Problemy z rtęcią

Problemy z rtęcią
Autorzy: Stanisław Tokarski – dyrektor ds. strategii i zarządzania, Jerzy Janikowski –
starszy specjalista ds. rynków europejskich
(„Koncern” nr 8/2004 – Gazeta Południowego Koncernu Energetycznego S.A.)
Parlament Europejski na sesji odbywającej się 20 kwietnia 2004 roku przyjął tekst tzw. czwartej
dyrektywy-córki do pochodzącej jeszcze z 1996 roku ramowej dyrektywy w sprawie jakości powietrza.
Dokument nakłada na kraje członkowskie Unii Europejskiej standardy dotyczące stężeń między innymi
trzech metali ciężkich: arsenu, kadmu i niklu. Tekst nie zawiera zgłaszanych wcześniej przez Komisję
Europejską wymagań dotyczących emisji rtęci, ale tylko dlatego, że planowane jest przyjęcie kompleksowej strategii ograniczenia zanieczyszczenia rtęcią w całym łańcuchu pokarmowym, a nie tylko samego
powietrza. Stosowne dokumenty odnoszące się do rtęci mają być opracowane przez Komisję Europejską
do końca tego roku.
Rtęć - bardzo ważna dla elektrowni węglowych
Limity na emisję rtęci do powietrza dotkną przede wszystkim instalacje, w których spala się
węgiel, są to bowiem główne źródła emisji tego pierwiastka. Oznacza to kolejne, nowe i
bardzo niekorzystne wymagania dla naszego sektora. W szczególny sposób odbiją się one na
polskiej energetyce, która opiera się prawie wyłącznie na węglu.
Pierwiastek w węglu
Zawartość rtęci w węglu z reguły nie jest wysoka i waha się od 0,03 do 0,3 mg/kg. Węgiel z
różnych źródeł ma odmienną zawartość tego pierwiastka - przeważnie większy udział popiołu
w węglu wiąże się też z większą zawartością w nim rtęci. Jak na razie w Polsce nie
przeprowadza się regularnych badań węgla pod względem zawartości tego pierwiastka.
Dostępne dane opierają się na źródłach zagranicznych.
Według Eurelectric zawartość rtęci w węglu importowanym do Holandii przedstawia się
następująco dla poszczególnych krajów pochodzenia paliwa (wszystkie wielkości w mg/kg):
Polska - 0,35; Niemcy - 0,16; USA - 0,14; Południowa Afryka - 0,09; Australia - 0,08;
Kolumbia - 0,06; Rosja - 0,06. Niestety, węgiel z naszego kraju wypada w tym zestawieniu
słabo. Na pocieszenie można podać, że dla polskiego paliwa eksportowanego do Danii
zawartość rtęci wynosi średnio 0,09 mg/kg, a dla węgla eksportowanego do Austrii waha się
od 0,06 do 0,2 mg/kg (w zależności od kopalni, z której pochodzi). Jako ciekawostkę można
podać, że w badaniach węgla z ZGE Sobieski Jaworzno III, jakie wykonano w 2002 roku,
uzyskano następujące wyniki zawartości rtęci: dla mułu - 0,2 mg/kg; dla miału surowego -0,21 mg/kg, a dla miału - 19, czyli po przeróbce -O, l O mg/kg.
Emisja z elektrowni węglowych
Mimo że w ciągu ostatnich 20 lat znacznie spadła emisja różnych zanieczyszczeń do powietrza z instalacji przemysłowych, to w dalszym ciągu spalanie węgla pozostaje największym
ich źródłem. Unia Europejska stale też nakłada nowe wymagania mające te emisje
ograniczać. Przykładem są przyjęte przed kilkoma laty i powszechnie już znane dyrektywy
IPPC, LCP oraz NEC. W ostatnim czasie obserwuje się jednak pewne wysiłki mające na celu
rozszerzenie zakresu dyrektywy LCP także na mniejsze (poniżej 50 Wt) instalacje paleni-
skowe. W projekcie raportu Entec, - który ma zostać przedstawiony Komisji Europejskiej w
sierpniu tego roku, dokonującego przeglądu zagadnień dotyczących dyrektywy LCP
odnoszącej się do emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłu - czytamy także o rtęci!
Dodatkowo pojawiają się informacje o innych metalach ciężkich - takich jak arsen, kadm i
nikiel oraz o cząstkach respi-rabilnych (drobne zanieczyszczenia, które mogą być wchłaniane
przez płuca człowieka) PM10 i PM2.5, emitowanych przez instalacje paleniskowe. Raport
porusza również zagadnienia związane z najlepszą dostępną techniką (BAT), co z kolei wiąże
się bezpośrednio z dyrektywą IPPC! Należy zatem spodziewać się prób wprowadzania
kolejnych ograniczeń, które dotkną bezpośrednio elektrowni węglowych. Z drugiej jednak
strony pojawiają się głosy, że sarno wprowadzenie w życie dyrektyw IPPC oraz LCP
doprowadzi do ograniczenia emisji rtęci i regulacje w tym zakresie mogą dotyczyć tylko
małych instalacji. Problem emisji rtęci staje się jednak poważnym zagadnieniem - szczególnie
dla Polski.