Katecheza dla dorosłych

Z życia i wiary
Katecheza dla dorosłych
Nabożeństwo święto
lokalnego Kościoła
Nabożeństwo chrześcijańskie swoją formę
przejęło w dużej mierze z nabożeństwa synagogalnego, zachowując w swoim porządku jego
główne elementy:
- wyznanie wiary w jedynego Boga,
- modlitwy,
- czytanie Słowa Bożego,
- kazanie,
- błogosławieństwo.
Już od czasów poapostolskich Kościół zaczął
opracowywać porządek nabożeństwa chrześcijańskiego. W dziele pt. „Nauka dwunastu Apostołów” z około 100 roku po Chrystusie został
opisany porządek nabożeństwa chrześcijańskiego. W drugim wieku podobny porządek opisał
Justyn Męczennik, a w III wieku biskup Hipolit
z Rzymu opisał po raz pierwszy tzw. „Modlitwę
Eucharystyczną”.
Reformacja luterańska nie stworzyła nowego
porządku nabożeństwa, a jedynie oczyściła go
z wielu często niechrześcijańskich naleciałości,
które przedostały się do porządku liturgicznego
w ciągu poprzednich wieków.
Istotę nabożeństwa ks. Marcin Luter określił
na dwa lata przed swoją śmiercią w
1544 roku: „aby tu nic innego się nie
działo, jak tylko aby nasz drogi Pan sam
przez Swoje święte Słowo do nas przemawiał, a my żebyśmy z Nim rozmawiali
przez modlitwę i pieśni pochwalne”.
Ks. Marcin Luter oraz wszyscy jego
pomocnicy w dziele reformy Kościoła widzieli w nabożeństwie uroczystość całego zboru. Nabożeństwo
jest bowiem sercem zboru, a liturgia
sercem nabożeństwa. Ewangelickie
nabożeństwo ,podobnie jak nabożeństwo starożytnego kościoła chrześcijańskiego, zawiera dwa kulminacyjne punkty (najważniejsze części):
24
- kazanie – zwiastowanie Słowa Bożego
– „Viva vox evangelie”,
- Sakrament Ołtarza – Sakrament ciała i krwi
Pańskiej.
Obydwa wierzchołki są ze sobą ściśle połączone i nie powinny występować oddzielnie.
W Słowie Bożym i Sakramencie Ołtarza Jezus
Chrystus jest bowiem prawdziwie obecny.
W Porządkach nabożeństwa opracowanych
w XVI wieku ( Cieszyński Porządek Kościelny
Katarzyny Sydonii, Porządek Kościelny Wacława Adama, Porządek Kościelny Księstwa
Pszczyńskiego, porządki tzw. Ustawy Mazurskie) zawarta jest forma liturgii Słowa Bożego
i Sakramentu Świętego jako jedno nabożeństwo.
Powstawanie porządku nabożeństwa trwało wieki. Każda epoka wnosi coś nowego do
nabożeństwa. Jest to wyraz przeżywania nabożeństwa przez Kościół danej epoki. Niezmienny
jest podstawowy porządek, który opiera się
na wyznawaniu wiary, słuchaniu Słowa Bożego, modlitwy, pieśni oraz przeżywaniu społeczności ze zmartwychwstałym Chrystusem
w Sakramencie Wieczerzy Pańskiej. To stanowi dziedzictwo Kościoła, w którym może być
złączony ze wszystkimi chrześcijanami, nie
tylko współczesnymi, ale i z tymi, którzy byli
w pierwszym zborze w Jerozolimie. Tak wypełnione nabożeństwo łączy nas ze wszystkimi wierzącymi w jedną społeczność świętych
„Communio Sanctorum”.
Informator Parafialny nr 76
www.parafiajaworze.pl
Z życia i wiary
Chciejmy dla przypomnienia spojrzeć na
poszczególne części nabożeństwa i ich znaczenie. Każde nabożeństwo zawiera części
stałe i zmienne. Części stałe to zasadniczy,
niezmienny porządek. Części zmienne (introit,
modlitwy, czytania Słowa Bożego, Powszechna
Modlitwa Kościoła i prefacja) zmieniają się w
zależności od niedzieli, święta lub samej treści
nabożeństwa.
