Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych

Ranking
zawodów deficytowych
i nadwyżkowych
w powiecie tczewskim
za 2014 rok
Tczew, marzec 2015r.
SPIS TREŚCI
WSTĘP……………………………………………………………………………... 3
ROZDZIAŁ I
Ogólna charakterystyka rynku pracy ……………………………………………….. 6
ROZDZIAŁ II
Analiza bezrobocia według zawodów /grup zawodów/ …………………………….. 17
ROZDZIAŁ III
Analiza ofert pracy według zawodów /grup zawodowych/ ………………………… 23
ROZDZIAŁ IV
Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych .................................................... 29
WNIOSKI ………………………………………………………………………….. 42
2
WSTĘP
Cel opracowania
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowi jedną z form
obserwacji lokalnego rynku pracy prowadzoną przez urzędy pracy. Jako niezbędny
element polityki przeciwdziałania bezrobociu i promocji zatrudnienia jest analizą
zachodzących na danym obszarze zmian, zarówno w strukturze zatrudnienia jak
i strukturze zawodowej osób bezrobotnych.
Przedstawiony raport zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest źródłem
informacji dla:
 określenia kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze
zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy,
 stworzenia
bazy
informacyjnej
dla
opracowania
przyszłych
struktur
zawodowo-kwalifikacyjnych w układzie lokalnym,
 określenia odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniając
większą efektywność organizowanych szkoleń,
 wskazywania zmian zachodzących na rynku pracy, które mogą być
wykorzystywane przez szkoły ponadgimnazjalne w procesie kształcenia
młodzieży,
 podnoszenia jakości poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów
deficytowych i nadwyżkowych,
 usprawnienia pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych
ofertach pracy na przyszły rok oraz przewidywanej liczbie absolwentów
według zawodów,
 ułatwienia realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale
bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia.
Opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów
deficytowych i nadwyżkowych jest zadaniem zarówno województwa jak i samorządu
powiatu w zakresie polityki rynku pracy zgodnym z zapisami Ustawy z dnia
20 kwietnia 2004r o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
3
Statystyka z zakresu stosowania zawodów i specjalności bezrobotnych
zarejestrowanych w urzędach pracy sporządzana jest na podstawie Rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 kwietnia 2010r. w sprawie klasyfikacji
zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania
(Dz.U. z 2014r., poz. 760 z późn. zmianami). Załącznikiem do rozporządzenia jest
struktura klasyfikacji, która stanowi pogrupowany spis zawodów i specjalności (prac)
wykonywanych na rynku pracy.
Niezbędnym źródłem
informacji do prowadzenia monitoringu zawodów
deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tczewskim są dane zgromadzone
w statystykach Powiatowego Urzędu Pracy w Tczewie
jako zbiór zawodów
i specjalności zarejestrowanych osób bezrobotnych oraz ofert pracy.
W poniższym opracowaniu szczegółowej analizie zostaną poddane grupy duże
( kod 2 cyfrowy) i grupy elementarne (kod 4 cyfrowy).
Prezentowany raport ma charakter głównie diagnostyczny, daje możliwość
oceny rozwoju lokalnej gospodarki poprzez śledzenie
struktury
bezrobotnych
według ostatniego miejsca pracy i zgłaszanych ofert pracy w ujęciu klasyfikacji
działalności.
Przez Zawód nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku
pracy mniejsze zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym
zawodzie.
Przez zawód deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy
wyższe zapotrzebowanie, niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie.
Przez Zawód w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym
rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym
zawodzie.
Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem
4
zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Struktura klasyfikacji oparta
jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to zawód, specjalność, umiejętność
oraz kwalifikacje zawodowe.
Zawód zdefiniowany został jako zbiór zadań wyodrębnionych w wyniku społecznego
podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne
osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji zdobytych w wyniku kształcenia
i praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności.
Specjalność jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności
o podobnym charakterze.
Umiejętność określono jako sprawdzoną możliwość wykonywania odpowiedniej
klasy zadań w ramach zawodu, natomiast przez kwalifikacje zawodowe rozumiane są
układy wiedzy i umiejętności wymagane do realizacji składowych zadań zawodowych.
Cel opracowania jest zgodny z założeniami i merytorycznymi zaleceniami
prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Opracowanie
zawiera analizę skali i struktury bezrobocia w grupach i zawodach oraz popytu na
pracę dla poszczególnych zawodów z
punktu widzenia
ofert
zatrudnienia
zgłaszanych do Urzędu Pracy w Tczewie.
Podstawa opracowania
Podstawą niniejszego opracowania są:
- dane zgromadzone w Powiatowym Urzędzie Pracy, dotyczące osób bezrobotnych
oraz zgłoszonych ofert pracy według zawodów i specjalności, a także zgłoszonych
ofert pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD),
- sprawozdanie o rynku pracy MPiPS-01,
- załącznik 2 do sprawozdania MPiPS -01 – „Bezrobotni według rodzaju działalności
ostatniego miejsca pracy oraz ofert pracy”,
- załącznik 3 do sprawozdania MPiPS – 01- „Bezrobotni oraz oferty pracy według
zawodów i specjalności”.
5
ROZDZIAŁ I
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA RYNKU PRACY
Powiat tczewski położony jest w północnej części województwa pomorskiego
nad Wisłą, na skraju Żuław Wiślanych, w odległości około 50 km od Gdańska. Powiat
tczewski usytuowany jest przy głównym szlaku komunikacyjnym, tj. na skrzyżowaniu
dwóch głównych dróg międzynarodowych łączących Trójmiasto z południem kraju
oraz część północno-wschodnią z północno-zachodnią.
Według ostatnich danych (stanu na koniec grudnia 2013r.) liczba ludności
powiatu wyniosła
115 962 osób, z czego w gminie miejskiej Tczew – 60 610
mieszkańców, w gminie Gniew – 15 875 mieszkańców, w gminie Morzeszczyn 3 807 mieszkańców, w gminie Pelplin - 16 675 mieszkańców, w gminie Subkowy 5 487 mieszkańców, w gminie Tczew – 13 508 mieszkańców.
Przez powiat tczewski przebiegają ważne szlaki komunikacji kolejowej
i drogowej, które są systematycznie ulepszane i rozbudowywane we wszystkich
kierunkach, czego przykładem jest wciąż rozbudowywana autostrada, mająca
zapewnić
lepsze
połączenia nie tylko z pozostałymi regionami kraju, ale
również z Europą.
Położenie powiatu w znacznym stopniu określa kierunki rozwoju. Przez jego
obszar przebiega droga krajowa nr 91 stanowiąca połączenie z Trójmiastem
(35 km - porty trójmiejskie, lotnisko w Rębiechowie, bazy promowe), z Gniewem
(28 km - Zamek Krzyżacki), z Pelplinem (26 km - Katedra Pelplińska, Muzeum
Diecezjalne). Przez powiat przebiega również droga krajowa nr 22 będąca
równocześnie szlakiem komunikacyjnym na trasie Starogard Gdański – Malbork –
Elbląg.
Bardzo ważne znaczenie komunikacyjne ma autostrada
A -1.
Jest to
jednocześnie ważny korytarz tranzytowy północ – południe o długości 327,3 km
łączący Rusocin – Łódź. To droga o dwóch pasach ruchu w każdym kierunku. Na
której funkcjonuje kilkanaście węzłów autostradowych (Rusocin, Stanisławie,
Swarożyn, Pelplin, Kopytkowo, Warlubie, Nowe Marzy, Lisewo, Dźwierzno, Turzno,
Lubicz Dolny, Toruń, Odolion, Brzezie, Pikutkowo, Kowal, Kutno, Piątek, Stryków),
6
co znacznie ułatwia
dojazd
do
pracy mieszkańcom powiatu tczewskiego
zatrudnionym w miejscowościach znacznie oddalonych od miejsca zamieszkania.
Tczew zajmuje powierzchnię 2226 hektarów, z czego 13,8% areału stanowią
tereny komunikacji kolejowej i drogowej.
Miasto Tczew jest największym ośrodkiem miejskim powiatu i również
rynkiem pracy,
ośrodkiem
komunikacji
krajowej (węzeł
kolejowy)
oraz
odbiorcą usług i handlu, a także obszarem naukowym na poziomie szkolnictwa
średniego.
W kwietniu 2014r. już po raz trzeci Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie we
współpracy z pozostałymi członkami Gdańskiego Obszaru Metropolitalnego
zorganizował Międzynarodowe, Pomorskie Targi Pracy i Przedsiębiorczości, które
odbyły się w Gdańsku. W wydarzeniu uczestniczyli pracodawcy iorganizacje
wspierające przedsiębiorczość
(łącznie swoje stoiska eksponowało ponad 150
wystawców).
Na terenie powiatu tczewskiego według stanu na koniec grudnia 2013r.
funkcjonowało 10118 podmiotów gospodarczych (gmina miejska Tczew – 5686,
gmina miejsko-wiejska Gniew – 910, gmina miejsko-wiejska Pelplin – 1288, gmina
wiejska Morzeszczyn – 225, gmina wiejska Subkowy – 425, gmina wiejska Tczew –
1284).
Dzięki zlokalizowanej na terenie miasta i częściowo gminy wiejskiej
Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej rozwija się nowoczesna produkcja
przemysłowa
oparta
na
wysokich
technologiach.
Ze
względu
na
swój
międzynarodowy charakter gospodarka Tczewa nabrała znaczenia ponadlokalnego,
a nawet globalnego, czego przykładem są działające w strefie ekonomicznej firmy:
 Flextronics International Poland Sp. z o.o.
 MULTI PACKAGING SOLUTIONS TCZEW Sp. z o.o.
 Tapflo Sp. z o.o.
7
 Silgan Metal Packaking Tczew S.A.
 Molex Premise Networks Sp. z o.o.
 MBF Sp. z o.o.
 Gemalto Sp. z o.o.
 Vetrex Sp. z o.o.
 Press – Glas S.A.
 California Trading Sp. z o. o. Sp. Kom.
 Metalbark sp. z o.o. s.k.
Do zadań Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej sp. z o.o. należy m.in.:
 prowadzenie działań promujących podejmowanie działalności gospodarczej
w Strefie,
 obsługa inwestorów w zakresie udzielania wszelkich niezbędnych informacji,
pomoc w kontaktach z odpowiednimi urzędami itp.,
 prowadzenie przetargów lub rokowań celem ustalenia przedsiębiorców, którzy
uzyskają zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie
Strefy,
 wydawanie inwestorom, w imieniu ministra właściwego do spraw
gospodarki, zezwoleń na prowadzenie działalności w Strefie,
 zbywanie, oddawanie w użytkowanie wieczyste lub dzierżawienie gruntów
i nieruchomości znajdujących się na terenie Pomorskiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej, w drodze przetargów lub rokowań,
 wykonywanie bieżącej kontroli działalności inwestorów w zakresie zgodności
z warunkami określonymi w zezwoleniu,
 udostępnianie infrastruktury gospodarczej i technicznej inwestorom.
8
Liczba
bezrobotnych
zarejestrowanych
w
końcu
grudnia 2014 roku
w Powiatowym Urzędzie Pracy w Tczewie wynosiła 4332 osoby, w
z
analogicznym
okresem
roku ubiegłego zmniejszyła
porównaniu
się o 1158 osób ,
tj. o 21,1%. Poniżej przedstawiono liczbę bezrobotnych w odniesieniu do innych
powiatów województwa pomorskiego.
Rys.1 Liczba bezrobotnych w powiatach województwa pomorskiego
Źródło: Opracowanie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku
Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie obejmuje swoim zasięgiem 1 gminę
miejską – Tczew, 2 gminy miejsko-wiejskie – Gniew i Pelplin oraz 3 gminy wiejskie –
Tczew, Subkowy, Morzeszczyn.
W ciągu 12 miesięcy zarejestrowało się 7323 (w roku 2013- 8718 osób).
Większość noworejestrujących się bezrobotnych stanowiły osoby poprzednio
pracujące (83,4%), a także osoby rejestrujące się po raz kolejny (83,0%). Najwięcej
osób bezrobotnych rejestrowało się w miesiącach: styczeń – marzec, lipiec oraz
wrzesień – listopad 2014 r.
9
Z ewidencji osób bezrobotnych
wyłączono
ogółem
8481
osób
(rok 2013 – 8537 osób). Głównymi przyczynami wyłączenia z rejestru bezrobotnych
były:
 podjęcie pracy – 3709 osób,
 nie potwierdzenie gotowości do podjęcia pracy – 2473 osoby,
 inne – 2299 osób.
Wśród wszystkich osób bezrobotnych zarejestrowanych w analizowanym
okresie było 2519 kobiet i 1813 mężczyzn, co ilustruje poniższy rysunek.
Rysunek 2.
Zarejestrowani bezrobotni według płci
42%
58%
kobiety
mężczyźni
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01
10
Wskaźnik stopy bezrobocia na koniec grudnia 2014 roku wyniósł 11,3%
i w porównaniu do roku poprzedniego zmniejszył się o 2,7 punktu procentowego
(w województwie pomorskim wyniósł – 11,3%, natomiast w kraju -11,5%).
Poniższa mapka ilustruje poziom bezrobocia w odniesieniu do poszczególnych
powiatów województwa pomorskiego.
Rys.3 Stopa bezrobocia w powiatach województwa pomorskiego
Źródło: Opracowanie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku
W analizowanym okresie 3 pracodawców działających
tczewskiego
dokonało
zwolnień
z
przyczyn
na terenie powiatu
dotyczących
zakładu
pracy
w następujących firmach:
 NOMI S.A. w Tczewie – 12 osób,
 POLBUD S.A. w Bielsku Podlaskim – 2 osoby,
 PZU S.A w Warszawie (oddział w Gdańsku) – 1 osoba,
11
 ENERGA Obsługa i Sprzedaż Sp. z o.o. w Gdańsku – 6 osób.
Najliczniejszą grupę stanowili pracownicy, którym nie przedłużono umów o pracę
z uwagi na likwidację stanowisk pracy.
Wybrane kategorie bezrobotnych stanowiące najliczniejsze grupy osób
zarejestrowanych w Urzędzie Pracy:

