wiek XIII 1215 r. - W r. 1215 w Wolborzu odbył się pod

wiek XIII
1215 r.
- W r. 1215 w Wolborzu odbył się pod przewodnictwem arcybiskupa Henryka Kietlicza,
synod prowincjonalny, na którym omawiano potrzeby kościelne kraju i problemy związane z
wyznaczonym przez papieża Innocentego III Soborem Laterańskim.
W synodzie wolborskim wzięli udział, oprócz duchowieństwa, książęta dzielnicowi Polski:
książę krakowski i sandomierski Leszek Biały,
książę mazowiecki Konrad,
książę kaliski Władysław Odonic, syn Mieszka Plątonogiego,
książę opolski i raciborski Kazimierz.
Książęta ci dali Kościołowi w swoich dzielnicach przywilej własnego, niezależnego sądownictwa
(privilegium fori), zrzekli się prawa panującego do zaboru majątku ruchomego zmarłego biskupa
(ius spolii) i zgodzili się na wyłączenie posiadłości kościelnych, wraz z ich ludnością, spod prawa
książęcego. Zgodzili się również zwrócić wszystkie majątki, wsie, lasy i pożytki, zabrane
kiedykolwiek arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu.
W czasie synodu została zawarta tzw. Liga Książąt .
- 29 grudnia 1215 r. papież Innocenty III potwierdził przywileje dane Kościołowi przez książąt
na synodzie w Wolborzu .
1223 r.
- Konrad, książę mazowiecki, nadał biskupowi pruskiemu Chrystianowi wsie:
Czarnocin, Rudniki i Tuszyn, należące do kasztelanii wolborskiej
1231 r.
- Książę Konrad Mazowiecki nadał przywileje wsi Barkowice, należącej do kasztelanii wolborskiej.
1238
- Papież Grzegorz IX potwierdził, że biskupstwo włocławskie posiada gród wolborski
wiek XIII
z przyległymi wsiami
1239
-16 lipca 1239 r. Konrad, książę mazowiecki, sieradzki i łęczycki, nadał w Sieradzu biskupowi
włocławskiemu przywilej uwalniający ludność kasztelanii wolborskiej od powinności książęcych
i służby wojskowej, z wyjątkiem obrony ziemi sieradzkiej.
Na podstawie tego dokumentu zwierzchnictwo sądowe nad ludnością kasztelanii sprawowali odtąd
biskupi. Jednakże wolborzanie mieszkający koło kościoła podlegali w równej mierze jurysdykcji
księcia i biskupa. (Jest to pierwsza wzmianka źródłowa o kościele w Wolborzu)
- Książę Konrad zwrócił wieś Będków kasztelanii wolborskiej
1242 r.
- Książę Konrad potwierdził przywilej z 16 lipca 1239 r., jak również zrzekł się prawa polowania
w lasach kasztelanii wolborskiej, nadanego w 1228 r. biskupowi włocławskiemu (przez księżnę
Grzymisławę).
1250
- Kazimierz, książę łęczycki i kujawski, zatwierdził przywileje nadane kasztelanii wolborskiej
przez Konrada.
1255
- Książę Kazimierz zatwierdził rozgraniczenie dóbr kasztelanii wolborskiej i rozprzańskiej od
książęcych, dokonane przez sędziego Budzisława i skarbnika łęczyckiego, Wita.
Granicznymi rzekami były: Luciąża do ujścia do Pilicy, Koprzywnica do ujścia do Luciąży, Pirsna dopływ Koprzywnicy, Smolna - dopływ Grabi, Grabia na całej długości do Kociszewa.
