Zakładamy działalność gospodarczą

ZAKŁADAMY
DZIAŁALNOŚĆ
GOSPODARCZĄ
1
Spis treści
I.
Pomysł na biznes
3
II.
Indywidualna działalność gospodarcza
5
III.
Wspólna działalność gospodarcza
13
IV.
Pozyskiwanie środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej
20
2
Obecna sytuacja na rynku pracy, zwłaszcza na tzw.
„ścianie wschodniej” nie jest zadowalająca. Duża rozbieżność pomiędzy kosztami, jakie ponosi pracodawca, a pensją netto, jaką otrzymuje pracownik, powoduje wzajemny brak zrozumienia. Warto więc rozważyć możliwość samozatrudnienia i być szefem dla samego siebie. Choć droga
do skutecznego samozatrudnienia w polskich warunkach nie jest łatwa, to warto
podjąć ten trud dla zapewnienia sobie bytu i możliwości funkcjonowania w społeczeństwie.
Podstawą rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej jest pomysł na biznes. Na
tym etapie pojawia się szereg wątpliwości, których wyjaśnienie wymaga zebrania informacji z różnych źródeł.
Drogi Czytelniku, dróg do stworzenia dobrego pomysłu jest wiele. Prowadząc skrupulatne analizy, możesz uzyskać wiele pożytecznych wskazówek i dyrektyw, przy pomocy których przekształcisz rodzący się w Twojej głowie pomysł w efektywny interes.
Poczekaj cierpliwie na odpowiednią okazję i sprawdź swój pomysł, biorąc pod uwagę
różne czynniki, tj. własne zainteresowania, hobby, osobiste zdolności i cechy oraz Twoje potrzeby i posiadane środki. Wachlarz pomysłów jest nieograniczony. Staraj się wybrać taki pomysł, który oparty będzie na Twoich zdolnościach i wykorzysta pozytywne elementy Twojej osobowości. Wdrażając swoje zdolności do interesu, udoskonalisz
i poszerzysz zakres osiągnięć firmy. Możesz wypisać swoje zainteresowania i zdolności
na kartce i spróbować połączyć każde hobby i obszar zainteresowań z pomysłem na biznes.
Bardzo dobrym sposobem znalezienia właściwej koncepcji na biznes jest wzorowanie się na sprawdzonych
przedsięwzięciach i udoskonalanie podpatrzonych pomysłów. Nie jest prawdą, że wyłącznie nowe i innowacyjne formy działalności mają szansę odnieść sukces. Niewątpliwie są one obarczone dużo większym ryzykiem
niż te stare i już sprawdzone. Możesz sporządzić listę dotychczas zrealizowanych pomysłów na biznes i zdecydować się na wybranie z niej, najbardziej Tobie odpowiadającego. Możesz również pokusić się o zdiagnozowanie słabych i mocnych stron określonej działalności i usprawnić ją poprzez wprowadzenie konkretnych
zmian. Spróbuj także rozważyć próbę połączenia ze sobą dwóch odrębnych pomysłów. Taka kombinacja może
doprowadzić do stworzenia zupełnie nowej idei i zaowocować oryginalnym, innowacyjnym pomysłem na
interes. Odważ się łączyć ze sobą pozornie wykluczające się pomysły i wmontowywać jeden w drugi tak, by
uzyskać nowe, ciekawe hybrydy.
Masz możliwość czerpania pomysłów z działalności innych przedsiębiorców - wychwytywania ich błędów
i podglądania sukcesów. Określisz w ten sposób czynniki mające wpływ na firmę, których często nie widać na
początku działalności. Analiza rynku nie jest jednak tak łatwa, jak by się mogło wydawać.
Przydatnym narzędziem przy ocenie ogólnej sytuacji rynkowej może być „Biuletyn Statystyczny”, wydawa3
I . POMYSŁ NA BIZNES
ny co miesiąc przez Główny Urząd Statystyczny, w którym można odnaleźć branżowe wskaźniki rentowności.
Poza analizą ogólnych tendencji gospodarczych powinieneś zwrócić uwagę na lokalny rynek i jego potrzeby.
Ustal, jakie potrzeby na owym rynku pozostają niezaspokojone i czy jesteś w stanie zaspokoić je, prowadząc
działalność.
Przeprowadzając we własnym zakresie analizę rynku, powinieneś skupić się na następujących elementach:
• lokalizacja, tzn. teren, na którym będziesz prowadził działalność;
• odbiorcy, czyli ludzie, którzy mogą być Twoimi potencjalnymi klientami;
• popyt w ujęciu dynamicznym, czyli zapotrzebowanie obecne i przyszłe na dane produkty i usługi;
• konkurencja, czyli ile firm prowadzi działalność w dziedzinie, w której masz zamiar rozpocząć biznes.
