pełny tekst
Transkrypt
pełny tekst
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica 253 (1), 45–52 Magdalena KLESSA 1, Agnieszka ZAWADZIŃSKA WPŁYW RETARDANTÓW NA CECHY GENERATYWNE NIECIERPKÓW WALLERIANA Z GRUP FIESTA I FIESTA OLÉ THE EFFECTS OF RETARDANTS ON GENERATIVE TRAITS OF IMPATIENS WALLERIANA CULTIVARS FROM FIESTA AND FIESTA OLÉ GROUPS Katedra Roślin Ozdobnych, Akademia Rolnicza ul. Janosika 8, 71-424 Szczecin Abstract. In years 2002–2003 experiments were conducted with impatiens (Impatiens walleriana Hook.) from Fiesta and Fiesta Olé groups. In first year of experiment there were used `Fiesta Sparkler Red` and `Fiesta Olé Cherry` cultivars and in second year `Fiesta Sparkler Rose` and `Fiesta Olé Frost` cultivars. In experiments effects of retardants chlormequat (Cycocel 460 SL), daminozide (B-Nine 85 SP), flurprimidol (Topflor 015 SL) and paclobutrazol (Bonzi SC) on plants decorative value were evalueted. Retardants were applied twice as a foliar sprays – two and six weeks after plants planting – each at three concentration: 2300, 4600, -3 -3 -3 9200 mg·dm chlormequat; 4250, 8500, 17 000 mg·dm daminozide; 7.5, 15, 30 mg·dm flur-3 primidol and 4, 8, 12 mg·dm paclobutrazol. Retardants, except daminozide, decreased diameter of flowers of `Fiesta Sparkler Red` and `Fiesta Olé Cherry` cultivars but increased that trait of `Fiesta Sparkler Rose` and `Fiesta Olé Frost` cultivars relative to the control plants. Flurprimidol increased blooming of `Fiesta Sparkler Red` and `Fiesta Olé Cherry` cultivars (first year of researches) but at left cultivars (second year of researches) retardants decreased blooming of plants. Plants sprayed with flurprimidol, independently on concentration, had hight and lavling decorative value. Impatiens cultivars from Fiesta Olé group in both years of researches had bigger flowers, more abundant flowering and decorative value with vegetative traits than impatiens cultivars from Fiesta group. Słowa kluczowe: cechy wegetatywne, niecierpek Walleriana, retardanty. Key words: Impatiens walleriana, retardants, vegetative traits. WSTĘP Wśród niecierpków Walleriana oferowanych w sprzedaży dostępne są odmiany o różnym stopniu wypełnienia kwiatów. Odmiany o kwiatach pojedynczych należą do grup Candy i Expo, a odmiany o kwiatach pełnych – do grupy Fiesta (odmiany dostępne od 1996 roku) oraz do grupy Fiesta Olé (odmiany wprowadzone do sprzedaży w 2001 roku). O konieczności wykorzystania w ich uprawie retardantów decydować mogą siła wzrostu, pokrój roślin, a także ogólne warunki panujące w czasie uprawy. Celem badań było określenie wpływu retardantów na kwitnienie i dekoracyjność pełnokwiatowych odmian niecierpka Walleriana. 1 Autorka jest stypendystką w ramach działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej i z budżetu państwa. 