Wydrukuj tekst

ROCZNIKI
Tom
VI I I
NAUK
PRAWNYCH
-
199 8
K S. E D W A R D Z A R O S A
Lub lin
PRAWNY CHARAKTER FUNKCJI POSTULATORA
W POSTĘPOWANIU KANONIZACYJNYM
1. U W A G I W S T Ę P N E
W e d łu g n o w e g o K P K fu n k c ja p o stu la to ra nosi z n a m io n a u r z ę d u k o ś c ie ln e ­
go w ro zu m ien iu kan. 145. N ie u le g a w ą tp liw o śc i, że m ó w i e n ie o u s ta n o w ie ­
niu postulatora, a p óźniej j e g o fu n k c ja c h w in n o być p o p r z e d z o n e r o z w a ż a ­
niem bardziej o g ó ln y m na tem at c h a ra k te ru s a m e g o p o s tę p o w a n ia k a n o n i z a ­
cyjn ego . W śró d k o m e n ta to ró w n o w e g o p r a w a nie m a z g o d n o ś c i, czy cho d z i
tu o p ro ce s sąd ow y, o ja k im je st m o w a w K P K z 1983 r., d o ty c z ą c y p ro c e su
ka n o n ic z n e g o o g ólne g o, czy o pro c e s s z c z e g ó ln y na p o d o b ie ń s t w o m a ł ż e ń ­
skiego, czy m o ż e m a m y do c z y n ie n ia z p o s tę p o w a n i e m a d m i n is tr a c y jn y m
albo z w y k ły m „ d o c h o d z e n ie m ” , p o z b a w io n y m e le m e n tó w f o r m a ln e g o p ro c e su
k a n o n icz n e g o .
II. D Y S K U S J A N A T E M A T S Ą D O W E G O C H A R A K T E R U
P O ST Ę PO W A N IA K A N O N IZ A C Y JN E G O
U s ta w o d a w s tw o Ja n a P a w ła II w p r o w a d z iło n o w ą p r o c e d u r ę k a n o n iz a c y jn ą .
K o n sty tu c ja a p o sto lsk a D h ń n u s p e r fe c tio n is M a g i s t e r z no si w s z y s tk ie p o p r z e ­
dnie akty p ra w n e d o ty c z ą c e p r o c e só w k a n o n i z a c y j n y c h 1.
1 Konstytucja apostolska D ivinus p e rfec tio n is M a g iste r z 25 I 1983 r., nr 17: „To, co
zarządziliśmy Naszą Konstytucją, zacznie obow iązyw ać od dnia dzisiejszego. Te nasze posta­
nowienia teraz i na przyszłość chcemy, aby miały moc i były skuteczne, i by tak było
w przyszłości, znosząc przeciwne, jeśli takie są. Konstytucje i Zarządzenia apostolskie, wydane
K o d e k s z 1983 r. z n a ró ż n e p ro c e sy s p ec ja ln e , w k tó ry ch o d sy ła do k a n o ­
n ó w p o s tę p o w a n ia s ą d o w e g o w o g ó ln o śc i, np. k a n o n ó w p ro c e s u sp orn ego
(kan, 1710), p r o c e s ó w o rz e c z e n ia n ie w a ż n o śc i m a łż e ń s tw a (kan. 1691) i p r o ­
c e s ó w k a rn y c h (kan. 1728 § 1). N a to m is t w o d n ie sie n iu d o p o s tę p o w a n ia
k a n o n iz a c y jn e g o kan. 1403 p o sta n a w ia , że sp ra w y k a n o n iz a c ji Sług B ożych
p o d le g a ją sp ecjaln ej u s ta w ie pa p ie skie j. P o n a d to m a ją w nim z asto so w a n ie
p rz e p isy k o d e k s o w e , ale ty lk o w tedy, jeśli sz c z e g ó ln a u sta w a p a p ie sk a od syła
do p r a w a p o w s z e c h n e g o albo c h o d z i o n o rm y , które z sam ej natury rzeczy
d o ty c z ą p o s tę p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o . Z te g o w y n ik a , że p rz e p isy k o d e k s o ­
w e m u s im y u w z g lę d n ia ć przy interp retacji p ra w i o b o w ią z k ó w p o s tu la to m 2.
P r z e p is kan. 1403 w y ra ź n ie w iąże p o s tę p o w a n ie k a n o n iz a c y jn e z p rocesam i
k a n o n i c z n y m i '.
T a k n a s u w a się z a sa d n ic z e p y ta n ie o o k re śle n ie n a tu ry p o s tę p o w a n ia k a n o ­
n iz a c y jn e g o 4: czy m a ono n atu rę p ro c e su k a n o n ic z n e g o (p o s tę p o w a n ie s a d o ­
w e ) 5, czy nie m a ta k ie g o c h a ra k te ru (jest p o s tę p o w a n ie m a d m in istra c y jn y m )?
In n y m i sło w y : czy w in ie n być p r z e p r o w a d z a n y z z a c h o w a n ie m w szystkich
fo r m a ln o ś c i p r z e w id z ia n y c h d la p r o c e só w są d o w y c h , czy je d y n i e tylko przy
z a c h o w a n iu fo rm a ln o ś c i p o s tę p o w a n ia a d m in istra c y jn e g o , a m oż e wprost
z z a c h o w a n ie m re g u ł z w y k łe g o d o c h o d z e n ia b e z ż a d n y c h fo rm a ln o ś ci p r o c e ­
s o w y c h czy a d m in is tr a c y jn y c h ?
O d p o w ie d ź n a te p y ta n ia p o c ią g a za so b ą k o n s e k w e n c je b a rd z o ważne,
k tó re u k a z u ją nie ty lko w a rto ść d o w o d z e n ia , lecz także c h a ra k te r funkcji,
u rz ę d ó w tych w sz y s tk ic h , k tó rz y z a a n g a ż o w a n i są w p ro c e s a c h k a n o n iz a c y j­
n ych. W tym św ietle na le ż y też w idzieć urz ą d i f u n k c je p o stu la to m . Akty
n o r m u ją c e n o w e p o s tę p o w a n ie k a n o n iz a c y jn e nie w y ja ś n ia ją dosta te c z nie
przez Naszych Poprzedników, i pozostałe przepisy, choćby były godne osobnej wzmianki czy
uchylenia”. Tekst polski za tł. H. Misztala w: J. R. B a r, H. M i s z t 3 !, P ostępow an ie
kan on izacyjn e, Warszawa 1985, s. 186.
• Kan.
1403 §
1. „Sprawy kanonizacji Sług Bożych rządzą się szczególną ustawą
papieską”, § 2: „W sprawach tych mają ponadto zastosowanie przepisy tego Kodeksu, ilekroć
w tejże ustawie odsyła się do prawa pow szechnego albo chodzi o normy, które z samej natury
rzeczy dotyczą także tych spraw” .
R. R o d r i g o. La fig u ra de! p o stu la to re nelle cau se d ei san i i secundo la ntiova
leg isk tzio n e - D iritti e do veri, „Monitor Ecclesiasticus", 111(1986), s. 208: por. t e n ż e ,
M anuale p e r istru ire i p ro c e ssi di can on izzazion e, Roma 1991, s. 37.
Por. L. P o r s i, C a u se d i C anon izzazion e e P rocedu ra nella Cosi. Aposi. Divintts
p e rfec tio n is M agister. C on siderazion t e Valut,i.io tii. „Monitor Ecclesiasticus", 110(1985).
s, 3 9 8 - 4 0 0 .
