Beata Szczepankowska

Miasto i Gmina Chorzele jest gminą miejsko-wiejską,
położoną w północnym skraju Mazowsza.
Zajmuje powierzchnię 371,53 km2 (pod względem
powierzchni jest największą gminą na całym Mazowszu);
Na terenie gminy znajduje się także najwyższe wzniesienie
Mazowsza historycznego – Góra Dębowa o wysokości 236 m
n.p.m.
Liczba ludności gminy wg stanu na dzień 30.09.2012r. wynosi
10.594 osób, z czego 2.992 osób mieszka w mieście
Chorzele.
Średnia gęstość zaludnienia gminy to 30 osób/km2. Gmina
podzielona jest na 41 sołectw, obejmujących 66
miejscowości.
Na terenie Miasta i Gminy Chorzele przeważają użytki rolne,
które stanowią 65,48% powierzchni, lasy i grunty leśne 29,90%, natomiast pozostałe grunty i nieużytki – 4,62%.
Duża lesistość gminy oraz dwie duże rzeki: Orzyc i Omulew,
wpływają korzystnie na atrakcyjność gminy. Teren gminy
stanowi miejsce wypoczynku dla licznych turystów. Rzeka
Omulew wraz z małym dopływem Płodownicą zaliczona
została do europejskiej sieci NATURA 2000 – Dolina Omulwii i
Płodownicy.
Południowo–wschodnią część gminy porasta Puszcza Zielona,
uznana za jedną z niewielu już istniejących w kraju
naturalnych ostoi leśnych borów sosnowo-świerkowych.
Mając na uwadze wyjątkowe walory przyrodnicze oraz
biorąc odpowiedzialność za stan środowiska, zdecydowano
o przystąpieniu gminy do Porozumienia między
Burmistrzami.
W dniu 24 czerwca 2011 r. Rada Miejska w Chorzelach
podjęła uchwałę Nr 70/IX/11 w sprawie wyrażenia zgody na
przystąpienie Burmistrza Miasta i Gminy Chorzele do
Porozumienia między Burmistrzami dla zrównoważonej
gospodarki energetycznej na szczeblu lokalnym.
Metodą na osiągnięcie ograniczenia emisji CO2, a zarazem
wywiązaniem się z jednego z podstawowych obowiązków
Sygnatariuszy jest przyjęcie, a następnie wdrożenie Planu
działań na rzecz zrównoważonej energii.
W dniu 8 czerwca br. Rada Miejska w Chorzelach podjęła
uchwałę w sprawie przyjęcia Planu działań na rzecz
zrównoważonej energii dla Miasta i Gminy Chorzele
„Plan… obejmuje m.in.:
inwentaryzację obecnych emisji CO2,
sposoby ich ograniczenia o co najmniej 20%,
edukację społeczeństwa lokalnego w zakresie efektywności
energetycznej oraz wytwarzania i użytkowania energii,
zagadnienia efektywności finansowej i sposobów
finansowania zaproponowanych rozwiązań technicznych i
organizacyjnych.
Roczne emisje CO2 wynikające ze zużycia energii
elektrycznej i paliw (2011 r.)
Źródło
energii
L.p.
Emisje CO2, t/rok
Gospodar
stwa
domowe
Budynki
użyteczn.
publiczn
Obiekty
handlowo- Przedsięb.
usługowe przemysł.
Ciepłowni
e lokalne
Oświetleni
e ulic
Transport
1.
Olej opałowy
4 375
355
295
-
-
-
-
2.
Paliwo
(węgiel)
32 480
348
1 228
682
62
-
-
3.
Energia
elektryczna
9 936
731
13 983
6 252
1 717
2 015
-
4.
Paliwa
silnikowe
-
-
-
-
-
-
3 914
46 790
1 433
15 506
6 934
1 779
2 015
3 914
Razem
Łącznie
stałe
78 373
Porozumienie między Burmistrzami określa wymagania
uzyskania redukcji emisji na poziomie co najmniej 20% do
roku 2020 w stosunku do roku bazowego, którym powinien
być rok nie wcześniejszy niż 1990.
W „Planie…” opracowanym dla potrzeb miasta i gminy
Chorzele, jako rok bazowy przyjęto rok 1995.
