana. Pistolet MP 35. Ba! Naraz dwie sztuki. Tradycyjnie bez zamków. Kolby ułamane. To się nazywa fart! Pistolet maszynowy MP 35 jest rozwinięciem konstrukcji MP 34 (Bergmanna). Ciekawa konstrukcja. Z ryglowanym zamkiem. Wymóg takiej budowy wymuszony był warunkami dopuszczenia broni dla jednostek policji niemieckiej. Ówcześnie broń ze swobodnym zamkiem nie mogła być w jej wyposażeniu. Oprócz policji broń ta trafiła też do wyposażenia jednostek SS. I to właśnie znalezisko pozwoli w przyszłości, w jakimś stopniu zrobić zarys historii rzeki w północnej Polsce. Tego dnia Tomek zakończył szukanie. Wyłowione znaleziska czekały w wodzie. Trzeba było szybko je zabezpieczyć tak, by uratować kolby. Rzeka, niewątpliwie na tym przekopanym skrawku ziemi znana w środowisku poszukiwaczy z Operacji Wschodniopruskiej, okazała się swoistą niespodzianką. Odkryje jeszcze wiele skarbów, ale o tym w następnym numerze. Fot. ze zbiorów Autorki 63 broń pneumatyczna Jedna z najdłużej oczekiwanych wiatrówek ostatnimi czasy. Nowe dziecko inżynierów z Birmingham podbiło serca internautów, zanim tak naprawdę pojawiło się w Polsce. Jaka jest ta wiatrówka? Na to i inne pytania próbowaliśmy odpowiedzieć. Paweł Kalisz Na forach internetowych w zeszłym roku często przewijało się pytanie o nowy produkt BSA. Nie bez powodu. Wiatrówki tej firmy mają liczne grono miłośników, których liczba co prawda nie przekracza (przynajmniej w Polsce) liczby użytkowników takich karabinków, jak AirArms S 400 czy różnych modeli Daystate, jednak wiatrówki BSA są chwalone. Za wzornictwo, za niezawodność, za rozwiązania techniczne. Osobiście pierwszy raz zetknąłem się z tą wiatrówką na tegorocznych targach IWA. Przyznam, że nie była to miłość od pierwszego wejrzenia. Jednak czym innym jest zobaczyć karabin na stoisku, a czym innym wziąć do ręki i postrzelać z niego. Dlatego, kiedy więc wreszcie dotarł testowy egzemplarz R 10 do redakcji, z wielką ochotą zabrałem się do dokładniejszych oględzin. Obietnica Karabin dotarł do mnie w wielkim pudle. W środku było drugie, kartonowe, w które fabrycznie pakowane są wiatrówki. Podobnie jak w przypadku produktów Daystate, w środku znajdowała się płyta CD z instrukcją obsługi. To chyba nowy standard wytyczany przez brytyjskich producentów. W wytłoczkach z kartonu unieruchomiona była wiatrówka i zestaw 64 kluczy oraz końcówki do ładowania. Całość sprawia, że mamy karabin całkiem dobrze zabezpieczony na czas transportu, jednak następnym zakupem, zaraz po karabinku i śrucie, powinien być jakiś futerał lub kufer na broń. Co dostajemy w zestawie dodatkowych akcesoriów? Przede wszystkim kilka kluczy imbusowych w różnych rozmiarach, niezbędnych do regulacji wiatrówki. A regulować można całkiem sporo, więc klucze z pewnością się przydadzą. gdybym dziś stał przed koniecznością zakupu wiatrówki PCP, niewątpliwie rozważałbym kupno właśnie BSA R 10 Dodatkowo są dwie różne końcówki do ładowania – pierwsza dla posiadaczy zestawu do ładowania z wężykiem, czyli tych, którym nie chce się przy każdym ładowaniu odkręcać kartusza. Druga końcówka jest dla oszczędnych, pozwala ładować butlę bezpośrednio wkręconą w butlę ze sprężonym powietrzem, z pominięciem wężyków. Podobne rozwiązanie spotkać można w przypadku wiatrówek Weihrauch HW 100 i muszę powiedzieć, że bardzo mi się podoba takie podejście do klienta. Karabin. Jak już można się domyślić, ma wykręcaną butlę z powietrzem. Nie jest może ona tak olbrzymia jak w Daystate Airwolf, ale i tak robi wrażenie. Tym bardziej, że całość sprawia wrażenie wiatrówki lekkiej i małej. Zresztą, de facto, jest lekka i mała. Karabin ma zaledwie 940 mm długości, a całość bez lunety waży niewiele ponad 3 kg. Lufa jest krótka, dodatkowo na całej długości przykryta płaszczem. Innymi słowy mamy do czynienia z modną ostatnimi czasy imitacją sztucera varmintowego. Zewnętrzny płaszcz, oprócz funkcji ozdobnej, odgrywa też rolę tłumika. Niezbyt skutecznie co prawda, jednak trzeba przyznać, że strzał jest trochę wytłumiony. Osadę – bardzo ładną, składną, doskonale wyważoną – wykonano z drewna orzechowego z wstawkami z palisandru. Ryflowania na chwycie są takie, jak powinny być, wykonane estetycznie i elegancko. Z tyłu mamy regulowaną stopkę. Ergonomii nie mogę nic zarzucić. Jest bliska doskonałości jak na karabin bez regulacji baki. Nie jest zresztą właściwie potrzebna, przy zastosowaniu standardowego montażu, policzek sam się kwiecień-maj 2010 Przygotowanie broń pneumatyczna układa na bace tak, że oko znajduje się dokładnie w osi optycznej lunety. W osadę dodatkowo wkręcone są bączki do pasa. Biorąc pod uwagę pierwotne przeznaczenie tej wiatrówki jako karabinu do polowania na drobne szkodniki, możliwość założenia pasa nośnego bez ponoszenia dodatkowych wydatków na bączki bardzo cieszy. Mniej zadowoleni będą esteci, którzy