Warszawski Model Przygotowania Językowego w

Warszawski Model
Przygotowania Językowego
w Wychowaniu Przedszkolnym
Warszawa, 15 czerwca 2015
Spis treści
Wstęp ………………………………………………………………………………………………
2
Część I Podstawa prawna ………………………………………………………………………
3
Część II Diagnoza stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych
do nauczania języka obcego nowożytnego …………………………………………………
8
Część III Standard Metodyczny ………………………………………………………………
16
1. Założenia ………………………………………………..……………………………
16
2. Treści nauczania. Powiązania treści wychowania ogólnego z treściami nauczania
języka obcego……………………………………………………………………………
18
3. Metody i środki dydaktyczne…………….…………………..………..………..……
26
4. Metodyczne wsparcie nauczycieli i dyrektorów..…………………………………
28
Część IV Standard Organizacyjny ……………………………………………………………
30
Część V Standard Doskonalenia Nauczycieli…..……...……………………..………………
33
1. Ścieżki doskonalenia i dokształcania nauczycieli………………………………… 34
2. Finansowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli………………………… 35
Podsumowanie ..…………………………………………………………………………………
|Strona
37
1
Wstęp
Dokument
Warszawski Model Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym,
jest opisem rozwiązań systemowych, które wdrażane będą w m.st. Warszawie w latach 2015
– 2020 w związku ze zmianami w prawie oświatowym, wprowadzającymi do podstawy
programowej wychowania przedszkolnego nauczanie języka obcego nowożytnego.
Model, jako propozycja rozwiązań systemowych w m.st. Warszawie, ma charakter
wspierający dyrektorów przedszkoli i szkół podstawowych prowadzących oddziały
przedszkolne w realizacji przepisów zmienionego prawa oświatowego.
Model wpisuje się cele „Programu rozwoju edukacji w Warszawie w latach 2013 – 2020”.
Wprost odnosi się do celu 2.1.4 – Rozwijanie umiejętności posługiwania się językami
obcymi, zdefiniowanego w obszarze Nauczyciel.
Model obejmuje następujące części:
I Podstawa prawna
II Diagnoza stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego wymaganych
do nauczania języka obcego nowożytnego;
III Standard Metodyczny
IV Standard Organizacyjny
V Standard Doskonalenia Nauczycieli
Jak wynika z diagnozy przeprowadzonej przez Biuro Edukacji Urzędu m.st. Warszawy,
w przeważającej liczbie placówek dotychczas nauczanym językiem w ramach zajęć
dodatkowych był język angielski. Należy sądzić, że trend ten utrzyma się w kolejnych latach.
Dlatego też Standard metodyczny odnosi się do języka angielskiego, zaś Standard
Organizacyjny oraz Standard Doskonalenia Nauczycieli zyskują zastosowanie także do
innych języków nowożytnych.
W związku z długofalowym, systemowym charakterem wdrażanego Modelu, zyskuje on
charakter projektowy, w ramach którego podejmowane są następujące działania:
1/ Diagnoza deklarowanego stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego
wymaganych do nauczania języka obcego nowożytnego
2/ Opracowanie Standardu Metodycznego, Standardu Organizacyjnego oraz Standardu
Doskonalenia Nauczyciela
3/ Pilotażowe wdrożenie Modelu
4/ Wdrożenie Modelu
5/ Opracowanie Pakietu edukacyjnego, zawierającego materiały dydaktyczne i metodyczne
6/ Działania upowszechniające i promocyjne
7/ Monitorowanie i ewaluacja
|Strona
2
I
Podstawa prawna
Minister
Edukacji Narodowej rozporządzeniem zmieniającym z dnia 30 maja 2014 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół1 wprowadził do podstawy programowej wychowania
przedszkolnego kolejny (11.) cel mówiący o „przygotowaniu dzieci do posługiwania się
językiem obcym nowożytnym poprzez:
• rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej,
• budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach
edukacyjnych.”
Wprowadzenie ww. celu implikowało – w analogii do pozostałych celów – zdefiniowanie
katalogu efektów kształcenia, które dziecko powinno osiągnąć po ukończeniu cyklu
nauczania.
W podstawie programowej, w ramach nowego (16.) obszaru wychowania przedszkolnego,
zdefiniowano efekty kształcenia właściwe dla tego obszaru, są to:
„Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole
podstawowej:
• uczestniczy
w
zabawach,
np.
muzycznych,
ruchowych,
plastycznych,
konstrukcyjnych, teatralnych;
• rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie;
• powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie;
• rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są
wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami.”2
Zgodnie z zawartymi w cytowanym rozporządzeniu Zalecanymi warunkami i sposobami
realizacji przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym może być
realizowane poprzez włączenie treści z zakresu języka obcego w proces dydaktycznowychowawczy, zabawę oraz czynności opiekuńczo-wychowawcze lub w ramach zajęć
językowych prowadzonych przez wykwalifikowanego nauczyciela.
Konsekwencją powyższej zmiany jest ewentualna konieczność uzupełnienia przez
nauczycieli wychowania przedszkolnego kwalifikacji pozwalających na nauczanie języka
obcego, na zasadach opisanych w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia
6 sierpnia 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji
wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić
nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia
nauczycieli3.
1
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół (Dz. U. z 2014 r. poz. 803).
2
ibidem
3
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 6 sierpnia 2014 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz.
1084).
|Strona
3
Zgodnie z §11 ust. 4 dotychczas obowiązującego rozporządzenia z 2009 r.4 języka obcego
w przedszkolach oraz w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych mogą
nauczać także osoby posiadające kwalifikacje do pracy w przedszkolu lub oddziale
przedszkolnym w szkole podstawowej, legitymujące się świadectwem znajomości danego
języka w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa w załączniku do ww.
rozporządzenia oraz które ukończyły studia podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu
wczesnego nauczania danego języka obcego.
Niniejsze rozporządzenie wprowadza regulację, która w okresie przejściowym, tj. do dnia
20 sierpnia 2020 r., stwarza nauczycielom przedszkoli oraz oddziałów przedszkolnych
w szkołach podstawowych oraz osobom posiadającym kwalifikacje do zajmowania
stanowiska nauczyciela w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach
podstawowych legitymującym się świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu
co najmniej podstawowym, możliwości nauczania języka obcego bez konieczności
ukończenia studiów podyplomowych lub kursu kwalifikacyjnego z zakresu wczesnego
nauczania danego języka obcego.
Wprowadzenie okresu przejściowego do uzyskania wymaganych kwalifikacji pozwoli
nauczycielom wychowania przedszkolnego posiadającym odpowiedni poziom znajomości
języka obcego określony w ww. rozporządzeniu lecz nieposiadającym przygotowania
w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego, na uzupełnienie wymaganego
przygotowania metodycznego i tym samym nabycie pełnych kwalifikacji do prowadzenia
zajęć z zakresu języka obcego w przedszkolu lub w okresie wczesnoszkolnym.
Poniżej publikujemy fragmenty rozporządzeń regulujących zarówno cele edukacji językowej,
jej organizację w placówce, jak i kwalifikacje nauczycieli.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół
(Dz.U. z 2014 r. poz. 803)
㤠2. 1
W roku szkolnym 2014/2015 nie stosuje się podstawy programowej wychowania
przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określonej
w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w §1, w brzmieniu nadanym niniejszym
rozporządzeniem, w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się
językiem obcym nowożytnym.
2. W latach szkolnych 2015/2016 i 2016/2017 podstawę programową wychowania
przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określoną
w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w §1, w brzmieniu nadanym niniejszym
rozporządzeniem, w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się
4
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 r.
poz.400).
|Strona
4
językiem obcym nowożytnym stosuje się do dzieci realizujących obowiązkowe roczne
przygotowanie przedszkolne.
3. W latach szkolnych 2014/2015–2016/2017, w zależności od możliwości organizacyjnych
przedszkola lub innej formy wychowania przedszkolnego,w przypadku:
1) przedszkola oraz prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego innej formy
wychowania przedszkolnego – dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej, po uzyskaniu
opinii rady pedagogicznej oraz za zgodą organu prowadzącego,
2) innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej przez osobę prawną niebędącą
jednostką samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną – osoba kierująca inną formą
wychowania przedszkolnego, za zgodą organu prowadzącego – może postanowić
o stosowaniu podstawy programowej wychowania przedszkolnego, określonej
w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym
rozporządzeniem, w zakresie dotyczącym przygotowania dzieci do posługiwania się
językiem obcym nowożytnym, do wszystkich albo niektórych oddziałów w przedszkolu lub do
wszystkich dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego w innej formie wychowania
przedszkolnego, z uwzględnieniem ust.2.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do środków umożliwiających dzieciom
z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku
rocznego przygotowania przedszkolnego.
§ 3. W latach szkolnych 2014/2015 i 2015/2016 podstawę programową wychowania
przedszkolnego dla przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego, określoną
w załączniku nr 1 do rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym
rozporządzeniem, stosuje się także do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.
Przepisy § 2 stosuje się odpowiednio. ”
Załącznik nr 1 do ROZPORZĄDZENIA MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30
maja 2014 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół (Dz. U. z 2014 r. poz. 803)
„Celem wychowania przedszkolnego jest:
[…]
11) przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez
rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej
motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych, a w przypadku
dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - rozwijanie
świadomości istnienia odmienności językowej i kulturowej.”