Roczne emisje CO2 wynikające ze zużycia
energii elektrycznej i paliw (1995 r.)
Emisje CO2, t/rok
Źródło
energii
L.p.
Gospodars
twa
domowe
Budynki
użyteczn.
publiczn
Obiekty
handlowousługowe
Przedsięb.
przemysł.
Ciepłownie
lokalne
Oświetleni
e ulic
Transport
1.
Olej opałowy
1 750
142
118
-
-
-
-
2.
Paliwo stałe
(węgiel)
38 976
584
1 474
819
75
-
-
3.
Energia
elektryczna
9 936
731
13 983
6 252
1 717
2 317
-
4.
Paliwa
silnikowe
-
-
-
-
-
-
3 914
50 662
1 457
15 575
7 071
1 772
2 317
3 914
Razem
Łącznie
82 787
Szacowane roczne emisje CO2 wynikające ze
zużycia energii elektrycznej i paliw (2020 r.)
Emisje CO2, t/rok
Źródło
energii
L.p.
Gospodars
twa
domowe
Budynki
użyteczn.
publiczn
Obiekty
handlowousługo-we
Przedsięb.
przemysł.
Ciepłownie
lokalne
Oświetleni
e ulic
Transport
1.
Olej
opałowy
5 031
408
339
-
-
-
-
2.
Paliwo stałe
(węgiel)
37 352
400
1 412
785
72
-
-
3.
Energia
elektryczna
11 427
841
16 080
7 190
1 975
2 317
-
4.
Paliwa
silnikowe
-
-
-
-
-
-
4 502
53 809
1 649
17 832
7 975
2 046
2 317
4 502
Razem
Łącznie
90 129
Określenie wymaganego poziomu redukcji emisji CO2
Wartość emisji w roku bazowym wynosiła 82.787 t CO2/rok.
Wymagany minimalny poziom redukcji emisji CO2 wynosi:
16.557 t CO2/rok.
Emisje faktycznie występujące w roku 2011 określono na poziomie
78.373 t CO2/rok.
Różnica między wartościami emisji w latach 2011 i 1995 wynosi:
4.414 t CO2/rok, czyli 5,3%.
Gdyby nie zostały podjęte żadne działania ograniczające wielkość emisji,
do roku 2020 nastąpiłby wzrost emisji o:
11.756 t CO2/rok, czyli o 15,0% w stosunku do roku 2011,
7.342 t CO2/rok, czyli o 8,9% w stosunku do roku 1995.
Proponowane w „Planie … sposoby ograniczenia poziomu emisji
CO2 do atmosfery:
1. Wzrost efektywności energetycznej, poprzez m.in.:
a) źródła energii (kotły o wysokiej wydajności);
b) wykorzystanie gazu ziemnego;
c) wykorzystanie ciepła sieciowego;
d) budynki (termomodernizacja);
e) instalacje oświetleniowe budynków;
f) oświetlenie uliczne;
g) zarządzanie energetyczne
2. Odnawialne źródła energii, poprzez m.in.:
a) kotły na biomasę;
b) kolektory słoneczne;
c) ogniwa fotowoltaiczne;
d) biogazownia rolnicza;
e) energetyczne wykorzystanie wiatru;
f) pompy ciepła.
W „Planie… przedstawiono kilka wariantów przedsięwzięć
modernizacyjnych i zmierzających do wprowadzenia
odnawialnych źródeł energii.
W zależności, który wariant będzie przez gminę realizowany
redukcja emisji CO2 do 2020 roku wynosić będzie
od 23,7% do
34,7%.
Zrealizowane inwestycje
Termomodernizacja budynków
Szkoła Podstawowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w
Chorzelach;
Zespół Szkół w Duczyminie;
Zespół Szkół w Zarębach;
Zespół Szkół w Krzynowłodze Wielkiej;
Publiczna Szkoła Podstawowa w Pościeniu Wsi;
Publiczna Szkoła Podstawowa w Krukowie;
Modernizacja oświetlenia ulicznego
W okresie od stycznia do marca br. wymieniono:
860 istniejących opraw oświetleniowych (ok. 10 % oprawy typu LED);
punkty sterowania;
konstrukcje mocujące oprawy;
osprzęt elektryczny opraw.
