Sekretarz Stanu Stanisław Szwed

Warszawa,
MINIST ERST W ORODZINY,
PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
maj 2016 r.
Sekretarz Stanu
Stanisław Szwed
DRP.VI.0700.3. 2016.SK
Pan
Marek Kuchciński
Marszałek Sejmu RP
Odpowiadając na Interpelację Pani Iwony Michałek, Posła na Sejm RP, z dnia 10
maja 2016 roku w sprawie zainicjowania przez ministerstwo działań na rzecz poprawy
warunków pracy i płacy wychowawców zatrudnionych w OHP, informuję odpowiadając na
postawione pytania.
1. Jak wygląda aktualnie sytuacja OHP i jakie są plany Ministerstwa w zakresie
rozwoju i istnienia Ochotniczych Hufców Pracy w Polsce?
Ochotnicze Hufce Pracy wykonują zadania państwa w zakresie zatrudnienia oraz
przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży do lat 25 oraz zadania
w zakresie jej kształcenia i wychowania.
Status i zadania OHP oraz sposób pełnienia przez ministra właściwego ds. pracy nadzoru nad
OHP określają w szczególności przepisy rozdziału 5 (art. 11- 16) ustawy z dnia 20 kwietnia
2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i tak:
• zgodnie z art.11 ust. 2 „Nadzór nad Ochotniczymi Hufcami Pracy sprawuje
minister właściwy ds. pracy”,
•
art. 11 ust. 3 stanowi, że „W ramach nadzoru, o którym mowa u ust. 2, minister
właściwy ds. pracy w szczególności akceptuje roczne plany i sprawozdania
z wykonania planu pracy Ochotniczych Hufców Pracy za rok poprzedni”.
1
Celem nadzoru nad OHP wykonującymi zadania państwa w zakresie zatrudnienia oraz
przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu młodzieży, a także zadania w zakresie
kształcenia i wychowania jest zapewnienie spójności polityki realizowanej w powyższym
zakresie oraz komplementarność działań na rzecz rynku pracy.
Zapewnia się to w szczególności poprzez:
• akceptację rocznych planów pracy i sprawozdań z wykonania planu pracy OHP za
rok kalendarzowy;
• określanie
w drodze
rozporządzenia
szczegółowych
zadań
i
organizacji
Ochotniczych Hufców Pracy, którego celem jest zapewnienie efektywności
i skuteczności działań OHP;
•
coroczną ocenę Oświadczenia o stanie kontroli zarządczej Komendanta Głównego
Ochotniczych Hufców Pracy, które jest opiniowane w zakresie kompetencji
departamentów merytorycznych MPiPS odpowiednio sprawujących w imieniu
Ministra Pracy nadzór merytoryczny nad OHP a po jego weryfikacji
i uzupełnieniu, akceptowane przez nadzorującego ministra.
Cyklicznie są analizowane rozwiązania prawne i w zależności od oceny sytuacji oraz
zgłaszanych potrzeb proponowane są zmiany. Dotyczyło to zarówno zapisów ustawy
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (np. zatrudnienie młodocianych), jak
i Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zadań
i organizacji Ochotniczych Hufców Pracy.
W związku z nadesłaną Interpelacją
oraz oczekiwaniem pozytywnych zmian w sferze
wynagrodzeń pracowników OHP, którzy od lat czują się niedoceniani – w tym finansowo –
warto zauważyć, że pełnią oni niezwykle ważną rolę w strukturze instytucji działających na
rzecz osób, które znalazły się w trudnej sytuacji zawodowej i życiowej, jaką są Ochotnicze
Hufce Pracy.
Skuteczność działań podejmowanych przez pracowników jednostek
organizacyjnych OHP powinna być postrzegana w szerszym kontekście. Należy zauważyć
ścisły związek pomiędzy skutecznością działań podejmowanych przez pracowników tych
instytucji na rzecz osób bezrobotnych i młodzieży a przeciwdziałaniem zagrożeniu
marginalizacją i wykluczeniem społecznym. Należy mieć świadomość, że problemy osób
korzystających z usług tych instytucji to problemy które mają wpływ również na kondycję ich
rodzin.
2
Dobro rodziny jest dobrem nadrzędnym i dlatego instytucje i pracownicy wspierający rodziny
w trudnych sytuacjach powinni być motywowani do jak najlepszego wykonywania
obowiązków oraz odpowiednio wynagradzani.