oprócz walorów użytkowych zwracają uwagę na wygląd broni i wykończenie. Mnie nie podobają się dwie rzeczy. Po pierwsze spust, w dużej części plastikowy, wygląda jakby był z zupełnie innej bajki. Nawet mojej oceny nie poprawi to, że spust jest regulowany w kilku płaszczyznach. Żółta kartka za wygląd należy się także wykończeniu systemu. Zupełnie nie rozumiem, jak można było wypuścić z fabryki taką chropowatą, nierówną oksydę. Przyznam się też, że zupełnie nie rozumiem przeznaczenia czegoś na kształt szyny między lufą a kartuszem. Zamontować na tym niczego się nie da, bo za ciasno, wygląd ma nieszczególny. Czy to tylko taka sztuka dla sztuki, czy może jednak „szyna” ma jakieś przeznaczenie? Cóż, ja nie wiem... Na koniec części o wyglądzie pochwalę jeszcze elegancko wykonaną dźwignię ładowania i końcówkę osłony lufy. Nakrętka z dziurami nie jest oczywiście żadnym separatorem, to atrapa w czystej postaci, jednak wygląda bardzo dobrze. Zaś po jej odkręceniu odsłania się gwint, który można wykorzystać na inne potrzeby, chociażby na dokręcenie tłumika lub prawdziwego separatora. Całość sprawia dobre wrażenie i zdaje się obiecywać, że wiatrówka równie dobrze strzela, jak dobra jest jej ogólna prezencja. Żeby zacząć strzelać, trzeba najpierw wykonać kilka czynności. Ja zacząłem od regulacji spustu. Regulować można zarówno położenie języka spustowego, jak i siłę i długość pierwszej, i drugiej drogi. Od razu nadmienię, że nie jest to spust matchowy, równie dobry jak w karabinkach FWB, Anschuts czy Steyr i należy się liczyć z tym, że nawet godzina kręcenia śrubokrętem w tę czy tamtą stronę nie da nam w efekcie spustu, który wystarczy musnąć palcem żeby oddać strzał. Nie, BSA zawsze robił sprzęt bardziej myśliwski niż sportowy i tej tradycji pozostał wierny. Przy regulacji położenia języka spustowego trzeba pamiętać o dwóch rzeczach. Po pierwsze, języka nie można opuścić zbyt nisko, bo będzie ocierał o kabłąk osłaniający spust. Po drugie, po ustawieniu, trzeba bardzo uważnie dokręcać śruby. Nie można za mocno, bo plastik pęknie, nie można jednak za słabo, bo plastik ma dziwną tendencję do ślizgania się i w efekcie po kilkunastu strzałach język spustowy zaczyna tańczyć we wszystkie strony. Regulacja siły nacisku i długości pierwszej drogi wymaga odkręcenia i zdjęcia osady. Po odłożeniu drewna widzimy, jak działa spust. Regulować można długo i w końcu jakoś doszedłem z tym spustem do porozumienia. Jednak jedna rzecz mi się bardzo nie spodobała. W pewnym momencie doszedłem do etapu, gdy wszystko było niemal bliskie doskonałości, lekko wcisnąłem spust, który doszedł do końca pierwszej drogi. A kiedy go puściłem bez oddania strzału, on nie wrócił na swoją pozycję wyjściową tylko pozostał na wpół przyciśnięty. Wydaje mi się, że odpowiada za to sama Kartusz robi wrażenie. Oprócz tego daje możliwość strzelenia prawie dwieście razy z karabinka. Tylko czemu ma służyć to żebrowanie miedzy lufą a osadą? kwiecień-maj 2010 65 broń pneumatyczna Strzelanie Spust jest regulowany, jednak w przypadku tego modelu rozwiązanie mechaniczne dalekie jest od doskonałości konstrukcja urządzenia spustowego. Jak widać na zdjęciu, jeden element ma możliwość blokowania się w gnieździe. Można to oczywiście przesmarować, co zresztą uczyniłem, ale wystarczy kilka ziaren piasku, żeby znów zaczęło się blokować. Chyba ktoś nie do końca przemyślał konstrukcję... Kiedy już skończyłem prace nad spustem, przystąpiłem do ładowania kartusza. I znów natrafiłem na utrudnienia. Niezależnie od tego, czy próbowałem ładować kartusz wykręcony, czy też z wykorzystaniem wężyka – gdzieś była jakaś nieszczelność i część powietrza uciekała bokiem. Być może ten problem dotyczył tylko testowego egzemplarza, przyznam, że nie spotkałem się z innymi głosami krytycznymi w tej kwestii, jednak niesmak pozostał. Na szczęście jakoś udawało się nabić butlę, choć nie do maksymalnego ciśnienia, więc ostatnią czynnością konieczną do rozpoczęcia strzelania było napełnienie magazynka. Jednak najpierw należy go wyjąć. W tym celu trzeba przesunąć do przodu suwak umieszczony na końcu systemu, zaraz przy lufie. Blokada magazynka zostaje zdjęta, ale wyjąć się go nie da. Trzeba jeszcze naciągnąć dźwignię ładowania. Bez sensu, tak jakby dźwignia z przodu nie wystarczyła jako skuteczna blokada. Pół biedy, jeśli robimy to co dziesięć strzałów. Jednak na zawodach po każdym strzale należy wyjąć magazynek, przynajmniej tak to powinno wyglądać w świetle regulaminów FT czy HFT. Mocowanie się z dźwignią co chwila jest niepotrzebnym traceniem czasu i nerwów. Natomiast sam magazynek jest bardzo dobry. Klasyka gatunku, jeśli chodzi 66 o magazynki BSA – metalowy, samoindeksujący, z wewnętrzną sprężynką. Z jednej strony wsadza się śrut i jeśli jest to śrut dobry, to jakoś nie wypada. Z drugiej strony