W miejscach gdzie dotychczas stosowane były lampy sodowe o dużych
mocach, zastosowano oprawy typu LED, dzięki którym zmniejszono
jeszcze bardziej zużycie energii na ulicach o dużych wymaganiach
oświetleniowych.
Powody podjęcia działań:
duże koszty związane z utrzymaniem oświetlenia
ulicznego;
poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych
i pojazdów;
zmniejszenie zużycia energii;
zmniejszenie emisji CO2 do atmosfery.
Planowane inwestycje
Termomodernizacja
W przyszłym roku, w ramach Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007 – 2013, Priorytet IV –
Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka, Działanie 4.3
Ochrona powietrza, energetyka, realizowane będzie zadanie pod nazwą
„Poprawa bezpieczeństwa i efektywności energetycznej poprzez
termomodernizację obiektów użyteczności publicznej w gminach
Północnego Mazowsza”.
Inwestycja będzie polegała na termomodernizacji budynku
obecnej siedziby urzędu miasta i gminy, a także siedziby biblioteki
miejskiej i ośrodka upowszechniania kultury. W ramach inwestycji na
dachach budynków zamontowane zostaną także kolektory słoneczne.
Źródła energii
W gminie Chorzele, duża liczba budynków mieszkalnych, jest
ogrzewana paliwem węglowym.
Podniesienie efektywności energetycznej źródeł ciepła
węglowe) możliwe jest poprzez:
wymianę na kotły wykorzystujące inne rodzaje paliw;
wymianę na nowoczesne kotły węglowe.
(kotły
Wymiana istniejących kotłów węglowych na urządzenia nowe, może
podnieść ich średnią sprawność z 57%-70% do poziomu 82%.
Zakłada się przyjęcie przez gminę programu modernizacji kotłowni
węglowych. Rzeczywiste poziomy emisji będą zależne od przyjętego
w programie zakresu modernizacji.
Wykorzystanie gazu ziemnego
Obecnie na terenie gminy Chorzele nie istnieje sieć gazu ziemnego,
jednakże w ciągu najbliższych 3–5 lat gmina będzie zgazyfikowana.
W dniu 6 lutego 2012 r. przedstawiciele Powiatu Przasnyskiego oraz
Mazowieckiej Spółki Gazowniczej podpisali umowę o współpracy w
zakresie gazyfikacji miasta i gminy Przasnysz oraz miasta i gminy
Chorzele.
Zakładamy, że z gazu ziemnego do celów grzewczych, będzie korzystało
50 % nowopowstałych budynków.
Wymienionych na kotły gazowe zostanie:
20% istniejących kotłów węglowych, ogrzewających gospodarstwa
domowe;
50% kotłów węglowych zainstalowanych w budynkach użyteczności
publicznej;
40% kotłów węglowych w obiektach handlowo – usługowych.
Budynki
W budynkach mieszkalnych, stopień zaawansowania przedsięwzięć
termomodernizacyjnych, jest różny.
Przeciętnie w 50% budynków występuje docieplenie ścian. 15%
gospodarstw domowych posiada wyłącznie okna starej generacji,
75% budynków mieszkalnych jest wyposażonych tylko w okna nowej
generacji, natomiast w 10% przypadków, występują zarówno okna
stare, jak i nowe.
Na potrzeby „Planu... przyjmujemy, że termomodernizacja budynków
mieszkalnych na terenie gminy, może przynieść 35–45%
oszczędności energii, natomiast średnią wartość oszczędności
energii na potrzeby grzewcze budynków mieszkalnych na poziomie
40%.
Instalacje oświetleniowe budynków
W budynkach mieszkalnych zapotrzebowanie energii elektrycznej na cele
oświetleniowe może sięgać 25%, w budynkach użyteczności publicznej
natomiast – 50%.
Szacuje się, że na terenie Miasta i Gminy Chorzele w 30% gospodarstw
domowych, występują wyłącznie tradycyjne żarówki, w 7% gospodarstw
domowych wymieniono wszystkie tradycyjne żarówki na energooszczędne,
natomiast w pozostałych 63% występują zarówno żarówki tradycyjne, jak i
energooszczędne. Na potrzeby niniejszego opracowania przyjmuje się, że
70% źródeł światła stanowią żarówki tradycyjne, natomiast 30% to
energooszczędne źródła światła.
