Produkt 1.6_Zasady udzielania wsparcia okołofunduszowego

.
Produkt finalny projektu innowacyjnego
„Fundusz Pożyczkowo - Poręczeniowy jako narzędzie zapewnienia
trwałości instytucji ekonomii społecznej”
Zasady udzielania edukacyjnego
wsparcia okołofunduszowego
Strona
1
dla podmiotów ekonomii społecznej
Strona
2
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE……………………………………………………………………………………………………5
I.
OPIS WSPARCIA EDUKACYJNEGO DLA PODMIOTÓW EKONOMII SPOŁECZNEJ
Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA FINANSAMI ……………………………………………….………………...7
1. Zarządzanie finansami w podmiotach ekonomii społecznej …………………………………….……....7
2. Zakres edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego dla podmiotów ekonomii społecznej……......9
3. Schemat edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego dla podmiotów ekonomii społecznej..…..10
4. Opis schematu ….………………………………………………………………………………………………11
5. Dlaczego coaching jest odpowiednim wsparciem dla podmiotów ekonomii społecznej …..…..…12
6. Kompetencje Opiekuna Finansowego ……………………………………………………………….……..13
II. NARZĘDZIA OPIEKUNA FINANSOWEGO………………………………………………………………….15
Wzór notatki ze spotkania z podmiotem ekonomii społecznej…………………………………………..17
Analiza sytuacji wyjściowej w zakresie zarządzania finansami…………………………………………19
Plan działań usprawniających zarządzanie finansomi……………………………………………………36
III. SZKOLENIA DLA KADRY …………………………………………………………………………………….38
Strona
3
IV. LITERATURA ………………………………………………………………………………………………..…42
Strona
4
WPROWADZENIE
Utożsamiając się z sektorem ekonomii społecznej za priorytet uznajemy zaspokajanie potrzeb obywateli.
Nie oznacza to jednak, że pieniądze nie są ważne. Oznacza to, że nie są one najważniejsze, gdyż
najważniejsze są cele społeczne.
Mimo iż działając w podmiotach ekonomii społecznej, kierujemy się pozafinansowymi pobudkami, to jednak
najlepsze plany mogą lec w gruzach bez pieniędzy. Pieniądze są bowiem ważnym czynnikiem
weryfikującym nasz działanie. Jednak powinny one jedynie urealniać nasze pomysły, a nie zawężać je.
Są podmioty ekonomii społecznej, które działają przy minimalnych nakładach finansowych. Ich członkowie
spotykają się w prywatnych mieszkaniach lub klasie udostępnionej przez zaprzyjaźnioną szkołę, korzystają
z prywatnych telefonów, wszystkie działania realizowane są przez wolontariuszy bezpłatnie poświęcających
swój czas dla osiągnięcia wspólnych celów. Inne posiadają znaczny majątek oraz środki pozwalające nie
tylko na wynajem lokalu, zatrudnianie pracowników, a nawet kampanie promocyjne w środkach masowego
przekazu. Oczywiście, ilość posiadanych środków nie może i nie powinna być miarą pracy organizacji.
Jednak działanie bez jakichkolwiek środków byłoby bardzo utrudnione.
Każdy podmiot ekonomii społecznej, podobnie zresztą jak firmy komercyjne, skazany jest na konkurencję z
innymi, o podobnym profilu działalności. Jeśli nie jest w tym wystarczająco skuteczny, czeka go bankructwo.
Ważne jest więc przygotowanie jak najlepszej oferty oraz dbanie o finanse organizacji.
Zarządzanie
finansami
podmiotu
ekonomii
społecznej
jest
bardzo
trudnym
i odpowiedzialnym zadaniem. Wymaga znajomości rynku i przepisów. Jest procesem efektywnego
wykorzystania zasobów finansowych organizacji.
Strona
Z doświadczenia wiemy dobrze, że piętą Achillesa tego typu podmiotów jest właśnie administrowanie
sprawami finansowymi, co charakteryzuje się
niewielką wiedzą oraz umiejętnościami z zakresu
zarządzania finansami.
5
Zastosowanie narzędzia edukacyjnego przedstawionego w niniejszym produkcie ma dać odpowiedź na
pytanie, w jaki sposób podmioty ekonomii społecznej starające się o pożyczkę z Funduszu, zarządzają
swoimi finansami i jak można to usprawnić.
W ramach niniejszej oferty nie chcemy przekonywać, że jest to łatwe, ale zachęcamy do oceny sytuacji
finansowej, która będzie pomocna we wzmacnianiu tego obszaru w podmiocie ekonomii społecznej.
Postawienie prawidłowej diagnozy – poprzez autorefleksję – jest pierwszym z kroków ku uzdrowieniu
finansów w podmiocie.
Zawarta w niniejszym produkcie oferta pozwoli poprzez jej zastosowanie zidentyfikować słabe i mocne
strony zarządzania finansami, pomoże zasygnalizować pojawiające się problemy i być narzędziem
służącym chociażby określeniu stopnia zgodności planów finansowych z rzeczywistymi potrzebami
organizacji.
Opracowane wsparcie okołofunduszowe z zakresu zarządzania finansami dla podmiotów ekonomii
społecznej korzystających z instrumentu pożyczkowo - poręczeniowego jest ważne zarówno na etapie
ubiegania się o pożyczkę, jak i już po jej uzyskaniu.
Cele wsparcia:
• zapewnienie efektywności pożyczki,
• zainspirowanie kadry odpowiedzialnej za finanse w podmiotach ekonomii społecznej do zwiększania
wiedzy,
umiejętności
i
kompetencji
z
zakresu
zarządzania
finansami.
Strona
6
Stabilna i przewidywalna polityka zarządzania finansami daje bezpieczeństwo wypełnienia przez podmiot
ekonomii społecznej sprecyzowanej misji. Przeprowadzenie analizy efektywności tej polityki ma służyć
wzmocnieniu, a niekiedy wprowadzeniu planu naprawczego w tych aspektach zarządzania finansami, które
wykazują widoczne błędy i braki.
I. OPIS WSPARCIA EDUKACYJNEGO DLA PODMIOTÓW EKONOMII
SPOŁECZNEJ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA FINANSAMI
ZARZĄDZANIE FINANSAMI W PODMIOTACH EKONOMII SPOŁECZNEJ
Prowadzenie podmiotów ekonomii społecznej wiąże się ze spełnianiem wielu różnych wymogów
formalnych, takich jak prowadzenie księgowości, wysyłanie sprawozdań do odpowiednich urzędów czy
płacenie podatków oraz przestrzeganie kodeksu pracy.
Funkcjonowanie tego typu podmiotów w wielu aspektach nie różni się od działania przedsiębiorstwa
komercyjnego. Podobnie bowiem jak w przypadku tradycyjnych firm, podmiot ekonomii społecznej
potrzebuje:
•
odpowiedniej struktury organizacyjnej,
•
sprawnego zarządzania zasobami ludzkimi, rzeczowymi i finansowymi,
•
skutecznej komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej,
•
a w końcu regularnego monitorowania efektywności swoich działań.