" Por. C anonisations. B éatifica tio n s et C onfin nation is de culte, „Nolitiae”, 22(1986),
s. 4 1 - 4 7 .
ch a ra k te ru p o s tę p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o , stąd k o n ie c z n e je s t o d w o ła n ie się
do K odeksu ażeby u z y sk a ć o d p o w ie d ź n a p o s ta w io n e p y ta n ia .
N o w y K od e k s m ó w i o p ro c e sa c h k a n o n iz a c y jn y c h w k s ię d z e V II ( „ P r o c e ­
sy ” ), a d o kła dn ie j w jej części p ie rw sz e j („ P o s tę p o w a n ie s ą d o w e w o g ó ln o ś ­
c i” ). K an on 1403 § 1 m ó w i, że s p ra w y k a n o n iz a c ji p o d le g a ją sp e c ja ln e j u s ta ­
wie p apiesk iej, ale m ają z as to s o w a n ie p rz e p isy k o d e k s o w e , je ś li sz c z e g ó ln a
u sta w a p a p ie s k a o d sy ła do p ra w a p o w s z e c h n e g o albo c h o d z i o n o r m y , które
z sam ej n atury rzeczy d o ty c z ą p o s tę p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o 0. Z lektury
kan. 1403 w y n ik a ją dw ie k o nk lu zje: 1) p ro c e s y k a n o n iz a c y jn e m a ją z n a m io n a
f o rm aln eg o p ro c e su są d o w e g o , p o n ie w a ż są u m ie s z c z o n e w k s ię d z e „ P r o c e ­
sy ” , dokładn iej pod ty tu łe m „ P o s tę p o w a n ie są d o w e w o g ó l n o ś c i ” ; 2) do tych
p ro c e só w należy z a sto s o w a ć w sz y stk ie n o rm y , k tó re o k r e ś la K o d e k s d la p r o ­
ce sów sąd o w y c h og ó ln y c h (kan. 1501-1 65 5), g dzie w y ja ś n i a się d y n a m ik ę
k ażdego typu p ro cesu i stosuje się k o n k re tn e n o rm y u s ta lo n e w cz ę śc i „ P o s tę ­
p o w a n ie są d o w e w o g ó ln o ś c i”7.
R. R od rigo p od k re śla, że m im o n ie w łą c z e n ia n o rm s p e c ja ln y c h z p o w o d ó w
pra k ty c z n y c h do n o w e g o K o d e k su nie z m ie n ia to ich n a tu ry ani n ie z w a ln ia
od p rz ep isó w K od eksu. P ro c e s y k a n o n iz a c y jn e z o sta ły p rz e z k a n. 1403 w łą ­
c z o n e do p ro c e só w są d o w y c h w K o ś c ie le 8. O k r e ś le n ie , że p r o c e s y k a n o n i z a ­
cyjne n a le ż ą do p ro c e só w s p e c ja ln y ch , je s t zb y t o g ó ln e i nie w y s ta r c z a ją c e
do w y łą cz e n ia ich spod p r o c ed u ry są d o w e j, p o n i e w a ż w K o d e k s ie m a m y
różne procesy sp ecjalne różnej natury. W s z y s tk ie p ro c e s y sp e c ja ln e , ze w z g l ę ­
6 Por. L. Porsi (dz. cyt., s. 375) potwierdza aplikację przepisów Kodeksu do postępowania
kanonizacyjnego.
Por. M iinslerischer K om m entar zum C odex Iu ris C anonici, hrsg. von K. Lüdicke, Bd. IV,
Ludgcru Verlag, Can. 14Ü3. K. Lüdicke interpretuje tę kwestię następująco: Kan. 1403
wyjmuje postępowanie beatyfikacyjne i kanonizacyjne z KPK. ponieważ, postępowanie kanoni­
zacyjne nie jest sądowe, jak twierdzi za X. Ochoa. Ten ostatni punkt jest słuszny, ale
powierzchowne jest spojrzenie na kan. 1403, który nic nie mówi o wyłączeniu procesów
kanonozacyjnych z KPK. Natomiast Och oa pomija treść drugiego paragrafu, który wyraźnie
mówi o zastosowaniu przepisów Kodeksu, o ile nie są one przeciwne normom sz c ze gó łow ym .
Zob. X. O c h o a, II p ro c e ssi canonici in g e n e ra le , [w:J II nou vo c ó d ic e di d irilfi canónico.
(Utrumquc ius, 9), Roma 1983, s. 446. L. Porsi (dz. cyt.. s. 368) mówi, że postępowania
kanonizacyjne mają naturę proccsowo-sądownicżą, a w poszczególnych stadiach zachowują
porządek spraw specjalnych: „Triplex stadium causarum: inquisitio, disceplatio, definido,
constituit quid unur.i naturae processualis - iudiciariae. Iuxta mentem Legislatoris, causae
canonizationis naturam causarum specialium servant in singulis stadiis, intermedio non
excluso".
' R o d r i g o . La fig u ra d el p o stid a to re, s. 211. L. Porsi (dz. cyt., s. 3 7 8 - 3 7 9 m ówi, że
dochodzenie kanonizacyjne jest prawdziwym procesem.
du n a s w o ją m ate rię , są r e g u lo w a n e p rz e z n o rm y s z c z e g ó ło w e . K ażdy z tych
p r o c e s ó w m a sobie w ła ś c iw ą naturę. Z n a n e są p ro c e sy sp e c ja ln e m ające
c h a ra k te r s ą d o w e g o p rz e w o d u , np. p ro c e sy o o rz e c z en ie n ie w a ż n o ś c i m a ł­
ż e ń s tw a czy p r o c e sy karne. N a to m ia s t o c h a r a k te rz e k a rn o - a d m in is tra c y jn y m
z n a m y p o s tę p o w a n ia np. w y d a le n ia z in stytutu życ ia k o n s e k r o w a n e g o (kan.