wylatuje, jeśli zdecydowaliśmy się oddać strzał. Nic dodać, nic ująć. Magazynek mieści dziesięć Całość sprawia dobre wrażenie i zdaje się obiecywać, że wiatrówka równie dobrze strzela, jak dobra jest jej ogólna prezencja. śrucin typu diabolo, przy czym jest na tyle szeroki, że mieszczą się nawet dość długie pociski. BSA R 10 to, jak sama nazwa wskazuje, wiatrówka dziesięciostrzałowa. A co oznacza literka R? Nie mniej, nie więcej, tylko regulator. Kiedy już udało mi się zwalczyć wszystkie przeciwności losu i mogłem spokojnie udać się na strzelnicę, ucieszyłem się. Oto miałem w ręku bardzo dobrą, ładną i składną wiatrówkę. Obiekt pożądania wielu znajomych z forum internetowego. Nie pozostało mi nic innego, jak cieszyć się chwilą i strzelać. Trzeba przyznać, że w przypadku BSA ta czynność jest bardzo przyjemna. Zamek czterotaktowy chodzi gładko, bez zacięć, tak jak chodzić powinien. Szybko nauczyłem się też jeszcze jednej rzeczy – jeśli nie domknie się blokady magazynka z przodu, to śrut wchodzi do lufy z oporem, prawdopodobnie nawet lekko się przy tym deformując, gdyż na tarczy widać od razu niepokojące odskoki. Kiedy jednak dopełni się wszystkich powinności, karabin strzela świetnie. Celność? Rzecz dyskusyjna. Owszem, jest celny, ale bez jakiś szczególnych rewelacji. Ot, zwykły karabin klasy PCP. Problemem mogło być jednak niedobranie odpowiedniego śrutu. Pomny tego, że lufy BSA są wybredne i nie lubą Exacta 4,50, wziąłem też kilka innych kalibrów, jak również śrut Field Target Trophy H&N. Ten ostatni zresztą latał najcelniej. Niestety, nie miałem możliwości sprawdzić, jak sprawuje się śrut Crosman Premier, a z moich poprzednich doświadczeń z BSA S 10 pamiętam, że ten latał najcelniej. W czasie testu R 10 pozostałem zatem przy FTT. Najlepsze skupienie, jakie udało mi się uzyskać na 50 m, to dziura o średnicy mniej więcej 13 mm. Można powiedzieć z całą stanowczością, że nie jest to wyborny wynik. Jednak R 10 nie Po lewej stronie systemu umieszczono prosty, ale skuteczny w działaniu bezpiecznik kwiecień-maj 2010 Podsumowanie Wiatrówka nie jest doskonała. Nigdy zresztą takiej jeszcze nie widziałem, każda ma jakieś wady. Oprócz wad, być może występujących jedynie w testowanym egzemplarzu (nieszczelności podczas ładowania kartusza) przez ogólne niedoróbki (fatalne wykończenie systemu z brzydką oksydą), szybko dochodzimy do niewątpliwych zalet tego karabinka. Po pierwsze regulator – działa, naprawdę działa i robi to skutecznie. W tej klasie sprzętu, za tę kwotę trudno o konkurencyjny model, który będzie miał broń pneumatyczna projektowano jako karabinek tarczowy tylko wiatrówkę do zwalczania szkodników. Przy takim założeniu R 10 jest wystarczająco celna. Polować można by bardzo długo, bowiem kartusz zaczyna świecić pustkami dopiero w okolicach 150 strzałów. A pamiętajmy, że kartusz nie był napełniony całkowicie. To świetny wynik. Tym bardziej, że strzały za sprawą regulatora są bardzo stabilne. Na ważonym śrucie (wybrane pociski o tolerancji masy 0,006 grama) różnica w prędkości wylotowej nigdy nie była większa niż 2 m/s. To wystarczy, by nie martwić się o różnicę w opadzie między poszczególnymi strzałami na odległość 40, a nawet 50 m. Tym samym można też karabin polecić wszystkim miłośnikom strzelectwa pneumatycznego, którzy próbują swoich sił w zawodach HFT. Z tą tylko uwagą, że albo zamówią gdzieś wkładkę jednostrzałową, albo będą się na zawodach mocować po każdym strzale z magazynkiem. To właściwie jedyna niedogodność. równie sprawnie działający regulator. Po drugie – łatwość i przyjemność obsługi karabinka. Wszystko jest tam, gdzie powinno być i działa tak, jak należy. Zakres regulacji spustu czy regulacja stopki pozwalają każdemu strzelcowi dobrać optymalne dla siebie ustawienia lub przynajmniej bliskie optymalnym. Lekkim zgrzytem jest tu konstrukcja mechanizmu spustowego, ale jeśli się dba o karabin i nie rzuca nim w piach, to żadne nieszczęście nie powinno się zdarzyć. Wiatrówka jest dostatecznie celna, by móc z nią startować na zawodach, a jednocześnie dzięki magazynkowi świetnie się sprawdzi podczas rekreacyjnego strzelania na łące czy na działce. Do fabrycznych bączków można zamontować nie tylko pas, ale i bipod i doskonalić swoje umiejętności strzeleckie. Wiatrówka może się podobać, powiem więcej – nie spotkałem jeszcze osoby, która by jednoznacznie powiedziała, że karabin jest brzydki. Nawet jeśli ktoś nie lubi wielkich kartuszy pod lufą, to zwracał uwagę, jaka ładna jest osada. A ta rzeczywiście może się podobać. Mówiąc krótko i całkiem szczerze – gdybym dziś stał przed koniecznością zakupu wiatrówki PCP, niewątpliwie rozważałbym kupno właśnie BSA R 10. To dobry karabin za całkiem rozsądną cenę. Dziękuję firmie Militaria za użyczenie karabinu BSA R 10 do testów oraz firmie Incorsa za udostępnienie na potrzeby testu śrutów JSB i H&N. Zdjęcia: Paweł Kalisz R jak Regulator, 10 jak dziesięciostrzałowy. kwiecień-maj 2010 67 broń pneumatyczna Paweł Kalisz Co roku jest to samo. Najpierw zima trzyma, skuwa wszystko lodem. Potem następuje odwilż. Przychodzą ciepłe dni, powoli rodzi się nowe życie. Z niewiadomych powodów w tym roku podobnie jest w branży związanej z naszym hobby, jakim jest strzelectwo pneumatyczne. 