To, co zdecydowanie różni podmioty ekonomii społecznej od tradycyjnych podmiotów gospodarczych, to
prymat celu społecznego nad ekonomicznym, a często brak celu ekonomicznego. Dlatego też kryteria
oceny sprawności podmiotów ekonomii społecznej są inne, niż kryteria podmiotów gospodarczych. Dla
podmiotów ekonomii społecznej najważniejsza jest korzyść społeczna.
Podmioty ekonomii społecznej nie są skłonne przywiązywać priorytetowej wagi do skuteczności oraz
rezultatów działania. Sprawy te są tu jednak o wiele ważniejsze – i o wiele trudniejsze do sterowania
oraz pomiaru – niż w firmie wypracowującej własne zyski. W firmie mamy do czynienia z wynikiem
finansowym. Osiągnięty wynik z całą pewnością będzie służył do oceny pracy wykonywanej przez
zarząd firmy. W organizacji nienastawionej na zysk, przy podejmowaniu decyzji wiążących się z
ryzykiem, kierownictwo musi przeanalizować oczekiwane rezultaty i to zanim będzie możliwe określenie
właściwych sposobów pomiaru skuteczności i wyników. W każdym podmiocie ekonomii społecznej
zarządzający muszą najpierw udzielić odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób zdefiniujemy skuteczność
działania.
Do najważniejszych wyzwań w zakresie zarządzania finansami podmiotów ekonomii społecznej w
Polsce można zaliczyć:
7
Społeczny charakter podmiotów ekonomii społecznej może w określonych sytuacjach stanowić
dodatkowy atut dla działalności biznesowej, a w innych – pewne obciążenie. Najważniejsze, by zdawać
sobie sprawę z silnych i słabych stron, bowiem wtedy łatwiej będzie sprawniej zarządzać danym
podmiotem.
Strona
1.
słabość potencjału fizycznego działających podmiotów ekonomii społecznej (kapitał, majątek)
powodująca, z jednej strony, że ich działalność nie może się rozwijać, z drugiej tworząca negatywny
obraz ekonomii społecznej, zniechęcający do niej zarówno przedsiębiorców, jak i decydentów
publicznych;
znikoma wiedza osób z podmiotów ekonomii społecznej w zakresie prowadzenia biznesu;
Osoby tworzące podmioty ekonomii społecznej w Polsce w zdecydowanej większości są albo osobami
wykluczonymi społecznie albo działaczami organizacji pozarządowych, nie mającymi doświadczeń w
biznesie. Skutkiem takiej sytuacji jest podejmowanie złych decyzji biznesowych i w konsekwencji
poważne trudności finansowe wielu podmiotów ekonomii społecznej.
brak wiedzy i doświadczeń w zarządzaniu biznesem utrudnia również realizację jednej z
istotnych zasad działania ekonomii społecznej, jaką jest partycypacja w kierowaniu organizacją;
Pracownicy nie mający takiej wiedzy często nie chcą podejmować odpowiedzialności za organizację, w
której pracują.
brak jest powszechnych instrumentów finansowego wsparcia zwrotnego, adresowanych do
podmiotów ekonomii społecznej (kredyty, pożyczki, poręczenia).
Dlatego niezbędne jest edukowanie podmiotów ekonomii społecznej właśnie z zakresu szeroko
rozumianego zarządzania finansami.
Czym jest zatem zarządzanie finansami?
Zarządzanie finansami nie jest – jakby się mogło wydawać –wyłącznie podporządkowaniem się
określonym przepisom prawa czy wytycznym, ale jest przede wszystkim racjonalnym i starannym
pozyskiwaniem oraz wykorzystaniem środków. Jest to proces równoważenia kosztów i zysków,
zmniejszania ryzyka utraty środków, a także długofalowe planowanie strategii finansowej organizacji.
Sprawne zarządzanie finansami przyczynia się do jej efektywności i tworzenia dobrego wizerunku na
zewnątrz.
Strona
Osoba odpowiedzialna za finanse, której zadaniem jest dbanie o przychody organizacji i utrzymanie
płynności finansowej, powinna również:
1. operować podstawowymi pojęciami z zakresy finansów, jakimi są przychód, koszty, dochód, zysk itp.;
2. dysponować dokładną wiedzą na temat kosztów działalności organizacji, znać wielkość kosztów
stałych i zmiennych;
3. posługiwać się arkuszami kalkulacyjnymi, które ułatwiają i przyśpieszają pracę,
a najczęściej są jedynym sposobem ogarnięcia dużej liczby danych.
8
Realizacja wskazanych celów jest bardzo trudna, bowiem każda działalność podmiotu ekonomii
społecznej wiąże się z ryzykiem i pewnym poziomem niepewności. Zarządzający tego typu organizacją
nigdy nie może do końca być pewien otrzymania środków, czy to ze sprzedaży, czy też dotacji.
ZAKRES EDUKACYJNEGO WSPARCIA OKOŁOFUNDUSZOWEGO DLA PODMIOTÓW
EKONOMII SPOŁECZNEJ
Edukacyjne wsparcie okołofunduszowe będzie dotyczyło zarządzania finansami w
podmiotach ekonomii społecznej. Zarządzanie finansami będzie rozumiane jako
podejmowanie decyzji skąd i w jaki sposób pozyskiwać przychody pieniężne oraz
na jakie kierunki przeznaczyć i w jakich formach wydatkować nagromadzone
zasoby pieniężne, aby w możliwie najpełniejszy sposób realizować cele danego
podmiotu.
Zarządzanie finansami obejmuje następujące dziedziny:
I. ANALIZA SYTUACJI FINANSOWEJ
II. PLANOWANIE FINANSOWE
III. ZARZĄDZANIE AKTYWAMI I PASYWAMI
Edukacyjne wsparcie okołofunduszowe będzie więc obejmować poniższe
zagadnienia merytoryczne:
• PLANOWANIE STRATEGII FINANSOWEJ PODMIOTU EKONOMII SPOŁECZNEJ
• KSIĘGOWOŚĆ
• SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA
• MONITORING FINANSOWY, KONTROLA I AUDYT FINANSÓW
• ZARZĄDZANIE AKTYWAMI I PASYWAMI
• POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA DZIAŁALNOŚĆ
Edukacyjne wsparcie okołofunduszowe świadczone będzie dla podmiotów ekonomii społecznej:
- które chcą skorzystać z pożyczki, bądź już podpisały umowę na udzielenie pożyczki
- które są zainteresowane diagnozą bądź wprowadzeniem zmian w zakresie zarządzania finansami.
9
Taki rodzaj wsparcia może stanowić też jedną z usług Instytucji Wspierających Ekonomię Społeczną
czy Ośrodków Wsparcia Organizacji Pozarządowych, ponieważ obszar zarządzania finansami jest
jednym z ważniejszych deficytów podmiotów ekonomii społecznej w Polsce.
Strona
2.
3.