Bezrobotni do 25 roku życia
Najwyższy poziom rejestracji tej grupy osób bezrobotnych przypadł
na miesiące maj-sierpień, co związane było z wzmożoną rejestracją w tych
miesiącach absolwentów szkół ponadpodstawowych. W ubiegłym roku
zarejestrowało się 2117 osób, co stanowiło 28,9% napływu rocznego.
Na koniec grudnia 2014 r. liczba bezrobotnych do 25 roku życia wynosiła 731
osób.
 Powyżej 50 roku życia
W końcu grudnia zarejestrowanych było 1057 osób bezrobotnych powyżej
50 roku życia (grudzień 2013 r. – 1301 osób), które stanowiły 24,4% ogółu
bezrobotnych.
W
gimnazjalnym
tej
grupie
dominowały
osoby
z
wykształceniem
i poniżej – 41,0% tej populacji bezrobotnych oraz z
wykształceniem zasadniczym zawodowym – 38,6%.
 Długotrwale bezrobotni
Liczba długotrwale bezrobotnych, tj. bezrobotnych pozostających w rejestrze
powiatowego urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie
ostatnich 2 lat, z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania
zawodowego dorosłych, w końcu grudnia wynosiła 2258 osób, tj. 52,1 %
w ogólnej liczbie bezrobotnych.

Niepełnosprawni
W
końcu
grudnia
zarejestrowanych
było
333
osób
bezrobotnych
niepełnosprawnych, w tym 171 kobiet, a ich udział w ogólnej liczbie
bezrobotnych wynosił 7,7%. Bezrobotni niepełnosprawni to najczęściej osoby
z
lekkim
stopniem
niepełnosprawnych
niepełnosprawności.
Wśród
osób
bezrobotnych
dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym
12
zawodowym – 41,1% tej populacji bezrobotnych oraz z wykształceniem
gimnazjalnym i poniżej – 33,3%. Ponadto 19 osób niepełnosprawnych
zarejestrowanych było jako osoby poszukujące pracy.