[…]
Cele te są realizowane we wszystkich obszarach działalności edukacyjnej przedszkola oraz
innej formy wychowania przedszkolnego. W każdym z obszarów podane są umiejętności
i wiadomości, którymi dzieci kończące wychowanie przedszkolne powinny się wykazać.
|Strona
5
Aby osiągnąć cele wychowania przedszkolnego, należy wspomagać rozwój, wychowywać
i kształcić dzieci w następujących obszarach:
[…]
16. Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym.
Dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
1) uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych,
teatralnych;
2) rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie;
3) powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie;
4) rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane
np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami.
[…]
Zalecane warunki i sposób realizacji
[...]
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno być
włączone w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego
i powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy. Należy stworzyć warunki
umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia
codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo
prostych poleceń w języku obcym nowożytnym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną
lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączenie do zajęć rymowanek, prostych
wierszyków, piosenek, materiałów audiowizualnych w języku obcym.
Dokonując wyboru języka obcego nowożytnego, do posługiwania się którym będą
przygotowywane dzieci uczęszczające do przedszkola lub innej formy wychowania
przedszkolnego, należy brać pod uwagę, jaki język obcy nowożytny jest nauczany
w szkołach podstawowych na terenie danej gminy.”
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 12 marca 2009 r.
w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia
szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego
wykształcenia
lub
ukończonego
zakładu
kształcenia
nauczycieli
(Dz. U. z 2009 r. poz. 400)
„§ 11.2. Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach, szkołach i placówkach,
o których mowa w § 2 ust. 1, § 3, 4 i 9, z wyjątkiem nauczycielskich kolegiów języków
obcych, posiada osoba, która:
1) ma kwalifikacje określone w ust. 1 (studia magisterskie na kierunku filologia
w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego języka
obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub studia wyższe w kraju, w którym
językiem urzędowym jest dany język obcy oraz posiada przygotowanie pedagogiczne –
przyp. red.) lub
2) ukończyła studia pierwszego stopnia:
a) na kierunku filologia w specjalności danego języka obcego oraz posiada przygotowanie
pedagogiczne lub
b) w specjalności danego języka obcego lub lingwistyki stosowanej w zakresie danego
języka obcego oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
|Strona
6
3) ukończyła nauczycielskie kolegium języków obcych w specjalności
odpowiadającej
danemu językowi obcemu, lub
4) ukończyła studia wyższe na dowolnym kierunku (specjalności) i legitymuje się:
a) świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego
stopnia II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, lub
b) świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym,
o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.
3. Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach, szkołach podstawowych
i placówkach, o których mowa w § 4 ust. 1, posiada również osoba, która:
1) ukończyła zakład kształcenia nauczycieli w dowolnej specjalności oraz legitymuje się:
a) świadectwem złożenia państwowego nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego
stopnia I lub II, o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, lub
b) świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu zaawansowanym lub biegłym,
o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne
lub
2) legitymuje się świadectwem dojrzałości i świadectwem złożenia państwowego
nauczycielskiego egzaminu z danego języka obcego stopnia I lub II, o którym mowa
w załączniku do rozporządzenia.
4. Kwalifikacje do nauczania języków obcych w przedszkolach i klasach I—III szkół
podstawowych posiada również osoba, która ma kwalifikacje do pracy w przedszkolach lub
klasach I—III szkół podstawowych określone w § 4 ust. 1 lub 2, a ponadto legitymuje się
świadectwem znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym,
o którym mowa w załączniku do rozporządzenia, i która ukończyła studia podyplomowe lub
kurs kwalifikacyjny w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego.”
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 6 sierpnia 2014 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia
nauczycieli
(Dz. U. z 2014 r. poz. 1084)
„§ 1. W rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie
szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków,
w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub
ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2013 r. poz. 1207) po § 28 dodaje się
§ 28a w brzmieniu:
„§ 28a. Do dnia 31 sierpnia 2020 r. kwalifikacje do nauczania języków obcych
w przedszkolach posiada również osoba, która ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska
nauczyciela w przedszkolach określone w § 4 ust. 1 lub 2 oraz legitymuje się świadectwem
znajomości danego języka obcego w stopniu co najmniej podstawowym, o którym mowa
w załączniku do rozporządzenia.”.”
|Strona
7
II
Diagnoza stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania
przedszkolnego wymaganych do nauczania języka
obcego nowożytnego. Raport.
Tytuł badania:
Diagnoza potrzeb nauczycieli wychowania przedszkolnego w zakresie uzupełnienia
kwalifikacji wymaganych do prowadzenia w placówkach zajęć z języka obcego
nowożytnego.
Cel badania:
Diagnoza deklarowanego stanu kwalifikacji nauczycieli wychowania przedszkolnego
wymaganych do prowadzenia zajęć z języka obcego nowożytnego.
Metoda/technika/narzędzie badawcze:
Elektroniczna ankieta diagnostyczna dostępna na www.ankiety.edukacja.warszawa.pl
Badana grupa:
Instytucjonalnie: publiczne placówki prowadzące wychowanie przedszkolne, tj. przedszkola
oraz szkoły podstawowe prowadzące oddziały przedszkolne, dla których organem
prowadzącym jest m.st. Warszawa
Indywidualnie: nauczyciele wychowania przedszkolnego zatrudnieni w ww. placówkach
na podstawie Karty Nauczyciela.
Harmonogram:
13-20 marca 2015 r. – udostępnienie ankiety na stronie www.ankiety.edukacja.warszawa.pl
20-23 marca 2015 r. – potwierdzenie kompletności danych przez Wydziały Oświaty
i Wychowania w dzielnicach
24 marca 2015 r., godz.12.00 – 25 marca 2015 r., godz.12.00 – ponowne udostępnienie
ankiety dla placówek, które nie wzięły udziału w badaniu we wskazanym wyżej terminie
UWAGA: Ze względu na ograniczoną możliwość predykcji w zakresie tworzenia oddziałów
przedszkolnych w kolejnych latach szkolnych, w badaniu udział wzięły tylko te szkoły
podstawowe, w których oddziały przedszkolne zorganizowane zostaną w roku szkolnym
2015/2016.
W badaniu udział wzięło 470 placówek, z czego:
- 327 przedszkoli, co stanowi 97% wszystkich przedszkoli;
W badaniu udziału nie wzięły przedszkola specjalne.
- 143 szkoły podstawowe, co stanowi 66% wszystkich szkół podstawowych.
Należy sądzić, – w oparciu o korespondencję mailową prowadzoną z WOW w dzielnicach –
że szkoły podstawowe, które nie wzięły udziału w badaniu są to szkoły, które w roku
szkolnym 2015/2016 nie będą prowadziły oddziałów przedszkolnych.
|Strona
8
I Nauczyciele posiadający
na poziomie B2
certyfikat
potwierdzający
znajomość
języka
W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 122 placówkach
146 nauczycieli deklaruje posiadanie certyfikatu potwierdzającego znajomość języka
na poziomie B2.
1. Liczba nauczycieli deklarujących posiadanie pełnych kwalifikacji, tj.:
a. certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2,
b. przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 68 placówkach - 72 nauczycieli, w tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
57
11
68
Liczba nauczycieli
61*
11
72
* W 4 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających pełne kwalifikacje.
W 55 (z 68) placówkach języka angielskiego naucza 57 (z 72) nauczycieli.
Są to:
- 44 przedszkola – 1 nauczyciel,
- 2 przedszkola – 2 nauczycieli,
- 9 szkół podstawowych – 1 nauczyciel.
Oznacza to, że w 13 placówkach wykwalifikowana kadra nie naucza języka angielskiego,
pomimo posiadania kwalifikacji.
Jest to:
- 11 przedszkoli,
- 2 szkoły podstawowe.
Rekomendacje do doskonalenia
Grupa nauczycieli niewymagająca doskonalenia w przedmiotowym zakresie.
2. Liczba nauczycieli deklarujących posiadanie certyfikatu potwierdzającego znajomość
języka
na
poziomie
B2,
nieposiadających
przygotowania
metodycznego
(kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 54 placówkach - 63 nauczycieli, w tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
44
10
54
Liczba nauczycieli
52*
11**
63
*W 6 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
**W jednej szkole podstawowej zatrudnionych jest 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
Rekomendacje do doskonalenia:
63 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie przygotowania metodycznego.
|Strona
9
Dodatkowo, wśród 68 placówek, wskazanych w pkt. 1, w 8 placówkach zatrudnionych jest
11 nauczycieli posiadających certyfikat B2, a nieposiadających przygotowania
metodycznego.
Jest to grupa, która stanowi dodatkową, potencjalną kadrę „językowców” w tych placówkach
i może zostać objęta doskonaleniem w przedmiotowym zakresie.
Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE:
74 nauczycieli posiadających certyfikat B2 potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie
przygotowania metodycznego.
II Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie B2, nieposiadający
certyfikatu
W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 107 placówkach
149 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
3. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B2,
nieposiadających certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2,
posiadających przygotowanie metodyczne (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 22 placówkach - 25 nauczycieli, tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
21
1
22
Liczba nauczycieli
24*
1
25
* W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 12 (z 22) placówkach języka angielskiego naucza 15 (z 25) nauczycieli.
We wszystkich 12 przypadkach są to przedszkola.
Rekomendacje do doskonalenia:
25 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
4. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B2,
nieposiadających certyfikatu potwierdzającego znajomość języka na poziomie B2,
nieposiadający przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 85 placówkach - 119 nauczycieli, tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
75
10
85
Liczba nauczycieli
106*
13*
119
* W 12 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
| S t r o n a 10
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 7 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
**W 3 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 11 (z 85) placówkach języka angielskiego naucza 11 (z 119) nauczycieli.
Jest to:
- 10 przedszkoli – 1 nauczycieli,
- 1 szkoła podstawowa – 1 nauczyciel.
Rekomendacje do doskonalenia:
119 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2,
- kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka
obcego (przygotowanie metodyczne).
Dodatkowo wśród, wskazanych w pkt. 3, 22 placówkach w 4 placówkach zatrudnionych
jest 5 nauczycieli nieposiadających certyfikatu B2 oraz nieposiadających przygotowania
metodycznego.
Jest to grupa, która stanowi dodatkową, potencjalną kadrę „językowców” w tych placówkach
i może zostać objęta doskonaleniem w przedmiotowym zakresie.
Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE:
149 nauczycieli (25+119+5) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
124 nauczycieli (119+5) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka
obcego (przygotowanie metodyczne).
Zbiorczo część I i II
Stan deklarowanych kwalifikacji
certyfikat
posiada
nie posiada
RAZEM
przygotowanie metodyczne
posiada
nie posiada
72
74 (63+11)
25
124 (119+5)
97
198
RAZEM
146
149
Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE:
149 nauczycieli (124+25) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania certyfikatu potwierdzającego znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
198 nauczycieli (124+74) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- przygotowania metodycznego (kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
| S t r o n a 11
III Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie B1
W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 149 placówkach
264 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego poziomie B1.
5. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B1,
nieposiadający przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 143 placówkach - 255 nauczycieli, tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
125
18
143
Liczba nauczycieli
231*
24**
255
* W 31 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W
W
W
W
W
** W
9 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
8 przedszkolach zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
4 przedszkolach zatrudnionych jest po 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
2 przedszkolach zatrudnionych jest po 6 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
1 przedszkolu zatrudnionych jest 8 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
4 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 9 (ze 143) placówkach języka angielskiego naucza 10 (z 255) nauczycieli.
Jest to:
- 8 przedszkoli – 7 x 1 nauczycieli + 1 x 1 nauczyciel
- 1 szkoła podstawowa – 1 nauczyciel.
Rekomendacje do doskonalenia:
255 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania poziomu umiejętności na poziomie B1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego
znajomość języka angielskiego na poziomie B2,
- kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka
obcego (przygotowanie metodyczne).
6. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie B1,
posiadający przygotowanie metodyczne (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 6 placówkach - 6 nauczycieli, tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
2
4
6
Liczba nauczycieli
2
4
6
W 1 (z 6) placówce języka angielskiego naucza 1 (z 6) nauczycieli. Jest to przedszkole.
Rekomendacje do doskonalenia:
6 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
| S t r o n a 12
- uzyskania poziomu umiejętności na poziomie B1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego
znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
Wśród ww. 6 placówkach, w 3 placówkach zatrudnionych jest 3 nauczycieli
nieposiadających przygotowania metodycznego.
Jest to grupa, która stanowi dodatkową, potencjalną kadrę „językowców” w tych placówkach
i wg drugiego priorytetu może zostać objęta doskonaleniem w przedmiotowym zakresie.
Rekomendacje do doskonalenia - ŁĄCZNIE:
264 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania poziomu umiejętności na poziomie B1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego
znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
258 nauczycieli (255+3) potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka
obcego (przygotowanie metodyczne).
IV Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie A2
W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne 374 nauczycieli
deklaruje znajomość języka angielskiego poziomie A2.
Wśród tej grupy nauczycieli nie ma nauczycieli posiadających przygotowanie
metodyczne.
7. Liczba nauczycieli deklarujących znajomość języka angielskiego na poziomie A2,
nieposiadający przygotowania metodycznego (kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe
z zakresu wczesnego nauczania języka obcego).
Łącznie: w 153 placówkach - 374 nauczycieli, tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
137
16
153
Liczba nauczycieli
353*
21**
374
* W 33 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 26 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 11 przedszkolach zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 5 przedszkolach zatrudnionych jest po 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 5 przedszkolach zatrudnionych jest po 6 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 7 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 8 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 9 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 10 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 13 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
** W 3 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 7 (z 153) placówkach języka angielskiego
We wszystkich przypadkach są to przedszkola.
naucza
7
(z
374)
nauczycieli.
| S t r o n a 13
Rekomendacje do doskonalenia:
374 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania poziomu umiejętności na poziomie A2-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego
znajomość języka angielskiego na poziomie B2,
- kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka
obcego (przygotowanie metodyczne).
V Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie A1
W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne w 209 placówkach
732 nauczycieli deklaruje znajomość języka angielskiego poziomie A1.
Łącznie: w 209 placówkach - 732 nauczycieli, tym:
Przedszkola
Szkoły podstawowe
RAZEM
Liczba placówek
175
34
209
Liczba nauczycieli
645*
87**
732
* W 43 przedszkolach zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 28 przedszkolach zatrudnionych jest po 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 20 przedszkolach zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 15 przedszkolach zatrudnionych jest po 5 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 8 przedszkolach zatrudnionych jest po 6 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 6 przedszkolach zatrudnionych jest po 7 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 8 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 4 przedszkolach zatrudnionych jest po 9 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 2 przedszkolach zatrudnionych jest po 10 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 3 przedszkolach zatrudnionych jest po 11 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 13 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 2 przedszkolach zatrudnionych jest po 15 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 17 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 przedszkolu zatrudnionych jest 19 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
** W 8 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 2 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 3 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 2 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 4 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 2 szkołach podstawowych zatrudnionych jest po 9 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 10 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
W 1 szkole podstawowej zatrudnionych jest 13 nauczycieli posiadających ww. kwalifikacje.
Spośród 732 nauczycieli 10 posiada przygotowanie metodyczne i są to nauczyciele
zatrudnieni w 2 placówkach, przy czym:
- w 1 przedszkolu 2 nauczycieli z 2 deklarujących znajomość języka na poziomie A1,
- w 1 przedszkolu 8 nauczycieli z 10 deklarujących znajomość języka na poziomie A1.
W 3 (z 209) placówkach języka angielskiego naucza 3 (z 732) nauczycieli.
Rekomendacje do doskonalenia:
732 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- uzyskania poziomu umiejętności na poziomie A1-B2 oraz certyfikatu potwierdzającego
znajomość języka angielskiego na poziomie B2.
722 nauczycieli potrzebuje uzupełnienia kwalifikacji w zakresie:
- kursu kwalifikacyjnego/studiów podyplomowych z zakresu wczesnego nauczania języka
obcego (przygotowanie metodyczne).
| S t r o n a 14
VI Nauczyciele deklarujący znajomość języka na poziomie A0
W warszawskich placówkach prowadzących wychowanie przedszkolne 1099 nauczycieli
(co stanowi ok. 40 % nauczycieli wychowania przedszkolnego objętych diagnozą) deklaruje
znajomość języka angielskiego na poziomie A0, czyli brak znajomości języka angielskiego.
| S t r o n a 15
II
Standard Metodyczny
Opracowanie - WCIES
1. Założenia
Warszawski
Model
Przygotowania
Językowego
Obcych
w
Wychowaniu
Przedszkolnym, w odniesieniu do tez zawartych w Ocenie Skutków Regulacji
rozporządzenia MEN zmieniającego z 30 maja 2014 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,
opiera się na modelu powiązania treści zajęć ogólnorozwojowych z nauczaniem języka
obcego, zbieżnego z koncepcjami CLIL5.
W uzasadnieniu, w Ocenie Skutków Regulacji rozporządzenia, zwraca się uwagę na aspekt
dwujęzyczności wskazując zalety dwujęzyczności, także w odniesieniu do przykładów
europejskich
pokazujących
taką
faktyczną
dwujęzyczność
w
przedszkolu.
Są to przykłady z Hiszpanii i niemieckojęzycznej Belgii. Warto jednak zauważyć, że w obu
wymienionych przypadkach taka dwujęzyczność ma charakter naturalny, niewymuszony
i wynikający z wielojęzyczności tych krajów. Analogiczne wzorce istnieją w środowiskach
bilingwalnych czy wielojęzycznych, zwłaszcza imigranckich w wielu miejscach w Europie.
W Polsce sytuacja jest odmienna, obowiązuje jeden język. Tym niemniej edukacja polska
wypracowuje własne wzorce dwujęzyczności. Programy CLIL pojawiają się w coraz
większym zakresie w szkolnictwie na etapie III i IV. Na etapie I i II powstają próby
wprowadzania dwujęzyczności, przede wszystkim w szkolnictwie niepublicznym, co wynika
ze zwiększonej siatki godzinowej w tych szkołach, potrzeb rodziców i ich oczekiwaniem
wprowadzenia takich programów.