SCHEMAT EDUKACYJNEGO WSPARCIA OKOŁOFUNDUSZOWEGO DLA PODMIOTÓW
EKONOMII SPOŁECZNEJ
Podmiot ES
(1-3 osoby, w tym
lider)
Opiekun finansowy
Analiza potrzeb i określenie celów;
kontrakt - zasady wsparcia
Rysunek 1: Schemat edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego dla podmiotów ekonomii społecznej z zakresu zarządzania finansami
Strona
Zarządzanie Finansami
10
Plan Działań Usprawniający
4.
OPIS SCHEMATU
Za realizację edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego będzie odpowiedzialny Opiekun Finansowy.
Opiekun Finansowy będzie pracował z każdym podmiotem ekonomii społecznej objętym wsparciem –
indywidualnie – głównie za pomocą metody coachingowej.
Reprezentanci danego podmiotu ekonomii społecznej – w zależności od zdiagnozowanych potrzeb – będą
mieli do dyspozycji kilka sesji edukacyjnych, które będą trwać od 2 – 4 h zegarowych każda. Podczas
spotkań, Opiekun Finansowy w zależności od specyfiki i potrzeb danego podmiotu będzie miał do
dyspozycji przykładowe narzędzia wsparcia (w załączeniu). Aby opracować Plan Działań Usprawniających
Zarządzanie Finansami, powinny odbyć się minimum dwa spotkania z podmiotem.
Wsparcie edukacyjne będzie obejmowało następujące etapy:
1) Zdiagnozowanie potrzeb i problemów danego podmiotu z zakresu zarządzania finansami, określenie
zasad wsparcia
2) Praca nad Planem Działań Usprawniających Zarządzanie Finansami.
3) Pomoc w wykonaniu i weryfikacja wykonania Planu Działań Usprawniających Zarządzanie Finansami w przypadku, gdy podmiot po raz kolejny uczestniczy w edukacyjnym wsparciu okołofunduszowym lub
okres udzielania wsparcia jest długi (np. przekracza okres 12 miesięcy).
Podczas pracy do zadań Opiekuna Finansowego należy:
•
Strona
11
pomoże precyzyjnie określić cele zgodne z wartościami, przekonaniami oraz możliwościami danego
podmiotu i jego reprezentantów,
•
pokaże, jak zbudować wewnętrzną motywację do ich realizacji,
•
razem z reprezentantem podmiotu przygotuje Plan Działań Usprawniających Zarządzanie Finansami,
•
będzie wspierał w zrobieniu pierwszych kroków i pokaże przydatne narzędzia,
•
nauczy, jak można kontrolować swoje postępy i kiedy zmienić swoje działania, żeby osiągać cele
jeszcze szybciej.
5.
Dlaczego coaching jest odpowiednim wsparciem dla podmiotów ekonomii społecznej?
Coaching jest to proces doskonalenia kwalifikacji pod kierunkiem specjalisty przez nabywanie nowych
umiejętności, korygowanie nieskutecznych zachowań. Polega na obserwacji klienta w trakcie wykonywanej
pracy, samoocenie, informacji zwrotnej i planowaniu nowych strategii postępowania. Jego istotnym elementem
jest partnerska relacja i wzajemne zaufanie między osobistym trenerem (z ang. tzw. coach) a jego
uczniem/klientem/sportowcem/pracownikiem. Zasadniczym zadaniem coachingu jest wsparcie klienta objętego
coachingiem w osiągnięciu przez niego uzgodnionych z coachem celów. Istotą jest wykorzystanie zasobów
wiedzy i umiejętności już posiadanych i odpowiednie zmotywowanie i towarzyszenie podopiecznemu w
celowym usprawnianiu jego funkcjonowania.
Najbardziej ogólny zarys rozwoju relacji coach - klient uwzględnia następujące fazy:
1. Wzajemne poznanie i określenie oczekiwań.
2. Identyfikacja słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń dla rozwoju.
3. Ustalenie celu długoterminowego oraz celów krótkoterminowych.
4. Konsekwentne realizowanie obranej ścieżki połączone z rozwijaniem kompetencji osobistych, społecznych
i zawodowych.
5. Ciągły kontakt i rozbudowany feedback.
6. Regularna samoocena wyników i weryfikacja obranej ścieżki.
Coaching to droga, a nie cel sam w sobie. To klient podejmuje wyzwanie i działania w celu wprowadzenia
zmian w swoim życiu osobistym czy też zawodowym. Coaching pomaga wydobyć klientom to co w nich
najlepsze, wspiera ich w indywidualnym rozwoju.
Strona
12
Metodę coachingu wybrano dla realizacji edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego dlatego, iż sfera
finansów jest bardzo delikatną kwestią i często mocno podporządkowaną merytorycznej działalności podmiotu
ekonomii społecznej. Sfera zarządzania finansami wymaga często decyzji, które mocno ingerują w sposób
pracy podmiotu oraz relacje między ludźmi - liderami, pracownikami, członkami podmiotu. Coaching bardziej
niż doradztwo, tutoring czy mentoring oddaje odpowiedzialność za wypracowane rozwiązania i podejmowane
zmiany klientowi - w tym wypadku przedstawicielom danego podmiotu ekonomii społecznej.
6.
Kompetencje Opiekuna Finansowego
Kompetencje jakie są niezbędne do pełnienia funkcji Opiekuna Finansowego:
• Wiedza z zakresu zarządzania finansami, w szczególności podmiotów ekonomii społecznej;
• Znajomość sektora podmiotów ekonomii społecznej, w tym aspektów formalno – prawnych dotyczących
funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej, zwłaszcza organizacji pozarządowych i/lub spółdzielni
socjalnych;
• Umiejętność rozwiązywania problemów;
• Umiejętność budowania i podtrzymywania długotrwałych relacji z klientami;
• Komunikatywność, odpowiedzialność, samodzielność.
• Znajomość pakietu MS Office oraz różnych programów i narzędzi elektronicznych;
• Entuzjazm w realizacji powierzonych zadań;
• Niezależność (brak powiązań z bankami czy grupami finansowymi);
Pożądane kompetencje Opiekuna Finansowego:
• Przygotowanie do pracy w charakterze coacha – doświadczenie w tego typu pracy;
• Doświadczenie w zarządzaniu finansami podmiotu ekonomii społecznej;
• Doświadczenie w zarządzaniu podmiotem ekonomii społecznej;
• Doświadczenie w prowadzeniu działalności biznesowej;
• Doświadczenie w planowaniu i prowadzeniu działalności zarobkowej w podmiocie ekonomii społecznej
(np. tworzenie biznesplanu na działalność odpłatną / gospodarczą);
• Doświadczenie w obsłudze klienta w szczególności w sektorze finansowym.