6 9 4 -7 0 4 ). W p rz y p a d k u p r o c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h tr z e b a p o w ie d z ie ć , że są
one s k o m p lik o w a n e d la w y ja ś n ie n ia ich natu ry. P ro c e sy k a n o n iz a c y jn e, m im o
że a d o p tu ją f o rm a ln o ś c i z p r o c e s ó w są d o w y c h , nie są w sw ojej natu rze s ą d o ­
w e, lecz a d m in istra c y jn e . X. O c h o a je s t zdania, że p ro c e s y k a n o n iz a c y jn e
u ż y w a ją ap ara tu sę d z io w s k ie g o ja k o w ła sn e g o in stru m e n tu , żeby u p e w n ić się
0 p r a w d z iw o ś c i fa k tó w '. W isto c ie p r o c e s o m k a n o n iz a c y jn y m bra k u je p r z e d ­
m io tu k a rn e g o , b ez k tó re g o nie m o ż e on być r z e c z y w is ty m i p ro ce sa m i s ą d o ­
w y m i. W p r o c e s a c h k a n o n iz a c y jn y c h nie istnieje, ja k z a u w a ż a R. R odrigo,
p r a w o d o o b ro n y n a d ro d z e są d o w e j, p o n ie w a ż nikt nie m a p ra w a do b e a ty fi­
kacji czy k a n o n iz a c ji. Z d a n ie m R. R o d rig o nie m a ją ta k ie g o p r a w a ani Słudzy
B o ż y , p o n ie w a ż n ie ż y ją c y nie p o d le g a ją p ra w u , ani ró w n ie ż oso by żyjące,
aby ich w y n o s ić na ołtarze. B e a ty fik a c ja czy k a n o n iz a c ja z ależy od aktów
a d m in is tr a c y jn y c h p a p ie ż a. W p ro c e s a c h k a n o n iz a c y jn y c h nie m ó w i się o p o ­
z w a n y m , o s k a z a n iu czy ra to w a n iu . C e le m tych p r o c e s ó w j e s t z w e r y f ik o w a ­
nie, u sta le n ie i p o tw ie rd z e n ie p ra w d y . Isto tn ie cho d z i o p rz e k o n a n ie , czy
k o n k r e tn y S łu g a B o ż y w y p e łn ił cn o ty c h rz e ś c ija ń s k ie w sto pniu h e ro ic z n y m
1 c ie s z y ł się o p in ią św ię tośc i. W p ro c e sa c h o p o tw ie rd z e n ie c u du dąży się do
u sta le n ia , czy istn ie ją p o d sta w y dla w y ja ś n ie n ia , że p rz e d ło ż o n e fakty i zd a ­
r z e n ia o c h a r a k te rz e c u d o w n y m p r z e k r a c z a ją siły natury. T a k ż e s e n te n c ja tego
p r o c e s u j e s t sw o ista. N a le ż y o n a do n a jw y ż s z e g o sęd z ieg o , który n ap e łn io n y
św ia tłe m D u c h a Ś w ię te g o j e s t n ie o m y ln y . S tąd k a n o n iś c i nie są zgodni
w u z n a n iu n a tu ry pra w ne j p o s tę p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o ja k o s ą d o w e g o 10.
J. N o v a l n a z y w a je p o n a d s ą d o w n ic z y m i (ultra in d ic ía le s) lub są d o w n ic zy m i
innej
n a tu ry
(in d ic ía le s
a lte r iu s
n a tu ra e ).
D. J. B la h e r
uważa
je
za
s ą d o w o - a d m in is tr a c y jn y m i (iu d ic ia le s -a d m in is tr a tiv i). F. R o b e rti nie m oże
Por.
X.
O c h o a, II P ro c essi C anonici in gen erali,
[w:|
O pus Institute Pax.
M iscellan ea in onore d el Prof. X a v ie r O choa, red. Mons. M. Bassa, Cittä del Valicano 1990,
s. 193 (kan. 1403): „Si tratta di cause che non sono veramente guidiziali, c ehe usano
P apparatus iudicalis sollanto in quanto strumento idoneo per acccrtare la verita dei fatti":
t e n ż e , P ro c essi in g en era li, „Apollinaris" 57(1984), s. 195-222.
R 0 d r i g o, La fig u ra d e l p o stitla to re , s. 212; por. A. S t a n k > e w i e /., Natura
pro c e su b e a tyfikacyjn ego, „Prawo Kanoniczne”, 8(1965), nr 1-2, s. 8 5-87 ; zob. A. B 1 a t,
C oiw nentarinin textus C odicis Iuris C anononici, IV: D e p ro c e ssib u s, Romae 1927.
znaleźć nazw y , ale tw ierdzi, że się o d ró ż n ia ją o c a łe n ie b o {toto c o e lo ) od
po z ostałyc h p ro ce só w i p rzy jm u je fo rm ę p r o c e s ó w sp o rn y c h .
N a w e t g d y by p ro c e sy k a n o n iz a c y jn e m ia ły n a tu rę śc iśle a d m in is tr a c y jn ą ,
to K ościół, r o z u m ie ją c ich p o w a g ę i z a a n g a ż o w n ie n a j w y ż s z e g o a u to ry te tu
koście ln e g o , p r z e p ro w a d z e n ie tych p r o c e s ó w tra k to w a ł w sto p n iu n a jb a rd z ie j
ry g o ry sty c z n y m . D o X III w ieku K o śc ió ł u w a ż a ł, że w ła ś c iw y m s p o s o b e m
p e w n e g o u n ik n ię c ia p o m y łe k , o sz u stw w a k c e p ta cji c n ó t j e s t z a s to s o w a n a
form a b a dan ia w ła śc iw a p ro c e s o m są d o w y m . W tych p r o c e s a c h s to s o w a n o
w szy stk ie norm y p r a w d z iw e g o p ro c e su są d o w e g o . S tą d H o s tie n s is tw ie rd z ił,
że fo rm a p ro w a d z e n ia p ro c e só w k a n o n iz a c y jn y c h o d r ó ż n ia ła się od fo rm y
innych p ro c e só w k o śc ie ln y c h w z n io s ło ś c ią swej m a te rii i n a jw i ę k s z y m r y g o ­
rem d o c h o d z e n ia p r o c e s o w e g o " .
P od o b n ie w stary m K o d e k sie w y m a g a n o n a d z w y c z a jn e g o p o r z ą d k u w p r o ­
cesach k a n o n iz a c y jn y c h i w ię k s z e g o r y g o ru niż w in n y c h p r o c e s a c h . W p r o ­
cesie z w y c z a jn y m p ro w a d z iło sp ra w ę trzech sę d z ió w przy o b e c n o ś c i p r o m o t o ­
ra sp ra w ie d liw o śc i (can. 2040). D la p r o c e s ó w a p o sto ls k ic h w y m a g a n o pięciu
sę dz ió w (can. 2088 § 1), ale dla ich w a ż n o ś c i w y s ta r c z y ło trz ec h (can. 2094).
N o w y K o d ek s o d sy ła ją c w § 2 kan. 1403 d o n o r m o g ó ln y c h p ro c e su ,
chciał, aby p o stę p o w n ie k a n o n iz a c y jn e , b ę d ą c natu ry a d m in is tr a c y jn e j, z o sta ło
o b w a ro w a n e fo rm a ln o śc im i p ro c e su s ą d o w e g o 12. S a m o u m ie s z c z e n ie ich pod
tytułem „ P o stę p o w a n ie są d o w e w o g ó ln o ś c i” św ia d c z y ta k ż e o z a m ia rz e u s t a ­
w o da w c y. P rz e c ie ż m o ż n a by u m ie ś c ić je w c z w a r ty m tytule: „ K u lt Ś w ię ty c h ,
o b ra zó w i r e lik w ii” 13. Z a p r z e s tr z e g a n ie m f o rm a ln o ś c i p r o c e s u s ą d o w e g o
w p o stę p o w a n iu k a n o n iz a c y jn y m p r z e m a w ia r ó w n ie ż i to, że s a m a K o n g r e ­
g acja S praw K a n o n iz a c y jn y c h w s p ra w a c h p r o w a d z o n y c h w e d łu g n o w e g o
u sta w o d a w stw a , przed s tw ie rd z e n ie m w a ż n o śc i d o c h o d z e n ia d ie c e z ja ln e g o
bada, czy zostały z a s to s o w a n e w sz y s tk ie f o r m a ln o śc i w ła ś c iw e p r o c e s o m
są d o w y m . P rz e d e w sz y stk im b a d a n iu p o d le g a ją : u r z ą d i f u n k c ja p o s tu la to ra ,
11 Zob. F. S c h m a l z g r u e b e
r, h is ecclesia sticu m Universum, VII, Rom ae 1845,
s. 145; Por. 1. D a I I a r i, D e natura causarum b e a tifica tio n is, „Ephemerides iuris canonici”,
4(1948), s. 587-593.
