PDF/ Raport FW Osiek Jasielski ornito

PARUS PRACOWNIA EKSPERTYZ ŚRODOWISKOWYCH
ul. Heweliusza3/35 60-281 Poznań
NIP: 781-175-36-42
REGON: 301577956
Tel. +48 607-781-904
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy elektrowni
wiatrowych w gminie Osiek Jasielski.
Wykonany dla:
Stowarzyszenia na Rzecz Praworządności
i Ochrony Środowiska
Łysa Góra 163
Wykonawca
Data i podpis
PARUS Pracownia Ekspertyz Środowiskowych
Samuel Odrzykoski
Poznań 15.10.2014
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Osiek Jasielski.
Wstęp
Na zlecenie Stowarzyszenia na Rzecz Praworządności i Ochrony Środowiska z siedzibą w Łysej Górze
163, firma PARUS Pracownia Ekspertyz Środowiskowych, wykonała analizę raportu ornitologicznego
stanowiącego, razem z badaniami chiropterologicznymi, podstawę do uzyskania decyzji o
środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji.
Głównym, analizowanym dokumentem są „Wyniki monitoringu ornitologicznego na lokalizacji
elektrowni wiatrowych Osiek/Czekaj na podstawie danych z okresu 14 marca 2007 – 2 listopada 2007”
Prof. dr hab. Przemysław Busse.
Na analizowanym obszarze ma powstać 10 turbin zlokalizowanych pomiędzy miejscowościami Osiek
Jasielski i Mytarka oraz niedaleko Pielgrzymki (pow. jasielski, woj. Podkarpackie)- Mapa 1.
Mapa 1. Rozmieszczenie turbin na terenie gminy Osiek (geoserwis.gdos.gov.pl).
2
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Osiek Jasielski.
Opinia ma na celu przedstawienie niezgodności, analizowanego Raportu, z obowiązującymi
Wytycznymi w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki (P. Chylarecki OTOP, A.
Pasławska PSEW. 2008).
Wyniki analizy
Przedstawiony Raport z monitoringu ornitologicznego („Wyniki monitoringu ornitologicznego na
lokalizacji elektrowni wiatrowych Osiek/Czekaj na podstawie danych z okresu 14 marca 2007 – 2
listopada 2007” Prof. dr hab. Przemysław Busse) nie spełnia wszystkich, obowiązujących od marca 2008
Wytycznych (Chylarecki P., Pasławska A. 2008 Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni
wiatrowych na ptaki. Szczecin.).
1. Analizowany raport nie obejmuje wszystkich okresów fenologicznych- brak obserwacji z okresu
zimowego. Ponad to okres migracji wiosennej rozpoczyna się dopiero 14 marca- brak obserwacji
z pierwszej połowy miesiąca. Okres migracji jesiennej nie obejmuje kontroli w listopadzie,
szczególnie, że w okresie migracji jesiennej stwierdzono większą ilość ptaków „W przeważającej
części obserwacji poza okresem jesiennym stwierdzono jednak bardzo niewielką liczbę ptaków”.
W okresie 14 marca- 2 listopada wykonano tylko 24 kontrole ornitologiczne. Wytyczne
ornitologiczne wskazują różne ścieżki monitoringu przedrealizacyjnego, w zależności od wartości
przyrodniczej badanego terenu. Dla omawianej lokalizacji powinna zostać wybrana podstawowa
ścieżka monitoringu obejmująca <31-40≥ kontroli na rok, rozłożonych zgodnie z planem
monitoringu opracowanym przez eksperta-ornitologa; optymalnie co ok. 10 (7-14) dni, z
możliwością częstszych kontroli w okresie migracji i rzadszych w okresie zimowania.
Z uwagi na bliską lokalizację obszarów NATURA 2000: Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków
„Beskid Niski PLB180002”- 3 km oraz Specjalnego Obszaru Ochrony „Wisłoka z dopływami
PLH180052”- 0,5 km a także Magurskiego Parku Narodowego- 3 km powinno się przeprowadzić
40 kontroli terenowych w następującym układzie:
- okres zimowy (XII-II) 6 kontroli terenowych po 2 kontrole w miesiącu;
- migracja wiosenna (III- IV) 8 kontroli terenowych po 4 kontrole w miesiącu;
- okres lęgowy (V- VII) 9 kontroli terenowych po 3 kontrole w miesiącu;
3
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Osiek Jasielski.