Strona
13
Uzupełnieniem dla wsparcia okołofunduszowego prowadzonego przez Opiekuna Finansowego może być
również doradztwo i szkolenia, których obszary zostaną zdiagnozowane podczas spotkań. Podmiot może
zostać skierowany do instytucji, która prowadzi działania edukacyjne w potrzebnym zakresie, np. Instytucji
Wspierania Ekonomii Społecznej czy Ośrodka Wsparcia Organizacji Pozarządowych. Ważne by
prowadzone i proponowane działania uwzględniały specyfikę podmiotów ekonomii społecznej.
Strona
14
Strona
15
II. Narzędzia Opiekuna Finansowego
Strona
16
NARZĘDZIE NR 1
WZÓR NOTATKI ZE SPOTKANIA Z PODMIOTEM EKONOMII SPOŁECZNEJ
NOTATKA ZE SPOTKANIA Z PODMIOTEM EKONOMII SPOŁECZNEJ
Data:
Czas trwania:
UCZESTNICY SPOTKANIA
Nazwa podmiotu ekonomii społecznej
Imię i nazwisko - stanowisko
Imię i nazwisko - stanowisko
Imię i nazwisko - stanowisko
Cel spotkania
Zdiagnozowane potrzeby i problemy
Wypracowane rozwiązania / Wynik spotkania
Następne spotkanie (data / godzina / miejsce):
17
Podpisy uczestników spotkania:
Strona
Podpis Opiekuna Finansowego / Eksperta
Strona
18
WYJAŚNIENIE:
1. Notatka jest sposobem dokumentowania przeprowadzonych spotkań z podmiotem ekonomii
społecznej, który korzysta z edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego.
2. Notatkę wypełnia z każdego spotkania w ramach edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego
Opiekun Finansowy lub Ekspert prowadzący konsultacje / doradztwo z podmiotem ekonomii
społecznej.
3. Na pierwszym spotkaniu Opiekun Finansowy ustala z podmiotem ekonomii społecznej zasady
współpracy w ramach edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego, tzw. kontrakt oraz analizuje
sytuację wyjściową danego podmiotu ekonomii społecznej w obszarze zarządzania finansami za
pomocą Narzędzia nr 2.
4. W imieniu podmiotu ekonomii społecznej w edukacyjnym wsparciu okołofunduszowym bierze udział
1-3 przedstawicieli, w tym osoba wchodząca w skład Zarządu i osoba zajmująca się finansami lub
zarządzaniem finansami, np. członek Zarządu, Skarbnik, Księgowa/y.
NARZĘDZIE NR 2
ANALIZA SYTUACJI WYJŚCIOWEJ W OBSZARZE ZARZĄDZANIA FINANSAMI
I. DO CZEGO SŁUŻY NARZĘDZIE?
Narzędzie jest wstępem do weryfikacji dokumentacji finansowej podmiotu i służy do analizy sytuacji
danego podmiotu ekonomii społecznej w obszarze zarządzania finansami.
Zarządzanie finansami, które służy rozwojowi podmiotu ekonomii społecznej, powinno opierać się na
kilku zasadach:
1. Zarządzanie finansami opiera się na rzetelnych i aktualnych informacjach.
Niemożliwe jest prowadzenie podmiotu i zarządzanie finansami bez dostępu do rzetelnej
i aktualnej informacji. Źródłem takich danych w podmiocie jest system księgowo - finansowy,
dokumentacja projektowa oraz informacje płynące z zewnątrz. W pierwszym obszarze ważna jest więc
stała współpraca na linii osoby zarządzające – księgowość. Ich praca musi się uzupełniać, bowiem
księgowa/y rejestruje operacje finansowe, które już się zdarzyły, a osoby zarządzające podmiotem na
podstawie danych uzyskanych z systemu kształtuje teraźniejszość i przyszłość, podejmując konkretne
decyzje.
2. Zarządzanie finansami nie jest księgowością.
Bardzo często w małych podmiotach obowiązek zarządzania finansami spada na główną księgową. Co
więcej, często zarządzanie finansami utożsamia się z księgowością. Tymczasem te dwie działalności
uzupełniają się, ale nie powinny być zastępowane czy powierzane jednej osobie. Księgowość jest
rejestracją zdarzeń, które miały już miejsce, natomiast zarządzanie finansami to czynność skupiona na
teraźniejszości i przyszłości, pozwalająca na kreowanie polityki finansowej danego podmiotu ekonomii
społecznej.
W obszarze gospodarki społecznej bardzo często podmioty ekonomii społecznej rozwijają swoją
działalność w oparciu o dotacje ze środków publicznych. Prostą receptą na powyższy problem jest
traktowanie dotacji jako jednego ze źródeł przychodu organizacji oraz niedzielenie kosztów na te
pokrywane z dotacji i te finansowane z przychodów ze sprzedaży / środków statutowych.
Strona
Narzędzie jest podstawą do przeprowadzenia pierwszych spotkań Opiekuna Finansowego z
przedstawicielami podmiotu ekonomii społecznej.
Podczas pracy narzędziem do zadań Opiekuna Finansowego należy:
- zadbać o odpowiednie ramy spotkania, takie jak czas, miejsce, atmosferę;
- dokonywać notatek kluczowych kwestii, niezależnie od tego czy sposób działania podmiotu w danym
zakresie jest poprawny czy nie;
19
II. SPOSÓB PRACY
- zadawać pytania zawarte w narzędziu, jak wynikające z omawianego obszaru;
- uzupełniać wiedzę osób uczestniczących w spotkaniu poprzez pokazywanie różnych doświadczeń,
konsekwencji określonego działania, zagrożeń i zalet danego podejścia;
- dawać możliwość wyboru sposobu działania, ale sygnalizować kwestie mające związek z legalnością
oraz poprawnością działania.
- wyłuskiwać obszary, które wymagają działań usprawniających na potrzeby pracy nad Planem Działań
Usprawniających Zarządzanie Finansami.
Podmiot ekonomii społecznej powinien:
- oddelegować na spotkanie co najmniej 1-3 osoby, w tym osobę zarządzającą podmiotem i zajmującą
się prowadzeniem księgowości, rozliczeń (skarbnik/czka, księgowy/a);
- udostępnić dokumenty związane z finansami podmiotu, ponieważ praca powinna się odbywać na
realnych, ale przykładowych dokumentach, a nie samej rozmowie z Opiekunem Finansowym.
Na podstawie spotkania / spotkań, podczas których pracuje się Narzędziem 2, podmiot przy wsparciu
Opiekuna Finansowego sporządza Plan Działań Usprawniających Zarządzanie Finansami.
III. BUDOWA NARZĘDZIA
Narzędzie składa się z dwóch części: wersja podstawowa, wersja szczegółowa.
Wersja podstawowa służy do diagnozy stanu zarządzania finansami w podmiocie, który po raz
pierwszy uczestniczy w edukacyjnym wsparciu okołofunduszowym. Diagnozę powinno się
przeprowadzać podczas pierwszego spotkania w ramach edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego.
Wersja szczegółowa służy do pogłębionej diagnozy stanu zarządzania finansami w podmiocie.