68 kwiecień-maj 2010 broń pneumatyczna kwiecień-maj 2010 69 broń pneumatyczna Ten rok zapowiada się nader ciekawie. Spodziewać się można kilku wiatrówek, nad którymi pracowano w zeszłym roku, a ujrzały one światło dzienne na targach IWA. Do sprzedaży płyną też szerokim strumieniem modele dotąd raczej niedostępne, a jeśli już, to w formie nielicznych, raczej wystawowych egzemplarzy. Ot, choćby BSA R 10, o której piszemy w tym numerze Arsenału. Jak jednak wiadomo, wiatrówki to nie wszystko. Niezależnie od tego, czy to karabin PCP, czy pistolet na CO2, jedno jest pewne. Żeby strzelać, trzeba mieć śrut. Żeby strzelać celnie, trzeba mieć dobry śrut. A co to znaczy dobry? To taki, jeśli każdy pocisk wygląda tak samo jak reszta jego kolegów w pudełku. Taki, który nie różni się ani masą, ani kształtem od wszystkich pozostałych pocisków z całej serii. Taka amunicja kosztuje, często niemało, ale kosztować musi. Zawodnik nie włoży do lufy śrutu, który będzie się charakteryzował niską powtarzalnością produkcji. Uzna, że szkoda nerwów na amunicję latającą, jak chce i dokąd chce. Co najlepsze – będzie miał rację. Prawda ta dotyczy zresztą nie tylko zawodników. Każdy z nas, strzelających z wiatrówki, cieszy się, gdy trafi dokładnie w punkt, w który celował. Umiejętności strzeleckie to jedno, ale ważny jest także celny karabin lub pistolet i dobór właściwego śrutu. A oferta rynkowa jest bardzo bogata. Co więcej – właśnie pojawiło się kilka nowości. JSB Exact Jumbo Monster Kaliber 5,5, a masa 1,645 g. Rzeczywiście, jakiś monster. Taki śrut nie tylko szczura zabije na miejscu, ale i większej zwierzynie dałby radę. W moje ręce trafiło opakowanie, w którym zmieszczono 200 sztuk tej amunicji. Przede wszystkim widać, że w JSB rozpoczęto prace nad unifikacją szaty graficznej naklejek. Czarne, z szarymi napisami z nazwą śrutu, białe litery dobrze widoczne na czarnym tle z oznaczeniem masy, ilości i kalibru wy- 70 glądają elegancko, a przede wszystkim są bardziej czytelne niż naklejki starego wzoru. Dodatkowo na wieczku jest obrazek przedstawiający zarys kształtu śrutu, który można znaleźć w puszce. W przypadku Exact Jumbo Monster jest to pocisk przypominający klepsydrę. Krótki kielich, po środku walec, od góry całość zakończona jest półokrągłą główką, w kształcie przypominającą znaną nam główkę z JSB Exact. Śrut jest wykonany poprawnie, choć można się przyczepić do lekko nierównych krawędzi na brzegu kielicha. Nie wpływają jednak one jakoś rażąco na balistykę pocisku, bo śrut jest celny. Leci tam, gdzie się chce, a nawet silniejszy poryw wiatru jest mu niestraszny. Żeby strzelać z JSB Exact Jumbo Monster, trzeba wszelako spełnić jeden warunek – należy posiadać mocną wiatrówkę, a biorąc pod uwagę kaliber, nie ma się co silić na strzelanie z Monstera w karabinka pozostającego w limicie 17 J. To śrut przeznaczony do polowań i strzelania na większe odległości z wiatrówek FAC. JSB Match Diabolo Monster Hunter serii osiągnąć na 50 m, skupienie na tarczy na poziomie 2 x 1,8 cm, o tyle w przypadku Monster Hunter skupienie wyniosło około 2,3 x 2,1 cm. Dla porządku dodam, że wszystkie testy śrutu w kalibrze 5,5 mm wykonywałem karabinkiem FX Monsoon. Exact King Występuje w puszkach po 150 i po 350 sztuk. Wygląda jak Exact, lata jak Exact i właściwie na tym można by zakończyć opis, gdyby nie jeden szczegół. Masa tego pocisku jest identyczna jak poprzednich, natomiast kaliber wynosi... 6,35 mm. Tak, właściciele wiatrówek FAC o kalibrze większym niż 5,5 mm wreszcie doczekali się jakiejś dobrej amunicji. Owszem, wcześniej był dostępny śrut Haendler Natermanna 6,35 mm, jednak Exact lata jakoś lepiej, celniej. Inna rzecz, że do testów wziąłem karabin Norica, który z definicji nie jest wiatrówką do bicia rekordów powtarzalności, jednak nawet w ten sposób można stwierdzić, że lufa Norica bardziej lubi śrut JSB. Exact Jumbo RS Ufff... Bardzo długa nazwa. Żeby mi redaktor naczelny nie zarzucił, że specjalnie używam takiej długiej, by tekst miał więcej znaków i poważniej wyglądał, skrócę tę nazwę godną wpisu do metryki hiszpańskiego następcy tronu do krótszego Monster Hunter. Tym bardziej, że właściwie wciąż nie wiadomo, czy ta nazwa jest prawidłowa. Śrut został przywieziony wprost z targów IWA jeszcze w opakowaniu zastępczym, więc właściwie wszystko jest możliwe. Monster Hunter bardzo przypomina poprzednio wymieniony JSB Exact Jumbo