46 M. Klessa i A. Zawadzińska MATERIAŁ I METODY Przeprowadzono dwuletnie badania z następującymi odmianami niecierpka Walleriana (Impatiens walleriana Hook.) z grup Fiesta i Fiesta Olé: w doświadczeniu I (w roku 2002) materiał roślinny stanowiły odmiany `Fiesta Sparkler Red` i `Fiesta Olé Cherry`, w doświadczeniu II (w roku 2003) – `Fiesta Sparkler Rose` i `Fiesta Olé Frost`. Oceniano wpływ retardantów chloromekwat (Cycocel 460 SL), daminozyd (B-Nine 85 SP), fluropirimidol (Topflor 015 SL) i paklobutrazol (Bonzi SC) na wartość dekoracyjną roślin. Retardanty stosowano dwukrotnie – 2 i 6 tygodni po posadzeniu roślin w następujących stężeniach: 2300, 4600 i 9200 mg·dm-3 chloromekwatu; 4250, 8500 i 17 000 mg·dm-3 daminozydu; 7,5, 15 i 30 mg·dm-3 fluropirimidolu; 4, 8, 12 mg·dm-3 paklobutrazolu. Kontrolę stanowiły rośliny nieopryskiwane retardantami. Sadzonki niecierpków posadzono w pierwszej połowie kwietnia do doniczek, o średnicy 10 cm i pojemności 0,45 dm3, w których rosły do początku lipca. Podłoże dla roślin stanowił torf wysoki Kronen, odkwaszony do pH 6,2, z dodatkiem 5 g·dm-3 Osmocote Plus 5/6 (15+10+12). Szczegółową metodykę doświadczeń przedstawiono w I części pracy. W trakcie doświadczeń od początku kwitnienia (trzeciej dekady maja) liczono kwiaty, usuwając je co dwa tygodnie. W pełni kwitnienia (1.07) zmierzono średnicę kwiatów i wykonano ocenę bonitacyjną w skali 9-stopniowej, uwzględniając zarówno cechy wegetatywne, jak i generatywne roślin. Średnicę kwiatów, średnią liczbę kwiatów na roślinie w pełni kwitnienia (pomiary wykonano 2.07.2002 roku i 3.07.2003 roku) oraz ogólną ich liczbę zweryfikowano statystycznie za pomocą analizy wariancji, przy poziomie istotności α=0,05, oraz za pomocą testu Tukeya i przedstawiono w tab. 1–3. W tabeli 4 przedstawiono średnie z wyników pomiarów cech morfologicznych dla poszczególnych grup hodowlanych, a ocenę bonitacyjną – na rys. 1, 2. WYNIKI Jak wynika z analizy statystycznej (tab. 1), w pierwszym roku badań tylko daminozyd u obydwu badanych odmian nie powodował zmniejszenia średnicy kwiatów. Po opryskiwaniu pozostałymi retardantami średnica kwiatów była mniejsza o 4–12% od roślin kontrolnych, nieopryskiwanych żadnym retardantem. W drugim roku doświadczeń każdy z retardantów powodował zwiększenie średnicy kwiatów. Odmiany reagowały jednak różnie – rośliny odmiany `Fiesta Sparkler Rose` nie różniły się średnicą kwiatów, rośliny `Fiesta Olé Frost` największe kwiaty miały po opryskiwaniu chloromekwatem w stężeniu 2300 mg·dm-3 najmniejsze – u roślin kontrolnych, a także po opryskiwaniu chloromekwatem w stężeniu 9200 mg·dm-3 i fluropirimidolem w stężeniu 7,5 mg·dm-3. Większą średnicę kwiatów w pierwszym roku badań miała odmiana `Fiesta Olé Cherry` niż `Fiesta Sparkler Red`, w drugim – `Fiesta Olé Frost` niż `Fiesta Sparkler Rose`. Ogólnie odmiany z grupy Fiesta Olé, zarówno bez opryskiwania, jak i po zastosowaniu retardantów, miały większe kwiaty niż odmiany z grupy Fiesta (tab. 4). Odmiany z grupy Fiesta Olé kwitły obficie i miały o 64–70% więcej kwiatów na roślinie w pełni kwitnienia i prawie dwu-, trzykrotnie więcej w całym okresie trwania doświadczenia niż odmiany z grupy Fiesta (tab. 2, 3). Wpływ retardantów na cechy generatywne... 