Model zakłada – jako optymalne – nauczanie języka obcego w systemie dualnym
angażującym w nauczanie języka obcego zarówno nauczyciela prowadzącego zajęcia
językowe, jak i nauczyciela-wychowawcę grupy. W takim systemie treści nauczane podczas
zajęć językowych i zajęć dydaktyczno-wychowawczych są spójne tematycznie,
co w praktyce oznacza, że treści realizowane danego dnia w trakcie zajęć językowych
korespondują z przewodnim tematem dnia i tygodnia realizowanym na zajęciach
dydaktyczno-wychowawczych, ale także w czasie przeznaczonym na zabawę czy czynności
samoobsługowe. Zakładamy, że nauczyciele języka angielskiego, planując swoje zajęcia
w danej grupie, uwzględnią treści realizowane w danym momencie na zajęciach
ogólnorozwojowych, np. w temacie miesiąca czy tygodnia. Model zakłada zatem ścisłą
współpracę nauczyciela języka obcego i nauczyciel-wychowawca tak, by na bieżąco
dostosowywać odpowiednio treści i metody pracy.
System dualny zwiększa efektywność nauczania języka obcego dzięki utrwalaniu słownictwa
w naturalny sposób wplecionego we wszystkie aktywności dzieci i nauczyciela.
Ważne jest, by proces nabywania kompetencji w zakresie języka obcego wzmacniany był
przez nabyte kompetencje ogólne, w tym kompetencje w języku polskim. Mając na uwadze
5
Zintegrowane nauczanie przedmiotowo-językowe (Content and Language Integrated Learning)
| S t r o n a 16
fakt, że kompetencje językowe w języku rodzimym L1 transferowane są na nowy język L2
warto szczególnie dbać o poziom rozwoju mowy ojczystej.
Korzyści
Doświadczenia z nauczania małych dzieci są przedmiotem obserwacji przede wszystkim
nauczycieli i rodziców, dopiero później rezultatem badań naukowych.6 Refleksje autorów
niniejszego Standardu wynikają między innymi z doświadczenia pracy w polskich szkołach
zagranicznych - obserwacji uczniów polskiego pochodzenia uczących się w szkołach
anglojęzycznych. Język obcy – język kraju pobytu – w przypadku małych dzieci był
nabywany natychmiastowo. Wystarczały dwa, trzy miesiące, żeby dziecko wszystko
rozumiało i potrafiło wszystko wyartykułować w języku pierwszym i drugim na jednym
poziomie. Takie warunki uczenia są praktycznie nieosiągalne dla dzieci uczących się języka
jako obcego w polskim przedszkolu, czy polskiej szkole. Dzieci, będąc w nowym kraju,
nabywają kompetencji językowych w otoczeniu użytkowników rodzimych języka, i nie jest to
nauka, a sposób funkcjonowania. Nie ma tutaj większego znaczenia środowisko
rodzicielskie, status rodziców, fakt, czy są oni wykształceni czy nie. Żadne dziecko nie może
nie nauczyć się języka. Wszystkie zdobywają kompetencje językowe. Nawet uczniowie,
którzy napotykają bariery edukacyjne z niektórych, czy wszystkich przedmiotów szkolnych –
język poznają. Stopień znajomości języka wykracza poza jakąkolwiek znajomość
wyniesioną z klasycznych lekcji w szkole.
Jednocześnie, paradoksalnie, znajomość języka obcego wzmacnia umiejętności związane
z językiem ojczystym. Z obserwacji autorów wynika, że najlepsze wyniki edukacyjne, nie
tylko z nauki języka, osiągają ci uczniowie, którzy edukowali się w obu systemach
edukacyjnych: lokalnym i polskim. Edukacja w szkole lokalnej sprzyja edukacji w systemie
obcym.
Czy te doświadczenia można przenieść na edukacje językową w polskim przedszkolu
w Polsce? Według badań M. Szpotowicz7 wzrost umiejętności czytania i pisania w obcym
języku towarzyszy wzrostowi tych samych umiejętności nabywanych na lekcjach języka
ojczystego. Dzieci we wczesnej edukacji rozwijają przede wszystkim umiejętność
rozumienia i formułowania ograniczonych wypowiedzi. Z tego względu tak ważny jest
poziom przygotowania nauczyciela, zapewniający odpowiednią jakość języka mówionego.
Wyzwania
Wczesnemu nauczaniu języków obcych towarzyszy wiele obaw. Podkreśla się, że nauka
języka obcego organizowana od najmłodszych lat zapewnia jego opanowanie. Potwierdzają
to doświadczenia przedstawione w raporcie Komisji Europejskiej Foreign Languages
in Primary and Pre-School Education: Context and Outcomes (2008), opublikowanym przez
Centre for Information on Language Teaching and Research (CILT). Wnioski z badań są
takie, że wczesna nauka języka obcego ma pozytywny wpływ na uczniów w zakresie
umiejętności językowych, postaw w stosunku do innych języków i kultur oraz pewności
siebie.8
6
M. Szpotowicz, raport ELLiE, Early Language Learning in Europe, Wielka Brytania 2012.
ibidem
8
za: M. Kotarba-Kańczugowska: Dynamika wczesnej nauki języków obcych czyli o tym, co się dzieje na styku
przedszkola ze szkołą podstawową w: Języki Obce w Szkole nr 1/2013. Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji,
Warszawa 2013
7
| S t r o n a 17
Jednakże zauważono, że wczesne rozpoczęcie nauki języka obcego – samo w sobie – nie
gwarantuje lepszych wyników, niż późniejsze nauczanie9. Wczesne nauczanie języków
obcych – na co zwraca się m.in. uwagę w raporcie ELLiE10 – powinno bowiem uwzględniać
następujące warunki:
- psychologiczne – możliwości umysłowe dzieci, w tym rozwój mowy (możliwości
artykulacyjne, poziom komunikowania się itp.);
- pedagogiczne – wyznaczniki metodyki wczesnego nauczania języków obcych, w tym
model teleologiczno-programowy, strukturalny oraz metodyczno-medialny nauczania
języków obcych w przedszkolach i klasach I-III;
- organizacyjne – częstotliwość zajęć z dziećmi, konteksty sytuacyjne, starannie dobrane
środki kształcenia, dostosowane do możliwości poznawczych uczniów.
Jeśli proces kształcenia językowego w przedszkolu i w klasach I-III jest wdrażany bez
należytej dbałości o wymienione warunki, to efekty tak prowadzonego nauczania mogą być
odwrotne do zamierzonych.
Z badań nad kontekstami społecznymi i potencjalnymi rezultatami uczenia się języka
obcego wynika, że podczas klasycznych lekcji z języka obcego wielu uczącym się nie udaje
się osiągnąć znacznej funkcjonalnej biegłości ustnej w języku obcym, przy wysokiej
biegłości w czytaniu i pisaniu (Ellis 1994). Potwierdzają to dane zebrane w ramach
pilotażowych badań prowadzonych w szkołach w Wiedniu.11
2. Treści nauczania. Powiązania treści wychowania ogólnego
z treściami nauczania języka obcego.
W odniesieniu do powyższego założeń opisanych w ramce w części 1. edukacja w zakresie
języka obcego w wychowaniu przedszkolnym, której celem ma być przygotowanie dzieci do
uczenia się języka wpisuje się w realizację pozostałych celów wychowania przedszkolnego12,
tj.:
1) wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowaniu czynności intelektualnych
potrzebnych im w codziennych sytuacjach i dalszej edukacji;
2) budowanie systemu wartości, w tym wychowywania dzieci tak, żeby lepiej orientowały się
w tym, co jest dobre, a co złe;
3) kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia
sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów
i porażek;
4) rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach
z dziećmi i dorosłymi;
5) stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci
o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych;
9
Fachman 1975:245-253; Snow 1978: 1114-1128
raport ELLiE, op. cit.
11
M. Kotarba-Kańczugowska, op. cit.
12
za: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkół (Dz. U z 2014 r., poz. 803).
10
| S t r o n a 18
6) troska o zdrowie dzieci, ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa
w zabawach i grach sportowych;
7) budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz
rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych;
8) wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności
wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne;
9) kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej
i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej;
10) zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości,
aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są
ważne w edukacji szkolnej.
Jako konsekwencja powyższego, także w efekty kształcenia opisane przez Ustawodawcę
w piętnastu obszarach wychowania, wspomagania rozwoju i kształcenia dzieci w wieku
przedszkolnym, wpisują się treści nauczania języka obcego.
Są to:
1) Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi
i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych.
2) Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych.
Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku.
3) Wspomaganie rozwoju mowy dzieci.
4) Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu
i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.
5) Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.
6) Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne i innych.
7) Wychowanie przez sztukę – dziecko widzem i aktorem.
8) Wychowanie przez sztukę – muzyka i śpiew, pląsy i taniec.
9) Wychowanie przez sztukę – różne formy plastyczne.
10) Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie
zainteresowań technicznych.
11) Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu
zagrożeń.
12) Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.
13) Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.
14) Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.
15) Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.