Monster. Ta sama masa, tyle samo sztuk w pudełku. Są jednak dwie różnice. Pierwsza to kształt główki – zamiast łagodnie zaokrąglonej, mamy szpic z delikatnym spłaszczeniem na samym końcu. Druga różnica to niestety celność. Do 30 m lata tak samo, niestety później celność spadła. O ile z JSB Exact Jumbo Monster udało mi się w najlepszej Chyba czas zacząć myśleć o zakupie wiatrówki kaliber 5,5 mm. Takiego wysypu amunicji dla jednego kalibru nie widziałem od dawna, przy czym co jeden pocisk to lepszy, choć o innym przeznaczeniu. RS pochodzi z nowej rodziny śrutów ultralekkich. Trudno mówić o tym w przypadku pocisku o masie 0,870 g, jednak w kalibrze 5,5 mm niewiele jest lżejszych. Kształt śrutu ma identyczne proporcje jak RS w kalibrze 4,5 mm – kielich długości mniej więcej połowy wysokości pocisku, mocne taliowanie po środku i główka, właściwie niemal identyczna jak w reszcie rodziny śrutów Exact. Kolokwialnie mówiąc, Jumbo RS jest niegłupi. Pocisk jest na tyle ciężki, że kwiecień-maj 2010 Exact RS Kaliber 4,5 mm, śrut jest bardzo lekki. Kształt pocisku identyczny jak w większym bracie. Pakowany w puszki po 500 sztuk. Śrut jest niesamowity. Kiedy pierwszy raz wziąłem go do ręki i wsadziłem do lufy, robiłem to bez przekonania. Okazało się jednak, że strzelając z karabinku Steyr LP 110 HP, uzyskałem skupienie o wiele lepsze niż wcześniej na dobranym do tej konkretnej lufy śrucie JSB Exact 4,52. Na 50 m w dziesięciostrzałowej serii udało mi się zrobić jedną dziurę o średnicy około 8 mm. Dodam, że śrut nie był w żaden sposób czarowany, bez ważenia, mycia czy smarowania – prosto z puszki wędrował do lufy. Niestety, nie ma nic darmo. Wspomniany test wykonałem w hali. Przy zerowym wietrze. Jednak już na dworze przy lekkich podmuchach skupienie było wyraźnie gorsze. Przy silnym wietrze widać było w lunecie, jak śrut kilka razy na przestrzeni 50 m zmieniał kierunek kwiecień-maj 2010 lotu. Właściwie mogę stwierdzić, że na wietrze nie sposób go używać. Jednak, podkreślę to wyraźnie – podczas bezwietrznej pogody nie ma sobie równych. Z pewnością znajdzie liczne grono miłośników, zarówno strzelających z wiatrówek około limitu 17 J, jak i wśród strzelców HFT 3/4 z wiatrówkami w których energia nie przekracza 7–8 J. JSB Match Diabolo Extra Selected Top Quality Airgun Pellets Śrut pakowany jest w wielkie puszki (takie same jak na przykład Jumbo RS z dobrym zamknięciem). Jednak w środku jest tylko 300 sztuk. Jak to możliwe? Otóż ktoś poszedł za ciosem i postanowił za wszelką cenę zabezpieczyć owoc pracy selekcjonerki. W środku puszka wyłożona jest gąbką. Z każdej strony. Można tym rzucać, a śrut nie jest ani przez moment narażony na uszkodzenie. Wrażenia ekskluzywności dopełnia czarne etui zapinane na suwak z logo JSB. Jak dla mnie bomba. Podobno cena ma być zbliżona do paczki zwykłego JSB Exact 500 w puszce 500 sztuk. Zobaczymy... Nowe szaty króla Tak. Jeśli ktoś myślał, że nazwa JSB Match Diabolo Monster Hunter jest długa, to co pomyśli teraz? Na szczęście nie warto sobie zawracać głowy tymi wszystkimi oznaczeniami. W skrócie – ten śrut to zwykły Exact, ale jednocześnie niezwykły. Swego czasu w żartach nazwałem ten śrut super hiper extra selected i ta nazwa w zasadzie oddaje wszystko. Produkowany jest na nowych matrycach. Od kierownictwa JSB uzyskałem informację, że matryce służą do produkcji tego śrutu maksymalnie 3 miesiące, po czym dalej robiony jest na nich „zwykły exact”. Co dalej? Po prostu, siedzi sobie miła pani w kantorku i ogląda każdy śrut przez lupę, czy aby nie ma żadnych zadziorów lub niedoskonałości kształtu. To wszystko? Bynajmniej. Ta sama pani, albo inna (tej informacji już nie uzyskałem) waży każdy pocisk. Zakładana tolerancja wynosi 0,002 różnicy dla wszystkich 300 sztuk śrucin w pudełku. Kiedy sam ważyłem śrut ,wydawało mi się, że tolerancja 0,006 grama będzie wystarczająca. Zarzuciłem ważenie. Jestem na to za leniwy, ale przyznam, że chętnie zapłacę miłej Czeszce za to, żeby zrobiła to za mnie. Może trochę przesadziłem, może nie króla. Trochę zmyliła mnie ta wieża, jaką Haendler Natermann ma w swoim logo. Tak bajkowo się zrobiło. Czy H&N wypuścił nowy śrut? Tak, przynajmniej jeden, nazywa się Econ i jest śrutem z przeznaczeniem dla strzelectwa tarczowego na małe odległości, średnio precyzyjnego, o masie 0,48 g, z zastosowaniem do karabinków 7,5 J. Skąd to wszystko wiem? Z naklejki na pudełko. H&N wprowadził nowy wzór naklejek. Moim zdaniem dużo czytelniejszy od starych. Kiedyś poznawało się amunicję po kolorze, zielony glat albo żółta barracuda – to już historia. Dziś mamy barracudę i sport, a każdy rodzaj pocisku ma naklejkę z wielką ilością informacji. Począwszy od kalibru, masy i ilości w puszce, przez kształt i przeznaczenie, skończywszy na ocenie precyzji strzału. Wszystko podane w czytelnej