sPis TreŚci

S P IS T RE Ś CI
Pressja Redakcji
8 Paweł Rojek
KONIEC IMPERIUM?
Co się dzieje w Rosji? Czy agresja wobec Ukrainy jest początkiem
nowej fazy imperialnej historii Rosji, czy może końcem wielonarodowego państwa rosyjskiego? Próbujemy pokazać, że współczesna
Rosja staje się coraz bardziej krajem narodowym, co za tym idzie,
rezygnuje z prawdziwych ambicji imperialnych. Zajęcie Krymu jest
więc przedśmiertną konwulsją, a nie skurczem porodowym rosyjskiego imperium.
EURAZJATYZM I INSULARYZM
Przedstawiamy dwa dominujące nurty rosyjskiego myślenia: neoimperialny eurazjatyzm i postimperialny ostrowitanizm, czyli insularyzm.
Wiele wskazuje na to, że dzisiejsza rosyjska elita myśli jednak w kategorii Rosji-Wyspy, a nie Rosji-Eurazji.
14
Piotr Sawicki
IDEE I DROGI EURAZJATYZMU
Zaczynamy od idei rosyjskich emigrantów. Jeden z głównych ideologów eurazjatyzmu opowiada o jego źródłach i rozwoju. Tekst powstał na zamówienie redakcji polskiego przedwojennego „Przeglądu
Współczesnego”. Pierwsza część ma charakter historyczny, druga –
systematyczny.
27
Piotr Sawicki
EURAZJATYZM JAKO PROJEKT HISTORYCZNY
Druga część obszernego przedstawienia eurazjatyzmu. Dziś tekst ten
uznawany jest w Rosji za jeden z najważniejszych manifestów ruchu.
Eurazjatyzm miał zastąpić komunizm po upadku Związku Sowieckiego.
SPIS TREŚCI
3
40
Aleksander Dugin
GEOPOLITYCZNA PRZYSZŁOŚĆ ROSJI
Kluczowy fragment legendarnej książki Podstawy geopolityki. Klarowne
przedstawienie programu odbudowy rosyjskiego eurazjatyckiego imperium. Dugin uznawany jest często za doradcę Putina, ale tak naprawdę ostatnio coraz bardziej staje się jego zażartym krytykiem.
65
Wadim Cymburski
WYSPA ROSJA
Wpływowy manifest insularyzmu. Zapomnijmy o eurazjatyzmie. Rosja
powinna cieszyć się z upadku imperium sowieckiego, gdyż dopiero teraz może zacząć żyć własnym życiem. Historia zatoczyła koło, wróciliśmy do XVI wieku. Rosjanie mogą uniknąć błędu przodków i powstrzymać zgubną ekspansję poza własną platformę kulturową.
88
Władisław Surkow
NACJONALIZACJA PRZYSZŁOŚCI
Jeden z najważniejszych tekstów o suwerennej demokracji, która
stała się główną podstawą ideologiczną reżimu Putina. Surkow jest
o wiele bliższy Cymburskiemu niż Sawickiemu. Dlatego zresztą Dugin uważa go za swojego śmiertelnego wroga.
100
Paweł Rojek
GEOPOLITYKA I IMPERIALIZM
Krótkie omówienie trzech głównych nurtów współczesnego myślenia
rosyjskiego: atlantyzmu, eurazjatyzmu i insularyzmu. Putin jest tak
naprawdę postimperialnym insularystą, a nie eurazjatyckim neoimperialistą. Świadczy o tym doktryna rosyjskiego świata, która uzasadniała aneksję Krymu.
115
Piotr Kaszczyszyn
ROSJA TRZECH RZYMÓW
Analiza rosyjskiej filozofii państwa. Rosja w swoich dziejach nawiązywała
do imperialnych idei świeckiego Pierwszego Rzymu i religijnego Drugiego Rzymu, sformułowała też izolacjonistyczną koncepcję prawosławnego Trzeciego Rzymu. Czym jest dziś? Czym może stać się jutro? Cymburski pasuje chyba do Pierwszego, a Dugin do Trzeciego Rzymu.
126
Paweł Musiałek
GEOEKONOMIA, głupcze!