47 Tabela 1. Wpływ retardantu na średnicę kwiatów [cm] odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta i Fiesta Olé w pełni kwitnienia Table 1. Effect of retardant on diameter of flowers [cm] of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta and Fiesta Olé groups in fully of blooming Rok – Year 2002 Retardant Retardant (R) Stężenie Concentration [mg·dm-3] Kontrola – Control Chloromekwat Chlormequat Daminozyd Daminozide Fluropirimidol Flurprimidol Paklobutrazol Paclobutrazol 2300 4600 9200 4250 8500 17 000 7,5 15 30 4 8 12 Średnia – Mean (O) NIR 0,05 LSD 0,05 odmiana Średnia cultivar (O) Mean Fiesta Fiesta (R) Sparkler Olé Red Cherry 4,23 4,40 4,32 4,07 4,37 4,22 4,03 4,40 4,22 4,03 4,13 4,08 4,53 4,27 4,40 4,23 4,53 4,38 4,40 4,23 4,32 4,10 4,20 4,15 3,93 4,33 4,13 3,77 3,97 3,87 4,20 4,17 4,18 4,00 4,33 4,17 3,87 4,30 4,08 4,11 4,28 O – 0,090 R – 0,397 O×R – r.n. Rok – Year 2002 odmiana Średnia cultivar (O) Mean Fiesta Fiesta (R) Sparkler Olé Rose Frost 3,93 4,13 4,03 4,10 4,78 4,44 3,88 4,28 4,08 4,30 4,15 4,23 4,20 4,25 4,23 4,38 4,38 4,38 4,28 4,50 4,39 4,20 4,18 4,19 3,95 4,33 4,14 4,08 4,23 4,15 4,13 4,25 4,19 3,95 4,70 4,33 4,03 4,60 4,31 4,11 4,36 O – 0,082 R – 0,357 O(R) – 0,296 R(O) – 0,504 r.n. – różnice nieistotne – no significant differences. Tabela 2. Wpływ retardantu na średnią liczbę kwiatów na roślinie odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta i Fiesta Olé w pełni kwitnienia Table 2. Effect of retardant on average number of flowers per plant of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta and Fiesta Olé groups in fully of blooming Rok – Year 2002 Retardant Retardant (R) Stężenie Concentration [mg·dm-3] Kontrola – Control Chloromekwat Chlormequat Daminozyd Daminozide Fluropirimidol Flurprimidol Paklobutrazol Paclobutrazol Średnia – Mean (O) NIR 0,05 LSD 0,05 2300 4600 9200 4250 8500 17 000 7,5 15 30 4 8 12 odmiana Średnia cultivar (O) Mean Fiesta Fiesta (R) Sparkler Olé Red Cherry 26,3 40,0 33,2 28,3 34,0 31,2 16,0 39,0 27,5 21,0 33,3 27,2 19,0 50,3 34,7 14,3 28,7 21,5 16,3 53,7 35,0 38,7 44,0 41,3 24,0 51,7 37,8 33,7 35,0 34,3 21,0 43,7 32,3 33,7 31,3 32,5 28,0 57,7 42,8 24,6 41,7 O – 3,90 R – 17,16 O(R) – 14,07 R(O) – 24,26 Objaśnienia oznaczeń zob. tab. 1 – Explanations see Table 1. Rok – Year 2002 odmiana Średnia cultivar (O) Mean Fiesta Fiesta (R) Sparkler Olé Rose Frost 34,7 52,3 43,5 26,3 32,7 29,5 21,0 46,7 33,8 18,7 36,7 27,7 28,7 36,0 32,3 19,3 34,0 26,7 22,0 41,7 31,8 21,0 38,0 29,5 15,0 39,3 27,2 26,3 39,3 32,8 21,0 53,7 37,3 30,0 23,7 26,8 28,3 37,3 32,8 24,0 39,3 O – 3,32 R – 14,59 O(R) – 11,96 R(O) – 20,63 48 M. Klessa i A. Zawadzińska Tabela 3. Wpływ retardantu na ogólną liczbę kwiatów na roślinie odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta i Fiesta Olé Table 3. Effect of retardant on total numbers of flowers per plant of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta and Fiesta Olé groups Rok – Year 2002 Retardant Retardant (R) Stężenie Concentration [mg·dm-3] Kontrola – Control Chloromekwat Chlormequat Daminozyd Daminozide Fluropirimidol Flurprimidol Paklobutrazol Paclobutrazol Średnia – Mean (O) NIR 0,05 LSD 0,05 2300 4600 9200 4250 8500 17 000 7,5 15 30 4 8 12 odmiana Średnia cultivar (O) Mean Fiesta Fiesta (R) Sparkler Olé Red Cherry 48,7 106 77,4 46,0 111 78,5 36,3 114 75,2 34,0 114 74,0 38,0 111 74,5 23,7 99,7 61,7 21,7 101 61,4 61,3 129 95,2 31,0 122 76,5 46,7 84 65,4 36,0 123 79,5 53,0 108 80,5 40,3 126 83,2 39,7 111 O – 6,64 R – 29,18 O×R – r.n. Rok – Year 2002 odmiana Średnia cultivar (O) Mean Fiesta Fiesta (R) Sparkler Olé Rose Frost 90,0 127,0 109 76,0 83,7 79,9 68,0 114,0 91,0 79,3 96,7 88,0 80,0 93,3 86,7 60,0 113,7 87,0 48,3 96,3 72,3 57,3 101,3 79,2 48,7 101,0 74,9 70,7 104,0 87,4 61,3 127,3 94,2 77,0 82,7 79,9 72,7 91,0 81,9 68,4 102,0 O – 0,082 R – 0,357 O(R) – 0,296 R(O) – 0,504 Objaśnienia oznaczeń zob. tab. 1 – Explanations see Table 1. W pełni kwitnienia u poszczególnych odmian różnice w liczbie kwiatów na roślinie były duże i wynosiły sto i więcej procent. Najbardziej wyrównanym kwitnieniem charakteryzowały się rośliny odmiany `Fiesta Sparkler Rose`. Tylko w pierwszym roku badań, zależnie od retardantu, odmiany nie różniły się statystycznie ogólną liczbą kwiatów, w drugim roku różnice te, zależnie od odmiany, wynosiły 54%, a nawet 86%. Ocena bonitacyjna (rys. 1, 2) wskazuje, że odmiany z grupy Fiesta Olé miały większą wartość dekoracyjną niż odmiany z grupy Fiesta. Jedynie w drugim roku badań rośliny odmiany `Fiesta Sparkler Rose` opryskiwane chloromekwatem były bardziej dekoracyjne niż rośliny odmiany `Fiesta Olé Frost`. Wysoką ocenę bonitacyjną, wyższą niż rośliny kontrolne, i najbardziej wyrównaną w obydwu latach badań miały odmiany z grupy Fiesta Olé opryskiwane fluropirimidolem. O ich wysokiej ocenie zadecydowały cechy wegetatywne, przede wszystkim większa liczba pędów bocznych, dzięki czemu rośliny miały właściwy i symetryczny pokrój. Cechami generatywnymi, takimi jak średnica i liczba kwiatów, rośliny te nie wyróżniały się wśród pozostałych. DYSKUSJA W dwuletnich doświadczeniach porównywano wpływ retardantów na kwitnienie czterech odmian niecierpków Walleriana z dwóch grup hodowlanych. W obydwu latach w całym okresie wegetacyjnym odmiany z grupy Fiesta Ole kwitły obficiej niż odmiany z grupy Fiesta, a także miały większą wartość dekoracyjną. Szczególnie korzystnie na dekoracyjność roślin wpłynął fluropirimidol. Wpływ retardantów na cechy generatywne... 49 Tabela 4. Wpływ retardantu na cechy generatywne niecierpków Walleriana (średnie z grup) Table 4. Effect of retardant on generative traits of Impatiens walleriana (average from groups) Stężenie Grupa Fiesta Grupa Fiesta Olé Cecha Retardant Concentration Fiesta group Fiesta Olé group Trait Retardant -3 [mg·dm ] kontrola – control 4,08 4,27 chloromekwat chlormequat Średnica kwiatów Diameter of flowers [cm] daminozyd daminozide fluropirimidol flurprimidol paklobutrazol paclobutrazol 2300 4,09 4,58 4600 3,96 4,34 9200 4,17 4,14 4250 4,37 4,26 