formie piktogramów i cyfrowych oznaczeń. Można dyskutować nad urodą nowej szaty graficznej, która dla jednych będzie elegancka, a dla drugich ponura. Jednak moim zdaniem eksperyment się udał i nowe naklejki powinny znaleźć naśladowców wśród innych producentów śrutu. Dziękuję firmia Incorsa za udostępnienie śrutów do testów Zdjęcia: Paweł Kalisz 71 broń pneumatyczna drobne porywy wiatru nie robią na nim żadnego wrażenia. Stabilnie leci do celu, nawet jeśli po drodze trafi w jakąś trawkę, to po prostu ją ścina i uderza w punkt celowania. Jednocześnie jest na tyle lekki, że można z niego strzelać nawet z wiatrówek 5,5 mm w limicie 17 J, oczywiście nie wspominając o mocniejszych wiatrówkach FAC. Jumbo RS jest bardzo celny, w najlepszej serii na 50 m uzyskałem skupienie 1,7 x 1,9 mm. Pakowany jest w puszki po 500 sztuk. Warto przy tym na chwilę wspomnieć o samej puszce. Nie wiem jak innych, ale mnie bardzo denerwują puszki, w których jedynym zabezpieczeniem przed otwarciem jest taśma samoprzylepna, spinająca krawędzie. Jest to niezwykle niepraktyczne rozwiązanie, wygodne może dla producenta, ale z pewnością nie dla użytkownika. Duże puszki JSB, to zupełnie nowa jakość. Puszki mają na rancie przetłoczenia, które skutecznie zabezpieczają przed niepożądanym otwarciem. Nic dodać, nic ująć... zawody Radosław Rozum Sezon ogórkowy, czyli zima w strzelectwie terenowym, minął i pora rozpocząć kolejny sezon strzelecki. Sezon pucharowy 2010 r. zapowiada się ciekawie, aczkolwiek kalendarz zawodów nie jest zbyt fortunny z powodu natężenia terminów w pierwszych kilku tygodniach, w trakcie których wykonujemy 60–70% zaplanowanych imprez krajowych. To zdecydowanie zbyt intensywnie, zarówno czasowo, jak i ze względów ekonomicznych. Wiele osób łączy wyjazdy z innymi, w ten sposób redukując koszty, ale jest wiele takich osób, które podróżują wraz z rodzinami, a więc koszty wyjazdu, pobytu czy chociażby startowego są co najmniej podwójne. To żadne wyjście. Z takiego niezbyt fortunnego kalendarium korzyści nie czerpią ani organizatorzy z powodu małej frekwencji, ani sami zawodnicy, którzy zwyczajnie będą mieć mniej startów. Cóż. Takie doświadczenie prawdopodobnie spowoduje bardziej przemyślane tworzenie kalendarza na rok 2011. Jak będzie rzeczywiście, przekonamy się wkrótce. Tegoroczny kalendarz wygląda następująco: 28.03.2010 WKFT, inauguracja Pucharu PFTA; 10.04.2010 – 11.04.2010 Gdynia (pierwszy dzień liczony do Pucharu); 23-24.04.2010 Morsko (pierwszy dzień liczony do Pucharu); 1-3.05.2010 Trzebież (pierwszy dzień liczony do Pucharu);. 15.05.2010 Mistrzostwa Polski FT/HFT Borków, 16.05.2010 Mistrzostwa Polski FT/HFT Borków, 20.06.2010 Piekary, VII Mistrzostwa Łodzi i okolic; 31.07.2010 Siepraw-Łyczanka, KSPST, VI Memoriał Adama „Frasa” Frasińskiego; 15.08.2010 Poznań-Chemiczna, III Puchar Wielkopolski Memoriał Wisełki; 5.09.2010 Bujaków, PucharHunterów, zakończenie Pucharu PFTA. 72 Do Pucharu będzie liczonych 5 najlepszych startów w FT i HFT, a do zdobycia jest maksymalnie 500 punktów. Punkty liczone są tak jak do tej pory bywało, czyli zwycięzca zawodów otrzymuje 100 pkt., a kolejni dokładnie tyle, ile wynosi procent ich skuteczności w stosunku do najlepszego wyniku. Jest to sprawdzony system i najbardziej sprawiedliwy albo inaczej mówiąc, najmniej niesprawiedliwy. W tym roku, tak samo jak w ubiegłym, inauguracja sezonu przypadła warszawskiemu klubowi WKFT. Miejsce zawodów – Chrcynno (lasy starego poligonu rakietowego), termin – niedziela 28.03.2010 r. Pogoda była jedyną niewiadomą. Zima dość długo u nas gościła i do niemal ostatniej chwili nie było wiadomo, czy zawody obędą się w wiosennych warunkach, czy jeszcze zimowych. Jeszcze tydzień wcześniej sypał śnieg i strzelać w takich warunkach oczywiście się da, ale gdzie tu przyjemność, gdy w butach mokro albo być może figurka przymarzła. Przygotowania Na szczęście wiosna zimę wypłoszyła i na niedzielę, na czas zawodów, prognozy zapowiadały pogodę dość przyzwoitą. Na sobotę klub WKFT zaplanował przygotowania i ustawianie toru według regulaminu na rok 2010. Standardowe 40 celów, w tym 8 wymuszonych z uwzględnieniem granicznych odległości. Po wykonanej pracy obowiązkowa kiełbaska z ogniska, ciastka, herbata i rozjechaliśmy się do domów. Dzień zawodów Wczesna pobudka, szybkie śniadanie i wyjeżdżamy. Pogoda dobra, lekki wiatr, przesuwające się chmury po niebie, ale nie pada. Dojeżdżamy na miejsce około 8. Jest jeszcze dość pusto, lecz od razu przystępujemy do pracy. Cześć osób ustawia Zero Range, a więc strzelnicę techniczną – treningową. Inni sprawdzają tor, by usunąć ewentualne nieprawidłowości. Jeszcze inni (m.in. nasze urocze klubowiczki) zajęły się stroną formalną, czyli rejestracją zawodników. Było co robić – blisko 130 zawodników spragnionych po długiej zimie strzelania zawitało