12 Neuordnung d e r Selig- und H eiligsprech u n gsverfah ren , „Österreichisches Archiv für
Kirchenrecht", 34(1983), s. 2 6 9 - 2 6 9 . Precyzuje się lam: Konstytucja apostolska D ivin us
perfection is M agister i bulla promulgacyjna n ow ego Kodeksu S acrae d isc ip lin a e leg e s zostały
opublikowane pod tą samą dalą. Konstytucja apostolska uzupełnia Kodeks, który w przeci­
wieństwie do KPK 1917 nic zawiera żadnych określeń o postępowaniu kanonizacyjnym. Tu
jest mowa o porządku procesowym n ow ego ustawodawstwa kanonizacyjnego.
13 Por. kan. 1 1 8 6 - 1 1 9 0 KPK 1983; por. F. M a r c h e s i, D e p ro c e ssib u s, Albae
Pompeiac 1953, s. 78.
a k c e p ta c ja tej instancji p rz e z b isk u p a , p o w o ła n ie try b u n a łu , p o tw ie rd z e n ie
u r z ę d n ik ó w ty b u n a łu i p o s tu la to r a w p ie rw sz ej sesji. W y m a g a n e są podpisy
sę d z ie g o , p r o m o to r a sp ra w ie d liw o śc i i u c z e s tn ik ó w p o s z c z e g ó ln y c h sesji lub
d e k re t z a m y k a ją c y proces. W z w ią z k u z ty m w p ro c e sie k a n o n iz a c y jn y m
w fa z ie d ie c e z jaln e j m u s z ą być z a a p lik o w a n e w s z y s tk ie fo rm a ln o śc i procesu
są d o w e g o , m im o że N o r m y K o n g re g a c ji z 7 II 1983 r. o ty m nie m ów ią.
III. W N I O S K I W A S P E K C I E F U N K C J I P O S T U L A T O R A
1. P ro c e sy k a n o n iz a c y jn e w in n y być p r o w a d z o n e z z a c h o w a n ie m f o r m a ln o ­
ści p ro c e s u s ą d o w e g o . N a le ż y w nich z a sto so w a ć w sz y stk ie n o rm y g en eralne
p rz e w id z ia n e p rz e z K od e k s d la try b u n a łu (kan. 1 40 0 -1 5 0 0 ) i n o rm y d oty c z ą c e
p o s t ę p o w a n i a (kan.
1 5 01-1 606 ), c h y b a że te n o rm y p ra w a s z c z e g ó ln e g o
p o s t a n a w ia ją in aczej. P r a k ty c z n ie w p ro c e s a c h k a n o n iz a c y jn y c h tam , gdzie
p r a w o s z c z e g ó ło w e nie o k re ś la s p e c ja ln e g o p o s tę p o w a n ia , na le ż y sto so w ać
n o rm y K o d e k s u 14, np. przy p o w o ła n iu try b u n a łu , przy n o m in a c ji sędziów ,
p r o m o to r ó w , n o ta riu s z y , p o s tu la to ró w o ra z ich s p e c y fic z n ej funkcji w czasie
trw a n ia p r o c e s u (kan.
14 19-1 427 ), przy p r z e s łu c h iw a n ia ś w ia d k ó w (kan.
15 58 -1 5 7 1 ), p r z e d k ła d a n iu i a k c ep tacji p raw n e j d o k u m e n tó w
(kan.
1544-
-1 5 4 6 ), p rzy n o m in a c ji b ie g ły c h (kan. 1574-1581),
2. A k c e p ta c ja p is m p r o c e s o w y c h , p ie c z ą te k , ro z p o c z ę c ie p ro c e su następuje
j a k w e w s z y stk ic h p ro c e s a c h są d o w y c h . W k o n s e k w e n c ji p o w sta je p ra w n a
re la c ja m ię d z y sę d z ią a p o w o d a m i lub ich p e łn o m o c n ik a m i - p ostulatoram i 15, m ię d z y
n im i
a p r o m o to r a m i
w ła ś c iw e so bie p r a w a
sp e c ja ln y m
re g u lu ją c y m
s p ra w ie d liw o śc i.
Każdy
u r z ę d n ik m a
i o b o w ią z k i. W s z y s c y p o d le g a ją , czy to p ra w o m
taki
p ro c e s,
czy
też
norm om
p r z e w id z ia n y m
w K o d e k sie dla p r o c e s ó w s ą d o w y c h .
3. O s o b y z a a n g a ż o w a n e w p ro c e s w c z a sie tr w a n ia d o c h o d z e n ia tw o rz ą
p r a w d z iw y try b u n a ł i o tr z y m u ją sta n o w is k a i u rz ę d y s p e c y fic z n e d la c z ło n ­
k ó w try b u n a łu k o ś c ie ln e g o sto s o w n ie do funk cji, k tó re w nim pełnią. Cały
z a te m k o m p le k s a k tó w fazy d o c h o d z e n io w e j je s t p ro c e s e m , a w łaśc iw ie p ro ­
c e s e m i n f o r m a c y j n y m 16. N o r m y te o d n o s z ą się do n o ta riu sz a , który redaguje
14 L. Porsi (dz. cyt., s. 37 9-380) rozróżnia trzy stadia: dochodzenie, rozprawa, roztrzygnięcie, c o świadczy o prawdziwych krokach procesowych - o prawdziwym postępowaniu.
15 W. P a d a c z, K ło p o tliw y i u ciążliw y obow iązek p o stu la to ra , „Homo D c i ”, 35(1966),
s. 123-125.
R o d r i g o, La fig u ra d el p o stu la to re , s. 214.
protokó ły . T a k ż e p o stu la to r je s t p ra w n y m p e ł n o m o c n ik ie m , ale nie ty lk o ró w n ie ż o b r o ń c ą - a d w o k a t e m 17.
O c z y w iś c ie p o stu la to r nie m a p ra w a do b e a ty fik a c ji czy k a n o n iz a c ji Sługi
B ożego, którego się b a d a w cza sie p ro c e su in f o r m a c y jn e g o . P o s tu la to r m a
pra w o p o p ie ra ć p r o w a d z e n ie p ro ce su i w n im u c z e s tn ic z y ć . W k o n s e k w e n c ji
m a p ra w o o trz y m a ć o d p o w ie d ź od w ła ś c iw y c h instan cji, z n a ć p o w o d y e w e n ­
tualnej o d m o w y w s z c z ę c ia p ro cesu. P o n a d to p o s tu la to r w in ie n d o s ta r c z y ć
trybu nało w i d o k u m e n ty , d o w o d y , e k s p e rty z y , p o d p o r z ą d k o w a ć się g o d z in o m
pracy u sta lo n y m p rzez sę d z ió w d la p rz e s łu c h a n ia ś w ia d k ó w lub d la innych
sesji. K rótko m ó w ią c m a o b o w ią z e k być p o s łu s z n y p o r z ą d k o w i p r a w n e m u .