Przeznaczona jest do pracy z podmiotem, który jest dużą organizacją lub spółdzielnią i
przeprowadzenie wersji podstawowej narzędzia wskazało potrzebę głębszej refleksji. Narzędzie w
wersji szczegółowej powinno się wykonywać również wtedy, gdy podmiot po raz kolejny uczestniczy w
edukacyjnym wsparciu okołofunduszowym lub okres udzielania wsparcia jest długi (np. przekracza
okres 12 miesięcy).
Każda z części zawiera pytania z następujących obszarów:
Strona
Potrzeba zdobywania środków na działalność, a czasami ich brak to cena za samodzielność
podmiotów ekonomii społecznej. Ponieważ szukanie pieniędzy nie jest sprawą prostą – zwłaszcza gdy
nasza działalność się rozwija i potrzebujemy ich coraz więcej, toteż często czas szukania pieniędzy
znacznie przekracza czas działania. Ciągłe szukanie pieniędzy i ciągłe problemy finansowe są
elementem stałym dla podmiotów ekonomii społecznej. Ważne jest jednak, abyśmy minimalizowali
20
1. Pozyskiwanie środków finansowych
problemy wynikające z tego faktu. Zbieranie funduszy jest równoprawną działalnością z działalnością
merytoryczną każdego podmiotu ekonomii społecznej.
Podstawy strategii zbierania funduszy:
•
Na zbieranie pieniędzy potrzebne są pieniądze - zaplanuj je w swoim budżecie.
•
O funduszach pomyśl już przy pisaniu programu swojej organizacji.
•
Sprawdź czy masz pieniądze, aby zrealizować wszystkie cele, które sobie zaplanowałeś.
•
Nie bój się zawęzić swojej działalności, jeśli masz mało pieniędzy.
•
Mierz zamiary na siły finansowe, ale niech siły finansowe nie ograniczają twoich planów.
•
Nie licz, że szybko uda Ci się zdobyć dużo pieniędzy.
•
Jeśli twój sponsor tego od Ciebie wymaga - zmodyfikuj program swojej organizacji, ale: Bądź
wierny misji oraz celom swojej organizacji i nigdy nie naginaj ich do potrzeb sponsora.
•
Nie ma jednej najlepszej strategii zdobywania funduszy, jest ich tyle, ile działań.
•
Zanalizuj swoje potrzeby i dopasuj do nich odpowiednie metody zbierania pieniędzy.
•
Możesz mieć wielu małych sponsorów, a możesz mieć kilku dużych.
•
Znalezienie dużego sponsora wymaga więcej czasu niż znalezienie kilku małych sponsorów.
•
Małe kwoty możesz zebrać / duże kwoty musisz wypracować.
•
Wielu sponsorów to bezpieczeństwo: gdy jeden się załamie reszta pozostanie.
•
Im większa organizacja, tym więcej powinna mieć źródeł finansowania.
•
Uważaj, aby zbieranie pieniędzy nie stało się główną działalnością twojej organizacji.
•
Dobór sponsora jest decyzją moralną każdej organizacji i zależy od tego, jakim wartościom ona
hołduje.
2. Księgowość
Podmioty ekonomii społecznej, nawet te utrzymujące się ze składek czy darowizn, są zobowiązane do
prowadzenia „normalnej”, czyli nieuproszczonej księgowości. Corocznym zwieńczeniem pracy
księgowego / księgowej jest coroczne sprawozdanie finansowe, potocznie zwane bilansem.
21
Jeśli możesz, wyznacz jedną osobę w swojej organizacji odpowiedzialną za zbieranie funduszy
Strona
•
Księgowy / księgowa prowadzi dokumentację i księgi finansowe (zgodnie z ustawą o rachunkowości)
oraz wypełnia obowiązki sprawozdawcze wobec urzędu skarbowego i ZUS. Niektórzy przygotowują
ponadto części finansowe sprawozdań z realizacji projektów, dbają o zapewnienie płynności finansowej
i analizują finansową kondycję organizacji. Księgowość może być prowadzona na zasadzie
wolontariatu, na zasadzie zatrudnienia osoby do prowadzenia księgowości lub zlecenia prowadzenia
księgowości biuru rachunkowemu.
Ustawa o rachunkowości narzuca m.in. na stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie socjalne obowiązek
opracowania „polityki rachunkowości”, czyli zasad finansowych, według których prowadzone są księgi
rachunkowe. Zasady opisane w polityce rachunkowości określają m.in. plan kont, przechowywania i
archiwizacji dokumentacji finansowej, sposób amortyzowania środków trwałych, informacje o sposobie
księgowania kosztów przynależących do roku poprzedniego, a realizowanych w roku następnym itd.
Elementem polityki rachunkowości jest obieg dokumentów – czyli opis m.in. tego, kto jest uprawniony
do wystawiania rachunków, podpisywania umów, stwierdzania prawidłowości poniesionych kosztów,
dekretowania.
Warto pamiętać o obowiązkowej – dla podmiotów prowadzących pełną księgowość – tzw. „ewidencji
środków trwałych”, czyli spisie przedmiotów, które organizacja nabywa i używa. Jeśli wpiszemy do
polityki rachunkowości, że w spisie umieszczane są tylko przedmioty (środki trwałe) o wartości powyżej
3500 złotych, oszczędzimy sobie i księgowemu trudu ewidencjonowania przedmiotów o niskiej
wartości. Polityka rachunkowości powinna zostać przyjęta uchwałą przez odpowiedni organ (zarząd lub
walne zgromadzenie).
3. Monitoring finansowy, sprawozdawczość, kontrola
Do kontroli organizacji upoważniony jest sponsor lub urząd, który przyznał dotację – oczywiście w
zakresie działań i finansów objętych dotacją. Ponadto w stowarzyszeniu / fundacji / spółdzielni socjalnej
kontrolę przeprowadzić mogą m.in.: urząd skarbowy w zakresie wywiązywania się z płacenia podatków,
regionalne izby obrachunkowe oraz NIK w zakresie wydatkowania pieniędzy publicznych (poprawnego
realizowania dotacji), Państwowa Inspekcja Pracy – w zakresie warunków pracy i zatrudnienia
(teoretycznie nawet wtedy, gdy „zatrudniamy” wolontariuszy).
Strona
Podmioty ekonomii społecznej mające status organizacji pożytku publicznego (OPP) podlegają
dodatkowemu nadzorowi sprawowanemu przez ministra pracy i polityki społecznej w zakresie
prawidłowości korzystania ze szczególnych uprawnień przyznanych organizacjom pożytku publicznego.
22
Nadzór jest pojęciem szerszym niż kontrola. Podmiot sprawujący nadzór może nie tylko przeprowadzić
kontrolę, ale i dokonać ingerencji w działania stowarzyszenia lub fundacji. (Samo prawo kontroli nie
daje takich uprawnień). Nadzór nad stowarzyszeniami i fundacjami mają organy administracji publicznej
i sąd. Konkretnie fundacje są nadzorowane przez ministra (który powinien być wskazany w statucie
fundacji), a stowarzyszenia przez starostę lub prezydenta miasta na prawie powiatu.