- migracja jesienna (VIII- XI) 17 kontroli terenowych; 5 kontroli w VIII, 4 kontrole we IX, 4
kontrole w X oraz 4 kontrole w XI.
2. Nie przedstawiono składu gatunkowego i rozmieszczenia (w postaci graficznej na mapie)
lęgowych gatunków kluczowych.
3. Nie przeprowadzono badań w protokole MPPL, których celem jest poznanie składu gatunkowego
i zagęszczeń poszczególnych gatunków ptaków wykorzystujących teren w okresie lęgowym.
Zastosowanie standardu metodycznego stosowanego corocznie od 2000 roku na >400
powierzchniach reprezentatywnych dla obszaru całego kraju (program MPPL; Chylarecki i in.
2006) pozwala na proste i precyzyjne określenie walorów awifauny okresu lęgowego w relacji do
danych referencyjnych reprezentatywnych dla sytuacji ogólnopolskiej.
Dla omawianej lokalizacji należało wyznaczyć dwie powierzchnie próbne: kwadraty 1 x 1 km, w
obrębie których wytyczane są 2 równoległe transekty o długości 1 km każdy, oddalone od siebie
o ok. 500 m. W trakcie sezonu lęgowego (kwiecień-czerwiec) przeprowadza się 2 kontrole na
kwadrat Liczone są wszystkie ptaki widziane i słyszane, zgodnie z ustalonym standardem
metodycznym MPPL.
4. W raporcie nie przedstawiono analizy efektu skumulowanego z planowanymi/istniejącymi
farmami wiatrowymi sąsiadującymi z planowaną inwestycją.
5. Brak analizy fizycznej utraty siedlisk w wyniku zajęcia terenu przez siłownie a także analizy
efektywnej utraty siedlisk spowodowanej odstraszającym działaniem siłowni szczególnie w
kontekście rewirów lęgowych orlika krzykliwego.
W Raporcie dość ogólnie przedstawiono obserwacje dotyczące orlika krzykliwego (Clanga
pomarina), gatunku o statusie priorytetowym w ochronie w krajach UE (Załącznik I Dyrektywy
79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków), zamieszczonym w Polskiej czerwonej księdze zwierząt
(Z. Głowaciński 2001) oraz objętym ochroną strefową (Ustawa o ochronie przyrody z 16.04.2004 r. (z
4
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Osiek Jasielski.
późniejszymi zmianami), Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie gatunków dziko żyjących
zwierząt objętych ochroną z 12 października 2011 r.).
Ochroną strefową miejsc rozrodu objęto 11 gatunków ptaków drapieżnych i puchacza. Spośród
nich na szczególną uwagę zasługują: orlik grubodzioby (zagrożony w skali światowej) oraz bielik i orlik
krzykliwy (w Polsce gniazduje około 20% populacji europejskiej i kondycja naszych populacji tych
gatunków ma istotne znaczenie dla ich przetrwania w skali kontynentu)- źródło: Komitet Ochrony
Orłów.
Na badanym obszarze obserwowano ptaki 23 razy- głównie w sierpniu i wrześniu. Nie
przedstawiono danych dotyczących wysokości i kierunku przelotu oraz liczebności (czy obserwacje
dotyczyły tylko pojedynczych ptaków?)
Obserwowany także w okresie lęgowym:
„…w okresie lęgowym pojedyncze osobniki były
stwierdzane w czerwcu (5 razy) i były to prawdopodobnie te same osobniki, co wskazuje na to, że teren
farmy wchodzi dla tego gatunku w zakres żerowiska pojedynczej pary (odkrytej w czasie monitoringu i
prawdopodobnie posiadającej gniazdo ok. 3 km od lokalizacji).”
Wyciąganie wniosków sugerujących, że to te same osobniki pochodzące z jednej terytorialnej pary jest
mocno dyskusyjne, gdyż mogły być to ptaki pochodzące z różnych, nie wykrytych wcześniej rewirów.