8500 4,31 4,46 17 000 4,34 4,37 7,5 4,15 4,19 15 3,94 4,33 30 3,93 4,10 4 4,17 4,21 8 3,98 4,52 12 3,95 4,45 30,5 46,2 2300 27,3 33,4 4600 18,5 42,9 9200 19,9 35,0 4250 23,9 43,2 8500 16,8 31,4 17 000 19,2 47,7 29,9 41,0 19,5 45,5 kontrola – control chloromekwat chlormequat Liczba kwiatów w pełni kwitnienia Number of flowers in fool of blooming daminozyd daminozide fluropirimidol flurprimidol paklobutrazol paclobutrazol 7,5 15 30 30,0 37,2 4 21,0 48,7 8 31,9 27,5 12 28,2 47,5 69,4 117,0 2300 61,0 97,4 kontrola – control chloromekwat chlormequat Ogólna liczba kwiatów Total number of flowers daminozyd daminozide fluropirimidol flurprimidol paklobutrazol paclobutrazol 4600 52,2 114,0 9200 56,7 105,0 4250 59,0 102,0 8500 41,9 107,0 17 000 35,0 98,7 7,5 59,3 115,0 15 39,9 112,0 30 58,7 94,0 4 48,7 125,0 8 65,0 95,4 12 56,5 109,0 50 M. Klessa i A. Zawadzińska Chloromekwat Chlormequat Fiesta Olé Cherry Daminozyd Daminozide Fluropirimidol Flurprimidol 12 8 4 30 15 7,5 17 000 8500 4250 9200 4600 2300 Kontrola Control Ocena bonitacyjna Decorative value Fiesta Sparkler Red 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Paklobutrazol Paclobutrazol -3 Retardant – Retardant [mg·dm ] Rys. 1. Ocena bonitacyjna (w skali 1–9) odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta i Fiesta Olé w roku 2002 Fig. 1. Decorative value (in scale 1–9) of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta and Fiesta Olé groups – 2002 Fiesta Olé Frost Chloromekwat Chlormequat Daminozyd Daminozide Fluropirimidol Flurprimidol 12 8 4 30 15 7,5 17 000 8500 4250 9200 4600 2300 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Kontrola Control Ocena bonitacyjna Decorative value Fiesta Sparkler Rose Paklobutrazol Paclobutrazol -3 Retardant – Retardant [mg·dm ] Rys. 2. Ocena bonitacyjna (w skali 1–9) odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta i Fiesta Olé w roku 2003 Fig. 2. Decorative value (in scale 1–9) of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta and Fiesta Olé groups – 2003 W pierwszym roku badań spośród stosowanych retardantów tylko daminozyd nie powodował zmniejszenia średnicy kwiatów, w drugim roku natomiast wszystkie retardanty spowodowały zwiększenie średnicy kwiatów w stosunku do średnicy roślin kontrolnych. W doświadczeniu Schroeter i Janowskiej (2003b) daminozyd spowodował u niecierpka Walleriana odmiany ‘Cajun Lilac’ zmniejszenie średnicy kwiatów o około 15%. Daminozyd zmniejszał również kwiaty petunii w badaniach przeprowadzonych przez Schroeter-Zakrzewską i Jerzego (2006). U innych roślin rabatowych, np. petunii, bratków, pelargonii, begonii stale kwitnącej, zmniejszenie średnicy kwiatów obserwowano w wyniku opryskiwa- Wpływ retardantów na cechy generatywne... 