W tym z ło ż o n y m i w y ją tk o w o d o k ła d n y m p ro c e s ie k lu c z o w ą p o z y c ję z a jm u je
po stulator. Jest osobą, bez której nie m o ż e by ć w o g ó le p r o w a d z o n y p ro c e s
kano niz ac y jn y . N ie m oż e on być także w a ż n y b ez u d z ia łu p o stu la to r a . P o s tu ­
lator je s t o b e c ny w p o s tę p o w a n iu k a n o n iz a c y jn y m od p o c z ą tk u do k o ń c a ,
w łą c z n ie z o rg a n iz a c ją u ro c z y s to ś c i b e a ty f ik a c y jn y c h i k a n o n i z a c y j n y c h 18.
IV. P O Z Y C J A P O S T U L A T O R A W N O W Y M P R A W I E
W y d a je się ko n ie c z n e , aby p rz ed sz c z e g ó ło w y m o m a w ia n ie m p o w o ła n ia ,
praw i o b o w ią z k ó w p o stu la to ra n a jp ie rw p r z e d s ta w ić w fo r m ie b a r d z o og ó ln e j
przep isy n o w e g o p ra w a d o ty c z ą c e tej instytucji. P o z w o li to n a b a rd z ie j d o ­
jrz a łą analizę o k re śle n ia je g o po zy cji w n o w y m p ra w ie . D zisiaj nie u le g a
w ątpliw ości, że f u n k c ja p o s tu la to ra n o si z n a m io n a u r z ę d u k o ś c ie ln e g o w ro ­
z um ieniu kan. 145 n o w e g o K P K 19. F u n k c ja p o s tu la to r a j e s t b o w i e m u s ta n o ­
w io n y m na stałe z a d a n ie m z p o s ta n o w ie n ia czy to B o ż e g o , c zy k o ś c ie ln e g o
dla realizacji celu d u c h o w e g o , j a k im je s t p ro w a d z e n ie sp ra w k a n o n iz a c y jn y c h .
Jeg o ob o w ią z k i i p ra w a są o k re śla n e albo s a m y m p r a w e m , k t ó r y m ten urz ą d
u stan o w io n o , albo d e k re te m k o m p e te n tn e j w ła d z y , k tó r y m j e s t on r ó w n o c z e ś ­
nie u sta n o w io n y
i n adany. S y lw e tk a p r a w n a teg o u r z ę d u
17 Por. F. X. von W e b e r ,
1989, s. 38.
w y n ik a zatem
D e r R ech tsan w alt im katholisch en K irch en rech t, Freiburg
ls Por. E. N o w a k. K on gregacja Spraw K an on izacyjn ych , [w:J E lem enty praw n e
św ięto ści kanon izow anej w edług u staw odaw stw a Jana P aw ia II, Lublin 1993, s. 27.
19 Kan. 145 § 1: „Urząd kościelny jest jakimkolwiek ustanowionym na stałe zadaniem
z postanowienia czy to Bożego, czy kościelnego dla realizacji celu d u ch o w e g o ” . § 2: „O bo­
wiązki i prawa właściwe każdemu urzędowi kościelnemu są określane albo samym prawem,
którym urząd ustanowiono, albo dekretem kompetentnej władzy, którym jest on równocześn ie
ustanowiony i nadany".
z n o r m p r a w n y c h z a w a rty c h w u s ta w o d a w s tw ie k a n o n iz a c y jn y m o raz p r z e p i­
sach K PK .
P o s tu la to r w e d łu g N o r m o k re ś lo n y je s t n a stę p u ją c o :
1. P o s tu la to r e m m o ż e być k a ż d a o sob a, nie ty lk o k a p łan , lecz rów n ie ż
p rz y n a le ż n i in sty tu tó w ż y c ia k o n s e k r o w a n e g o czy s to w a rz y s z e ń ż ycia a p o sto l­
sk iego, a tak ż e ś w ie c c y “ '. W ten sp o s ó b N o r m y p o w ró c iły do s ta roż y tn e go
p ra w a , k tó re u m o ż liw ia ło d z ia ła ln o ś ć św ie c k ic h ja k o p o s tu la to ró w .
2. P o s tu la to r je s t w y z n a c z a n y p rz e z p o w o d a za z g o d ą b is k u p a na okres
p r o w a d z e n i a d o c h o d z e n ia d ie c e z ja ln e g o i p rz e z K o n g r e g a c ję S p ra w K a n o n iz a ­
c y jn y c h w fa z ie rz y m sk ie j p ro c e su (N o rm y , nr 2, a, b).
Z tak o k re ślo n e j fu nkc ji p o s tu la to r a w y p ły w a ją ró w n ie ż je g o p o w m n o ś•
21
cr :
- p rz e p r o w a d z e n ie b a d a ń nad ż y c ie m Sługi B o ż e g o i re la c jo n o w a n ie b is ­
k u p o w i o opinii św ię to ści, o c n o ta c h lub m ę c z e ń s tw ie , o o trz y m a n y c h ła s­
kach , o e w e n tu a ln y c h e le m e n ta c h
n e g a ty w n y c h
-
p rz e s z k o d a c h
(N orm y,
n r 10, 1) o raz k o ś c ie ln y m z n a c z e n iu p ro c e su (N o rm y , n r 3, b, c);
- a d m in is tr a c ja f u n d u s z a m i p r z e z n a c z o n y m i n a p o k ry c ie w y d a tk ó w , z a rz ą ­
d z a n ie d o b r e m p ro c e su (N o rm y , n r 3, c);
- r e p r e z e n to w a n ie p o w o d a w c a ły m p o s tę p o w a n iu (N o rm y , n r 1, a);
-
w n ie s ie n ie do b is k u p a o d p o w ie d n ie j p ro śb y (s u p p le x lib e llu s) i w raz
z n ią p r z e d ło ż e n ie ż y c io ry su S ługi B o ż e g o (N o rm y , n r 8 i 10, 1) oraz w s z y s t­
k ich w y d a n y c h d ru k ie m p is m S łu gi B o ż e g o , listę ś w ia d k ó w (N o rm y , nr 10;
2, 3);
-
z a m ie s z k iw a n ie
w R z y m ie p o d c z a s
trw a n ia p r o c e s u w K on greg acji
(N o rm y , nr 2, b)
N o r m y o p r ó c z o b o w ią z k ó w o k re śla ją n a s tę p u ją c e u p r a w n ie n ia po stulatora:
20 Normy Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych z 7 lutego 1983 r. w tl. poi. H. Misztala:
P raw o kan on izacyjn e w edług u staw odaw stw a Jana P aw ła //, L ub lin -Sandom ierz 1997,
s. 4 6 5 - 4 7 8 , nr 1, a-b: „Sprawę kanonizacyjną prowadzi powód: do pełnienia tego obowiązku
m oże być dopuszczony przez Władzę Kościelną ktokolwiek z Ludu B o ż eg o czy też jakaś grupa
wiernych. Powód prowadzi sprawę przez prawnie ustanowionego postulatora” ; nr 2, a: „Postu­
latora ustanawia pow ód za pomocą udzielenia mu pełnomocnictwa, zredagowanego według
przepisów prawa i za aprobatą Biskupa” ; nr 3, a; „Urząd postulatora mogą sprawować kapłani,
członk o w ie Instytutów Życia Konsekrowanego i św ieccy, byleby wszyscy wymienieni byli
biegli w teologii, prawic kanonicznym i historii, a także byleby znali praktykę Kongregacji".
R. R o d r i g o (M anuale, s. 7) uważa, że św ieccy z racji posiadania rodziny muszą być
lepiej wynagradzani niż księża czy członkowie zakonu. Kan 2 0 0 4 § 3 z KPK 1917 mówił
wyłącznie o osobie duchownej.