W ustawie budżetowej na rok 2016 na wynagrodzenia osobowe pracowników etatowych
Ochotniczych Hufców Pracy – 3.878 etatów – zaplanowano kwotę 121.101 tys. zł, w tym
5.834 tys. zł na wzrost wynagrodzeń. Powyższa kwota zabezpiecza przeciętne miesięczne
wynagrodzenie w 2016 r. w OHP na poziomie 2.602 zł.
W związku z otrzymywanymi informacjami od pracowników jednostek OHP oraz
stanowiskiem Komendanta Głównego Ochotniczych Hufców Pracy podnoszącym kwestię
dotyczącą problemu,
jakim jest wysokość wynagrodzeń kadry OHP, a w wśród niej
w szczególności grupy pracowników pedagogicznych – MRPiPS wystąpiło do OHP z prośbą
o przedstawienie szczegółowej kalkulacji dotyczącej planowanego wzrostu wynagrodzeń dla
pracowników OHP wraz z uzasadnieniem, które podczas prac nad projektem budżetu na rok
2017 zostaną przekazane do Ministra Finansów w celu ubiegania się o dodatkowe środki na
wynagrodzenia. Niesatysfakcjonujący poziom wynagrodzeń w OHP regulowanych m.in.
Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie
warunków wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z praca dla
pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych – Obwieszczenie
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 lipca 2014 roku w sprawie ogłoszenia
jednolitego tekstu rozporządzenia
(Dz. U. 2014 poz.1326) nie wynika z wadliwości
wymienionego rozporządzenia i nie jest barierą wzrostu wynagrodzeń, problemem jest
poziom środków przyznawanych ustawa budżetową dla OHP na wypłatę wynagrodzeń.
2. Jak kształtują się wynagrodzenia pracowników OHP w rozróżnieniu na
pracowników związanych z czynnościami wychowawczymi i innymi
pracownikami?
Aktualnie w jednostkach o charakterze opiekuńczo-wychowawczym OHP zatrudnionych jest
ok. 1800 pracowników sprawujących bezpośrednią opiekę nad młodzieżą oraz nadzorujących
realizację zadań edukacyjnych.
Zasady
wynagradzania
kadry
OHP
określa
Rozporządzenie
Ministra
Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków wynagradzania za pracę
3
i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych
w niektórych jednostkach państwowej sfery budżetowej (t.j. Dz.U.14.0.1326.)
Należy podkreślić, iż wynagrodzenia w OHP nie były waloryzowane od 2009 roku
i w 2015 roku wynosiły średnio 2.200 zł brutto. W 2016 roku Komendant Główny OHP, dzięki
zwiększonej puli środków finansowych przyznanych przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki
Społecznej, w przyznanym planie finansowym, zwiększył wynagrodzenie kadry o średnio 240
zł brutto/miesięcznie.
W odczuciu znacznej części pracowników pedagogicznych, obecny poziom wynagrodzeń nie
jest jeszcze adekwatny do rangi, warunków i charakteru realizowanej pracy wychowawczej,
związanej z udzielaniem skutecznej pomocy grupie najbardziej problemowej młodzieży
w dużym stopniu dotkniętej demoralizacją. W placówkach OHP są podejmowane
odpowiednie działania, których celem jest zapobieganie izolacji społecznej ludzi młodych,
znajdujących
się
w trudnej sytuacji życiowej, zagrożonych ubóstwem, bezrobociem,
bezdomnością, przestępczością, itp.
3. Czy do Ministerstwa napływają uwagi od pracowników dydaktycznych
i wychowawczych odnośnie niesatysfakcjonujących warunków pracy i płacy
w OHP?
W związku ze sprawowanym nadzorem nad Ochotniczymi Hufcami Pracy, minister właściwy
do spraw pracy otrzymuje informacje w sprawie sytuacji zawodowej i życiowej pracowników
zatrudnionych
w
strukturach
OHP.
Dotyczą
one
różnych
aspektów
związanych
z wykonywaniem statutowych zadań OHP w zakresie wychowania, edukacji i zatrudnienia
podopiecznych − młodych ludzi zagrożonych wykluczeniem społecznym, również tych,
którzy weszli w kolizję z prawem.
Wśród kadry OHP pojawia się rozgoryczenie, które przekłada się czasami na postulaty płacowe
pracowników (zarówno indywidualne, jak i grupowe) przekazywane różnym gremiom
decyzyjnym.
Na wszystkie te sygnały reaguje zarówno resort pracy jak i kierownictwo Ochotniczych
Hufców Pracy, starając się je rozwiązywać w miarę posiadanych możliwości finansowych, przy
włączeniu i zaangażowaniu załogi, w tym organizacji związkowych i innych przedstawicieli
organizacji pracowniczych.