51 nia fluropirimidolem (Startek 2001; Schroeter i Janowska 2003a; Zawadzińska 2004; Schroeter-Zakrzewska i Jerzy 2006), a u petunii i pelargonii – także po opryskiwaniu chloromekwatem (Zawadzińska 2003; Schroeter-Zakrzewska i Jerzy 2006). W przeprowadzonych doświadczeniach własnych fluropirimidol stymulował kwitnienie u odmian `Fiesta Olé Cherry` i `Fiesta Sparkler Red` (w pierwszym roku badań), natomiast u pozostałych odmian w drugim roku badań retardanty wpłynęły na kwitnienie hamująco. W doświadczeniach Schroeter i Janowskiej (2003b) z niecierpkiem Walleriana fluropirimidol i chloromekwat stymulowały kwitnienie odmiany niecierpka ‘Cajun Lilac’, a daminozyd – kwitnienie odmiany ‘Impuls Scarlet’. Te same retardanty – fluropirimidol i chloromekwat stymulowały kwitnienie heterozyjnych odmian pelargonii rabatowej (Zawadzińska i in. 2002; Zawadzińska 2003). U petunii fluropirimidol natomiast ograniczał kwitnienie roślin, a daminozyd je intensyfikował (Schroeter i Janowska 2003a), natomiast u osteospermum kwitnienie było ograniczone po zastosowaniu daminozydu w połączeniu z chloromekwatem (Gibson i Whipker 2003). Rośliny gatunków z rodzaju Hibiskus sp. po zastosowaniu zarówno chloromekwatu, daminozydu, jak i paklobutrazolu kwitły tak samo obficie jak rośliny nieopryskiwane (Werner i Erwin 2001). U dalii ogrodowej fluropirimidol i daminozyd poprawiały ogólną wartość dekoracyjną ośmiu odmian tego gatunku, ale u niektórych odmian spowodowały pogorszenie kwitnienia (Pudelska i Hetman 2002). Również serduszka okazała opryskiwana daminozydem i paklobutrazolem miała wysoką wartość dekoracyjną; rośliny kwitły o 3–6 dni wcześniej (Kim i in. 1999). W doświadczeniach ze słonecznikami daminozyd stymulował kwitnienie w miarę zwiększania jego stężenia (Hetman i Szot 2005). W doświadczeniach własnych korzystnie na wartość dekoracyjną niecierpków Walleriana, szczególnie z grupy Fiesta Olé, wpływał fluropirimidol, natomiast w grupie Fiesta lepszej jakości niecierpki uzyskano pod wpływem chloromekwatu. Podobnie korzystny wpływ na ogólną wartość handlową roślin odnotowano u pelargonii rabatowych opryskiwanych tymi preparatami. W innych doświadczeniach z bratkami oraz daliami chloromekwat również miał korzystny wpływ na jakość roślin (Startek i Wolańska 1998; Pudelska i Hetman 2002). WNIOSKI 1. Zastosowane retardanty, z wyjątkiem daminozydu, u roślin odmian `Fiesta Sparkler Red` i `Fiesta Olé Cherry` powodowały zmniejszenie średnicy kwiatów. Rośliny odmian `Fiesta Sparkler Rose` i `Fiesta Olé Frost` po opryskaniu każdym z retardantów miały kwiaty o większej średnicy niż rośliny kontrolne. 2. Rośliny odmian z grupy Fiesta Olé miały kwiaty większe niż odmian z grupy Fiesta. W obrębie grupy Fiesta Olé odmiany reagowały na retardanty bardzo różnie – kwiaty mniejsze średnio o 10% po zastosowaniu retardantów miała odmiana `Fiesta Olé Cherry`, a `Fiesta Olé Frost` – większe o 16%. 3. Odmiany, zależnie od zastosowanego retardantu, różniły się obfitością kwitnienia. Rośliny odmian `Fiesta Olé Cherry` i `Fiesta Sparkler Red` miały więcej kwiatów po zastosowaniu fluropirimidolu. Pozostałe odmiany miały mniej kwiatów – zarówno po zastosowaniu fluropirimidol, jak i innych retardantów. Odmiany z grupy Fiesta Olé w całym okresie doświadczenia kwitły obficiej niż odmiany z grupy Fiesta. 