21 Por. N o w a k , art. cyt., s. 28.
- d e s y g n o w a n ie za z g o d ą p o w o d a je d n e g o lub w ięcej w ic e p o s tu la to ró w
(N orm y , nr 4);
- sp ra w d z a n ie akt p r o c e s o w y c h po ich o p u b lik o w a n iu i p r z e d ło ż e n ie n a ­
stępne d o w o d ó w z a ró w n o w postaci ś w ia d k ó w , j a k i d o k u m e n tó w , je ż e li
u w a ż a łb y je za k o rz y s tn e dla spraw y (N o rm y , nr 27, c).
N o rm y dodają, że p o stu la to r nie m o ż e by ć ś w ia d k ie m p o d c z a s s p r a w o w a ­
nia urzędu (N o rm y , nr 20, 3). Z a u w a ż a m y , że p o s tu la to r m a d w a ró ż n e z a k r e ­
sy zadań: je d e n po d cz a s p o s tę p o w a n ia n a p o z io m ie d ie c e z ji i d rug i p o d c z a s
p o s tę p o w a n ia przy K o ng re g a cji. Z p o w y ż s z e g o z e s ta w ie n ia p r z e p is ó w N o rm
w ynika, że nie m a tu k o m p le tn e g o w y k a z u p ra w i o b o w ią z k ó w p o stu la to ra .
W ten sp osó b p o tw ie rd z a się z a sa d n o ś ć u c z y n io n e j j u ż p rz e z na s an a liz y na
tem at natury sam e g o p o s tę p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o p r z e z p r y z m a t K o d e k su .
To pozw o li u z u p e łn ić p rz e p is a m i K o d e k su p r a w a i o b o w ią z k i p o s tu la to r a oraz
zro z u m ie ć często sto so w a n e p o ję c ia p ra w n e d o tej in sty tu c ji p o d c z a s p r o w a ­
dz e n ia p rocesu k a n o n iz a c y jn e g o 22.
Sko ro p ra k ty c z n ie w p ro c e sac h k a n o n iz a c y jn y c h tam , g d z ie p r a w o s z c z e g ó ­
łow e nie o k re śla sp e c ja ln e g o p o s tę p o w a n ia , n a le ż y s to s o w a ć n o r m y K o d e k su ,
np. przy p o w o ła n iu trybu nału , przy n o m in a c ji sę d z ió w , p r o m o to r ó w , n o ta r iu ­
szy, p o s tu la to ró w oraz ich sp e c y fic z n ej fu n k cji w c z a s ie tr w a n ia p r o c e s u (kan.
1419-1427), przy p r z e s łu c h iw a n ia ś w ia d k ó w (kan. 1 5 5 8 -1 5 7 1 ), p r z e d k ła d a n iu
i akcep tacji p raw nej d o k u m e n tó w (kan. 1 5 4 4 -1 5 4 6 ), przy n o m in a c ji b ie g ły c h
(kan. 1574-1581), to je s t rzeczą o c z y w is tą , że n a u rz ą d p o s tu la to ra w p r o c e ­
sach k a n o n iz a c y jn y c h należy p atrzeć ja k n a in sty tu c ję z a a n g a ż o w a n ą w p o s tę ­
p o w a n ie proc e so w e . Jego f u n k c ja je s t k o m p le k s o w a , w s z e c h s t r o n n a i tru d n a
do z d efin io w a n ia. P o stu la to r d z ia ła ją cy na m o c y m a n d a tu j a k ie jś o so b y f i ­
zycznej czy praw nej r e p re z en tu je z a w sz e in te re sy d u c h o w e j a k ie jś w s p ó ln o ty
w ierzący ch. R ó w n o c z e ś n ie od m o m e n tu z a a p r o b o w a n ia j e g o m a n d a tu p rzez
ko m p e te n tn y a utoryte t k o śc ie ln y re p re z e n tu je ró w n ie ż d o b r o p u b lic z n e K o ś ­
c io ła 23. W sw o im d z ia ła n iu nie broni p ra w a p ry w a tn e g o (iu s p r i v a t u m ), lecz
w sp ó łp ra c u je z au to ry te ta m i K o śc io ła w p o tw ie r d z e n iu p ra w d y . J e d n a k ż e je s t
zaw sz e m a n d a ta riu s z e m 24, który d z ia ła z g o d n ie z p r a w e m w im ie n iu p o w o ­
da, m u szą być z a sto so w a n e z a tem do n ieg o w s z y stk ie n o r m y p r a w n e z a ró w n o
prz e p isó w sz c z eg ó ln y c h , ja k i K o d ek su . P r z e d e w s z y s tk im c h o d z i tu o n orm y
“ R o d r i g o, La fig urn d el p o stu la to re , s. 210.
23 Per.
A. M i I r i, D e F igura Ju ridica P o slu la to ris in
C ausis B ea lifica lio n is el
C an on ization is, R o m -P a r ig i- T o u r n a i- N e w Jork 1962, s. 128-130.
" Per. M i I r i. dz. cyt., s. 147: „Postulator est procurator sui generis ad sui generis
litem".
o d n o s z ą c e się do p r o c e su s p o rn e g o (p r o c u r a t o r e s a d lites), któ re nie są sp rz e ­
cz n e z p r a w e m s z c z e g ó ln y m dla p r o c e s ó w k a n o n iz a c y jn y c h .
W k o m p le k s o w o ś c i fun kc ji p o stu la to ra d o strz e g a m y , że p o s tu la to r w nowej
legislacji f a k ty c z n ie p o d e jm u je n ie k tó re c z y n n o ś c i, któ re n ie g d y ś należały do
a d w o k a ta , np. p o s tu la to r w in ie n d o sta rc z a ć środki d o w o d o w e , o d p o w ia d a ć na
z a p y ta n ia p r o m o to r a s p r a w ie d liw o śc i. Po p u b lik a c ji akt p r o c e s o w y c h m a
p r a w o w g lą d u do nich c e le m u z u p e łn ie n ia d o c h o d z e n ia p o p rz e z n o w y c h ś w ia ­
d k ó w i d o d a tk o w ą d o k u m e n ta c ję 2".
W tra k c ie p r o c e su n a fo ru m K o n g re g a c ji p o s tu la to r w inien p rz y g o to w a ć
w e d łu g z a le c e ń re la to ra in fo rm a c ję ( in fo r m a tio ) do „ p o z y c ji" (p o s it io ) i o d p o ­
w ia d a ć n a e w e n tu a ln e z a p y ta n ia p o c h o d z ą c e od k o n s u lto r ó w h isto ry k ó w lub
te o lo g ó w . K o m p e te n c ja w tych z a d a n ia c h n a le ż a ła w s ta ry m K o d e k sie w y ­
łą c z n ie do a d w o k a tó w i p ro k u r a to r ó w K o n g r e g a c ji26.