Należy mieć na względzie, że efekty kształcenia osiągane przez 5-latka stojącego na progu
szkoły podstawowej, np. w obszarze 3. - wspomaganie rozwoju mowy dzieci, w zakresie
posługiwania się językiem polskim będą różniły się od efektów w zakresie posługiwania się
językiem obcym. Niemniej jednak treści realizowane na zajęciach językowych mogą wpisać
się w ww. obszar.
| S t r o n a 19
W odniesieniu do powyższego, w ramach Warszawskiego Modelu Przygotowania
Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym, proponuje się następujące powiązania treści
nauczania języka obcego, w tym zakresy tematyczne, kategorie gramatyczne i części mowy
oraz sytuacje i funkcje komunikacyjne, z treściami ogólnorozwojowymi:
1) Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi
i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.
Przykłady:
• Wprowadzenie poleceń.
• Wskazywanie form grzecznościowych oraz koleżeńskich.
• Wykorzystanie zabaw na lekcji wraz z kształtowaniem umiejętności pracy
w grupie.
2) Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych.
Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku.
Przykłady:
• Wprowadzenie poleceń.
• Wprowadzenie rutynowych aktywności (np. na koniec zajęć na hasło nauczyciela
dzieci sprzątają swoje miejsce pracy).
3) Wspomaganie rozwoju mowy dzieci.
Przykłady:
• Śpiewanie piosenek oraz wierszyków.
• Zachęcanie do stosowanie nauczanych zwrotów przez dziecko.
• Naśladownictwo odgłosów zwierząt.
4) Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują
w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.
Przykłady:
• Łączenie nazw przedmiotów z obrazkami.
• Klasyfikowanie słownictwo (np. grupa zwierząt, grupa roślin).
• Układanie historyjek obrazkowych.
5) Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.
Przykłady:
• Znajomość zdrowych produktów żywnościowych.
• Wykorzystanie zabaw ruchowych na lekcji.
6) Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.
Przykłady:
• Znajomość zasady bezpieczeństwa w i poza przedszkolem.
• Znajomość i respektowanie zasad zabaw.
7) Wychowanie przez sztukę - dziecko widzem i aktorem.
Przykłady:
• Tworzenie przedstawień z wykorzystaniem prostych zwrotów w języku angielskim,
wierszyków, czy piosenek.
• Korzystanie z historyjek angażujących dzieci (np. ruchowo).
8) Wychowanie przez sztukę - muzyka i śpiew, pląsy i taniec.
Przykłady:
• Nauczanie prostych piosenek z wykorzystaniem gestów.
• Ćwiczenia rytmiczne.
• Wykorzystanie ruchu dla oddanie treści historyjki.
| S t r o n a 20
9) Wychowanie przez sztukę - różne formy plastyczne.
Przykłady:
• Tworzenie prac w różnych technikach plastycznych.
10) Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie
zainteresowań technicznych.
Przykłady:
• Tworzenie konstrukcji z różnych materiałów (klocków, materiałów przyrodniczych).
• Wykorzystywanie przy zabawach różnych przedmiotów.
• Rozpoznawanie środków transportu.
11) Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu
zagrożeń.
Przykłady:
• Znajomość słownictwa związanego z pogodą i porami roku.
• Dopasowywanie ubrań do odpowiedniej pogody.
12) Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.
Przykłady:
• Nazewnictwo zwierząt i roślin.
13) Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.
Przykłady:
• Nauczanie liczb w języku angielskim.
• Umiejętność opisywania rzeczy względem siebie z użyciem przyimków miejsca.
• Rozpoznawanie kształtów.
14) Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.
Przykłady:
• Czytanie opowiadań w języku angielskim, wspierane obrazkami.
• Nazywanie przedmiotów widocznych na obrazku.
• Odwzorowywanie kształtów.
15) Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.
Przykłady:
• Wprowadzenie słownictwa związanego z rodziną.
• Wprowadzenie informacji o krajach anglojęzycznych (np. piosenki, gry, zabawy).
Materiał wprowadzany podczas zajęć z języka angielskiego powinien służyć jedynie jako
wskazówka do planowania lekcji.
Treść lekcji zależy od nauczyciela i powinna być powiązana z programem realizowanym
w trakcie zajęć ogólnorozwojowych w danej grupie. Powiązanie nauczania języka obcego
z codziennym życiem zwiększa atrakcyjność zajęć językowych dla dzieci, a co za tym idzie
ich efektywność.
Słownictwo powinno być prezentowane w grupach wyrazów lub całych zwrotach, aby ułatwić
przyswajanie języka.
Leksyka powinna być dopasowana do zainteresowań dzieci w danym wieku oraz powinna
być związana z ich codziennym życiem, co zwiększy ich motywację do nauki.
Gramatyka nie powinna być nauczana, a jedynie wplatana w zajęcia oraz wprowadzana
w konkretnych strukturach zdań, bez wyjaśniania zasad.
| S t r o n a 21
Poniżej, w Tabeli 1, zamieszczamy przykłady funkcji językowych, zakresu gramatycznego
i leksykalnego.
Tabela 1 - Funkcje językowe, zakres gramatyczny, zakres leksykalny
Formy grzecznościowe
Informowanie o swoich emocjach
Liczenie
Opisywanie rzeczy i ich położenia względem siebie
Opisywanie świata przyrody
Przykładowe funkcje językowe
Opisywanie umiejętności
Przedstawianie innych osób oraz rzeczy
Przedstawianie się
Przepraszanie
Składanie życzeń
Witanie się
Wybaczanie
Wydawanie i reagowanie na polecenia
Wydawanie i rozumienie poleceń
Wyrażanie stanu posiadania
Wyrażanie swoich upodobań
Wyrażanie swoich zainteresowań
Żegnanie się
Czasownik to be
Czasownik have got
Struktura there is, there are
Czas Present Continuous
Czas Present Simple
Tryb rozkazujący
Przykładowy zakres gramatyczny
Liczba pojedyncza i mnoga rzeczowników
Liczebniki
Przyimki miejsca
Zaimki
Podstawowe zaimki pytające
Przedimki: a, an, the
Bohaterowie bajek
Czynności związane z zabawą i ruchem
Dni tygodnia
Kolory
Kształty
Liczby
Meble
Części ciała
Rodzina
Emocje
Przykładowy zakres leksykalny
Jedzenie i napoje
Miejsca w mieście
Przedmioty wykorzystywanych podczas zabaw
| S t r o n a 22
Symbole świąteczne
Nazwy zabaw
Zawody
Zwierzęta domowe
Pory roku i pogoda
Rośliny
Środki transportu
Ubrania
Zabawki
Zwierzęta
Tabela 2 zawiera odniesienie opisanego w Tabeli 1 zakresu leksykalnego, gramatycznego
oraz funkcji językowych do zdefiniowanych w podstawie programowej obszarów wychowania
przedszkolnego oraz propozycję struktur językowych.
Tabela 2 - Zakres leksykalny, struktury językowe oraz funkcje językowe a obszary
podstawy programowej
Przykładowe Przykładowe zakresy Przykładowe
Sytuacje
i Wiedza,
obszary
tematyczne/
struktury
funkcje
umiejętności,
pracy
leksykalne
językowe
językowe
postawy
edukacyjnej
bycie
Obszar
Ja
Hi, Hello,
witanie się,
grzecznym dla
1,2,15
Good morning żegnanie się,
innych,
liczby 1-10,
How are you?
przedstawianie
wrażliwość na
emocje,
I'm fine.
się,
ubrania
Bye, Goodbye stosowanie
uczucia innych
osób,
What's
your form
name?
grzecznościowy rozumienie
swoich emocji
My name's...
ch,
How old are informowanie o
you?
swoich
I'm...
emocjach
Obszar
4
1,2, Moje przedszkole
Can I go to the
toilet, please?
przedmioty i meble w Where's ....?
sali
What's this?
zabawki,
It's...
przyimki miejsca
This is...
This isn't...
Is it...?
Yes, it is.
No, it isn't.
Have
you
got...?
I've got...
Yes, I have.
rozumienie
poleceń,
nazywanie
rzeczy i ich
położenia
względem
siebie,
wyrażanie stanu
posiadania
postawa
szacunku do
innych osób,
szanowanie
rzeczy
własnych
i
rzeczy
należących do
innych osób
| S t r o n a 23
No, I haven't.
rozumienie
i
reagowanie na
polecenia:
Look at...
Open...
Close...
Pass
me...,please.
Wash
your
hands.
Obszar
2,3,5,6
Części ciała
Stamp
your
feet,
części ciała,
go to …,
przedmioty
sit down,
czynności związane z stand up
ruchem
turn around,
touch your …
Obszar
4,7,8,9
Moje zainteresowania
bohaterowie bajek
rozumienie
i
reagowanie oraz
wydawanie
krótkich poleceń
Do you like...? wyrażanie
Yes, I do.
swoich opinii
No, I don't.
What do you
like?
I like...
I don't like...
Obszar 5, 6, Bawimy się razem
Can you...?
7, 8, 15
I can...
czynności związane z I can't...
zabawą i ruchem,
I’m sorry.
nazwy zabaw,
It’s OK.
przedmioty
wykorzystywane
rozumienie
i
podczas zabawy
reagowanie na
polecenia:
Come here.
Sit down.
In a circe.
Listen to me.
Bring me...
Stop.