Zakłada się, że wymiana żarówki na świetlówkę kompaktową, zapewnia
zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o 80%.
Zarządzanie energetyczne
Podstawowe zadania zarządcy energetycznego:
kontrola kosztów energii;
prognozowanie zużycia energii;
opracowanie koncepcji działań energooszczędnych;
kreowanie efektów ekonomicznych;
określanie strategii użytkowania energii;
pozyskiwanie środków zewnętrznych na wsparcie realizacji Planu oraz
koordynacja i ewidencjonowanie ich wykorzystania na terenie gminy;
monitorowanie procesu realizacji założonych w dokumentach
planistycznych gminy przedsięwzięć zmierzających
do redukcji zużycia energii i emisji CO2
oraz innych zanieczyszczeń.
Kotły na biomasę
Obecnie na terenie Przasnyskiej Strefy Gospodarczej, powstaje
najnowocześniejsza w Europie fabryka peletu.
Przedstawiciele firmy organizują spotkania oraz szkolenia dla rolników z
terenu gminy, na których prezentują korzyści jakie płyną z ogrzewania
budynków peletami ze słomy, a także zachęcają do podpisywania umów
na dostawy surowca do ich fabryki.
Ze względu na zeroemisyjny proces spalania biomasy (w zakresie CO2)
można przyjąć, że każda inwestycja polegająca na zastąpieniu kotła
węglowego, zwłaszcza wyeksploatowanego, przełoży się wprost na
redukcję emisji CO2.
Kolektory słoneczne
Obecnie na terenie gminy Chorzele na dachach kilkudziesięciu
budynków mieszkalnych zamontowane są kolektory słoneczne.
Mamy nadzieję, że przed 2020 rokiem uda nam się większość
budynków użyteczności publicznej (szkoły) na terenie gminy
wyposażyć w kolektory do podgrzewania ciepłej wody użytkowej.
Biorąc pod uwagę możliwość wykorzystywania ich przez ok. 8
miesięcy w ciągu roku, liczymy na znaczące zmniejszenie zużycia
energii w tych obiektach.
Ogniwa fotowoltaiczne
Na potrzeby „Planu … przyjmuje się, że na terenie Miasta i Gminy
Chorzele, średnia wartość energii promieniowania słonecznego, dla
płaszczyzny nachylonej pod kątem 30°, wynosi 1000 kWh/m2/rok.
Przeciętna moc elektryczna uzyskiwana z powierzchni 1m2 modułu, wynosi
140 W. Można przyjąć, że z każdego metra kwadratowego ogniwa
fotowoltaicznego zainstalowanego na terenie Miasta i Gminy Chorzele,
można uzyskać ok. 70 kWh energii elektrycznej rocznie.
Przyjmujemy, że do roku 2020 wszystkie budynki użyteczności publicznej
gminy oraz część budynków mieszkalnych, zostaną wyposażone w ogniwa
fotowoltaiczne instalowane na dachach. Szacuje się, że powierzchnia tych
ogniw osiągnie wartość 4000 m2.
Biogazownia rolnicza
Na terenie Miasta i Gminy Chorzele występują dogodne
warunki dla powstania biogazowni rolniczej. Jej budowa pozwoliłaby na
efektywne ekonomicznie i proekologiczne zagospodarowanie odpadów
produkcyjnych z zakładów mleczarskich, mieszczących się na terenie
miasta, a także mogłaby zapewnić okolicznym rolnikom rynek zbytu np.
dla produkowanej kukurydzy.
Inwestycja w biogazownię rolniczą wiąże się z wysokimi
nakładami, jednakże na rynku występuje wielu potencjalnych inwestorów,
którzy są zainteresowani tego rodzaju przedsięwzięć. W naszej gminie
prowadzone były rozmowy z jednym z potencjalnych inwestorów, który
był zainteresowany budową biogazowi.