Id e n ty c z n ą o p in ię n a te m a t p o s tu la to r a w je g o roli a d w o k a ta w y ra z ił F. X.
von W e b e r . J e g o z d a n ie m n o w e u s ta w o d a w s t w o sz c z e g ó ln e ( d o ty c z ą c e p o s tę ­
p o w a n ia k a n o n iz a c y jn e g o ) c e lo w o w y k lu c z a d z ia ła ln o ść a d w o k a ta w p o s tę p o ­
w a n iu k a n o n iz a c y jn y m . N a je g o m ie jsc e w sz e d ł p o s tu la to r 27. In te rse su ją c a
j e s t w y r a ź n a z b ie ż n o ś ć tych u rz ę d ó w w w ielu za d a n ia ch . K ościelny adw o kat
m o ż e d z ia ła ć po o tr z y m a n iu a p ro b a ty k o m p e te n tn e g o p rz e w o d n ic z ą c e g o sądu.
Z g o d n ie z kan. 1483 K P K 1983 tą w ła d z ą je s t b isk u p d ie c e z ja ln y . W innych
są d a c h a d w o k a ta d o p u s z c z a k a ż d o r a z o w y p re z e s sądu a lb o o rgan, do tego
o k re ś lo n y , w są d o w n ic tw ie z a k o n n y m zaś k a ż d o r a z o w y p rz e ło ż o n y . A d w o k a c i
rotalni są d o p u s z c z e n i m o c ą p ra w a w s p ra w a c h m a łż e ń sk ic h . Ś w ie c c y , w tym
k o b ie ty , m o g ą w y k o n y w a ć k o śc ie ln y z a w ó d a d w o k a ta p o d o b n ie ja k osoby
d u c h o w n e i z a k o n n e . K o śc ieln i a d w o k a c i m u s z ą p o s ia d a ć n a stę p u ją c e k w a lifi­
kacje: p e łn o le tn o ść , d o b rą o pinia, rz e c z y w is ta z n a jo m o ść p r a w a k a n o n ic z n e ­
go. O d w y m o g u p rz y n a le ż n o ś c i d o K o śc io ła k a to lic k ie g o m o ż e być z a s to s o ­
w a n a d y s p e n s a w p r z y p a d k a c h s z c z e g ó ln y c h . A d w o k a c i m o g ą w y s tę p o w a ć
w w sz y s tk ic h p r o c e sa c h k o ś c ie ln y c h z w y łą c z e n ie m p o s t ę p o w a n ia m a łż eń stw a
n i e s k o n s u m o w a n e g o 28. A d w o k a t w s p ó łp ra c u je z sę d z ią i in n y m i osobam i
u c z e s tn ic z ą c y m i w p o s tę p o w a n iu dla te g o s a m e g o celu, tj. u s ta le n ia p raw d y
25 Por. N on n y, nr 27, c.
2f’ Por. kan. 2076 i 2078 KPK 1917; Sacrae Rituum Congregationis D<\iran n
d ivisio n e " 12. m aii 1887, [w :] C odex
„La
p ro p o stu la to rih u s, s. 3 1 6 - 1 2 9 .
Von W e b e r, dz. cyt., s. 38; „Nach dieser neuen Sp ezialgese tzgebung gibt es den im
altem Heiligsprechungsverfahren tätigen Anwalt nicht mehr. An seine Stelle ist der Postulator
getreten” ; por. R o d r i g o, M anuale, s, 298-305.
28 Kan. 1701 § 2 KPK 1983.
{pro rei veritate). Ja k u w a ż a F. X. v on W e b e r, a d w o k a t m o ż e p e łn ić r ó w n o ­
c ześn ie funkcje p e łn o m o c n ik a 29. Ja k o a d w o k a t w s p ie r a on stro n ę ju r y d y c z ­
ny m d o ra d c tw e m i p o m a g a jej w z r e d a g o w a n iu p is m p r a w n y c h , ja k o
pełno­
m ocnik zaś w y stę p u je p rzed są d e m i je s t p r z e d s ta w ic ie le m stro ny .
Z p o w y ż sz e j a n alizy w y n ik a w y ra ź n ie i je d n o z n a c z n ie , że p rz e p is y p ra w n e
o d n o sz ą c e się do k o ś c ie ln e g o a d w o k a ta są tak ie s a m e j a k do p o s tu la to ra .
M im o to R. R o d rig o w idzi p o stu la to ra b a rd zie j w roli p e ł n o m o c n i k a 30. Ja k o
p e łn o m o c n ik re p re z e n tu je p o w o d a , u s p r a w n ia p ro c e s p r z y ję ty p rz e z try b u n a ł
diec e zjaln y i K o n g re g a c ję . P o stu la to r w no si pro śb y , ró ż n e p o d a n ia , które
m ają w artość s ą d o w o -p ra w n ą . D o n ie g o są k ie r o w a n e o fic ja ln e k o m u n m ik a ty
od k o m p e te n tn y c h w ładz. W im ieniu p o w o d a p o d e jm u je d e c y z je o d p o w ie d n ie
do stanu i p otrz e b p ro cesu. On m ia n u je s w o ic h d e le g a tó w lub w ic e p o s tu latorów . Jako o b ro ń c a w p ro ce s ie przy K o n g r e g a c ji p r z y g o to w u je in fo rm a tio i p o sitio
w e d łu g
zaleceń
re la to ra
i ro z s tr z y g a
e w e n t u a ln e
tru d n o śc i,
które p o ja w ia ją się w tok u spraw y. Z d a n ie m R. R o d r ig o N o r m y są m a ło p r e ­
cy zy jn e i m ało sz c z e g ó ło w e i nie d o ty c z ą fu nkc ji p e łn io n y c h w K o n g re g a c ji
(zob. nr 3, a)31.
N o w e u s ta w o d a w s tw o
w y e lim in o w a ło
radę
a d w o k a t ó w ’2.
P o m im o
L. Porsi u w a ż a, że p ra w o p o w o d a d o o b ro n y nie z o s ta ło p o m i n ię te w tym
p o s tę p o w a n iu 3’. T y m s a m y m nie j e s t w y k lu c z o n e z a a n g a ż o w a n i e a d w o k a ta .
W o b e c tej rz e c z y w is to ś c i R. R o d rig o w y s u w a p r o p o z y c ję d o w a r to ś c io w a n ia
osoby a d w o k a ta , p rzez co p o d n ió słb y się n a u k o w y p o z io m p r o c e s ó w k a n o n i ­
z a c y jn y c h 34.
W św ietle p rz e d s ta w io n y c h za sa d p ra w a m o ż n a z d e fin io w a ć o s o b ę p o s tu l a ­
to ra ja k o o sobę fizy czn ą, k tó ra w y p o s a ż o n a w p r a w n y m a n d a t p o w o d a i
z a tw ie rd z o n a p rz e z k o m p e te n tn y au to ry te t k o ś c ie ln y - r e p r e z e n tu je i p r o m u je
sp ra w ę Sługi B o że g o przed try b u n a łe m d ie c e z ja ln y m , a p ó ź n ie j w K o n g r e g a ­
cji S p ra w K a n o n iz a c y jn y c h . C z y n i to o s o b iśc ie lub za p o ś r e d n ic tw e m innych,
29 Von W e b e r , dz. cyt., s. 207.
30 Por. R o d r i g o , La fig u ra ciel p o stu la to re , s. 216. Por. J. L i p s k i, D e m andato
procu ratu rio in Iure Canónico. E xcerpla, Romae 1957, s. 59-64.