Run.
umiejętność
słuchania ze
zrozumieniem
i
poprawnej
artykulacji
krótkich
poleceń
poszanowanie
opinii innych
rozumienie
I rozumienie
wydawanie
potrzeb innych
poleceń,
osób,
przepraszanie,
znajomość
wybaczanie
swoich
umiejętności,
pomaganie
innym
| S t r o n a 24
Obszar
6
1,4, Dbam o swoje zdrowie
jedzenie i napoje
Obszar
11,12
8, Świat wokół mnie
zwierzęta
odgłosy zwierząt
Obszar
10, 13
6, Moja miejscowość
Miejsca w mieście
Środki transportu
Przyimki miejsca
Obszar
4,11,12
Poznaję przyrodę
Kolory
Pory roku i pogoda
Rośliny
Kształty
Obszar 4, 13
Liczę od 1 do 5
Liczby 1-5,
określenia
czynności
występujących
w
rymowance,
określanie
wielkości:
little, big
I'd like...
What
would
you like...?
Can I have...?
Yes, please.
No, thank you.
Yummy
Woof, woof
Meow
Cluck, cluck
formy
grzecznościowe,
wyrażanie
upodobań
znajomość
zdrowych
nawyków
żywieniowych
naśladowanie
dźwięków
wydawanych
przez zwierzęta,
wspólne
powtarzanie
nazw zwierząt i
fragmentów
piosenki
i
wspólne
śpiewanie
docenienie
wartości
wspólnego
śpiewania
It’s…
Where’s…?
Go!
Stop!
On the left..
On the right…
rozumienie
i Kształtowanie
wyrażanie relacji wyobraźni
przestrzennych
przestrzennej i
możliwości
kreowania
przestrzeni
What's this?
It's...
What
colour
is...?
rozumienie
wpływu zjawisk
atmosferycznyc
h na życie ludzi
doświadczanie
oraz
docenianie
świata
przyrody
umiejętność
liczenia 1-5
poznanie
funkcji
matematyczne
j odejmowania
rozumienie
i
reagowanie:
How many...?
Can
you
see...?
1-5
How many…?
Is it …?
| S t r o n a 25
Obszar 7,8,9 Bajka
14
Bohaterowie bajek
Cechy charakteru
emocje
Why don’t you opisywanie
osób, rozumienie
…?
historii
i
jej
Don’t cry.
przesłania
(gdy
I can …
historii
You can…
towarzyszą
ilustracje),
porządkowanie
ilustracji według
odpowiedniej
kolejności,
odwzorowywanie
kształtów według
podanych
szablonów
Let’s …
Can you …
Obszar
15
1,8, Ja i świat
Nazwy
świątecznych
Dni tygodnia
Obszar
1,4,15
Moja rodzina
Rodzina
Zawody
Zwierzęta
Merry
Christmas
symboli Happy Easter
Happy birthday
Who's this?
He's a...
She's ....
What's this?
It's a...
rozumienie
reagowanie:
Point at...
Show...
poznanie
chronologii
wydarzeń,
poprawne
odwzorowywa
no kształtów
rozpoznawanie
kolędy/piosenki
świątecznej
znajomość
tradycji
świątecznych
w
różnych
krajach,
docenianie
tradycji
przedstawianie
innych osób
rozumienie
wartości
rodzinnych,
szacunek dla
innych ludzi i
ich pracy
i
3. Metody i środki dydaktyczne, zalecane warunki realizacji.
Dzieciom trzeba zapewnić kontakt z językiem, gdyż wiele umiejętności i kompetencji rozwija
się już na etapie przedszkolnym. W tym okresie dzieci są gotowe do kontaktu z językiem
obcym. To właśnie kontakt pozwoli na ukształtowanie świadomości, że ludzie rozmawiają
różnymi językami. Aby porozumieć się z nimi trzeba ten inny język/języki znać.
Świadomość językowa będzie kształtować się dzięki porównaniu języka, który jest
w otoczeniu dziecka z językiem obcym, innym. Obcy język może kojarzyć się z innymi
| S t r o n a 26
zwyczajami, tradycjami i elementami kultury. Powstaje świadomość tego, że ludzie różnią się
między sobą, również z powodu języka, którym się posługują. A to może oznaczać otwartość
na te inne obyczaje, kultury, ludzi oraz którzy są ich przedstawicielami.
Środowisko warszawskie zapewnia taki kontakt, nawet na co dzień. W przedszkolach coraz
częściej pojawiają się dzieci z rodzin migrujących i cudzoziemskich, coraz więcej jest dzieci
z mieszanych małżeństw. Kontakt z obcym językiem i obcą kulturą sprzyja uświadomieniu
sobie przez dziecko, że ma własny język i własne otoczenie, własny kraj. Świadomość
językowa, osiągana w sposób budzący zaciekawienie będzie motywowała do poznania
języka obcego. Kreowanie sytuacji przyciągających uwagę dziecka sprzyjać będzie
budowaniu pozytywnej postawy wobec języka i kultury.
Nie istnieje jedna, najlepsza metoda nauczania. Uczący się oraz ich strategie uczenia się są
różne. Dlatego nauczyciel powinien różnicować wprowadzane metody, tak aby odpowiadały
one potrzebom i zainteresowaniom dzieci. Nauczanie powinno odbywać się
z wykorzystaniem metod odpowiednich dla wieku dzieci, tj. przez zabawę. Dzieci powinny
mieć możliwość osłuchania się z językiem obcym. Nauczyciel powinien mówić w języku
obcym w różnych sytuacjach codziennej pracy w klasie, np. wydawać proste polecenia
do gier i zabaw, czytać z dziećmi książki, uczyć piosenek i rymowanek oraz wierszyków.
Podczas wprowadzania nowego materiału nauczyciel powinien wykorzystywać pomoce
wizualne i tak zwane realia do wyjaśniania słownictwa oraz wyrażeń. Istotne są również
ruchy, mimika oraz gesty, gdyż pomagają one zrozumieć wypowiedzi nauczyciela. Zaleca się
wykorzystywanie piosenek, rymowanek czy też metody dramy (tworzenie przedstawień
z uczniami w języku angielskim).
Podsumowując, główne założenia metodyczne zajęć z języka angielskiego w przedszkolu to:
- nauczanie poprzez zabawę,
- różnicowanie metod (np. TPR - Total Physical Response, metoda dramy, metoda
bezpośrednia, metoda audiowizualna),
- brak wyjaśniania zagadnień gramatycznych,
- uczenie całych zwrotów bez wyjaśniania ich elementów składowych,
- częsta zmiana rodzaju aktywności w trakcie każdych zajęć językowych,
- częste powtarzanie materiału,
- przedstawianie materiału w odpowiednim kontekście,
- uwzględnianie możliwości psychoruchowych, rozwojowych dzieci oraz ich zainteresowań,
- korelacja treści nauczania realizowanych podczas zajęć językowych koresponduje
z treściami realizowanymi w ramach zajęć dydaktyczno-wychowawczych, zabawy oraz
czynności opiekuńczo wychowawczych.
Proponowany czas na realizację zajęć z języka obcego, to:
- dla 3 latków - 10 -15 min.
- dla 4 latków - 15-20 min.
- dla 5 latków - 30 min.
Zaproponowane ramy czasowe uwzględniają :
− możliwości percepcji małego dziecka,
− proporcje zagospodarowania czasu przebywania dziecka w przedszkolu, wskazane w
warunkach realizacji podstawy programowej,
| S t r o n a 27
− okres adaptacyjny w przypadku dzieci 3letnich rozpoczynających edukację przedszkolną
(zajęcia z języka obcego powinny rozpocząć się po okresie adaptacji, a więc dopiero od
stycznia),
− specyfikę pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych (możliwości percepcji,
nadruchliwość, brak koncentracji uwagi, opóźniony rozwój mowy, często zaburzony rozwój
mowy w przypadku dzieci ze spektrum autyzmu).
4. Metodyczne wsparcie nauczycieli i dyrektorów
Wsparcie metodyczne warszawscy nauczyciele uzyskują w ramach ststutowych działań
powadzonych przez:
Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń (WCIES)
Centrum jest samorządową placówką doskonalenia nauczycieli, instytucją wiedzy i edukacji,
której zadania wpisują się w hasło „Warszawa – miastem edukacji”. Głównymi celami
działania placówki jest wspieranie warszawskiego środowiska edukacyjnego oraz
podniesienie jakości pracy szkół i placówek oświatowych m.st. Warszawy przez:
• organizowanie i prowadzenie doradztwa metodycznego i nadzór pedagogiczny nad
doradcami, wspieranie nauczycieli i dyrektorów szkół oraz placówek oświatowych w
rozwoju zawodowym i wypełnianiu różnych funkcji w systemie oświaty,
• przygotowanie oferty szkoleniowej i organizacja różnych form wymiany doświadczeń,
• inicjowanie różnorodnych form pracy w szkołach i placówkach oświatowych
• indywidualne konsultacje pedagogiczne.
Pracownicy i doradcy metodyczni WCIES wspierają nauczycieli i dyrektorów i na bieżąco
dostosowują swoją ofertę do potrzeb. WCIES zapewni wsparcie indywidualne i szkolenia
metodyczne dla nauczycieli języka angielskiego przedszkoli oraz tych nauczycieli, którzy
zdecydują się na uzupełnienie kwalifikacji do nauczania języka.