Każda część nabożeństwa ma swoje miejsce
i znaczenie w tym szczególnym przeżywaniu
obcowania z Bogiem i społeczności wierzących:
- dzwony – zwołują i ogłaszają początek
nabożeństwa. Kiedy nie było zegarków, powszechny był zwyczaj dzwonienia na godzinę
lub pół przed nabożeństwem, aby zasygnalizować wiernym ile im pozostało czasu;
- preludium – krótki utwór muzyczny jako
wprowadzenie do głównej części, czyli nabożeństwa;
- powitanie i ogłoszenia – w tej części ksiądz
wita zgromadzonych hasłem biblijnym niedzieli, w krótkiej modlitwie prosi o błogosławieństwo Boże dla przebiegu nabożeństwa oraz
przekazuje parafialne ogłoszenia i komunikaty;
- pierwsza pieśń – zazwyczaj pieśń tygodnia
wprowadza zbór w liturgię i treść nabożeństwa
święta lub niedzieli;
- introit – śpiewany jest w liturgii Kościoła od
VII wieku na przemian liturg i zbór (zazwyczaj
są to fragmenty psalmów);
- Gloria Patri (Chwała niech będzie Ojcu
i Synowi i Duchowi świętemu) śpiewana w Kościele od czasów błędnej nauki ariańskiej, dla
podkreślenia wiary w Trójcę Świętą;
- Kyrie (Panie, zmiłuj się) – jest to nowotestamentowe wołanie do tego, który jest Panem
(Kyrios), nieustannie o zmiłowanie nad człowiekiem;
- Gloria in excelsis (Chwała Bogu na wysokościach) – hymn aniołów z pól betlejemskich
wyrażający radość i uwielbienie z przyjścia na
świat odkupiciela. W odpowiedzi zbór śpiewa
„Na wysokościach Bogu cześć” w formie hymnu pochwalnego;
- Pozdrowienie (Pan z wami) – pozdrowienie pochodzi od czasów starożytnego Kościoła,
zwyczaj przejęty i zmodyfikowany od żydowskiego „szalom”;
- Kolekta (modlitwa śpiewana) – krótki zbiór
myśli danej niedzieli lub święta, jest ona zwięzła, zawiera dziękczynienie i prośbę;
www.parafiajaworze.pl
- czytanie Słowa Bożego – jest to bardzo uroczysta chwila, ponieważ w Słowie przemawia
sam Bóg do swojego ludu;
- credo (wyznanie wiary) – składa je cała społeczność wierzących przed Bogiem i współwyznawcami (należy je zmawiać głośno) „Bo jeśli
ustami swoimi wyznasz, że Jezus jest panem,
i uwierzysz w sercu swoim, że Bóg wzbudził go
z martwych, zbawiony będziesz. Albowiem sercem wierzy się ku usprawiedliwieniu, a ustami
wyznaje się ku zbawieniu”. Rzymian 10,9-10;
- druga pieśń – swoją treścią nawiązuje do
treści czytań liturgicznych;
- kazanie – jest zwiastowaniem i wykładem
Słowa Bożego; luterańskie kazanie zwiastuje
o Jezusie Chrystusie i jego zbawczym czynie;
- trzecia pieśń – pieśń pochwalna i dziękczynna za zwiastowane Słowo Boże, jeśli jest
wspomnienie pośmiertne, to jest to pieśń
o zmartwychwstaniu i życiu wiecznym.
- modlitwa – ( w zwyczajne niedziele w
naszej parafii jest to modlitwa główna zakończona modlitwą Ojcze nasz…) zmawiana przez
Kościół. Zazwyczaj w tych samych słowach
Kościół przedstawia swoje prośby oraz lokalnie
intencje i wspomnienia pośmiertne;
- apostolskie życzenie pokoju;
- czwarta pieśń – tematyką nawiązuje do treści kazania;
- antyfona – w podniosły sposób zamyka
uwielbienie Bożego imienia śpiewem zaczerpniętym z liturgii świątyni;
- Kolekta – w śpiewanej modlitwie liturg
jeszcze raz przypomina główną myśl nabożeństwa;
- błogosławieństwo Aarona – starotestamentowe błogosławieństwo jest duchowym objęciem całego przymierza człowieka wszystkich
dziejów Starego i Nowego Testamentu;
- piąta pieśń – pieśń końcowa; zazwyczaj
dziękczynna lub nawiązująca do okresu roku
kościelnego;
- postludium - krótki utwór muzyczny jako
zakończenie liturgiczne nabożeństwa;
- dzwony – ogłaszają zakończenie nabożeństwa.
Mam nadzieję, że to krótkie przypomnienie
porządku nabożeństwa i objaśnienie poszczególnych jego części pomoże w głębszym przeżywaniu nabożeństw.
Informator Parafialny nr 76
ks. Andrzej Krzykowski
25