Bez kwalifikacji zawodowych
Wśród
do
zarejestrowanych
wykonywania
bezrobotnych
jakiegokolwiek
zawodu
nieposiadających
potwierdzonego
kwalifikacji
dyplomem,
świadectwem lub innym dokumentem uprawniającym do wykonywania zawodu
było 1431 osób, 33,0% ogółu bezrobotnych.
Ponadto wśród ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy liczną
grupę reprezentowały również
osoby w przedziale wiekowym od 25 do 34 lat
(1267 osób, tj. 29,2% ogółu zarejestrowanych).
W końcu grudnia liczba zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkałych na wsi
wyniosła 1651 osoby, która stanowiła 38,1% ogółu bezrobotnych. W populacji osób
bezrobotnych mieszkających na wsi: 975 osób to bezrobotne kobiety (59,1% ).
Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie zorganizował szkolenia dla osób
bezrobotnych i poszukujących pracy na podstawie planu szkoleń opracowanego
między innymi o wykaz zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analizę ofert pracy
będących w dyspozycji PUP oraz opinię doradców zawodowych i pośredników pracy.
Osoby uprawnione miały możliwość uczestnictwa w szkoleniach o różnorodnej
tematyce, których głównym celem było podniesienie kwalifikacji zawodowych, a tym
samym przyczynienie się do poprawy ich sytuacji na rynku pracy.
W okresie od stycznia do grudnia 2014 r. skierowano na szkolenia ogółem
461 osób, z tego 61 osób w ramach szkoleń indywidualnych. W szkoleniach
uczestniczyły przede wszystkim osoby bezrobotne: bez kwalifikacji zawodowych, bez
wykształcenia średniego, bez doświadczenia zawodowego, osoby poniżej 30 lat, osoby
powyżej 50 roku życia, niepełnosprawne oraz mieszkające na wsi.
Wybrane obszary zawodowe zorganizowanych szkoleń:
 zarządzanie i administrowanie,
 języki obce,
13
 sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami,
 architektura i budownictwo,
 usługi transportowe, w tym kursy prawa jazdy,
 informatyka i wykorzystanie komputerów,
 prace sekretarskie i biurowe,
 prace fryzjerskie i kosmetyczne
 technika i handel artykułami technicznymi (mechanika, metalurgia, energetyka,
elektryka, elektronika, telekomunikacja, miernictwo, naprawa i konserwacja
pojazdów),
 rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna,
 górnictwo i przetwórstwo przemysłowe (w tym przemysł: spożywczy, lekki
i chemiczny).
Nowym instrumentem z którego mogły skorzystać w 2014 r. osoby bezrobotne do
30 roku życia były bony szkoleniowe stanowiące gwarancję skierowania bezrobotnego
na wskazane przez niego szkolenie oraz opłacenie kosztów, które mają ścisły związek
z
podjęciem
szkolenia.
Podstawą
przyznania
bonu
szkoleniowego
jest
uprawdopodobnienie przez osobę bezrobotną podjęcia zatrudnienia, innej pracy
zarobkowej lub działalności gospodarczej. Liczba złożonych wniosków o przyznanie
bonu szkoleniowego przez osoby bezrobotne wynosiła 12 osób, a szkolenie w ramach
tej formy rozpoczęło ogółem 9 osób.
W dniu 27 maja 2014 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 14 marca 2014
r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, co w istotny
sposób zmieniło sposób współpracy z klientami urzędów pracy. Preferowane jest
indywidualne podejście i analiza sytuacji bezrobotnego i jego szans na rynku pracy.
Pierwszym etapem jest ustalenie profilu pomocy, co oznacza dostosowanie form
pomocy do indywidualnych potrzeb bezrobotnego. Kolejnym etapem jest opracowanie
indywidualnego planu działania przy pomocy osób zarejestrowanych. Taki sposób
podejścia zwiększa szansę bezrobotnego na aktywizację zawodową i powrót na rynek
pracy. W związku z tym w urzędach pracy została wyłoniona funkcja doradcy klienta,
14
którą może pełnić: pośrednik pracy, doradca zawodowy, specjalista ds. rozwoju
zawodowego lub specjalista ds. programów.
Do zadań doradcy klienta należy:

stała opieka nad bezrobotnym i poszukującym pracy, ustalanie profilu pomocy,
przygotowanie i nadzór nad indywidualnym planem działania, świadczenie
podstawowych usług rynku w formie indywidualnej oraz ułatwianie dostępu do
innych form pomocy określonych w ustawie,