4
Jako przykład przytoczyć można pismo dotyczące niesatysfakcjonujących warunków
wynagrodzeń - List otwarty Samotny krzyk wołającego o godność z datą 11 listopada 2015 –
który nadesłał Pan Roman Maliński, Starszy wychowawca Hufca Pracy 15-45 w Poznaniu.
Jest to opis sytuacji życiowej, w której znajduje się doświadczony wychowawca trudnej
młodzieży. Autor wypowiada się także w imieniu swojej grupy zawodowej. Pismo zostało
rozesłane przez Autora do wielu instytucji – w tym Prezydenta RP, Posłów na Sejm RP,
jednostek Środowiskowych Hufców Pracy, Hufców Pracy oraz Ośrodków Szkolenia
i Wychowania OHP na terenie całego kraju.
Głównym problemem przedstawionym w liście jest nieadekwatność poziomu otrzymywanych
wynagrodzeń do zakresu wykonywanej pracy oraz do warunków w jakich jest ona
świadczona. Według Autora, kształtowanie losów młodych ludzi i odpowiedzialność za
rezultaty tego procesu, to nie jest praca na przysłowiowe „osiem godzin”. Oczekiwania
przełożonych i decydentów są duże, natomiast nie idzie to w parze z uznaniem dla wkładu
i jakości pracy – w tym w formie finansowej.
Wszędzie tam, gdzie rezultatem pracy jest długotrwałe oddziaływanie na postawy ludzi,
motywowanie ich, kształcenie, itp. wymagania stawiane wykonawcom takiej pracy są bardzo
wysokie. Znamienne jest również to, że wynagrodzenia osób zatrudnionych w strukturach
administracji państwowej są niskie, w porównaniu do wynagrodzeń na porównywalnych
stanowiskach w sektorze prywatnym.
4. Czy istnieją możliwości faktyczne i prawne objęcia pracowników
wychowawczych i dydaktycznych reżimem Karty Nauczyciela?
Objęcie pracowników wychowawczych i dydaktycznych OHP Kartą Nauczyciela jest
problemem złożonym.
Z jednej strony część kadry OHP (szczególnie tej z największym stażem zawodowym) ma
wykształcenie średnie i ukończone kursy pedagogiczne, a więc nie spełnia warunków
określonych w art. 9.1. (i dalszych) Karty Nauczyciela. Z kolei ich wieloletnie doświadczenie
i staż pracy upoważniają tę grupę do zakwalifikowania do wyższej stawki płac niż
wynikałoby to bezpośrednio z siatki minimalnych stawek dla nauczycieli (publikowanej na
podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r.
w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych
warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za
pracę w dniu wolnym od pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 416 z późn. zm.).
5
Objęcie pracowników OHP Kartą Nauczyciela w zakresie wynagrodzeń i ścieżki awansu
pociągają za sobą również zmianę innych warunków pracy. Należy zwrócić uwagę na limit
godzin, które kadra jest zobowiązana przepracować w tygodniu. Obecnie wychowawcy OHP
zgodnie z obowiązującym Kodeksem Pracy pracują 40 godzin w tygodniu niezależnie od
tego, czy realizują ten limit w systemie jedno, czy wielozmianowym. Po dokonaniu
powyższych zmian pracownicy OHP powinni zostać ujęci w art. 42 ustawy Karta
Nauczyciela, w którym określone jest pensum dla poszczególnych grup nauczycieli. W tym
wypadku wydaje się, że biorąc pod uwagę charakter pracy i profil socjologiczny (poziom
demoralizacji, deficytów wychowawczych i edukacyjnych) młodzieży zgrupowanej
w jednostkach opiekuńczo-wychowawczych OHP, najbliższą jest grupa wymieniona w ust. 8.
pkt 8c wyżej wymienionej ustawy. Przy takim założeniu skutkowałoby to sytuacją, w której
w nowym uwarunkowaniu wychowawca OHP powinien realizować pensum w wysokości 24
godzin na tydzień. Takie postulaty były przedstawiane m.in. przez różne organizacje
związków zawodowych funkcjonujące w instytucji.
5. Jakie skutki finansowe spowodowałoby objęcie reżimem ustawy Karta
Nauczyciela wychowawców i pracowników dydaktycznych?
Określenie, jakie mogą być skutki finansowe wprowadzenia powyższych rozwiązań są trudne
do oszacowania przy przyjęciu tylko powyższych założeń, dotyczących wysokości płac
pracowników OHP, gdyż konieczne jest również doprecyzowanie wielu innych czynników
składowych.