31 La fig u ra d e l p o stu la to re s. 217.
32 Por. C odex Canonum E cclesiaruin O rientaliu m , Librería Editrice Vaticana 1990, s. 367368.
33 P o r s i, dz. cyt., s. 367: „Ins actorum ad defensionem negari nequit”.
34 Ponieważ sprawy kanonizacyjne dotyczą dobra publicznego (bonum p u blicu m ), zaanga­
żowanie adwokatów - moim zdaniem - jest wskazane w myśl kan. 1481 § 3.
broni in te re só w p o w o d a o ra z w sp ó łp r a c u je z k o ś c ie ln y m try b u n a łe m przy
sz u k a n iu p r a w d y 3\
N a p o d s ta w ie p r z e d s ta w io n y c h zasad p r a w n y c h m o ż n a d o k ła d n ie określić
k o m p e te n c je p o s tu la to ra , w y ró ż n ia ją c je g o p r a w a i o b o w ią z k i. P o stu la to r
p r z y g o to w u je a rty k u ły , k tó re słu ż ą do s f o rm u ło w a n ia p y ta ń d la p rz e słu c h a n ia
ś w ia d k ó w 36. J a k o a d w o k a t, p e łn o m o c n ik m o ż e by ć o b e cn y przy p rz e s łu c h a ­
niu ś w ia d k ó w , c h y b a że sę d z ia u z n a i n a c z e j ’7. O b e c n o ś ć przy p rz e słu c h a n iu
ś w ia d k ó w u m o ż liw ia p o s ta w ie n ie p y ta ń , k tóre p o w in n y być sfo rm u ło w a n e
na p iśm ie i p r z e d s ta w io n e s ę d z ie m u 38. M a on p ra w o w g lą d u do akt po ich
p u b li k a c ji39 — c e le m u z u p e łn ie n ia śro d k ó w d o w o d o w y c h . T e c z y n n o śc i w y ­
k o n u je p o s tu la to r nie dla p r z e c iw s ta w ie n ia się p ra cy p r o m o to r a s p ra w ie d li­
w o śc i, lecz w du c h u w s p ó łp r a c y z nim i sę d z ią d la p o tw ie r d z e n ia praw dy .
P r a w a i o b o w ią z k i p o s tu la to r a w y ra ż a ją się w sp e łn ian iu funk cji sp e c ja l­
nych. C h o d z i tu o w s p ó łp r a c ę w ak tach b e a ty f ik a c y jn y c h i k a n o n iz a c y jn y c h .
P o s tu la to r u c z e stn ic z y w stw ie rd z e n iu a u te n ty c z n o ś c i re lik w ii, prosi o a p r o b a ­
tę te k s tó w M sz y św iętej i o b rz ą d k u litu rg ic z n e g o . W c z e śn ie j p ro p o n u je sfo r­
m u ło w a n e teksty litu rg ic z n e o raz sam u ło ż o n e tek sty m o d litw r o z p ro w a d z a
w ś r ó d w ie rn y c h c e le m k r z e w ie n ia ku ltu p ry w a tn e g o .
P ro c e sy k a n o n iz a c y jn e są p ro c e sa m i b a rd z o w a ż n y m i w życiu K ościoła,
d la te g o p rzy ich p r o w a d z e n iu z a c h o w u je się p o w ś c ią g liw o ś ć i ro z w a g ę . F u n ­
kc ja p o s tu la to r a w p ro c e sie k a n o n iz a c y jn y m je s t z a w sz e z łą c z o n a z do b re m
p u b lic z n y m w p o s z u k iw a n iu p ra w d y . C a ła d z ia ła ln o ś ć p o stu la to ra je s t u k ie ­
r u n k o w a n a n a służb ę K ośc io ło w i i d la je g o d obra. Ja k ad w o k a c i i p r o k u r a to ­
rzy w p r o c e sa c h p o s łu g u ją się o d p o w ie d n im i in s tru m e n ta m i p r a w n y m i na
u ż y te k s w o ic h k lie n tó w , tak p o s tu la to r w p ro c e sa c h k a n o n iz a c y jn y c h musi
u ż y w a ć in s tr u m e n tó w w ła ś c iw y c h c e le m w y d o b y c ia n a św iatło d z ie n n e f a k ­
tó w d o ty c z ą c y c h ż y c ia i c n ó t k a n d y d a ta do b e a ty fik a c ji czy ka n o n iz a cji oraz
n a tu ry c u d u w f a k c ie u c h o d z ą c y m za c u d o w n y . S tąd d o b ry p o stu la to r służy
z a w s z e K o śc io ło w i, zostaje r o z p o z n a n y ja k o go d n y z a u fania.
R e a s u m u ją c :
ła tw o
z a u w a ż y ć,
że
u rz ą d
p o s tu la to r a
łączy
praw a
i o b o w ią z k i p ro k u r a to r a i a d w o k a ta . W g ru n cie rz e c zy p o z o s ta je on zaw sze
w śc isły m k o n ta k c ie i w sp ó łp ra c y z b isk u p e m , czyli sędzią. P rz y z n a n ie mu
^ R o d r i g o ,
La fig u ra ciel p o stu la to re , s. 217.
36 Por. kan. 1552 § 2 KPK 1983.
37 Por. kan. 1559 KPK 1983.
38 Por. kan. 1661 KPK 1983.
39 Por. kan. 1598 KPK 1983.
zatem praw p ro k u r a to r a i a d w o k a ta nie b ę d z ie w n ic z y m p r z e s z k a d z a ć , lecz
p rz e ciw n ie - p rz y c z y n i się do o w o c n ie jsz e j p racy c a łe g o sądu. B io rą c po d
uwagę
intencję p r a w o d a w c y ,
w m yśl której
z o stały
z n ie s io n e
w sz y stk ie
przepisy p o p rz e d n ie g o u s ta w o d a w s tw a o d n o ś n ie do s p ra w k a n o n iz a c y jn y c h ,
należy stw ierd zić, że w tym k o n te k śc ie u r z ą d p o s tu la to ra , z je g o p r a w a m i
i o b o w ią z k a m i, staje się w pełni z ro z u m ia ły , b ez o d w o ły w a n ia się do sta ry c h
p rz ep isó w p ra w n y c h n o rm u ją c y c h o so b ę i fu n k c jo n o w a n ie u rz ę d u p o s tu la to ra .
TH E L E G A L C H A R A C T E R O F T H E F U N C T I O N O F P O S T U L A T O R
IN T H E C A N O N I Z A T I O N P R O C E E D I N G
S u m ni a r y
The com m e n tato r s o f the n e w canon la w do not agree as to w h eth er the c a n o n iz a tio n
pr oceeding has the character o f a legal actio n o f w h ic h sa y s C IC o f 1983 in the norms
dea lin g with the general canonical pr oc ess, or e ls e the particular p r o c e s s like that o f
marriage. W e may also be d e alin g here with an adm inistr ativ e action or a c o m m o n
"investigation" d e v o id o f the formal e le m e n t s o f the c an o n ic a l p r o c es s. T h e auth or proves
that the c a no nic a l ac tion bears the character o f a g e n u in e c a n o n ic al p r o c e s s and one
sh ould retain the norms o f the c a n on ic a l law in it, the norm s from b o o k s e v e n CIC.
In this c o ntext the author prese nts the o f f i c e o f postulator e x c l u s i v e l y in the light o f
the n e w CIC and particular legislation, d e a lin g with the c a n o n iz a t io n affairs. T h e author
proves in the paper that the postulator c o m b i n e s the rights and du ties o f the prosecutor
and the barrister, that is he holds an e x ten d e d function in relation to the ancient law.
T r a n s la te d b y Jan K fo s