1260
- Biskup Wolimir zwrócił się ze skargą do Leszka Czarnego, księcia łęczyckiego i sieradzkiego,
wiek XIII
na trzech braci: Pakosława, Skarbimira i Mścisława, którzy bez jego zezwolenia postawili młyn
na rzece Wolbórce, w Lubiatowie pod Wolborzem
1262
26 sierpnia 1262 r. biskup Wolimir zezwolił Pakosławowi i jego braciom na korzystanie z
wystawionego młyna na rzece Wolbórce
1264
-Biskup włocławski Wolimir dał w dożywocie rycerzowi Leonardowi wieś biskupią Karlin,
należącą do kasztelanii wolborskiej, za wazę miodu corocznie
1270
-Wolbórz został zniszczony przez pogan (per incursus gentillium "przez najazd pogan")
i książę Leszek Czarny zwolnił mieszkańców Wolborza od wielu podatków, aby ułatwić jego
odbudowę.
III. WOLBÓRZ – miasto w rozkwicie
(1273-1618)
Wolbórz w tym okresie podniesiony został do godności miasta i miał prawo otoczyć się murem
lub innymi obwarowaniami, czego zresztą nigdy nie uczynił.
Pod opieką biskupów i wójtów pomyślnie rozwijały się zwłaszcza handel, rzemiosło i oświata.
Synowie wolborzan zaczęli kształcić się w filii Akademii Krakowskiej, która powstała
w Wolborzu, a wielu z nich w samym Krakowie (przeszło 60-ciu do 1604 r.).
Zamek biskupi wybudowany w ramionach rzeki Moszczanki {w stylu włoskim), obszerny i
dobrze wyposażony, był dogodną rezydencją na zjazdy i przyjmowanie dostojnych gości. Król
Władysław Jagiełło przebywał tu przynajmniej 16 razy, przyjmował zagraniczne delegacje i
pięciokrotnie zarządzał koncentrację swych wojsk do rozprawy z Zakonem Krzyżackim.
W 1503 r. w Wolborzu urodził się Andrzej Frycz Modrzewski, którego dziad i ojciec
piastowali urząd wójtowski.
W XVI w. w Wolborzu powstała kolegiata z kapitułą.
wiek XIII
Pod koniec tego okresu miasto liczyło blisko 3 tys. mieszkańców i posiadało już 6 kościołów,
3 szpitale, 400 domów, ratusz miejski, wspomniany zamek przy włoskim ogrodzie i zwierzyńcu,
przez który płynęła rzeka Moszczanka.
wiek XIII
1273 r.
- Leszek Czarny, książę sieradzki i łęczycki, nadał Wolborzowi rozmaite swobody. Pozwolił
biskupom osadzić na prawie niemieckim Wolbórz i wsie należące do Wolborza: Żarnowicę, Psary,
Młynary, Kuznocin, Świątniki, jak też sprowadzać osadników z jakiego bądź narodu, a miasto
Wolbórz obwarować murem kamiennym, ceglanym lub palisadą. Książę zastrzegł sobie swobodny
obieg swoich denarów w mieście Wolborzu. Zapewne Wolbórz już w połowie XIII w. stanowił miasto, do którego - jako dawnego targowiska - wprowadzono już miejskie urządzenia. Ludność
Wolborza uzyskała zwolnienie od podatków i danin, a osiedlający się dostawali place i po
wybudowaniu domu byli przez 6 lat wolni od podatków. Miasto otrzymało własne sądy
-We wsi Młynary, nie opodal Wolborza, był młyn.
1280 r.
wiek XIII
- Filip Firmani, biskup i legat papieski, potwierdził przywilej lokacyjny Wolborza i wsi
okolicznych: Żarnowicy, Psar, Kuznocina, Młynar i Świątnik
1285 r.
-14 kwietnia książę sieradzki i już wówczas krakowski, Leszek Czarny, na prośbę Wisława,
biskupa włocławskiego, polecił dostojnikom sieradzkim, cześnikowi Pawłowi i podskarbiemu
Albertowi, rozgraniczyć dobra kasztelanii wolborskiej od innych posiadłości .
- Do kasztelanii wolborskiej należały, po raz pierwszy wymienione w dokumencie, wsie:
Chorzęcin, Łagiewniki i Lichawa (dzisiejsza Lechawa) .
- Książę Leszek Czarny potwierdził zamianę dóbr Nurek za Lichawę, należących do kasztelanii
wolborskiej.