na pierwsze pucharowe zawody sezonu. Dwoje uczestników przyjechało aż z Węgier. W sumie z osobami towarzyszącymi obecnych było ponad 160 osób. Odprawa przeprowadzona przez Pabla około godziny 10.45, ustalenie grup, rozdanie kart startowych oraz stoperów i zawody czas zacząć. Rozpoczęły się o godzinie 11. Tor rozstawiony był w formie kółka, a więc start i meta znajdowały się mniej więcej w tym samym miejscu. Figurki rozstawiono dość różnorodnie, były strzały poziome, strzały kątowe, dominowały cele na dystansach 30–40 m. Dla wymogów konkurencji FT do- kwiecień-maj 2010 kwiecień-maj 2010 bo jednemu zawiało, a innym nie? Co wtedy, gdy reszta celów jest łatwa do tego stopnia, że w zasadzie z góry można sobie wpisać trafienia i nie ma gdzie gonić bądź uciekać, nie mówiąc o braku frajdy? Właśnie o to chodzi. Niech każdy cel będzie wyzwaniem. Niech coś się dzieje przez całe zawody. Zawody to 40 strzałów, a nie 1 lub 2. WKFT starało się o uatrakcyjnienie toru dla strzelców obu konkurencji. Sądzę, że w dużej mierze się to udało. FT miało swoje dalekie strzały, a HFT utrudnione cele i konieczna była gimnastyka, aby znaleźć czysty strzał. Może jedynie figurki, do których należało strzelać z pozycji wymuszonych mogłyby stać nieco dalej, ale i tak znajdowały się na granicznych regulaminowych dystansach. Jedna z figurek odmówiła posłuszeństwa. Na szczęście awaria została szybko zauważona i figurkę wymieniono. Zawody przebiegły dość sprawnie, a pogoda była łaskawa dla większości grup. Dla mojej niestety nie – ostatnie pół godziny strzelaliśmy w rzęsistym deszczu, a momentami... Składam się do strzału i słyszę stukanie. Jakież było moje zdziwienie, gdy zobaczyłem spadające kulki lodu. Grad. Cóż, w zeszłym sezonie deszcz był niemalże tradycją – na co drugich zawodach padało i większość ludzi przywykła. Zawody (część strzelecka) zakończyły się około 16.30. Właściciele terenu poczęstowali zawodników ciepłym posiłkiem. W czasie zawodów roznoszono też kanapki. Kiedyś, gdy zawody trwały 2–3 godziny, głód nie stanowił problemu. Obecnie, gdy jest tak wielu uczestników, a zawody trwają 5–6, a czasami nawet więcej godzin, zjedzenie posiłku w czasie ich trwania jest istotne. Rozpoczęło się zliczanie wyników, niezbędne okazały się dogrywki zarówno w FT, jak i w HFT. Podczas gdy część osób sprzątała tor, odbyło się wręczenie pucharów oraz tradycyjne losowanie upominków wśród wszystkich obecnych uczestników. Firma Incorsa jest związana z naszym środowiskiem strzeleckim od dawna. Również tym razem stanęła na wysokości zadania i poza pucharami ufundowała mnóstwo upominków w postaci śrutu, smarów, olejków, futerałów i innych gadżetów. Firma Ostrowski Arms wraz ze Stanisławem Żyłą również ofiarowała kilka upominków. Fot. Paweł Kalisz broń pneumatyczna datkowe figurki ustawiono pomiędzy 40 a 50 metrem. Nie zabrakło też paru celów z KZ 15 mm. W tym roku obowiązuje nieco zmieniony regulamin, który po burzliwych dyskusjach został ostatecznie zatwierdzony. Główne różnice, w porównaniu z poprzednim, polegają na tym, że cele ze strefą trafień 40 mm (tak zwana kill zone w skrócie KZ) powinny się znajdować powyżej 30 metra. Inną nowinką jest obligatoryjne 8 celów, na których obowiązuje pozycja wymuszona, a więc stojąca bądź klęcząca. Do tej pory bywało z tym różnie. Zdarzało się, że były tylko 4 bądź 6 takich strzałów. Czasami cele wielkości stodoły znajdowały się tak blisko, że nie stanowiły zupełnie żadnego wyzwania. Jak coś się nazywa zawody, to niech ma odpowiedni poziom, strzelecki również. Kiedyś, gdy tory ustawiano „spontanicznie”, było ciekawiej, ale z czasem stawały się albo coraz łatwiejsze, albo umiejętności strzelców wzrastały. Myślę, że zarówno jedno, jak i drugie. Tak czy inaczej, najrozsądniej było to skonkretyzować w regulaminie. Było to o tyle trudne, że kontrargumenty oponentów były takie, iż na Wyspach strzela się do dużych celów i taki jest sens strzelania terenowego. Zgadzam się z tym, ale... tam zawsze wieje wiatr, ponadto ostatnimi czasy można zaobserwować tendencję, że KZ są coraz mniejsze. Kiedyś takie cele stanowiły rzadkość, dziś się je coraz częściej stosuje, zarówno w FT jak i HFT. Dlaczego? Z kilku powodów. Używany sprzęt jest coraz lepszy, rosną umiejętności strzelców i są długie dogrywki, które potrafią trwać nawet godzinę. Anglię, którą często bierzemy jako przykład, nie koniecznie bierzmy za wzór. Tam i u nas są różne uwarunkowania. W Polsce strzelców jest już sporo, ale to ciągle tylko procent w porównaniu z Anglią. W Polsce tory są wspólne dla strzelców FT i HFT. W takim przypadku poszkodowana jest jedna albo druga konkurencja, ponieważ tor jest zbyt łatwy dla jednych, a zbyt trudny dla innych. Stąd pomysł, by były dalsze figurki przeznaczone dla FT i aby tor był nieco trudniejszy. Według mnie jest to właściwa droga. Strzelamy coraz lepiej, więc dbajmy o to, żeby i tory nadal były wyzwaniem. Argument, że „komplet nie pada”, to żaden argument. Co zrobić, gdy o wyniku decyduje przypadek na jednym czy drugim celu, EP 73 lista dystrybutorów „Przegląd Strzelecki ARSENAŁ” do nabycia w salonikach prasowych: RUCH, Kolporter, HDS, EMPiK oraz w wybranych sklepach branżowych: Białystok Gdynia „Hubertus” ul. Saturna 41 tel.