współpraca z pracodawcami w zakresie pomocy określonej w ustawie, w tym
ustalanie zapotrzebowania na nowych pracowników i pozyskiwanie nowych
ofert pracy w ramach pośrednictwa pracy oraz ułatwianie dostępu do innych
form pomocy określonych w ustawie.
W 2014 r. wszystkimi formami usług doradczych objętych zostały 2632 osoby,
w tym 57,0% stanowiły kobiety. W ramach indywidualnych porad zawodowych
przeprowadzono łącznie 3192 rozmowy doradcze. Spośród klientów korzystających
z usług poradnictwa zawodowego
znaczny
odsetek
stanowiły osoby, które
pozostawały w rejestrze bezrobotnych w okresie do 6 miesięcy o najwyższej
motywacji do szybkiego powrotu na rynek pracy oraz osoby powyżej 12 miesięcy,
które wymagały większego wsparcia ze strony doradcy zawodowego. Były to osoby
głównie z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i poniżej.
Kolejną liczną grupą klientów korzystających z usług doradców zawodowych były
osoby do 25 roku życia i osoby po 50 roku życia.
W ramach poradnictwa grupowego
prowadzonego przez doradców
zawodowych zostały zrealizowane zajęcia o tematyce:
„Indywidualny
Plan
Działania – Profesjonalna
prezentacja
posiadanych
kompetencji w procesie poszukiwania zatrudnienia”, „Potencjał zawodowy a
wymagania rynku pracy”, „Aktywni na rynku pracy”, „Rola planowania w
skutecznym poszukiwaniu zatrudnienia”.
Ponadto
doradcy
zawodowi wraz z
pośrednikami
pracy uczestniczyli
w działaniach promujących postawy przedsiębiorcze tj. w giełdach i targach pracy.
15
Giełdy pracy
W analizowanym okresie w tut. Urzędzie zorganizowano 23 giełdy pracy,
w których udział wzięło 251 uczestników, na stanowiska: brukarz, brygadzista,
doradca klienta, kierowca autobusu, magazynier, młodszy operator produkcji, operator
CNC, operator produkcji, operator SMT, operator wózka widłowego, pracownik ds.
higieny szkoły, robotnik gospodarczy , serwisant maszyn rolniczych, spawacz TIG,
sprzątaczka, sprzedawca, szlifierz, stolarz oraz szwaczka.
W giełdach pracy uczestniczyli przedstawiciele następujących firm:
 Amatech Poznański Jarosław – Czarlin,
 Anna Kamińska F. H. Animax – Tczew,
 Arriva Sp. z o.o. – Toruń,
 CBP Ewelina Półtorak – Reda,
 Clar System S.A. – Gdańsk,
 City Security North Sp. z o.o. – Gdańsk,
 Dovista Polska Sp. z o.o. – Wędkowy,
 DGN Sp. z o.o. – Kwidzyn,
 Green Step Piotr Kłosowski – Tczew,
 Gregor S.A. – Pszczółki,
 Job Impulse Polska – Tczew,
 Maciej Stefanowicz Glanz Company – Elbląg,
 Progres Sp. z o.o. Spółka komandytowa – Tczew,
 Roter Natalia Palarczyk – Janowo,
 Zakład Usług Gospodarczo – Socjalnych „Antema” – Jelenia Góra.
16
ROZDZIAŁ II
ANALIZA BEZROBOCIA WEDŁUG ZAWODÓW /GRUP ZAWODÓW/.
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w końcu grudnia 2014 r. w Powiatowym
Urzędzie Pracy Tczewie wynosiła 4332 osób, w tym 2519 kobiet.
Poniższa tabela przedstawia bezrobotnych w podziale na duże grupy zawodowe.
Tabela 1
Struktura bezrobotnych według grup zawodowych w powiecie tczewskim
w końcu 2014 roku
KOD
GRUPY
Nazwa grupy zawodowej
ZAWODÓW
03
ŻOŁNIERZE SZEREGOWI
Struktura bezrobotnych wg
grup zawodowych
(stan w końcu 2014 r.)
Struktura napływu
bezrobotnych według grup
zawodowych
w 2014 roku
0,1038
0,0933
0,1297
0,1554
0,2852
0,3886
0,2593
0,3573
0,3891
0,3887
1,0373
1,8811
PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH,
11
WYŻSI URZĘDNICY I DYREKTORZY
GENERALNI
12
13
KIEROWNICY DO SPRAW ZARZĄDZANIA
I HANDLU
KIEROWNICY DO SPRAW PRODUKCJI
I USŁUG
KIEROWNICY W BRANŻY HOTELARSKIEJ,
14
W HANDLU I INNYCH BRANŻACH
USŁUGOWYCH
21
SPECJALIŚCI NAUK FIZYCZNYCH,
MATEMATYCZNYCH, TECHNICZNYCH
22
SPECJALIŚCI DO SPRAW ZDROWIA
0,4410
0,4819
23
SPECJALIŚCI NAUCZANIA I WYCHOWANIA
0,8300
1,5546
1,9714
2,7829
24
SPECJALIŚCI DO SPRAW EKONOMICZNYCH
I ZARZĄDZANIA
17
25
26
31
32
33
SPECJALIŚCI DO SPRAW TECHNOLOGII
INFOMACYJNO - KOMUNIKACYJNEJ
SPECJALIŚCI Z DZIEDZINY PRAWA,
DZIEDZIN SPOŁECZNYCH I KULTURY
ŚREDNI PERSONEL NAUK FIZYCZNYCH,
CHEMICZNYCH I TECHNICZNYCH
ŚREDNI PERSONEL DO SPRAW ZDROWIA
ŚREDNI PERSONEL DO SPRAW BIZNESU
I ADMINISTRACJI
0,0777
0,2019
0,4667
1,0570
1,6081
1,4458
0,8819
0,6061
2,6977
2,9227
0,9077
1,2283
0,2075
0,2020
1,7639
2,1921
1,1672
1,1039
1,7380
1,0367
ŚREDNI PERSONEL Z DZIEDZINY PRAWA,
34
SPRAW SPOŁECZNYCH, KULTURY
I POKREWNYCH
35
41
42
TECHNICY INFORMATYCY
SEKRETARKI, OPERATORZY URZĄDZEŃ
BIUROWYCH I POKREWNI
PRACOWNICY OBSŁUGI KLIENTA
PRACOWNICY DO SPRAW FINANSOWO –
43
STATYSTYCZNYCH I EWIDENCJI
MATERIAŁOWEJ
44
POZOSTALI PRACOWNICY OBSŁUGI BIURA
0,4409
0,3886
51
PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH
6,5109
5,3326
52
SPRZEDAWCY I POKREWNI
16,7598
13,9645
1,2192
0,9795
53
PRACOWNICY OPIEKI OSOBISTEJ
I POKREWNI
54
PRACOWNICY USŁUG OCHRONY
1,3489
1,4925
61
ROLNICY PRODUKCJI TOWAROWEJ
1,3748
0,6062
62
LEŚNICY I RYBACY
0,3372
0,2020
18
63
71
ROLNICY I RYBACY PRACUJĄCY NA
WŁASNE POTRZEBY
ROBOTNICY BUDOWLANI I POKREWNI
(Z WYŁĄCZENIEM ELEKTRYKÓW)
0,2334
0,3109
8,6900
10,1833
5,8107
6,8873
0,6733
0,7152
1,7121
1,9745
6,5110
5,7833
3,5278
3,6690
ROBOTNICY OBRÓBKI METALI,
72
MECHANICY MASZYN I URZĄDZEŃ
I POKREWNI
73
74
RZEMIEŚLNICY I ROBOTNICY
POLIGRAFICZNI
ELEKTRYCY I ELEKTRONICY
ROBOTNICY W PRZETWÓRSTWIE
75
SPOŻYWCZYM, OBRÓBCE DREWNA,
PRODUKCJI WYROBÓW TEKSTYLNYCH
I POKREWNI
81
OPERATORZY MASZYN I URZĄDZEŃ
WYDOBYWCZYCH I PRZETWÓRCZYCH
82
MONTERZY
4,8768
4,9907
83
KIEROWCY I OPERATORZY POJAZDÓW
3,3982
3,9801
91
POMOCE DOMOWE I SPRZĄTACZKI
4,5655
3,3271
1,0117
0,9016
10,2982
10,4790
0,9858
0,7929
0,0000
0,0311
2,7496
1,9278
92
ROBOTNICY POMOCNICZY W ROLNICTWIE,
LEŚNICTWIE I RYBOŁÓSTWIE
ROBOTNICY POMOCNICZY W GÓRNICTWIE,
93
PRZEMYŚLE, BUDOWNICTWIE
I TRANSPORCIE
94
95
96
PRACOWNICY POMOCNICZY
PRZYGOTOWUJĄCY POSIŁKI
SPRZEDAWCY ULICZNI I PRACOWNICY
ŚWIADCZĄCY USŁUGI NA ULICACH
ŁADOWACZE NIECZYSTOŚCI I INNI
PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH
19
Na podstawie danych przedstawionych w tabeli można stwierdzić, że największą
populację zarejestrowanych bezrobotnych stanowiły następujące grupy:
1. „Sprzedawcy i pokrewni” tj. 38,6% ogółu bezrobotnych , najwięcej osób w tej
grupie posiadało zawody:
 sprzedawca – 518 osób (w tym 493 kobiety),
 doradca klienta – 29 osób (w tym 26 kobiet),
 kasjer handlowy – 18 osób (w tym 17 kobiet).
2. „Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie”
tj. 23,7% ogółu bezrobotnych. Przeważającymi w tej grupie były zawody:
 robotnik budowlany – 162 osoby,
 robotnik drogowy – 54 osoby (w tym 2 kobiety),
 pakowacz – 33 osoby (w tym 28 kobiet),
 robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym – 33 osoby
(w tym 27 kobiet).
3. „Robotnicy budowlani i pokrewni z wyłączeniem elektryków” – tj. 20,0% ogółu
bezrobotnych. Tak wysoki poziom wskaźnika został osiągnięty głównie
poprzez osoby bezrobotne posiadające zawody:
 murarz – 60 osób,
 monter/składacz okien – 35 osób (w tym 7 kobiet),
 cieśla - 21 osób.
4.
„Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji
wyrobów tekstylnych i pokrewni ” – tj. 15,0% ogółu bezrobotnych.
Przeważającymi w tej grupie były :
 przetwórca ryb – 50 osób (w tym 50 kobiet),
 stolarz – 44 osoby (w tym 1 kobieta),
 krawiec – 38 osób (w tym 38 kobiet),
 szwaczka – 25 osób (w tym 25 kobiet).
20
5. „Pracownicy usług osobistych” – tj. 15,0% ogółu bezrobotnych, gdzie
przeważały zawody:
 kucharz – 76 osób (w tym 64 kobiety),
 robotnik gospodarczy – 69 osób (w tym 46 kobiet),
 kucharz małej gastronomii – 26 osób (w tym 24 kobiety),
 fryzjer - 26 osób (w tym 25 kobiet).
6. „Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni” –
tj. 13,4% ogółu bezrobotnych, gdzie dominowały zawody:
 ślusarz – 49 osób (w tym 3 kobiety),
 mechanik pojazdów samochodowych – 24 osoby.
7. „Monterzy” – tj. 11,2% ogółu bezrobotnych. Wysoki poziom wskaźnika został
osiągnięty głównie poprzez osoby posiadające zawód monter podzespołów
i zespołów elektronicznych – 174 osoby (w tym 134 kobiety).
8. „Pomoce domowe i sprzątaczki” – tj. 11,2% ogółu bezrobotnych, gdzie
największy odsetek stanowiły zawody:
 sprzątaczka biurowa – 113 osób (w tym 109 kobiet),
 pokojowa – 12 osób (w tym 12 kobiet).
Charakterystyczną,
niekorzystną
cechą
bezrobocia
jest
niski
poziom
wykształcenia osób bezrobotnych, co w zasadniczy sposób decyduje o ich szansach
na znalezienie zatrudnienia. Najliczniejszą grupę bezrobotnych - 65,7% ogółu
bezrobotnych stanowiły osoby o wykształceniu zasadniczym zawodowym
oraz
gimnazjalnym i poniżej.
21
0
bezrobotni ogółem
w tym absolwenci
bezrobotni powyżej 12 miesięcy
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01
Cieśla
Mechanik pojazdów
samochodowych
Szwaczka
Kucharz Małej
Gastronomii
Fryzjer
Robotnik pomocniczy w
przemyśle
przetwórczym
Pakowacz
Krawiec
Monter/ Składacz okien
Stolarz
Ślusarz
Robotnik drogowy
Murarz
Robotnik gospodarczy
Kucharz
Sprzątaczka biurowa
Robotnik budowlany
Monter podzespołów i
zespołów
elektronicznych
Sprzedawca
Wykres 1. Bezrobotni zarejestrowani według zawodów w powiecie tczewskim w 2014 roku
600
500
400
300
200
100
ROZDZIAŁ III
ANALIZA WOLNYCH MIEJSC PRACY WEDŁUG ZAWODÓW /GRUP
ZAWODOWYCH/
W 2014 roku zgłoszono do urzędu 5836 wolnych miejsc pracy i aktywizacji
zawodowej, (tj. o 2433 ofert więcej niż w poprzednim roku). Z ogólnej liczby
zgłoszonych ofert – 859 to oferty pracy subsydiowanej (prace interwencyjne, roboty
publiczne staże, oraz prace społecznie użyteczne). W analizowanym okresie wydano
3567 skierowań do pracy.