Audyt to badanie sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta, który wydaję opinię. Obowiązek
taki dotyczy organizacji prowadzących działalność gospodarczą i spełniających przynajmniej dwa z
trzech warunków: zatrudnienie w organizacji (w przeliczeniu na pełne etaty) co najmniej 50 osób; suma
aktywów w bilansie na koniec roku wynosi co najmniej 2,5 mln euro; przychody netto ze sprzedaży
towarów i produktów oraz operacji finansowych w roku wynosiły o najmniej 5 mln euro. Opinię z
badania należy dołączyć do sprawozdań, składanych do urzędu skarbowego czy KRS.
Ponadto audyt muszą sporządzić podmioty ekonomii społecznej mające status pożytku publicznego
(OPP), które spełniają łącznie wszystkie trzy warunki: realizują zadania publiczne zlecone (jako
powierzone do wykonania lub do wspierania zadania publicznego); otrzymały w roku łączną kwotę
dotacji na realizację tych zadań określonych co najmniej 50 tys. zł; osiągnęły w roku przychody w
wysokości co najmniej 3 mln zł. Opinię z badania należy dołączyć do sprawozdań, składanych do
urzędu skarbowego czy KRS oraz ministrowi pracy i polityki społecznej.
Każda spółdzielnia socjalna musi raz na 3 lata przejść lustrację - badanie legalności działania zarówno
pod kątem merytorycznym, jak i finansowym.
4. Planowanie finansowe i analiza
Planowanie to proces decyzyjny polegający na stawianiu założeń i działań do wykonania w krótkiej lub
długiej perspektywie. Planowanie oraz identyfikacja określonych źródeł finansowania odbywać
się
powinny z dużym wyprzedzeniem. Skuteczne działanie podmiotu ekonomii społecznej musi być
zaplanowane. Początkiem jest misja – od niej zaczyna się wszelkie skuteczne działanie organizacji.
Misja określa bowiem, co dla danej organizacji stanowić będzie rezultat działania.
Dostosowanie działań do zasobów finansowych, jakimi będzie dysponował podmiot;
•
Dbanie o płynność finansową podmiotu.
Strona
•
23
Do zadań planowania finansowego należą:
•
Określenie realnych możliwości planowanych zadań;
•
Weryfikacja zadań;
•
Wybór działań (spośród możliwych wariantów);
Strona
24
ANALIZA SYTUACJI WYJŚCIOWEJ W OBSZARZE ZARZĄDZANIA FINANSAMI - wersja podstawowa
POZYSKIWANIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH
1. Jak bardzo różnorodne są źródła finansowania podmiotu (dotacje / działalność odpłatna gospodarcza /
darowizny / składki, itd.)?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
2. Czy podmiot monitoruje rynek darczyńców, sponsorów, donatorów i aktywnie poszukuje źródeł
finansowania?
Tak
Nie
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
3.
Kto zajmuje się pozyskiwaniem funduszy?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
4.
Od kogo w ostatnim roku podmiot pozyskał środki finansowe? Na jakie działania, projekty?
Strona
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
25
Komentarz
KSIĘGOWOŚĆ
1. Jak jest prowadzona księgowość w podmiocie? Czy przez podmiot zewnętrzny, czy we własnym
zakresie?
Komentarz
…………………………………………………………………………………………………………………………..
2. Czy podmiot prowadzi księgowość ręcznie czy przy użyciu programu księgowego - jakiego?
Komentarz
…………………………………………………………………………………………………………………………….
3. Czy podmiot ma opracowaną politykę rachunkowości zgodnie z ustawą o rachunkowości? Czy jest ona
dostosowana do otrzymywanych dotacji - spełniony jest warunek wyodrębnionej księgowości
wynikający z art. 10 ustawy?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
4. Czy dowody księgowe są prowadzone zgodnie z ustawą o rachunkowości - art. 21? W jaki sposób są
opisywane dokumenty finansowe- czy znajduje się na nich informacja o tym czego dotyczy dokument,
dekretacja, zatwierdzenie merytoryczne, formalno-rachunkowe, inne informacje- jakie?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
5. Czy podmiot posiada konto / konta bankowe? Czy salda kont są weryfikowane i zgodne? Jak często i
kto weryfikuje stan kont projektowych, konta głównego?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Strona
Komentarz
26
6. Czy prowadzona jest kasa podmiotu, czy posiada instrukcję kasową?
Strona
27
MONITORING FINANSOWY, SPRAWOZDAWCZOŚĆ, KONTROLA
1. Czy podmiot sporządza sprawozdanie finansowe i merytoryczne na odpowiednim wzorze i składa je do
właściwych urzędów, organów kontroli i nadzoru - jakich?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
2. Czy wydatki są zatwierdzane przez upoważnione osoby – jak to wygląda?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Czy podmiot monitoruje wydatki, w jaki sposób?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
4. Kto jest odpowiedzialny za zarządzanie finansami w podmiocie?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
5. Czy były przeprowadzone audyty finansowe zewnętrzne / lustracja?
Strona
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
28
Komentarz
PLANOWANIE FINANSOWE I ANALIZA
1. Czy organizacja przygotowuje budżety zadań / projektów oraz całościowy budżet roczny dla podmiotu
uwzględniający wszystkie przychody i koszty?
Tak
Nie
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………..
.………………………….......................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
2. Kto odpowiada za finanse, kto przygotowuje plany budżetowe?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Strona
29
……………………………………………………………………………………………………………………………
ANALIZA SYTUACJI WYJŚCIOWEJ Z ZAKRESU ZARZĄDZANIA FINANSAMI - wersja szczegółowa
POZYSKIWANIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH
1. Czy istnieje w organizacji strategia pozyskiwania funduszy? Czy pozyskiwaniem funduszy
zajmują się wyznaczone osoby?
Komentarz
…………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………..
...........................................................................................................................................................................
2. Z jakich źródeł pochodzą środki finansowe? Czy ta liczba jest wystarczająca i zapewnia
stabilność finansową organizacji? Jakie działania podejmuje organizacja w celu dywersyfikacji
źródeł finansowania?
Komentarz
…………………………………………………………………………………………………………………………..…
.…………………………………………………………………………………………………………………………….
............................................................................................................................................................................
3. Czy organizacja inwestuje w szkolenia osób zajmujących się pozyskiwaniem funduszy?
Komentarz
…………………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………………..
...........................................................................................................................................................................
4. Czy organizacja prowadzi bazy danych o źródłach finansowania?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………..
.……………………………………………………………………………………………………………………………
5. Czy organizacja inwestuje w rozwój działalności gospodarczej albo odpłatnej działalności
statutowej pożytku publicznego?
Strona
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
30
Komentarz
KSIĘGOWOŚĆ
1. W jaki sposób organizacja określiła zasady księgowania w zakresie kosztów projektowych,
administracyjnych, zarządu, itp.?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………..
2. Kto dokonuje i kiedy opisu dokumentów finansowych?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………..
............................................................................................................................................................................