(0-85) 653 22 25 TM Militaria ul. Świętojańska 84 tel. (058) 620 14 63 Katowice TM Militaria pl. Miarki 2 tel. (032) 202-51-90 Bydgoszcz TM Militaria ul. Gdańska 74 tel. (052) 322 76 46 Kielce Bytom „F.H.U. „JARD-B” ul. Moniuszki 5 tel. (0-32) 787 46 23 55 5: 55 5: 55 5: 55 5: 55 ŁÓDŹ TM Militaria ul. Piotrkowska 25 tel. (42) 632-53-89 Częstochowa „Kolter” – Salon Broni ul. Kopernika 2 tel. (0-34) 368 04 44 Księgarnia Wojskowa im. gen. Grota-Roweckiego ul. Tuwima 34 Dziemiany Zakład Rusznikarski, Obrót Bronią i Amunicją Piotr Skawiński ul. Partyzantów 5A tel. (059) 822 72 93 Poznań Gdańsk Rzeszów „TEMAR” pl. Wolności 2 tel.(0-17) 852 49 36 „BUOS” ul. Korkowa 167 tel. (0-22) 812 40 35 „THZ Incorsa” sp. z o.o. ul. Marconich 3 – Hurtownia broni tel. (0-22) 858 20 36 – Sklep z bronią tel. (0-22) 885 28 00 PHU Squad Quad ul. Puławska 99 tel. (0-22) 353 86 54 TM Militaria ul. Tamka 49 tel. (022) 829-41-05 „Arsenał” ul. Kolejowa 6A tel. (0-67) 262 02 42 Wydawca: DVC sp. z o.o. ul. Marconich 3 02-954 Warszawa Prezes Zarządu: Dariusz Dąbrowski Adres redakcji: ul. Marconich 3, 02-954 Warszawa www. arsenal.dvc.pl e-mail: [email protected] tel. (022) 858 20 40, fax (022) 858 28 98 Redaktor naczelny: Michał Maryniak tel. 0 694 423 748 e-mail: [email protected] Sekretarz redakcji: Monika Dąbrowska e-mail: [email protected] tel. 0 694 423 750 Redaktorzy: Jerzy Bielecki e-mail: [email protected] Włodzimierz Łuczyński e-mail: [email protected] Wrocław „ASSA” – Salon broni ul. Bogusławskiego 55 tel. (0-71) 332 61 25 TM Militaria ul. Oławska 16 tel. (071) 344-17-15 Zamość sprzedaż prowadzą również: @),@=7G 1@)5F= „Artemix” – Sklep z bronią ul. Wolność 5 tel. (0-22) 862 14 51 WĄGROWIEC „Magnum” – Klub Strzelecki ul. Witosa 45 tel. (0-61) 848 78 96 FHU „Czapla” ul. Matejki 6 tel. (0-58) 347 02 40 RABINKI PNEUMATYCZNE 55 5: „Absolutus” – Sklep z bronią ul. Seminaryjska 6 tel. (0-41) 368 75 58 Warszawa przegląd strzelecki „Salon Myśliwski Hubertus” ul. Nowy Rynek 20 tel.(0-84) 639 23 37 KARABINKI PNEUMATYCZNE Piotr Kocyan e-mail: [email protected] Paweł Kalisz e-mail: [email protected] Korekta: Dorota Rembiszewska Dział reklamy i marketingu: Monika Dąbrowska tel. (0-22) 858 28 98 w. 1 (0-22) 858 20 40 w. 1 e-mail: [email protected] w ! *(#!("$$' *(!($# 2#" !21'' *"((!!$%% *1%0/(#%$#' !&( C3)41*-94<*55 C,E</7LK+)E37=1;) 55 C89J,37LK87+@I;37=) 5: C-6-9/1)87+1:3<8761H-2 C=)/)3/ *"#,$)'3 *$(%)!$( *!$%'2('" $"#%' *( ($##'(' *1%0/(#%$#' Kolportaż i prenumerata tel. (0-22) 858 20 40 w. 1 (0-22) 858 28 98 w. 1 &&&( Koncepcja edytorska: m3studio e-mail: [email protected] w *"#,$)'3 *!$% !('!(3'%( % ( *% " *1%0/(#%$#' &&( C3)41*-955 C,E</7LK+)E37=1;) 55 C89J,37LK87+@I;37=) 5: C-6-9/1)87+1:3<8761H-2 C=)/)3/ *%'#!(', !%,1 *( ($##'(' *!$% !('!(3'%( ("'"#0%#,%.% #!&( Wydawca i redakcja nie odpowiadają za treść reklam. w %" Redakcja nie zwraca materiałów &&( C3)41*-94<*55 C,E</7LK+)E37=1;) 55 C89J,37LK87+@I;37=) 5: C-6-9/1)87+1:3<8761H-2 C=)/)3/ *",' (3#$3' *" $"#$ *( !+%33 (%3 *("' "$,3!$!$& * !(,%-"(#$! *('"#!(,%' *!$% !('!(3'%( ("'"#0%#,%.% *!$%'2('" $"#%' *( ($##'(' &&( /)0*# ! # "*$)4- &!&( #%" &%(),%,. niezamówionych i zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów. Wszystkie prawa do tekstów i fotografii zastrzeżone. Korzystanie z nich lub ich fragmentów możliwe tylko za pisemnym zezwoleniem. &&( w *( ($'" $"#%' *!$%'" $"# *( !+%33 (%3 &&( C3)41*-94<*55 C,E</7LK+)E37=1;)55 C89J,37LK87+@I;37=) 5: C-6-9/1)87+1:3<8761H-2 C=)/)3/ *"'"#" !21''(% *#,$% *!$%"# *,1!(% &&( /"*$). =<;:9;8'7:86;75;8=84;5:32104 *" $"#!$%'#' $ *( ($##'(' *(!($# 2#" !21'' *!$% !('!(3'%( 74 *"#,$)('3 "&&( $7373)@)E:1J89@-E757=?,4)01:;7911,E</1+0=1);9F=-3(;-,?;7=E)L61-=6/411A95)%$78) ;-6;7=)E):?:;-5:89JH?6?/)@7=-2(# (# ;7:@+@-461-@)5361J;?@-:8FE;E737=7+?416,97=?@) :;J8<2I+?@=?3EI,9<+1)6I:89JH?6J%89JH?6)/)@7=)@)8-=61)=?:73I;9=)E7LK73 :;9@)EF=79)@ 61-@51-66I-6-9/1J=?47;7=IL9<;<%@-973)/)5)57,-417,@=1-9+1-,4);9),?+2J51:;9@7=:31-/79J+@6-/7 =?376)=:;=));)3H-67=7+@-:6-89-+?@?26-5-;7,?897,<3+?26-@7E7=-57,-4-;-2A95?;7+%"*) %$ 6)@,2J+1<$#$'*('" # $)%' & #97,<37=)6-:I76-==1-4<=-9:2)+0 =?37G+@-61),9-=6)57+?13)41*9< w Zabroniona jest bezumowna sprzedaż czasopisma po cenie niższej od ceny detalicznej ustalonej przez wydawcę. Sprzedaż numerów aktualnych i archiwalnych po innej cenie jest nielegalna i grozi odpowiedzialnością karną. Warszawa 2010 kwiecień-maj 2010