Na podstawie zgłoszonych do Urzędu wolnych miejsc pracy można zauważyć, że
największe zapotrzebowanie pracodawców dotyczy pracowników posiadających
kwalifikacje w następujących grupach:
1. „Robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem elektryków)” których znaczną
część stanowiły zawody:
 monter / składacz okien – 350 ofert,
 murarz – 125 ofert,
 cieśla – 95 ofert,
 zbrojarz – 89 ofert,
 brukarz – 80 ofert.
2. „Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów
tekstylnych i pokrewnych” w której przeważały zawody:
 rzeźnik- wędliniarz – 128 ofert,
 szwaczka – 138 ofert,
 krawiec – 33 oferty.
3.
„Sprzedawcy i pokrewni”, w której najwięcej ofert zgłoszono w zawodach:
 sprzedawca – 353 oferty,
 doradca klienta – 30 ofert,
 sprzedawca obwoźny z samochodu – 17 ofert,
 sprzedawca na stacji paliw – 16 ofert.
23
4. „Kierowcy i operatorzy pojazdów”, w której zgłoszono najwięcej ofert
w zawodach:
 kierowca samochodu ciężarowego – 120 ofert,
 kierowca operator wózków jezdniowych – 55 ofert,
 kierowca samochodu dostawczego – 51 ofert,
 kierowca autobusu – 50 ofert.
5. „ Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni” , gdzie
było najwięcej ofert w zawodach:
 pozostali spawacze i pokrewni– 64 oferty,
 szlifierz metali – 59 ofert,
 spawacz metodą TIG – 50 ofert,
 operator obrabiarek sterowanych numerycznie – 43 oferty.
6. „Ładowacze nieczystości i inni pracownicy przy pracach prostych” , gdzie
przeważały oferty:
 robotnik placowy – 287 ofert,
 pozostali pracownicy przy pracach prostych gdzie indziej niesklasyfikowani –
49 ofert,
 dozorca – 20 ofert.
7. „Pracownicy usług osobistych”, w której dominowały zawody:
 robotnik gospodarczy – 181 ofert,
 kucharz – 51 ofert,
 kelner – 46 ofert,
 fryzjer – 28 ofert.
8. „Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie”,
w której odnotowano najwięcej ofert w zawodach:
 robotnik budowlany – 152 oferty,
 pakowacz – 89 ofert,
 robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym – 27 ofert.
9. „Średni personel ds. biznesu i administracji”, w której znaczny odsetek ofert
stanowiły zawody:
 agent ubezpieczeniowy – 115 ofert,
24
 przedstawiciel handlowy – 81 ofert,
 księgowy – 39 ofert.
Wykres 2.
Struktura ofert pracy według najliczniej reprezentowanych grup
zawodowych
8%
7%
27%
8%
9%
11%
9%
10%
11%
Robotnicy budowlani i pokrewni
Robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna, produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewni
Sprzedawcy i pokrewni
Kierowcy i operatorzy pojazdów
Robotnicy obróbki metali, mechanicy maszyn i urządzeń i pokrewni
Ładowacze nieczystości i inni pracownicy przy pracach prostych
Pracownicy usług osobistych
Robotnicy pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie
Średni personel ds. biznesu i administracji
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01
W 2014 r. najmniej ofert wpłynęło w miesiącu styczniu i grudniu.
W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego ofert pracy zgłoszonych
do Urzędu Pracy było prawie dwukrotnie więcej. Najwięcej ofert było w zawodach
handlowych, produkcyjnych i usługowych. Od miesiąca marca liczba ofert znacznie
się zwiększyła, a jej poziom utrzymywał się do końca października. W miesiącu marcu
odnotowano dużą liczbę ofert w zawodzie sprzedawcy. W miesiącu czerwcu
pracodawcy poszukiwali pracowników produkcyjnych (produkcja okien, wyroby
z tworzyw sztucznych itp.). W drugiej połowie roku nastąpiło ożywienie branży
budowlanej, poszukiwani byli pracownicy na stanowisko: murarza, brukarza, cieśli
oraz robotnika budowlanego.
25
Wykres 3. Wolne miejsca pracy w latach 2013 – 2014
700
600
500
400
300
200
100
Wolne miejsca pracy w 2013 roku
Grudzień
Listopad
Październik
Wrzesień
Sierpień
Lipiec
Czerwiec
Maj
Kwiecień
Marzec
Luty
Styczeń
0
Wolne miejsca pracy w 2014 roku
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01
Jak obrazuje poniższa tabela wśród
wysokim bezrobociem w
zarejestrowanych osób zagrożonych
2014 roku dominowały takie zawody jak: sprzedawca,
monter podzespołów i zespołów elektronicznych, murarz, ślusarz, z uwagi na wysoką
liczbę
osób
bezrobotnych
w
stosunku
do
ilości
zgłaszanych
ofert
prac
26
Wykres 4. Liczba najczęściej składanych wolnych miejsc pracy w odniesieniu do ilości osób zarejestrowanych w danym zawodzie
w 2014 roku
700
600
500
400
300
200
100
Liczba ofert pracy
Brukarz
Przedstawiciel handlowy
Pakowacz
Zbrojarz
Cieśla
Agent ubezpieczeniowy
Kierowca samochodu
ciężarowego
Murzarz
Rzeźnik- wędliniarz
Szwaczka
Robotnik budowlany
Robotnik gospodarczy
Robotnik placowy
Monter / Składacz okien
Sprzedawca
0
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku prac y MPiPS-01
27
Przyczynami, że w ewidencji osób bezrobotnych nadal figuruje tak znaczny
odsetek osób w powyższych zawodach w szczególności są:
 brak pełnych kwalifikacji i umiejętności do wykonywania zawodu (np. obsługa
kasy fiskalnej, komputera, maszyn sterowanych numerycznie),
 brak pełnej dyspozycyjności wymaganej przez pracodawców,
 brak
doświadczenia
zawodowego lub niewielkie doświadczenie w danym
zawodzie,
 wzrost oczekiwań finansowych potencjalnych pracowników przewyższających
proponowane przez pracodawców wynagrodzenie na poziomie najniższej
pensji krajowej,
 niska motywacja osób bezrobotnych do pracy.
W opisywanej sytuacji Powiatowy Urząd Pracy w Tczewie wychodząc
naprzeciw oczekiwaniom rynku pracy podejmował szereg działań takich jak:
 motywowanie bezrobotnych i poszukujących pracy do kształcenia
ustawicznego i aktywnego poszukania zatrudnienia,
 organizowanie zajęć aktywizacyjnych,
 realizowanie programów specjalnych dla osób w szczególnie trudnej
sytuacji na rynku pracy,
 organizowanie szkoleń zawodowych,
 organizowanie staży.
28
ROZDZIAŁ IV
ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH
Dla zobrazowania sytuacji bezrobotnych na rynku pracy oraz stwierdzenia czy
dany zawód charakteryzuje się nadwyżką czy deficytem został opracowany tzw.
wskaźnik intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów. Wskaźnik ten wyraża iloraz
średniej miesięcznej liczby ofert pracy oraz średniej miesięcznej napływu
bezrobotnych w danym zawodzie. Przeprowadzona analiza stanowi ważne źródło
informacji dla osób stojących przed wyborem przyszłego zawodu i instytucji
odpowiedzialnych za politykę edukacyjną w regionie.
W celu zakwalifikowania danego zawodu do grupy zawodów nadwyżkowych
lub deficytowych dokonano uszeregowania zawodów wg 2-cyfrowego kodu przy
wykorzystaniu wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów. Przyjęto,
że zawody o wskaźniku mniejszym niż 0,9 to zawody nadwyżkowe a większe
1,1 to zawody deficytowe. Poza tym
niż
wyszczególniono zawody wykazujące
równowagę na rynku pracy, w których wskaźnik mieści się między wielkościami 0,9
do 1,1 zawody te określane są mianem zawodów zrównoważonych.
Tabela 2
Zawody nadwyżkowe o najwyższym wskaźniku intensywności w 2014 roku.
Średnia
miesięczna
liczb ofert
pracy
Średnia
miesięczna liczba
zarejestrowanych
bezrobotnych
Średnia
miesięczna
nadwyżka
podaży siły
roboczej
Wskaźnik
intensywności
nadwyżki
(deficytu)
zawodu
Projektant wzornictwa
przemysłowego
0,1667
0,2500
0,0833
0,6667
233020
Nauczyciel religii
0,0833
0,1667
0,0833
0,5000
334390
Pozostali pracownicy
administracyjni i sekretarze
biura zarządu
0,2500
0,3333
0,0833
0,7500
343402
Szef kuchni (kuchmistrz)
0,2500
0,3333
0,0833
0,7500
Kod
zawodu
Nazwa zawodu
216304
29
351203
Technik informatyk
0,6667
0,7500
0,0833
0,8889
432104
Pracownik punktu skupu
0,0833
0,1667
0,0833
0,5000
214106
Logistyk
0,2500
0,4167
0,1667
0,6000
216602
Grafik komputerowy
multimediów
0,0833
0,2500
0,1667
0,3333
235301
Lektor języka angielskiego
0,0833
0,2500
0,1667
0,3333
141202
Kierownik lokalu
gastronomicznego
0,1667
0,3333
0,1667
0,0500
251401
Programista aplikacji
0,0833
0,2500
0,1667
0,3333
228301
Fizjoterapeuta
0,1667
0,4167
0,2500
0,0400
263401
Psycholog
0,1667
0,4167
0,2500
0,4000
422603
Rejestratorka medyczna
0,5000
0,7500
0,2500
0,6667
216101
Architekt
0,0833
0,4167
0,3333
0,2000
212101
Pielęgniarka
0,1667
0,5000
0,3333
0,3333
228204
Specjalista zdrowia
publicznego
0,1667
0,5000
0,3333
0,3333
233025
Nauczyciel wychowania
fizycznego
0,0833
0,4167
0,3333
0,2000
235107
Pedagog
0,0833
0,4167
0,3333
0,2000
333104
Pracownik działu logistyki
0,0833
0,4167
0,3333
0,2000
431102
Fakturzystka
0,4167
0,7500
0,3333
0,5556
422602
Recepcjonista
0,1667
0,5000
0,3333
0,3333
412001
Sekretarka
0,8333
1,2500
0,4167
0,6667
233008
Nauczyciel języka
angielskiego
0,1667
0,7500
0,5833
0,2222
233012
Nauczyciel języka
polskiego
0,0833
0,6667
0,5833
0,1250
243302
Opiekun klienta
0,0833
0,6667
0,5833
0,1250
441203
Listonosz
0,2500
0,9167
0,6667
0,2727
241103
Specjalista ds.
rachunkowości
0,0833
0,8333
0,7500
0,1000
30
343403
Technik organizacji usług
gastronomicznych
0,3333
1,0833
0,7500
0,3077
142001
Kierownik działu w handlu
detalicznym
0,0833
1,0000
0,9167
0,0833
235914
Wychowawca w
placówkach oświatowych,
wychowawczych
i opiekuńczych
0,1667
1,0833
0,9167
0,1538
431101
Asystent do spraw
księgowości
0,5833
1,5000
0,9167
0,3889
311204
Technik budownictwa
0,3333
1,3333
1,0000
0,2500
541307
Pracownika ochrony
fizycznej bez licencji
5,3333
6,3333
1,0000
0,8421
713103
Malarz konstrukcji
stalowych i wyrobów
metalowych
0,1667
1,1667
1,0000
0,1429
741207
Elektromonter (elektryk)
zakładowy
0,0833
1,0833
1,0000
0,0769
962902
Dozorca
1,6667
2,7500