3. Jaki jest udział księgowego/ej w procesie planowania i zarządzania finansami?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………..
..........................................................................................................................................................................
4. Czy plan kont jest sporządzany również dla poszczególnych projektów, w jaki sposób?
Komentarz
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
5. Czy księgi rachunkowe są prowadzone w sposób umożliwiający bieżące przygotowanie
sprawozdań finansowych?
Komentarz
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
6. Jak wygląda współpraca pomiędzy zarządem / dyrektorem a księgowością?
Strona
............................................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………………………
31
Komentarz
MONITORING FINANSOWY, SPRAWOZDAWCZOŚĆ, KONTROLA
1. Czy organizacja monitoruje stan wydatków? Czy monitoring finansowy prowadzony jest dla
wszystkich wydatków organizacji (nie tylko projektowych)?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
2. Jak często przygotowywane są sprawozdania? Jakiego typu są to sprawozdania? Czy
organizacja przeprowadza badania sprawozdań finansowych? Czy przeprowadzenie audytów
wynika z obowiązku formalnego, czy też audyty przeprowadzane są z inicjatywy organizacji?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
3. Jak często prowadzone są kontrole wewnętrzne? Czy system kontroli wewnętrznej jest
efektywny?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
4. Czy informacje wynikające ze sprawozdań i z raportów są analizowane?
Komentarz
Strona
……………………………………………………………………………………………………………………………
32
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
PLANOWANIE FINANSOWE I ANALIZA
1. Na czym polega planowanie finansowe w organizacji? W jakim stopniu przy planowaniu
finansowym wykorzystywany jest całościowy budżet organizacji?
Komentarz
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
2. W oparciu o co opracowywany jest roczny budżet? Czy zawarte są w nich wszystkie potrzeby
(koszty) organizacji ? Czy przy jego konstruowaniu wykorzystuje się doświadczenia z ubiegłych
lat? Kiedy planowany jest budżet na kolejny rok?
Komentarz
…………………………........................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
3. Czy organizacja prognozuje wpływy i wydatki?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………..
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
4. Czy organizacja monitoruje przepływy pieniężne?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………........................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
5. Czy na etapie wdrażania budżetu istnieją rozbieżności pomiędzy zaplanowanym a zrealizowanym
budżetem? Z czego to wynika?
Strona
……………………………………………………………………………………………………………………………..
..................................................................................................................................................................……..
33
Komentarz
INNE
1. Czy organizacja posiada rezerwy finansowe?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
2. Czy organizacja posiada przychody finansowe z wykorzystaniem dostępnych instrumentów
finansowych (np. lokaty, akcje, obligacje)?
Komentarz
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
3. Czy organizacja zaciąga pożyczki i kredyty? Czy analizowany jest koszt uzyskania pożyczki/
kredytu?
Komentarz
Strona
34
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
Strona
35
NARZĘDZIE NR 3
PLAN DZIAŁAŃ USPRAWNIAJĄCYCH ZARZĄDZANIE FINANSAMI
NAZWA PODMIOTU: ……………………………………………………………..……………………………..
1.
SPIS ORAZ OPIS PROBLEMÓW DOTYCZĄCYCH ASPEKTÓW ZARZĄDZANIA FINANSAMI
WYNIKAJĄCY Z PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY ORAZ SPOTKAŃ
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
2.
SPOSOBY ROZWIĄZANIA PROBLEMÓW
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………..
Strona
……………………………………………………………………………………………………………………………
36
……………………………………………………………………………………………………………………………
3. Harmonogram
Uwagi
odpowiedzialna
Data:
Podpis przedstawicieli podmiotu ekonomii społecznej:
37
Działanie
Osoba
Strona
Okres wdrożenia
III.
SZKOLENIA DLA KADRY FUNDUSZU
W niniejszej części opisane zostały szkolenia dla kadry Funduszu. Powinni w nich wziąć udział zwłaszcza
Opiekunowie Finansowi, gdyż ich wiedza i umiejętności są kluczowe dla efektywnego przeprowadzenia
edukacyjnego wsparcia okołofunduszowego.
Poniżej opisane zostały trzy moduły szkoleniowe:
A. Szkolenie: „Aspekty formalno - prawne i praktyczne funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej w
Polsce”.
B. Szkolenie: „Rozwijanie umiejętności stosowania narzędzi mentoringowych oraz coachingowych
podczas pracy z podmiotami ekonomii społecznej”.
C. Szkolenie: „Zarządzanie finansami w podmiotach ekonomii społecznej”.
Szkolenia zawierają zakres tematyczny, efekty kształcenia jakie zostaną osiągnięte dzięki realizacji
szkolenia oraz metody pracy trenera. Do poszczególnych modułów szkoleniowych nie zostają dołączone
szczegółowe konspekty, materiały szkoleniowe, prezentacje. Za przygotowanie tych elementów będzie
odpowiedzialny trener. Ważnym elementem będzie dostosowanie szkoleń do stanu wiedzy i umiejętności
oraz potrzeb danej grupy szkoleniowej (Opiekunów Finansowych). Dlatego też możliwym jest, aby dla danej
grupy przeprowadzić tylko jeden z proponowanych modułów szkoleniowych np. zarządzanie finansami w
podmiotach ES, bądź koniecznym będzie przeprowadzenie wszystkich trzech szkoleń.
Optymalna długość trwania poszczególnych modułów szkoleniowych to 16 godzin dydaktycznych. Możliwy
jest jednak wybór tylko niektórych zakresów tematycznych z poszczególnych szkoleń, jeśli będzie to
uzasadnione wiedzą i umiejętnościami grupy.
Strona
38
W związku z tym, iż wiedza na temat ekonomii społecznej oraz stan prawny rozwija się dosyć szybko,
trenerzy będą zobowiązani do prowadzenia szkoleń w oparciu o aktualny stan prawny. Istotnym elementem
będzie dobór trenerów prowadzących szkolenia. Trenerzy muszą posiadać wiedzę i umiejętności w
prowadzeniu szkoleń z poszczególnych zakresów tematycznych (proponowane doświadczenie przeprowadzenie min. 100 godz. szkoleniowych w danym module tematycznym).
Szkolenie : „Aspekty formalno-prawne i praktyczne funkcjonowania podmiotów
ekonomii społecznej w Polsce”
Zakres tematyczny
Podstawy prawne funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej:
Przykłady form prawnych podmiotów ekonomii społecznej.
Omówienie głównych regulacji prawnych.
Jak założyć podmiot ekonomii społecznej?
Liczba godzin
10
casestudys, projekcje filmów
Strona
ćwiczenia grupowe, ćwiczenia indywidualne, prezentacja multimedialna, dyskusja grupowa,
39
Obszary funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej:
2
Obszary działań podmiotów ekonomii społecznej.
Przykłady dobrych i złych praktyk.
Źródła finansowania działań podmiotów ekonomii społecznej:
4
Podstawowa klasyfikacja.
Omówienie głównych źródeł.