Energetyczne wykorzystanie wiatru
Na terenie gminy Chorzele jedna z firm zewnętrznych
planuje budowę 4 elektrowni wiatrowych. Wykonane badania
prędkości wiatru potwierdziły zasadność lokalizacji. Obecnie
zawierane są umowy dzierżawy z właścicielami gruntów, na
których będą posadowione elektrownie.
Pompy ciepła
Obecnie na terenie gminy Chorzele tylko jedno gospodarstwo domowe
korzysta z pompy ciepła.
Pompa ciepła jest niskoparametrowym źródłem energii. W większości
przypadków nie jest możliwe wykorzystanie tej energii w istniejących
instalacjach grzejnikowych. Preferowane jest stosowanie pomp ciepła do
zasilania instalacji ogrzewania powierzchniowego, np. podłogowego lub
ściennego. Przebudowa istniejących instalacji jest zbyt kosztowna i
kłopotliwa.
Zgodnie z zaleceniami „Planu... w wydawanych decyzjach o warunkach
zabudowy sugerować będziemy inwestorom stosowanie m.in. pomp ciepła,
jako urządzeń grzewczych.
Możliwe warianty proponowanych działań
Jako możliwe do realizacji warianty przedsięwzięć
modernizacyjnych i zmierzających do wprowadzenia
odnawialnych źródeł energii uważa się te, które prowadzą do
co najmniej 20% redukcji emisji dwutlenku węgla.
Każda kombinacja działań z zakresu wzrostu efektywności
energetycznej lub odnawialnych źródeł energii, zapewnia
sumaryczną redukcję emisji CO2, o co najmniej 12.143 t/rok,
czyli 15,5% stanu z roku 2011, ponadto będzie stanowiła
spełnienie wymagań wynikających z Porozumienia między
burmistrzami, gdyż w stosunku do roku bazowego, w roku
2011 redukcja poziomu emisji wynosiła 4.414 t/rok, czyli 5,3%.
Wariant 1.
•
•
•
•
•
•
•
Wprowadzenie gazu ziemnego;
Termomodernizacja 30% budynków mieszkalnych;
Modernizacja instalacji oświetleniowych budynków;
Modernizacja oświetlenia ulicznego;
Kolektory słoneczne;
Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych;
Zarządzanie energetyczne
Wariant 2.
•
•
•
•
•
•
Termomodernizacja 30% budynków mieszkalnych;
Modernizacja instalacji oświetleniowych budynków;
Modernizacja oświetlenia ulicznego;
Kolektory słoneczne;
Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych;
Zarządzanie energetyczne
Wariant 3.
•
•
•
Modernizacja oświetlenia ulicznego;
Budowa biogazowni rolniczej o mocy 1000 kW;
Zarządzanie energetyczne
Wariant 4.
•
•
•
Budowa biogazowni rolniczej o mocy 1000 kW;
Budowa elektrowni wiatrowej 2 x 800 kW;
Zarządzanie energetyczne
Wariant 5.
•
•
Budowa biogazowni rolniczej o mocy 2 x 1000 kW;
Zarządzanie energetyczne.
Zestawienie nakładów i redukcji emisji CO2 w wybranych
wariantach
Wariant 1
Wariant 2
Wariant 3
Wariant 4
Wariant 5
Redukcja
emisji CO2,
t/rok
28 691
25 999
22 107
19 660
24 047
Redukcja
emisji CO2,
%
34,70
31,40
26,70
23,70
29,00
Nakłady, zł
46 934 700
41 694 700
10 980 000
18 880 000
21 280 000
Wskaźnik
nakładów,
zł/(t/rok)
1 636
1 604
497
960
885
Harmonogram realizacji działań
Nazwa działania
Szacunkowy
Redukcja emisji
koszt działania, zł
CO2, Mg/rok
Proponowany
termin realizacji
Wprowadzenie gazu ziemnego
5.240.000
2.692
2015 – 2020
Termomodernizacja 30% budynków
mieszkalnych nie poddanych
zabiegom termomodernizacyjnym
do tej pory (839 szt.)