52 M. Klessa i A. Zawadzińska 4. Niecierpki z grupy Fiesta Olé były bardziej dekoracyjne – zarówno ze względu na cechy wegetatywne, jak i generatywne – niż niecierpki z grupy Fiesta. Rośliny odmian `Fiesta Olé Cherry` i `Fiesta Olé Frost` miały bardzo wyrównaną ocenę bonitacyjną, gdy stosowano do opryskiwania fluropirimidol, niezależnie od stężenia. PIŚMIENNICTWO Gibson J.L., Whipker B.E. 2003. Efficacy of plant growth regulators on the growth of vigorous Osteospermum cultivars. Hort Technol. 13 (1), 132–135. Hetman J., Szot P. 2005. Ocena przydatności kilku odmian słonecznika zwyczajnego (Helianthus annuus L.) do uprawy w pojemnikach. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 504, 97–103. Kim S.H., De Hertogh A.A., Nelson P.V. 1999. Effects of plant growth regulators applied as sprays or media drenches on forcing of Dutch grown bleeding heart as a flowering potted plant. Hort Technol. 9 (4), 629–633. Pudelska K., Hetman J. 2002. Wpływ retardantów na wzrost i walory dekoracyjne dalii ogrodowej (Dahlia × cultorum Thorsr. et Reis.). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 483, 211–217. Schroeter A., Janowska B. 2003 a. Wpływ retardantów stosowanych dolistnie na jakość rozsady begonii stale kwitnącej (Begonia semperflorens Link et Otto) i petunii ogrodowej (Petunia hybrida Vilm.). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491, 229–236. Schroeter A., Janowska B. 2003 b. Wpływ retardantów stosowanych dolistnie na jakość rozsady aksamitki rozpierzchłej (Tagetes patula L.) i niecierpka Walleriana (Impatiens walleriana Hook.). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491, 237–244. Schroeter-Zakrzewska A., Jerzy M. 2006. Wzrost i kwitnienie petunii ogrodowej (Petunia × atkinsiana D. Don.) uprawianej z rozsady poddanej działaniu retardantów stosowanych dolistnie i doglebowo. Zesz. Probl. Post. Rol. 510, 577–585. Startek L. 2001. Wpływ retardantów wzrostu oraz miejsca uprawy i zimowania na cechy morfologiczne bratka ogrodowego (Viola × wittrockiana Gams.). Rozpr. AR Szczec. 201. Startek L., Wolańska A. 1998. Wpływ retardantów na wzrost i rozwój bratka ogrodowego odmiany Roc Gorden (Viola × wittrockiana Gams.). Folia Univ. Agric. Stetin., Ser. Agricultura 187 (70), 121–128. Warner R.M., Erwin J.E. 2001. Effect of plant growth retardants on stem elongation of hibiscus species. Hort Technol. 13 (2), 293–296. Zawadzińska A. 2003. Wzrost i kwitnienie pelargonii rabatowej (Pelargonium hortorum L.H. Bailey) traktowanej chloromekwatem. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491, 395–402. Zawadzińska A. 2004. Wpływ flurprimidolu stosowanego dolistnie na wzrost i kwitnienie pelargonii rabatowej F1 (Pelargonium hortorum L.H. Bailey). Folia Univ. Agric. Stetin., Ser. Agricultura 236 (94), 251–256. Zawadzińska A., Startek L., Płoszaj B. 2002. Ocena kwitnienia i walorów dekoracyjnych pelargonii rabatowej (Pelargonium hortorum L.H. Bailey) traktowanej flurprimidolem. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 483, 311–319.