Efekty kształcenia
WIEDZA
Zna regulacje prawne w zakresie zakładania fundacji, stowarzyszeń i
spółdzielni socjalnych.
Zna obszary działalności podmiotów ekonomii społecznej.
Zna źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
Zna specyfikę działalności nieodpłatnej, odpłatnej i gospodarczej w
podmiotach ekonomii społecznej.
Zna przykłady dobrych i złych praktyk funkcjonowania podmiotów
ekonomii społecznej.
UMIEJĘTNOŚCI
Potrafi zarejestrować fundację, stowarzyszenie, spółdzielnię socjalną.
Potrafi zweryfikować poprawność podstawowych dokumentów
potrzebnych do rejestracji fundacji, stowarzyszenia, spółdzielni
socjalnej.
Potrafi rozróżnić działalność odpłatną i gospodarczą w podmiocie
ekonomii społecznej.
KOMPETENCJE
Posiada kompetencje w zakresie rozwiązywania najczęściej
spotykanych sytuacji podczas rejestracji funkcjonowania podmiotu
ekonomii społecznej.
Metody pracy
Szkolenie: „Rozwijanie umiejętności stosowania narzędzi mentoringowych oraz
coachingowych podczas pracy z podmiotami ekonomii społecznej”.
Trójkąt satysfakcji - rola kontraktu w relacji “nauczyciel - uczeń”, osoba wpierająca osoba wspierana.
Praca nad postawami w uczeniu się i nauczaniu według modelu Energy Investment
Model.
Zapoznanie z koncepcją Blancharda “sytuacyjny styl zarządzania”. Model
dostosowania sposobu wspierania w zależności od poziomu kompetencji osoby w
mentoringu i coachingu.
Zapoznanie z koncepcją Analizy Transakcyjnej w kontekście konstruktywnego
przekazywania wiedzy, doświadczeń oraz ćwiczenia umiejętności niezbędnych w
pracy coacha.
Narzędzia pracy: model GROW, jako struktura rozmowy mentoringowej i coachingowej,
praca na “Tu i Teraz”, rola pytań w mentoringu i coachingu.
Narzędzia komunikacji interpersonalnej:
Doskonalenie umiejętności udzielania i przyjmowania informacji zwrotnej.
Doskonalenie parafrazy w konstruktywnym komunikowaniu się.
Rola umiejętnego słuchania.
5
7
4
Efekty kształcenia
WIEDZA
Zna
narzędzia
mentoringowe
oraz
coachingowe, szczególnie te przydatne do
coachingu organizacji.
Zna zasady komunikacji interpersonalnej.
UMIEJĘTNOŚCI
Potrafi prowadzić działania ukierunkowane na
budowanie ścieżki rozwoju podmiotu ekonomii
społecznej.
Potrafi dostosować model wspierania do
kompetencji klienta.
Potrafi stosować narzędzia coachingowe.
KOMPETENCJE
Posiada kompetencje komunikowania się z
klientem.
Posiada
kompetencje
w
zakresie
rozwiązywania problemów .
Metody pracy
ćwiczenia grupowe, ćwiczenia indywidualne, prezentacja multimedialna, dyskusja grupowa,
casestudys, projekcje filmów
40
Koncepcje stosowania narzędzi coachingowych:
Liczba godzin
Strona
Zakres tematyczny
Szkolenie: Zarządzanie finansami w podmiotach ekonomii społecznej
4
Analiza sytuacji finansowej:
6
Określanie równowagi gospodarczej (w tym wyniku finansowego).
Określanie stanu majątkowo – gospodarczego organizacji.
Rachunkowość finansowa.
Sprawozdawczość finansowa.
Kontrola finansowa
Planowanie finansów podmiotów ekonomii społecznej:
6
Płynności finansowa.
Planowanie i tworzenie budżetu podmiotów ekonomii społecznej.
Zarządzanie aktywami i pasywami.
Efekty kształcenia
WIEDZA
Zna narzędzia potrzebne do zarządzania
finansami podmiotu ekonomii społecznej.
Zna zasady rozliczania i sprawozdawczości z
działalności
nieodpłatnej,
odpłatnej
i
gospodarczej
w
podmiotach
ekonomii
społecznej.
UMIEJĘTNOŚCI
Potrafi
analizować
sytuację
finansową
podmiotu ekonomii społecznej.
Potrafi
zaplanować
sytuację
finansową
podmiotu ekonomii społecznej.
KOMPETENCJE
Posiada podstawowe kompetencje w zakresie
zarządzania finansami w podmiocie ekonomii
społecznej.
Metody pracy
ćwiczenia grupowe, ćwiczenia indywidualne, prezentacja multimedialna, dyskusja grupowa,
casestudys, projekcje filmów
41
Definicje i narzędzia zarządzania finansami:
Przychody, koszty.
Próg rentowności.
Budżetowanie działalności podmiotów ekonomii społecznej.
Liczba godzin
Strona
Zakres tematyczny
IV. LITERATURA
1. Hubert Izdebski, Fundacje i Stowarzyszenia: komentarz, orzecznictwo, skorowidz, Oficyna Wydawnicza
Transit, Warszawa 1999
2. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity Dz.U. 2002, nr 76 poz. 694 z późn.
zm.)
3. Maria Gmytrasiewicz, Anna Karmańska, Rachunkowość finansowa, Difin, Warszawa 2003
4. Serwis internetowy http://poradnik.ngo.pl, część poświęcona księgowości Księgowość w organizacji,
http://poradnik.ngo.pl/x/377782
5. Arkadiusz Jarosiński, Lidia Kuczmierowska, Działalność gospodarcza organizacji pozarządowych,
Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Warszawa 2010
6. Katarzyna Adamska-Dutkiewicz, Podstawy księgowości w organizacji pozarządowej - rozwiązania
praktyczne, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, Warszawa 2008, publikacja dostępna na
stronie
internetowej
www.frso.org.pl/czytelnia,
http://frso.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=47&Itemid=37
7. Andrzej Michalik, Rachunkowość i podatki organizacji pozarządowych, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa
Obywatelskiego, Warszawa 2008, publikacja dostępna na stronie internetowej www.frso.org.pl/czytelnia,
http://frso.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=47&Itemid=37
8. Katarzyna Adamska-Dutkiewicz, Audyt w organizacjach pozarządowych, Fundacja Rozwoju
Społeczeństwa Obywatelskiego, Warszawa 2008, publikacja dostępna na stronie internetowej
www.frso.org.pl/czytelnia,
http://frso.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=47&Itemid=37]
9. Maciej Bennewicz, Coaching czyli restauracja osobowości, G+J Książki, Warszawa 2008
10. Michael Miller, Biznesplan w praktyce, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2002
11. Firma społeczna w rozwoju lokalnym. Poradnik dla organizacji pozarządowych, red. Barbara Kazior,
Anna Jarzębska, Olga Gałek, Kraków 2008; Fundacja Partnerstwo dla Środowiska
Strona
42
12. Sara Thorpe, Jackie Clifford, Podręcznik coachingu, Poznań 2007