25.170.000
4.887
2012 – 2020
Modernizacja instalacji
oświetleniowych budynków
884.700
5.635
2012 – 2018
Modernizacja oświetlenia ulicznego
100.000
6.239
2012 – 2014
Kolektory słoneczne
9.180.000
814
2012 – 2020
Zastosowanie ogniw
fotowoltaicznych
5.880.000
1.659
2015 – 2020
480.000
2.351
2012 – 2020
Zarządzanie energetyczne
System monitoringu
Sygnatariusze „Porozumienia między Burmistrzami” zobowiązani są
składać co roku od przyjęcia „Planu … raporty odzwierciedlające
stan jego realizacji.
Każdy z tych raportów powinien zawierać aktualizację
przeprowadzonej w „Planie … inwentaryzacji emisji.
W „Planie działań na rzecz zrównoważonej energii Miasta
i Gminy Chorzele” wyznaczono następujące terminy ich
opracowania:
Raport z działań - lata 2014, 2016, 2018, 2020;
Raport z implementacji – lata 2016, 2020.
Proponowane wskaźniki monitoringu działań
Nazwa działania
Wprowadzenie gazu ziemnego
Proponowany wskaźnik monitoringu
Ilość gazu wprowadzanego do sieci, liczba klientów.
Jednostkowe
zużycie
energii
w
obiektach
Termomodernizacja 30% budynków mieszkalnych
mieszkalnych,
jednostkowe
koszty
energii,
nie poddanych zabiegom termomodernizacyjnym do
jednostkowa emisja CO2 związana z wykorzystaniem
tej pory (839 szt.)
energii w budynkach mieszkalnych.
Modernizacja instalacji oświetleniowych budynków
Ilość zużywanej energii elektrycznej, moc jednostkowa
punktów świetlnych.
Modernizacja oświetlenia ulicznego
Ilość zużywanej energii elektrycznej, moc jednostkowa
punktów świetlnych, ilość energii elektrycznej
wytworzonej z OZE.
Kolektory słoneczne
Liczba zainstalowanych kolektorów słonecznych, ilość
ciepła wytworzonego z kolektorów.
Zastosowanie ogniw fotowoltaicznych
Moc zainstalowana w ogniwach fotowoltaicznych, ilość
wytworzonej w nich energii elektrycznej.
Zarządzanie energetyczne
Powołanie zarządcy energetycznego, liczba i jakość
prowadzonych przez niego działań edukacyjnych,
monitoringowych itp.
Źródła finansowania
W Polsce istnieje kilka instytucji finansowych wspierających
rozwój odnawialnych źródeł energii.
Należą do nich m.in.:
EkoFundusz;
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
Bank Ochrony Środowiska S.A.
Przedsięwzięcia związane z podnoszeniem efektywności energetycznej
i budową odnawialnych źródeł energii, wspierane są także przez fundusze
Unii Europejskiej (m.in. RPO WM 2007–2013, PROW 2007-2013).
Planowane działania edukacyjne i uświadamiające
w społeczności gminnej
publikacja artykułów edukacyjnych i informacyjnych w prasie
lokalnej / wydawnictwach gminnych;
prelekcje na zebraniach wiejskich w poszczególnych sołectwach;
szkolenia dla nauczycieli szkół funkcjonujących na terenie gminy;
poruszanie przez nauczycieli zagadnień poszanowania energii na
lekcjach
wychowawczych
lub
lekcjach
przedmiotów
przyrodniczych;
wydanie ulotek informacyjnych.
Podsumowanie i wnioski
Gmina Chorzele posiada duży potencjał dla podjęcia działań
podnoszących efektywność energetyczną, zarówno w obszarze
wytwarzania, użytkowania energii, jak również w dziedzinie
wdrożenia odnawialnych źródeł energii.
Redukcję emisji CO2 osiągniemy poprzez:
podejmowanie działań termomodernizacyjnych, szczególnie
przez mieszkańców gminy, w ich gospodarstwach domowych;
zastąpienie części kotłów węglowych kotłami wykorzystującymi
biomasę;
redukcja zużycia energii elektrycznej przeznaczonej dla celów
oświetleniowych (gospodarstwa domowe, obiekty użyteczności
publicznej, oświetlenie uliczne);
wprowadzenie zasad zarządzania energetycznego w gminie
(zarządca energetyczny);
biogazownie rolnicze oraz elektrownie wiatrowe;
kolektory słoneczne oraz ogniwa fotowoltaiczne.
Dziękujemy za uwagę