Nie przedstawiono danych dotyczących rozmieszczenia stref ochronnych wyznaczonych wokół
gniazd orlików krzykliwych, które Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie, na stosowny
wniosek udostępnia. Taka informacja pozwoliłaby w sposób najpełniejszy przedstawić rozmieszczenie
rewirów lęgowych orlika krzykliwego w promieniu, co najmniej 10 km od planowanej inwestycji.
Nie podano także na jakiej podstawie (autor, tytuł publikacji) użyto stwierdzenia „….dane
literaturowe wskazują, że właśnie ten gatunek jest znacznie ostrożniejszy i unika zbliżania się do turbin
wiatrowych…”
Kolejne stwierdzenie: „…jednak ograniczenie zagrożenia do jednej pary z 160-200 par
gniazdowych na terenie Beskidu Niskiego powoduje, że poziom zagrożenia nie jest istotny dla populacji
5
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Osiek Jasielski.
lokalnej i zupełnie nieistotny dla polskiej populacji gatunku, liczącej wg. ostatnich szacunków 1700-1900
par lęgowych.”
W przypadku, gdy weźmiemy pod uwagę liczebność obserwowanych ptaków (stwierdzono 23
razy) oraz fakt, że a część ptaków mogła i prawdopodobnie pochodziła z populacji lokalnej to należy
założyć, że ewentualna kolizja tych ptaków z turbinami może się przyczynić do większego zagrożenia dla
lokalnej populacji orlika krzykliwego niż początkowo sądzono.
Teren planowanej inwestycji spełnia wymagania siedliskowe jako miejsca żerowania orlików
krzykliwych. Gęsta sieć dolin Wisłoki, Kłopotnicy, Iwełki oraz wielu pomniejszych cieków wodnych oraz
mozaika pół uprawnych w większości nie przekraczających 1 ha stanowi istotny element rewiru
lęgowego. „Ważnym elementem terytorium, nierzadko decydującym o atrakcyjności danego miejsca i
rozmiarach rewiru jest żerowisko. W Polsce orliki krzykliwe najchętniej polują w mozaikowo
ukształtowanym krajobrazie rolniczym, a wyraźnie unikają jednolitych monokultur” (Z. Cenian 2009).
Podsumowanie
We wnioskach analizowanego raportu pojawiły się stwierdzenia, że „Farma nie stanowi
zagrożenia dla gatunków dla których został zaprojektowany obszar Natura 2000 „Beskid Niski”
oraz, że „na badanym terenie ptaki rzadkie i „wrażliwsze” na obecność turbin pojawiają się nielicznie
lub sporadycznie, a stwierdzone niskie prawdopodobieństwa kolizyjne, powodują, że farma w tym
miejscu nie będzie stanowiła zauważalnego zagrożenia kolizyjnego i powodowała dostrzegalne
zmniejszenie terenów żerowiskowych tych gatunków”.
W momencie prowadzenia monitoringu ornitologicznego na badanej powierzchni nie
obowiązywały jeszcze powyższe wytyczne (wprowadzono je 5 miesięcy po zakończeniu badań), jednakże
z uwagi na lokalizację planowanej inwestycji (niewielka odległość od terenów chronionych) oraz
6
Opinia ornitologiczna dotycząca planowanej budowy farmy wiatrowej w gminie Osiek Jasielski.
przedawnienie i niekompletność danych (monitoring prowadzony był 7 lat temu), w mojej opinii
badania należy przeprowadzić ponownie zgodnie z obowiązującymi aktualnie wytycznymi.
Literatura
• Cenian Z. 2009. Orlik krzykliwy Aquila pomarina. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.),
Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych
Dyrektywą Ptasią: ss.232-243. GIOŚ, Warszawa.
• Chylarecki P., Pasławska A. 2008 Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni
wiatrowych na ptaki. PSEW, Szczecin.
• Chylarecki P., Jawińska D. & Kuczyński L. 2006. Monitoring Pospolitych Ptaków Lęgowych –
raport z lat 2003- 2004. OTOP, Warszawa.
• Głowaciński Z. 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Państwowe Wydawnictwo
Rolnicze i Leśne, Warszawa.
7