Young Learners Resource Center - Centrum Zasobów Dydaktycznych Języka
Angielskiego (YLRC)
Centrum rozpoczęło działalność w 2006 roku jako pierwsza tego typu placówka
w Polsce. Placówkę powołały: Ambasada Stanów Zjednoczonych w Polsce i Urząd
m. st. Warszawy. Od września 2012 YLRC w Warszawie działa w Warszawskim Centrum
Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Misja
Misją Centrum jest stworzenie poczucia wspólnoty, sense of community wśród nauczycieli
języków obcych, ze szczególnym uwzględnieniem nauczycieli języka angielskiego uczących
w przedszkolach i edukacji wczesnoszkolnej. Celem YLRC jest stworzenie atmosfery
sprzyjającej wymianie doświadczeń, pomysłowemu i niestandardowemu przygotowaniu
zajęć językowych oraz eksperymentowaniu z twórczymi metodami pedagogicznymi.
Oferta
Oferta skierowana jest do nauczycieli uczących w przedszkolu i szkole podstawowej, a także
przyszłych nauczycieli oraz studentów warszawskich uczelni. Poza materiałami
do wypożyczenia Centrum umożliwia bezpłatny udział w szkoleniach metodycznych, które
są okazją do poznania nowych metod nauczania i doskonalenia umiejętności zawodowych.
| S t r o n a 28
Wspierane są innowacje, nieformalne fora wymiany doświadczeń i pomysłów oraz działania,
wynikające z bieżących potrzeb nauczycieli.
Zasoby
Wśród bogatych zasobów Centrum znajdują się big books, literatura dziecięca, materiały
kulturowe, książki metodyczne, karty obrazkowe i wyrazowe, płyty z piosenkami
i rymowankami oraz klocki dydaktyczne. Szczególnym powodzeniem cieszy się wycinarka
wraz z matrycami służącymi tworzeniu różnych kształtów. Dzięki nim można szybko
przygotować pomoce dydaktyczne - wycinanki z papieru, kartonu, folii lub tkaniny, które
nauczyciel może wykorzystać na lekcji na przykład do pokolorowania, obrysowywania,
liczenia, stworzenia gry lub zabawy językowej. Ogromna część zasobów
to pomoce amerykańskie, książki, z jakich uczą się dzieci w szkołach w USA. Cieszą się one
szczególnym powodzeniem wśród nauczycieli i sprawiają, że YLRC w Warszawie jest
placówką szczególną i jedyną, która oferuje nauczycielom tak bogaty zbiór autentycznych
materiałów.
Współpraca
YLRC współpracuje między innymi z Ambasadą USA w Warszawie, Uniwersytetem
Warszawskim, Centrami YLRC w Białymstoku, Lubartowie, Szczecinie, Krakowie i Wrześni,
American Corner w Gdańsku i Radomiu. Dzięki grantom m.st. Warszawy i Departamentu
Stanu USA realizowane są różne projekty edukacyjne. Centrum wspierało metodycznie
realizację projektu dotyczącego włączania uczniów cudzoziemskich do polskiego systemu
edukacji oraz nauczania języka polskiego jako drugiego, wynikiem którego było
wypracowanie nowych innowacyjnych w skali kraju materiałów dla nauczycieli oraz
przeszkolenie około 500 warszawskich nauczycieli. We współpracy z Ambasadą USA, YLRC
w Białymstoku i Lubartowie, American Corner w Gdańsku i Radomiu oraz Instytutem
Głuchoniemych w Warszawie zrealizowano projekt Teaching English and culture through
sign language. Obecnie YLRC wspiera europejski program Comenius Regio Enhancing
Language and Intercultural Competences promujący innowacyjność w nauczaniu języków
obcych oraz nauczaniu re-imigrantów.
Kontakt:
ul. Stara 4 (w Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych
i Szkoleń);
tel. 22 628 01 79 wew. 22; email: www.ylrc.edu.pl; [email protected]
| S t r o n a 29
IV
Standard Organizacyjny
Zgodnie z opisanymi w rozporządzeniu13 zalecanymi warunkami i sposobami realizacji „[…]
przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno być
włączone w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego
i powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy. Należy stworzyć warunki
umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia
codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo
prostych poleceń w języku obcym nowożytnym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną
lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączenie do zajęć rymowanek, prostych
wierszyków, piosenek, materiałów audiowizualnych w języku obcym.”
W Ocenie Skutków Regulacji ww. rozporządzenia zinterpretowano te wymogi w następujący
sposób:
„[…] określa się, aby elementy nauki języka obcego nowożytnego były wplatane
w czynności życia codziennego. Nauka języka obcego nowożytnego powinna odbywać się
w formie zabawy, śpiewania piosenek i recytowania wierszyków powtarzanych
w konkretnych sytuacjach, w wyraźnym powiązaniu z kontekstem, np. wierszyk
o myciu rąk przed obiadem.”
Powyższe przepisy prawa zakładają włączanie treści nauczania z zakresu języka obcego
w proces dydaktyczno-wychowawczy, zabawę oraz czynności opiekuńczo-wychowawcze, co
może być interpretowane jako konieczność posiada przez nauczycieli-wychowawców
znajomości języka obcego.
Z treści rozporządzenia nie wynika jednak, że każdy nauczyciel-wychowawca
zatrudniony w przedszkolu powinien mieć kwalifikacje do nauczania języka obcego.
Świadczą o tym następujące stwierdzenia zawarte w części Zalecane warunki i sposób
realizacji:
[…] Prowadzenie zajęć lub części zajęć z zakresu kształtowania sprawności fizycznej dzieci,
wychowania przez sztukę oraz przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym
nowożytnym można powierzyć innym nauczycielom posiadającym odpowiednie kwalifikacje
określone w przepisach w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli
oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających
wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.”
Taka interpretacja, jak i rozważania na temat dwujęzyczności, poparte przykładami
przedszkoli z Hiszpanii i niemieckojęzycznej części Belgii, gdzie występuje nauczanie
dwujęzyczne, mogły wzbudzić obawy nauczycieli wychowania przedszkolnego, którzy okres
do 31 sierpnia 2020 r. postrzegają jako okres, w którym wszyscy nauczyciele wychowania
przedszkolnego mają na uzupełnienie kwalifikacji.
13
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół (Dz. U z 2014 r., poz. 803).
| S t r o n a 30
Takiego wymogu nie ma w rozporządzeniu. Co więcej, rozporządzenie zostało poddane
konsultacjom ze związkami zawodowymi. W uzasadnieniu i w Ocenie Skutków Regulacji
rozporządzenia14 nie ma informacji, aby związki zawodowe wyraziły sprzeciw wobec
regulacji. Można domniemywać, że taki sprzeciw by wystąpił, gdyby każdy nauczyciel
musiał zdobyć kwalifikacje językowe.
Interpretacja zgodnie, z którą języka obcego nowożytnego będzie mógł nauczać jeden lub
dwóch nauczycieli z grona pedagogicznego, a nie wszyscy nauczyciele, została powtórzona
przez przedstawicielkę Ministerstwa Edukacji Narodowej, podczas konferencji pt. Języki
obce w przedszkolu, zorganizowanej w dniu 13.02.2015 r. przez Fundację Rozwoju
Systemów Edukacji, w następującej wypowiedzi:
„Prowadzenie zajęć lub części zajęć z zakresu przygotowania dzieci do posługiwania się
językiem obcym nowożytnym powierza się jednemu lub dwóm nauczycielom.”15
Przy wyborze języka nauczanego w placówce zaleca się – za rozporządzeniem16 – co
następuje:
„Dokonując wyboru języka obcego nowożytnego, do posługiwania się którym będą
przygotowywane dzieci uczęszczające do przedszkola lub innej formy wychowania
przedszkolnego, należy brać pod uwagę, jaki język obcy nowożytny jest nauczany
w szkołach podstawowych na terenie danej gminy.”
W odniesieniu do ww. przepisów prawa oświatowego przyjąć można trzy
alternatywne warianty realizacji niniejszego prawa, tj. przygotowania dzieci do posługiwania
się językiem obcym nowożytnym w ramach podstawy programowej.
Są to:
WARIANT 1
Nauczyciel-wychowawca*
nauczyciel nauczający języka
angielskiego
czas trwania
w toku pracy
wychowawczej
dydaktyczno-
Inny nauczyciel/e * zatrudniony
w placówce wyznaczony do
prowadzenia zajęć językowych
WARIANT 2
nauczyciel nauczający języka
angielskiego
czas trwania
Nauczyciel-wychowawca*
Inny nauczyciel/e * zatrudniony
w placówce wyznaczony do
prowadzenia zajęć językowych
14
15
nie określono przepisami prawa
ibidem
relacja z konferencji na stronach internetowych organizatora FRSE www.frse.org.pl
16
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych
typach szkół (Dz. U z 2014 r., poz. 803).
| S t r o n a 31
WARIANT 3
nauczyciel nauczający języka
angielskiego
Nauczyciel-wychowawca*
Inny nauczyciel* zatrudniony w
placówce
wyznaczony
do
prowadzenia zajęć językowych
17
* posiadający - określone rozporządzeniem
czas trwania
w toku pracy
wychowawczej
dydaktyczno-
nie określono przepisami prawa
- pełne kwalifikacje
Warszawski Model Przygotowania Językowego w Wychowaniu Przedszkolnym,
uwzględniając realizację podstawy programowej we wszystkich wymienionych w niej
obszarach oraz zgodnie z zaleceniami dotyczącymi proporcji zagospodarowania czasu
przebywania dziecka w placówce, proponuje przeznaczyć ok. 60 min tygodniowo na oddział
na realizację przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym.