Czy Rosja kieruje się interesami czy ideami? W obu wypadkach jest
4
PRESSJE 2014, TEKA 37
twardym graczem, ale lepiej chyba mieć sąsiada zaprzątniętego rozwojem gospodarczym niż budową eurazjatyckiego imperium.
ekspressje
Wiersze w wyborze Krzysztofa Szeremety, opowiadanie w wyborze
Adama Leszkiewicza.
142 Maciej Dobrzański
Z KRONIK KAMIENICY: PONIEMIECKOŚĆ; TAK BYM TO WIDZIAŁ
145 Rafał Różewicz
CZYNNE Z POWODU, ŻE OTWARTE; WERTUJĄC EMPIK;
URTICA DIOICA
148
Jacek Lendzioszek
ŚMIERĆ RYBY
Rzadko publikujemy opowiadania, ale jeśli już to robimy, to mówią
one o performerach występujących z rybami.
stała pressja
Tym razem zmiana, Jerzy Braun. W kolejnym numerze znów Zbigniew
Warpechowski.
166
Jerzy Braun
TRUDNOŚCI I PERSPEKTYWY EWANGELIZACJI INDII
Zaskakująca rozprawa polskiego mesjanisty o dialogu międzyreligijnym. Dokładniej, o możliwości nawrócenia Hindusów. W archiwum
Kazimierza Brauna, które przechowywane jest w redakcji „Pressji”,
zachował się także angielski przekład tej rozprawy
repressje
Uzupełnienia, komentarze, polemiki i glosy do poprzednich tek.
192
SPIS TREŚCI
Juliusz Gałkowski
forma rozbita
Komentarz do teki „Pressji” Forma polska, odpowiedź na krytykę Łukasza Garbala i przede wszystkim glosa do Ślubu Gombrowicza.
5
198
Zbigniew Bomert
BEZINTERESOWANA MIŁOŚĆ I EKONOMIA TRYNITARNA
Jak się okazuje, ślady koncepcji ekonomii trynitarnej Marcina Kędzierskiego można odnaleźć w siedemnastowiecznym sporze o motywy miłości Boga między dwoma francuskimi biskupami: Jacques’em-Bénignem Bossuetem a François Fénelonem.
209
Macin Karas
DWIE MONARCHIE CHRYSTUSA I KULT CARGO
Uzupełnienie do naszych ostatnich intronizacyjnych „Pressji”. Jakiego rodzaju królem jest Chrystus, tradycyjnym czy konstytucyjnym?
I co się dzieje, jeśli tron pozostaje pusty?
kompressje
218
Marcel H. Van Herpen, Putinizm (Paweł Rojek)
220
China Miéville, Miasto i miasto (Piotr Wójcik)
222
Karol Ludwik Koniński, Pisma polityczne
(Piotr Klimowski)
224
eric voegelin, Świat polis (Tomasz Kurzydło)
perysskop
Zwięzłe krytyczne omówienia najlepszych polskich czasopism intelektualnych.
228
„FRONDA” 2014, NR 72 (Piotr Kaszczyszyn)
229
„NOWA EUROPA WSCHODNIA” 2014, NR 2 (Aleksandr Dzidovski)
230
„POLONIA CHRISTIANA” 2014, NR 39 (Piotr Kaszczyszyn)
231
„PRZEGLĄD POLITYCZNY” 2014, NR 125 (Piotr Wójcik)
232
„RZECZY WSPÓLNE” 2014, NR 16 (Rafał Gawlikowski)
233
„TEOLOGIA POLITYCZNA” 2013/2014, nr 7 (Stanisław Starnawski)
6
PRESSJE 2014, TEKA 37
234Bibliografia
243
Biografia
247
Summary (Grzegorz Lewicki)
249
РЕЗЮМЕ. КОНЕЦ ИМПЕРИИ? (Павел Роек)
Artykuł wstępny do tej teki, opublikowany w „Do Rzeczy”, został
natychmiast przetłumaczony przez portal InoSMI.ru, zajmujący się
monitorowaniem zagranicznej prasy. Korzystamy z okazji, by przedrukować go tu jako rosyjskie streszczenie teki.
Redakcja informuje, że autorzy tekstów nie odpowiadają za komentarze
w spisie treści i pod swoimi artykułami. Redakcja za to nie odpowiada za
teksty autorów.
7