1,0833
0,6061
341205
Pracownik socjalny
0,0833
1,1667
1,0833
0,0714
411004
Technik prac biurowych
8,5000
9,5833
1,0833
0,8870
531202
Asystent nauczyciela
przedszkola
0,0833
1,1667
1,0833
0,0714
332302
Zaopatrzeniowiec
0,2500
1,4167
1,1667
0,1775
243305
Specjalista do spraw
sprzedaży
0,5000
1,6067
1,1667
0,0300
751204
Piekarz
1,5000
2,6667
1,1667
0,5625
711903
Monter rusztowań
0,2500
1,4167
1,1667
0,1765
751103
Przetwórca ryb
4,1667
5,3333
1,1667
0,7813
242222
0,0833
1,4167
1,3333
0,0588
911203
Specjalista ds. organizacji
usług gastronomicznych,
hotelarskich
i turystycznych
Pokojowa
0,6667
2,0000
1,3333
0,3333
334306
Technik administracji
0,8333
1,4167
1,3333
0,0588
31
931207
Robotnik torowy
0,0833
1,4167
1,3333
0,0588
816010
Operator urządzeń do
produkcji napojów
bezalkoholowych
0,8333
2,3333
1,5000
0,3571
514101
Fryzjer
2,3333
4,0000
1,6667
0,5833
751104
Rozbieracz- wykrawacz
0,2500
1,9167
1,6667
0,1304
242217
Specjalista administracji
publicznej
0,4167
2,2500
1,8333
0,18502
522902
Doradca klienta
2,5000
4,3333
1,8333
0,5769
751201
Cukiernik
0,1667
2,1667
2,0000
0,0769
931203
Meliorant
0,0833
2,3333
2,2500
0,0357
512002
Kucharz małej gastronomii
0,1667
3,2500
3,0833
0,0513
722204
Ślusarz
2,9167
6,4167
3,5000
0,4545
933304
Robotnik magazynowy
0,7500
4,3333
3,5833
0,1731
512001
Kucharz
4,2500
8,0833
3,8333
0,5258
723103
Mechanik pojazdów
samochodowych
2,3333
7,0833
4,7500
0,3294
752205
Stolarz
1,6667
7,3333
5,6667
0,2273
911207
Sprzątaczka biurowa
3,4167
11,8333
8,4167
0,2887
931301
Robotnik budowlany
12,6667
25,0000
12,3333
0,5067
522301
Sprzedawca
29,4167
57,0000
27,5833
0,5161
W powyższej tabeli przedstawione zostały zawody, w których średnia
miesięczna nadwyżka siły roboczej wzrasta ze względu na przewagę liczby osób
bezrobotnych rejestrujących się w danym zawodzie nad średnią miesięczną liczbą
ofert zgłaszanych w danym zawodzie.
32
Spośród zawodów nadwyżkowych najwyższy wskaźnik nadwyżki osiągnęły
następujące zawody:
 sprzedawca,
 robotnik budowlany,
 sprzątaczka biurowa,
 stolarz,
 mechanik pojazdów samochodowych,
 kucharz,
 robotnik magazynowy,
 ślusarz.
Analizując zawody nadwyżkowe i deficytowe w powiecie tczewskim należy
podkreślić, że na rynku pracy częściej występują zawody o charakterze
nadwyżkowym, z uwagi na wciąż niewystarczającą liczbę zgłaszanych
wolnych
miejsc pracy przez pracodawców w stosunku do ilości osób zarejestrowanych
posiadających powyższe zawody.
Zmiany w prawie, które spowodowały, że pracodawca nie ma obowiązku
zgłoszenia do Powiatowego Urzędu Pracy zatrudnienia osoby bezrobotnej, jak również
fakt, że może zgłosić ofertę pracy do jednego urzędu pracy, właściwego ze względu
na siedzibę pracodawcy, albo miejsce wykonywania pracy, albo innego wybranego
przez siebie urzędu mają duży wpływ na ilość zgłaszanych ofert pracy.
Wielu pracodawców nie zgłasza wakatów do urzędów pracy, poszukuje pracowników
samodzielnie
33
Na poniższym wykresie przedstawiono zawody nadwyżkowe, które osiągnęły najbardziej znaczący wskaźnik nadwyżki.
Wykres 5. Zawody nadwyżkowe w powiecie tczewskim w 2014 roku.
60
50
40
30
20
średnia miesięczna liczba ofert pracy
Robotnik torowy
Operator urządzeń do
produkcji napojów
bezalkoholowych
Fryzjer
Rozbieracz- wykrawacz
Specjalista administracji
publicznej
Doradca klienta
Cukiernik
Meliorant
Kucharz małej
gastronomii
Ślusarz
Robotnik magazynowy
Kucharz
Mechanik pojazdów
samochodowych
Stolarz
Sprzątaczka biurowa
Robotnik budowlany
0
Sprzedawca
10
średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych
Źródło : Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01
34
Tabela 3
Zawody deficytowe o najwyższym wskaźniku intensywności w 2014 roku.
Średnia
miesięczna
liczb ofert
pracy
Średnia
miesięczna liczba
zarejestrowanych
bezrobotnych
Robotnik placowy
Monter / Składacz okien
Pracownik centrum
obsługi telefonicznej
(pracownik call center)
Rzeźnik- wędliniarz
Agent ubezpieczeniowy
Robotnik gospodarczy
Szwaczka
Opiekun osoby starszej
Zbrojarz
Elektryk
Pozostali spawacze
i pokrewni
Cieśla
Brukarz
Spawacz metodą TIG
Kierowca autobusu
Przedstawiciel handlowy
23,9167
29,1667
16,1667
2,2500
7,7500
0,3333
Średnia
miesięczna
nadwyżka
podaży siły
roboczej
-21,6667
-21,4167
-15,8333
10,6667
9,5833
15,0833
11,5000
7,5833
7,4167
7,1667
5,3333
0,3333
0,3333
6,9167
2,6667
1,5000
1,5000
1,5833
0,2500
-10,3333
-9,2500
-8,1667
-8,8333
-6,0833
-5,9167
-5,5833
-5,0833
32,0000
28,7500
2,1807
4,3125
5,0556
4,9444
4,5263
21,3333
7,9167
6,6667
4,1667
4,1667
6,7500
3,0000
2,5833
0,1667
0,3333
3,0000
-4,9167
-4,0833
-4,0000
-3,8333
-3,7500
2,6389
2,5806
25,0000
12,5000
2,2500
3,6667
0,0833
-3,5833
44,0000
4,5833
1,4167
-3,1667
3,2353
3,5000
0,5000
-3,0000
7,0000
4,0833
1,0833
-3,0000
3,7692
3,1667
0,4167
-2,7500
7,6000
3,5833
0,9167
-2,6667
3,9091
513101
Opiekunka
środowiskowa
Kierowca operator
wózków jezdniowych
Pozostali magazynierzy
i pokrewni
Pozostali pracownicy
przy pracach prostych
gdzie indziej
niesklasyfikowani
Monter instalacji
wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych
Operator obrabiarek
sterowanych
numerycznie
Kelner
3,8333
1,8333
-2,0000
2,0909
712303
Tynkarz
2,7500
0,7500
-2,0000
3,6667
Kod
zawodu
Nazwa zawodu
961302
712501
422201
751105
332101
515303
753303
341202
711404
741103
721290
711501
711601
721206
833101
332203
341204
834401
432190
962990
712703
722308
Wskaźnik
intensywności
deficytu
(nadwyżki)
zawodu
10,6296
3,7634
48,5000
35
712202
Glazurnik
2,2500
0,5000
-1,7500
4,5000
814390
Pozostali operatorzy
maszyn do produkcji
wyrobów papierniczych
Inżynier elektrykautomatyk
Kierownik budowy
Pozostali ustawiacze
i operatorzy maszyn do
obróbki drewna
i pokrewni
Krojczy
Cieśla szalunkowy
Pozostali pracownicy
obsługi biura gdzie
indziej niesklasyfikowani
Dekarz
Technik elektronik
Lakiernik proszkowy
Kierowca ciągnika
siodłowego
Specjalista kontroli
jakości
Inżynier elektryk
Spedytor
Kierownik działu
produkcji
Tapicer
Inżynier elektronik
Praczka
Kontroler jakości
wyrobów mechanicznych
Organizator obsługi
sprzedaży internetowej
Elektromonter linii
napowietrznych niskich
i średnich napięć
Monter instalacji
i urządzeń
telekomunikacyjnych
(telemonter)
Drukarz
Pozostali robotnicy przy
pracach prostych
w przemyśle
Pozostali robotnicy
pracujący przy
przeładunku towarów
1,2500
0,0833
-1,1667
15,0000
1,5833
0,0833
-1,5000
19,0000
1,6667
1,6667
0,3333
1,3333
-1,3333
-1,3333
5,0000
5,0000
1,5000
1,5833
1,2500
0,1667
0,3333
0,0833
-1,3333
-1,2500
-1,1667
9,0000
4,7500
15,0000
2,1667
1,4167
1,0000
1,0000
1,0000
0,3333
0,0833
0,0833
-1,1667
-1,0833
-0,9167
-0,9167
2,1667
4,2500
12,0000
12,0000
1,1667
0,4167
-0,7500
2,8000
0,9167
1,0833
0,8333
0,1667
0,3333
0,1667
-0,7500
-0,7500
-0,6667
5,5000
3,2500
5,0000
0,8333
0,6667
0,9167
0,9167
0,2500
0,0833
0,3333
0,4167
-0,5833
-0,5833
-0,5833
-0,5000
3,3333
8,0000
2,7500
2,2000
0,5833
0,0833
-0,5000
7,0000
0,6667
0,1667
-0,5000
4,0000
0,0833
0,3333
-0,5000
2,5000
0,7500
0,5833
0,2500
0,1667
-0,5000
-0,4167
3,0000
3,5000
0,5000
0,0833
-0,4167
6,0000
215104
132301
752390
753202
711502
441990
712101
311408
713202
833202
214109
215103
333105
132103
753402
215201
912102
311502
524402
741302
7742201
732201
932990
933390
36
214407
242307
514207
341203
522302
541390
234104
712203
962105
712403
311104
311890
732205
832201
143990
232005
234111
525303
751402
Inżynier mechanik –
technologia mechaniczna
Specjalista do spraw kadr
Technik usług
kosmetycznych
Opiekun w domu
pomocy społecznej
Sprzedawca branży
mięsnej
Pozostali pracownicy
ochrony osób i mienia
Nauczyciel języka
angielskiego w szkole
podstawowej
Parkieciarz
Goniec
Monter izolacji
przemysłowych
Technik geodeta
Pozostali kreślarze
Maszynista maszyn
offsetowych
Kierowca mechanik
Pozostali kierownicy do
spraw innych typów
usług gdzie indziej
niesklasyfikowani
Nauczyciel przedmiotów
zawodowych rolniczych
i leśnych
Nauczyciel matematyki
w szkole podstawowej
Sprzedawca branży
przemysłowej
Przetwórca owoców
i warzyw
Zawody
0,5000
0,0833
-0,4167
6,0000
0,5833
0,7500
0,1667
0,3333
-0,4167
-0,4167
3,5000
2,2500
0,0833
0,4167
-0,4167
2,0000
0,5000
0,0833
-0,4167
6,0000
0,6667
0,2500
-0,4167
2,6667
0,4167
0,0833
-0,3333
5,0000
0,4167
0,5833
0,3333
0,0833
0,2500
0,0833
-0,3333
-0,3333
-0,2500
5,0000
2,3333
4,0000
0,5000
0,2500
0,3333
0,3333
0,0833
0,1667
-0,1667
-0,1667
-0,1667
1,5000
3,0000
2,0000
0,2500
0,3333
0,0833
0,2500
-0,1667
-0,0833
3,0000
1,3333
0,1667
0,0833
-0,0833
2,0000
0,1667
0,0833
-0,0833
2,0000
0,1667
0,0833
-0,0833
2,0000
0,1667
0,0833
-0,0833
2,0000
deficytowe uszeregowane
miesięcznej podaży siły roboczej
zostały wzrastająco według średniej
przy uwzględnieniu wskaźnika intensywności
deficytu zawodów o wartości wyższej od „1,1”. Ze względu na wyższą średnią
miesięczną liczbę ofert pracy zgłoszonych w 2014 r. do tutejszego urzędu od średniej
miesięcznej liczby osób bezrobotnych zarejestrowanych w danym zawodzie, średnia
miesięczna deficytu podaży siły roboczej uzyskała we wszystkich zawodach wartość
ujemną. Zawody deficytowe występują znacznie rzadziej niż zawody nadwyżkowe.
37
Jest to spowodowane tym, że istnieje większe zapotrzebowanie na pracowników
o danych kwalifikacjach, niż rzeczywista liczba osób bezrobotnych posiadających
te kwalifikacje. Obserwując dane z 2014 r. można stwierdzić, że z roku na rok zawody
deficytowe zmieniają się.
Z powyższych danych wynika, że najwyższy wskaźnik deficytu osiągnęły
zawody:

robotnik placowy

monter / składacz okien,

pracownik centrum obsługi telefonicznej (pracownik call center),

rzeźnik - wędliniarz,

agent ubezpieczeniowy,

robotnik gospodarczy,

szwaczka,

opiekun osoby starszej,

zbrojarz,

elektryk,

pozostali spawacze i pokrewni .
Przedstawiona
struktura
zawodów
deficytowych
świadczy
o
dużym
zapotrzebowaniu pracodawców działających na rynku pracy w powiecie tczewskim
na pracowników w branżach usług i produkcji. Poszukiwane były głównie osoby
z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub średnim, posiadające konkretne
kwalifikacje i doświadczenie zawodowe.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku pracy Urząd Pracy w Tczewie
podejmuje szereg takich działań jak:
 motywowanie bezrobotnych i poszukujących pracy do kształcenia
ustawicznego oraz aktywnego poszukiwania zatrudnienia (np. poprzez
szkolenie umiejętności poszukiwania pracy w Klubie Pracy),
 organizowanie zajęć aktywizacyjnych,
 organizowanie szkoleń zawodowych,
 organizowanie staży.
38
0
średnia miesięczna liczba ofert pracy
Opiekunka środowiskowa
Przedstawiciel handlowy
Kierowca autobusu
Spawacz metodą TIG
Brukarz
Cieśla
Pozostali spawacze i
pokrewni
Elektryk
Zbrojarz
Opiekun osoby starszej
Szwaczka
Robotnik gospodarczy
Agent ubezpieczeniowy
Rzeźnik- wędliniarz
Pracownik centrum
obsługi telefonicznej
Monter / składacz okien
Robotnik placowy
Wykres 6. Zawody deficytowe w powiecie tczewskim w 2014 roku.
30
25
20
15
10
5
średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MPiPS-01
39
Tabela 4
Zawody w równowadze w 2014 roku.
Wskaźnik
Kod
Nazwa zawodu
zawodu
intensywności
nadwyżki (deficytu)
zawodów
121101
Kierownik działu marketingu
1,0000
132101
Główny technolog
1,0000
134501
Dyrektor szkoły
1,0000
134990
Pozostali kierownicy w instytucjach usług
1,0000
wyspecjalizowanych gdzie indziej
niesklasyfikowani
216604
Projektant grafiki
1,0000
223101
Położna
1,0000
234108
Nauczyciel języka polskiego w szkole
1,0000
podstawowej
234201
Nauczyciel przedszkola
1,0000
235205
1,0000
242225
Nauczyciel upośledzonych umysłowo
(oligofrenopedagog)
Specjalista ds. zamówień publicznych
261901
Asystent prawny
1,0000
262102
Muzealnik
1,0000
311303
Technik elektryk
1,0000
311924
Technik technologii odzieży
1,0000
314401
Kontroler jakości wyrobów spożywczych
1,0000
325402
Technik masażysta
1,0000
333301
Pośrednik Pracy
1,0000
334402
Sekretarka medyczna
1,0000
341201
Asystent osoby niepełnosprawnej
1,0000
723401
Mechanik pojazdów jednośladowych
1,0000
1,0000
40
741101
Elektromonter instalacji elektrycznej
1,0000
751106
Ubojowy
1,0000
753702
Kaletnik
1,0000
814104
Wulkanizator
1,0000
814305
Operator maszyn do produkcji papieru i tektury
1,0000
falistej
831210
Ustawiacz
1,0000
932905
Pomoc krawiecka
1,0000
Zawody zrównoważone stanowią najmniejszą grupę wśród zawodów
wyodrębnionych pod względem wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu)
zawodów, mieszczącego się między wielkościami „0,9”- 1,1”. Analiza wskaźnika
intensywności nadwyżki (deficytu) zawodów wykazała , że wszystkie zawody
zrównoważone na rynku w powiecie tczewskim osiągnęły wartość „1”. Oznacza to, że
w zawodach tych średnia miesięczna liczba zgłoszonych ofert pracy w danym
zawodzie w 2014 r. była równa średniej miesięcznej liczbie zarejestrowanych osób
bezrobotnych w danym zawodzie w omawianym okresie.
Wszystkie wyszczególnione zawody mieszczą się
w przedziale wskaźnika
intensywności od „0,9”- „1,1”.
41
WNIOSKI
Podsumowując zawarte powyżej dane statystyczne dotyczące zawodów
deficytowych i nadwyżkowych w 2014 roku można przytoczyć następujące wnioski:

w 2014 r. w tutejszym Urzędzie Pracy zarejestrowało się o 1158 osób
mniej niż w 2013 r. (tj. 21,1%). Do statystyk napłynęło proporcjonalnie
więcej kobiet bezrobotnych niż mężczyzn,

wśród zarejestrowanych bezrobotnych z wyższym wykształceniem
można zauważyć
tendencję wzrostową z poziomu 6,7% (grudzień
2013 r.) do poziomu 7,8% w końcu grudnia 2014 r.,

w ewidencji osób bezrobotnych znaczną grupę stanowią osoby
zarejestrowane powyżej 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat,
z wyłączeniem okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego
dorosłych, w końcu grudnia zarejestrowanych było 1587 osób, tj. 36,6%
w ogólnej liczbie bezrobotnych (grudzień 2013 r. – 1589),

wśród ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy
najliczniejszą grupę tworzyły osoby w przedziale wiekowym od 25
do 34 lat (1267 osób, tj. 29,2% ogółu zarejestrowanych),

w końcu grudnia 2014 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych
zamieszkałych na wsi wynosiła 1651 osób. Stanowili oni 38.1% ogółu
bezrobotnych. Osoby bezrobotne zamieszkałe na terenach wiejskich
w powiecie tczewskim, znajdują się w trudniejszej sytuacji, a niżeli
mieszkańcy miast. Na terenach wiejskich działa mniej zakładów pracy,
jest często słabsza infrastruktura techniczna, a poziom wykształcenia na
wsi, pomimo poprawy jest nadal niski i stanowi często barierę
w podejmowaniu zatrudnienia,

w ciągu 12 miesięcy zarejestrowało się 7323 osoby (rok 2013 - 8718).
Większość noworejestrujących się bezrobotnych stanowiły osoby
poprzednio pracujące (83,4%), a także osoby rejestrujące się po raz
42
kolejny (83,0%). Najwięcej osób bezrobotnych rejestrowało się
w miesiącach: styczeń-marzec, lipiec oraz wrzesień-listopad 2014 r.,

napływ ofert pracy w poszczególnych miesiącach nie był równomierny.
Najmniej ofert zgłoszono w styczniu i grudniu. Od miesiąca marca
liczba ofert znacznie się zwiększyła, a jej poziom utrzymywał się do
końca października 2014 r.,

analiza ofert pracy wskazuje, że w większości pracodawcy zgłaszają
zapotrzebowanie na pracowników posiadających konkretne kwalifikacje,
z wykształceniem co najmniej zasadniczym zawodowym,

w okresie od stycznia do grudnia 2014 r. pracodawcy zgłosili do Urzędu
Pracy łącznie 5836 wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej.
Największa liczba ofert pracy została zgłoszona z następujących grup
zawodowych: robotnicy budowlani i pokrewni (z wyłączeniem
elektryków); robotnicy w przetwórstwie spożywczym, obróbce drewna,
produkcji wyrobów tekstylnych i pokrewnych; sprzedawcy i pokrewni;
kierowcy i operatorzy pojazdów; robotnicy obróbki metali, mechanicy
maszyn i urządzeń i pokrewni; ładowacze nieczystości i inni pracownicy
przy pracach prostych; pracownicy usług osobistych; robotnicy
pomocniczy w górnictwie, przemyśle, budownictwie i transporcie;
średni personel ds. biznesu i administracji,

wskaźnik stopy bezrobocia na koniec grudnia 2014 r. wyniósł 11,3%
i w porównaniu do roku poprzedniego zmniejszył się o 2,7 punktu
procentowego,

najliczniej reprezentowaną grupę bezrobotnych w 2014 r. stanowili:
w górnictwie,
sprzedawcy i pokrewni; robotnicy pomocniczy
przemyśle, budownictwie i transporcie; robotnicy budowlani i pokrewni
z wyłączeniem elektryków; robotnicy w przetwórstwie
obróbce
drewna,
produkcji wyrobów
pracownicy usług osobistych;
maszyn
i
urządzeń i
tekstylnych
robotnicy obróbki
pokrewni;
monterzy;
spożywczym,
i
pokrewni;
metali, mechanicy
pomoce
domowe
i sprzątaczki,
43

w dyspozycji Urzędu Pracy zdarzają się wolne miejsca pracy, których
nie można zrealizować pomimo dużej ilości osób bezrobotnych
w żądanym zawodzie. Powodem trudności w realizacji tych ofert pracy
jest najczęściej zbyt długa przerwa w zatrudnieniu, problemy zdrowotne,
a także brak dyspozycyjności i chęci do pracy zarejestrowanych osób,

wielu bezrobotnych ma trudności ze znalezieniem pracy w posiadanym
zawodzie. Związane jest to często z faktem, że mimo posiadania przez
osobę bezrobotną wymaganego przez pracodawcę zawodu, nie spełnia
ona innych wymagań stawianych przez pracodawcę takich jak:
odpowiednie doświadczenie, czy
inne
dodatkowe
umiejętności
i uprawnienia,

częstym zjawiskiem jest podejmowanie przez osoby bezrobotne pracy
nie w zawodzie wyuczonym, ale w pokrewnym. Obecnie większość
osób pracuje w zawodach, w których może tylko w części wykorzystać
wyuczone umiejętności i wiedzę,

duża liczba zawodów nadwyżkowych i perspektywa niewielkiej zmiany
w
tym
względzie
oznacza
konieczność
podejmowania
działań
umożliwiających przekwalifikowanie osób bezrobotnych,

opracowanie niniejsze pozwoli m.in. pracownikom instytucji rynku
pracy, przedstawicielom instytucji edukacyjnych na zapoznanie się
ze skalą niedostosowania struktury zawodów/specjalności do potrzeb
rynku pracy, a tym samym wskaże konieczność prowadzenia
zintegrowanych działań na rzecz dostosowania systemu kształcenia do
potrzeb rynku pracy.
44
SPIS WYKRESÓW
Wykres 1 Bezrobotni zarejestrowani według zawodów w powiecie
tczewskim w 2012 roku …………………………………………………........ 22
Wykres 2 Struktura ofert pracy według najliczniej reprezentowanych
grup zawodowych. ………………………………………………………........ 25
Wykres 3 Wolne miejsca pracy w latach 2011 - 2012 ………………………………..
26
Wykres 4 Liczba najczęściej składanych ofert pracy w odniesieniu do ilości osób
zarejestrowanych w danym zawodzie w 2012 roku ……………………......
27
Wykres 5
Zawody nadwyżkowe w powiecie tczewskim w 2012 roku …………..........
34
Wykres 6
Zawody deficytowe w powiecie tczewskim w 2012 rok …………………...
39
SPIS TABEL
Tabela 1.
Struktura bezrobotnych według grup zawodowych w powiecie tczewskim
w końcu 2012 roku ……………………………………………………..
Tabela 2.
17
Zawody nadwyżkowe o najwyższym wskaźniku intensywności
w 2012 roku ……………………………………………………………
Tabela 3.
Tabela 4.
29
Zawody deficytowe o najwyższym wskaźniku intensywności
w 2012 roku ……………………………………………………………
35
Zawody w równowadze w 2012 roku ………………………………...
40
SPIS RYSUNKÓW
Rysunek nr 1
Liczba bezrobotnych w powiatach województwa pomorskiego............
9
Rysunek nr 2
Zarejestrowani bezrobotni według płci......................................................
10
Rysunek nr 3 Stopa bezrobocia w powiatach województwa pomorskiego ......................
11
45
46