Sposób realizacji podstawy programowej w zakresie języka obcego, w tym przydziału godzin
nauczycielom pozostaje do decyzji dyrektora placówki.
Decyzje organizacyjne zależą od wielu czynników, które należy wziąć pod uwagę.
Wśród nich znajduje się:
1/ liczba oddziałów,
2/ struktura wiekowa oddziałów (grupy homogeniczne lub zróżnicowane ze względu na
wiek),
3/ liczba nauczycieli,
4/ stan kwalifikacji nauczycieli.
Mając na względzie zróżnicowanie placówek ze względu na ww. czynniki, kwestii
organizacyjny, poza tygodniowym wymiarem czasu, na tym etapie wdrożenia zmian
w prawie – niniejszy Model nie rozstrzyga.
17
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 6 sierpnia 2014 r. w sprawie szczegółowych
kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r. poz.
1084).
| S t r o n a 32
V
Standard Doskonalenia Nauczycieli
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz
kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014 r., poz. 803)
wprowadziło do podstawy programowej wychowania przedszkolnego obowiązek
przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym.
Powyższa zmiana w podstawie programowej implikuje wprowadzenie do Rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 sierpnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków,
w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub
ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2014 r., poz. 1084), przepisu
wprowadzającego okres przejściowy (do 31 sierpnia 2020 r.) przeznaczony na uzupełnienie
kwalifikacji pozwalających realizować podstawę programową wychowania przedszkolnego
w zakresie przygotowania dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym.
Zgodnie z ww. rozporządzeniem pełne kwalifikacje do przygotowania dzieci do posługiwania
się językiem obcym nowożytnym w wychowaniu przedszkolnym posiada nauczyciel
wychowania przedszkolnego (lub edukacji wczesnoszkolnej), który posiada potwierdzoną
certyfikatem znajomość języka angielskiego na poziomie B2 oraz ukończone studia
podyplomowe lub kurs kwalifikacyjny z zakresu wczesnego nauczania języka angielskiego.
W oparciu o dane z diagnozy (cz. II Modelu) w ramach Warszawskiego Model Nauczania
Języka Obcego w Wychowania Przedszkolnego opracowano Standard Doskonalenia
Nauczycieli uwzględniający:
- ścieżki doskonalenia i dokształcania nauczycieli
- finansowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli
| S t r o n a 33
1. Ścieżki doskonalenia i dokształcania nauczycieli
Ścieżki doskonalenia i dokształcania zakładają uzyskanie przez nauczyciela pełnych
kwalifikacji do nauczania języka obcego w wychowaniu przedszkolnym i – w zależności od
poziomu kwalifikacji – uwzględniają dwa równoległe komponenty kwalifikacyjne, tj.:
- kurs kwalifikacyjny/studia podyplomowe z wczesnego nauczania języka obcego,
- kurs językowy zakończony uzyskaniem certyfikatu potwierdzającego znajomość języka
obcego na – wymaganym rozporządzeniem18 – poziomie B2.
Opracowane ścieżki uwzględniają wyjściowy poziom posiadanych kwalifikacji nauczycieli.
W założeniach Modelu, za organizację kursów kwalifikacyjnych z zakresu wczesnego
nauczania języka obcego odpowiedzialny jest WCIES, za kursy językowe - Biuro Edukacji
Urzędu m.st. Warszawy.
18
ibidem
| S t r o n a 34
2. Finansowanie doskonalenia i dokształcania nauczycieli
Finansowanie doskonalenia i dokształcania w ramach Modelu odbywało się będzie na
zasadach określonych w:
- Uchwale nr V/88/2015 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 12 lutego 2015 r.
w sprawie planu finansowania form doskonalenia zawodowego nauczycieli oraz ustalenia
maksymalnej kwoty dofinansowania opłat w 2015 r. za kształcenie nauczycieli zatrudnionych
w szkołach i placówkach prowadzonych przez m. st. Warszawę.
- Zarządzeniu nr 225/2015 Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 26 lutego 2015
r., w sprawie ustalenia dysponentów środków przeznaczonych na doskonalenie zawodowe
nauczycieli oraz określenia trybu i terminów przyznawania dofinansowania nauczycielom
zatrudnionym w szkołach i placówkach prowadzonych przez m.st. Warszawę, wraz
z opracowywanymi zmianami.
Obecnie trwa proces legislacyjny wprowadzania zmian.
Mechanizm finansowania doskonalenia i dokształcania nauczycieli prowadzącego do
uzyskania pełnych kwalifikacji nauczania języka obcego jest zróżnicowany ze względu na
ścieżkę edukacyjną i związanymi z nią „wyjściowymi” kwalifikacjami nauczycieli.
I tak, w odniesieniu do wymienionych w cz. 1 komponentów kwalifikacyjnych, środki
przeznaczone na doskonalenie prowadzące do uzyskania pełnych kwalifikacji do nauczania
języka obcego pochodziły będą z następujących źródeł:
- kursy językowe od poziomu A0 do poziomu A2 (włącznie) – budżety zarządów dzielnic
oraz budżety dyrektorów szkół i placówek, w ramach środków, o których mowa w § 5 pkt 1
i 2 Zarządzenia nr 225/2015
- kursy językowe od poziomu B1 do B2 (włącznie) z wyłączeniem egzaminów certyfikujących
– budżet Biura Edukacji Urzędu m.st. Warszawy, w ramach środków, o których mowa w § 5
pkt 3 Zarządzenia nr 225/2015
- kursy kwalifikacyjne z zakresu wczesnego nauczania języka obcego – budżet Biura
Edukacji Urzędu m.st. Warszawy oraz Warszawskiego Centrum Innowacji EdukacyjnoSpołecznych i Szkoleń w Warszawie, w ramach środków, o których mowa w § 5 pkt 3 i 4
Zarządzenia nr 225/2015
- egzaminy certyfikujące –
nr V/88/2015
w ramach środków, o których mowa w § 2 pkt 3 Uchwały
Projekt nowelizacji Zarządzenia wprowadza zmianę pozwalającą na uzyskanie
dofinansowania po uzyskaniu kwalifikacji częściowych, w związku z wprowadzonym
rozporządzeniem19 okresem przejściowym na uzyskanie kwalifikacji w zakresie wczesnego
nauczania języka angielskiego.
19
ibidem
| S t r o n a 35
„[…]
w § 9 po pkt 2 dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) w przypadku nauczycieli wychowania przedszkolnego, uzupełniających kwalifikacje
do nauczania języków obcych w przedszkolu, w okresie przejściowym do 2020 r.
dopuszcza się dofinansowanie po uzyskaniu częściowych kwalifikacji do nauczania
języka obcego, tj. po uzyskaniu certyfikatu językowego lub po uzyskaniu przygotowania
metodycznego.”.”
W związku z tym, iż Model jest jedynie propozycją wdrożenia zmian z prawie oświatowym,
istnieje również możliwość zdobycia pełnych kwalifikacji w ramach doskonalenia
indywidualnego oraz uzyskania refundacji zgodnie z istniejącym stanem prawnym.
pełne kwalifikacje
Doskonalenie indywidualne
| S t r o n a 36
PODSUMOWANIE
Prezentowany projekt jest odpowiedzią na wymogi zmieniającego się prawa
oświatowego i ma na celu wspieranie dyrektorów i nauczycieli w zmierzeniu się
ze zmianą, która ma charakter nie tylko organizacyjny, ale także psychologiczny.
Propozycje zawarte w Modelu pokazują szansę rozwoju zawodowego.
Dzisiejszy stan prawny nie stanowi o obowiązku posiadania przez każdego
nauczyciela wychowania przedszkolnego pełnych kwalifikacji do nauczania języka
angielskiego. W Standardzie Organizacyjnym (str. 30-32) – w odniesieniu do przepisów
prawa – opisano trzy równorzędne warianty organizacyjne umożliwiające realizację
podstawy programowej w zmienionym kształcie.
W związku z brakiem wymogu posiadania pełnych kwalifikacji przez wszystkich
nauczycieli, ci nauczyciele, którzy nie podejmą się uzyskania pełnych kwalifikacji
do nauczania języka angielskiego, będą mogli nadal pracować w przedszkolach.
Wdrożenie propozycji zawartych w niniejszym Modelu pozwoli do 2020 r. przygotować
zainteresowanych rozwojem zawodowym nauczycieli wychowania przedszkolnego
do realizacji podstawy programowej w zakresie przygotowania dzieci do posługiwania
się językiem nowożytnym.
Będzie to możliwe dzięki efektywnej współpracy dyrektorów przedszkoli i szkół
prowadzących oddziały przedszkolne, nauczycieli, zarządów dzielnic oraz wydziałów
oświaty dla dzielnic, a także różnych instytucji.
Wersja z dnia 18 maja różni się od bieżącej w zakresie użytych wizualizacji graficznych.
| S t r o n a 37