pobierz - AWF Katowice

Załącznik nr 1
Streszczenie
Niestabilność szczytowo-obrotowa jest wadą rozwojową szyjnego odcinka
kręgosłupa występującą według różnych autorów w 6 do 27% populacji osób z zespołem
Downa. Jedną
z przyczyn rozwoju tej anomalii jest hipoplazja zęba kręgu obrotowego.
Zmniejszenie jego wysokości, w warunkach powszechnie występującej u osób z zespołem
Downa hipotonii mięśniowo-więzadłowej, stwarza niebezpieczeństwo przemieszczenia
więzadła poprzecznego pierwszego kręgu szyjnego nad wierzchołkiem zęba kręgu
obrotowego i kompresji rdzenia kręgowego przez ząb kręgu obrotowego. Ze względu na
możliwość wystąpienia tego przemieszczenia nagle i bez wcześniejszych objawów, stanowi
ona potencjalne zagrożenie dla zdrowia i życia osoby. Przedstawiciele ruchu Special
Olympics, jako organizacji zajmującej się sportem osób z niepełnosprawnością intelektualną
już w latach 80-tych XX wieku, zwracali uwagę na zagrożenie uszkodzeniem rdzenia
kręgowego u osób z zespołem Downa, uczestniczących w treningach i zawodach
sportowych. W ramach obowiązujących przepisów sportowych, dla osób z zespołem
Downa, u których w wyniku badania radiologicznego stwierdzono niestabilność szczytowoobrotową lub hipoplazję zęba kręgu obrotowego, wprowadzone zostały ograniczenia
uczestnictwa w tych dyscyplinach sportowych, w których charakterystyka wykonywanych
ruchów mogła sprowokować podrażnienie lub wystąpienie urazu rdzenia kręgowego w
obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa.
Jednakże wyniki badań świadczą o bardzo nielicznych przypadkach wystąpienia urazu
rdzenia kręgowego u sportowców z zespołem Downa. Ponadto, jak twierdzą autorzy tych
badań, symptomy kompresji rdzenia kręgowego występowały u tych osób na długo przed
wystąpieniem trwałego uszkodzenia. Wskazywać mogłoby to na istotę wykonywania badań
neurologicznych w miejsce badań radiologicznych oraz możliwość występowania u osób
z zespołem Downa mechanizmów kompensacyjnych zabezpieczających szyjny odcinek
kręgosłupa przed nadmierną ruchomością.
Ewentualne występowanie takich mechanizmów u osób z zespołem Downa i potwierdzoną
radiologicznie hipoplazją zęba kręgu obrotowego, stały się przedmiotem niniejszej
dysertacji. W grupie tej spodziewano się zaobserwować zmniejszenie zakresu ruchomości
szyjnego odcinka kręgosłupa, zwiększenia wytrzymałości i siły mięśni karku będące
czynnikiem tworzącym swoisty gorset mięśniowy okalający górne segmenty szyjnego
odcinka kręgosłupa.
I
Badanie polegające na pomiarze podstawowych parametrów ustawienia, ruchomości i siły
mięśniowej w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa przeprowadzono na grupie 6 osób
z zespołem Downa, będących zawodnikami Śląskiego Oddziału Regionalnego Olimpiad
Specjalnych, u których występuje hipoplazja zęba kręgu obrotowego powodująca
niestabilność. Grupę kontrolną stanowiły osoby z zespołem Downa, u których
radiologicznie stwierdzono brak anomalii rozwojowych szyjnego odcinka kręgosłupa.
Wyniki badan nie pozwoliły na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków. Istotna różnica
dotyczyła tylko różnicy w ustawieniu szyjnego odcinka kręgosłupa. U osób z hipoplazją
zęba kręgu obrotowego głowa ustawiona była w mniejszej protrakcji. Wytrzymałość mięśni
głębokich szyi również była mniejsza w tej grupie.
W dyskusji zawarto próbę wyjaśnienia wyników badań, w odniesieniu do światowych
publikacji. Podkreślono również, iż ze względu na małą liczbę uczestników badań, wnioski
należy wyciągać z dużo ostrożnością i nie odnosić ich do całej populacji osób z zespołem
Downa.
Jednym z głównych wniosków, jakie nasunęły się w wyniku badań, jest możliwość
występowania mechanizmów adaptacyjnych u osób z hipoplazją zęba kręgu obrotowego
polegających na bardziej osiowym ustawieniu głowy, co zmniejszałoby przeciążenia
górnych segmentów szyjnego odcinka kręgosłupa. Zasugerowano również możliwość
wystąpienia zmian kompensacyjnych w strukturze więzadeł w obrębie stawów szczytowoobrotowych. Ewentualna zmiana ich przebiegu lub przyczepu, z wyniku hipoplazji zęba
kręgu obrotowego oraz stała praca w zmienionych warunkach biomechanicznych mogła
stanowić bodziec do zmiany ich struktury i zwiększenia wytrzymałości, co zabezpieczałoby
stawy szczytowo-obrotowe przed hipermobilnością, a rdzeń kręgowy przed kompresją.
Oczywiście poparcie takiej teorii wymagałoby przeprowadzenia dodatkowych badań z
wykorzystaniem rezonansu magnetycznego, co również zostało zasygnalizowane w pracy.
Zasugerowano również, aby ze względu na korzystny wpływ uczestnictwa w aktywności
sportowej osób z zespołem Downa, ograniczyć restrykcje dotyczące uczestnictwa
w niektórych dyscyplinach sportowych tylko i wyłącznie u tych osób, u których stwierdzono
hipoplazję zęba kręgu obrotowego, ze względu na niebezpieczeństwo
nagłego
przemieszczenia więzadła poprzecznego pierwszego kręgu szyjnego nad zębem kręgu
obrotowego. Natomiast w odniesieniu do osób z niestabilnością szczytowo-obrotową przy
braku
hipoplazji
zęba
kręgu
obrotowego,
w
miejsce
przeprowadzanych
badań
radiologicznych wprowadzić badania neurologiczne, a ewentualnymi ograniczeniami
II
uczestnictwa w aktywności sportowej objąć tylko osoby, u których występują objawy
kompresji rdzenia kręgowego.
III