Po pierwsze, porównując liczbę godzin obowiązujących jednego pracownika konieczne jest
zwiększenie zatrudnienia na stanowiskach związanych z bezpośrednią opieką nad młodzieżą
o
ponad
50%.
(Obecnie
w
OHP
pracuje
ok.
1800
takich
pracowników
i przepracowują oni 72.000 godzin tygodniowo. Jeśli, zgodnie z Kartą Nauczyciela, będą oni
pracować tylko 24 godziny, to do wypracowania tej samej liczby godzin potrzeba będzie
3.000 pracowników).
Kolejną sprawą są składowe wynagrodzenia wraz z pochodnymi określone w Karcie
Nauczyciela. Jest to wynagrodzenie zasadnicze z dodatkami (wynikającymi np. ze stażu pracy
lub
za
warunki
pracy).
Nauczyciele
pracujący
w
placówkach
wychowawczych
i resocjalizacyjnych otrzymują również dodatek za pracę w trudnych warunkach.
W przypadku pracowników OHP wszyscy powinni również otrzymać taki dodatek. Kolejnym
6
czynnikiem
wpływającym
na
wysokość
wynagrodzenia
są
dodatki
za
pracę
w godzinach nocnych oraz w dni ustawowo wolne od pracy.
Przyjmując założenie, że przeciętny pracownik będzie miał status odpowiadający finansowo
statusowi nauczyciela mianowanego i będzie 3.000 takich pracowników - nakłady związane
z ich wynagrodzeniem miesięcznym można oszacować na kwotę 11,7 mln zł miesięcznie
[3.000 x 3.900 zł= 11.700.000 zł1], co rocznie wyniosło by ponad 140 mln zł (obecnie dla
całej kadry OHP – wychowawczej, rynku pracy, administracyjnej, obsługi oraz zarządzającej
– budżet na wynagrodzenia wynosi niecałe 125 mln zł), dodatkowo doliczenie wskazanych
wyżej dodatków oraz np. pochodnych i dodatkowego wynagrodzenia rocznego, tzw.
„trzynastki”, spowoduje wydatki w skali roku, w wysokości ponad 170 mln złotych dla samej
kadry wychowawczej.
6. Czy planowane są zmiany legislacyjne celem podwyższenia wynagrodzeń
pracowników związanych z wychowaniem młodzieży, a także czy będą
prowadzone modyfikacje prawne zmierzające do zbliżenia statusu prawnego
wychowawców zatrudnionych w OHP do statusu nauczycieli ?
Kierownictwo
KG
OHP,
znając
trudną
sytuację
płacową
pracowników
OHP,
szczególnie kadry bezpośrednio pracującej z młodzieżą, czyni starania aby zmienić ją
w jak najkrótszym czasie
i dostosować poziom wynagrodzeń do kwoty adekwatnej do
zaangażowania i osiąganych wyników pracy.
Rozpatrywana jest także możliwość opracowania własnej, odrębnej od Karty Nauczyciela,
ścieżki awansu zawodowego dla grupy pracowników pedagogicznych OHP.
Należy jednak pamiętać, że po opracowaniu i prawnym określeniu takiego rozwiązania do
jego wdrożenia konieczne może być wprowadzenie np. okresu przejściowego niezbędnego do
umożliwienia pracownikom uzupełnienia wykształcenia (tak jak było to w chwili
wprowadzania Karty Nauczyciela do placówek oświatowych).
Należy również zwrócić uwagę, że do opracowania tej ścieżki konieczne jest przyjęcie
założeń merytorycznych (takich jak np. wyjściowe wymagane wykształcenie kierunkowe),
1
Kwota wynikająca z Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191 i 1198,
z 2015 r. poz. 357, 1268 i 1418 oraz z 2016 r. poz. 668)
7
a także finansowych
- poziom środków jakie mogą być przeznaczone
na realizację
zobowiązań wynikających z wprowadzenia sztywnych uregulowań w tym zakresie.
Podsumowując pragnę poinformować, że podnoszone w przedmiotowej Interpelacji
kwestie w sprawie działań na rzecz poprawy warunków pracy i płacy wychowawców
zatrudnionych w OHP dotyczą istotnego problemu jakim jest wysokość wynagrodzeń kadry
OHP, a wśród niej w szczególności grupy pracowników pedagogicznych. Należy podkreślić,
iż przedstawione zagadnienia są w centrum zainteresowania zarówno kadry jak
i kierownictwa Ochotniczych Hufców Pracy oraz nadzorującego ministra a prace nad
opracowaniem optymalnego rozwiązania będą kontynuowane.
Jednocześnie wyrażam nadzieję, że przedstawione wyjaśnienia zostaną uznane za
wyczerpujące.
8