Przy indywidualnej działalności staraj się korzystać z prostych metod analizy rynku, które sam będziesz
mógł zastosować, gdyż wynajęcie firmy do jej przeprowadzenia może być kosztowne i nie wniesie zbyt wiele
do Twoich planów. Tylko na podstawie takiej analizy można określić, czy planowana działalność ma szanse
powodzenia. Tego etapu nie wolno Ci pominąć.
4
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
Krok 1.
Na podstawie analizy rynku określ przedmiot działalności i jej rodzaj (produkcja, usługi, handel), wybierz
formę prawną i sposób opodatkowania.
Krok 2.
Podjąwszy decyzję odnośnie sposobu finansowania przedsięwzięcia i strategii marketingowej, załatw kolejne formalności w kilku urzędach i instytucjach związanych z zarejestrowaniem nowej firmy. Zmiany przepisów z 31 marca 2009 roku uprościły w pewnym stopniu procedury rejestracyjne. Chcąc założyć firmę, zgłoś
się do właściwego ze względu na miejsce prowadzonej działalności, urzędu gminy/miasta. Organem ewidencyjnym w Chełmie jest Prezydent Miasta Chełm. Miejscem złożenia i odbioru dokumentów jest: Urząd Miasta
Chełm, Wydział Spraw Społecznych Ewidencji Działalności Gospodarczej, ul. Obłońska 20, 22-100 Chełm,
pokój nr 10; tel. 82 565 34 00. Zgłoszenia o dokonanie wpisu do ewidencji możesz dokonać osobiście lub
za pośrednictwem poczty, a jeśli posiadasz podpis elektroniczny - przy pomocy formularza elektronicznego
zamieszczonego na platformie ePUAP, dostępnej pod adresem www.epuap.gov.pl lub na stronie internetowej
Ministerstwa Gospodarki: www.mg.gov.pl i Urzędu Miasta Chełm: www.chelm.pl.
Działalność gospodarczą możesz podjąć już w dniu złożenia wniosku do urzędu gminy. Wyjątkami od tej
zasady są sytuacje, w których przepisy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej
od obowiązku uzyskania przez zakładającego ją
- koncesji lub zezwolenia.
Krok 3.
Wraz z wnioskiem o wpis do rejestru przedsiębiorstw złóż:
• wniosek o wpis do rejestru Regon,
• zgłoszenie płatnika składek ZUS,
• zgłoszenie identyfikacyjne NIP (konieczne
jest wówczas wskazanie właściwego naczelnika urzędu skarbowego).
Obecnie wszystkie te informacje umieszczamy na formularzu EDG-1 (szczegółowy opis wypełniania w dalszej części). Natomiast przedsiębiorca, który
ze względu na wybraną formę organizacyjną swojej firmy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, celem nabycia osobowości prawnej, składa stosowne druki, dostępne na stronie Ministerstwa
Sprawiedliwości: http://bip.ms.gov.pl/krs/krs_formularze.php, bezpośrednio w XI Wydziale KRS w Lublinie,
20-340 Lublin ul. Garbarska 20. Złożone w urzędzie/KRS dokumenty są przesyłane do odpowiednich jedno-
5
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
stek w ciągu 3 dni od dokonania wpisu. Po przekazaniu przez urząd/KRS dokumentów Naczelnik Urzędu
Skarbowego ma obowiązek przekazać do sądu rejestrowego lub urzędu informację o nadanym numerze NIP.
Urząd/KRS dostarcza zgłoszenie płatnika składek do odpowiedniej jednostki ZUS. Zgłoszenia osoby ubezpieczonej należy dokonać samodzielnie, wypełniając druk ZUS ZUA (lub ZUS ZZA) oraz dla członków rodziny
osoby ubezpieczonej na formularzu ZUS ZCNA.
Wymienione druki można dostarczyć osobiście, odwiedzając oddział ZUS, przesłać pocztą lub za pośrednictwem programu do rozliczenia składek ubezpieczeniowych „Płatnik”. W rejonie powiatu chełmskiego
właściwym urzędem jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w Chełmie ul. I AWP 8, 22-100 Chełm;
tel. 82 565 34 55, fax 82 565 96 77.
Zgłoszenia do ZUS należy dokonać najpóźniej 7. dnia od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej. Wynika z tego, że data wpisu do ewidencji działalności nie wymusza konieczności natychmiastowego zgłoszenia
się do ZUS. Dopiero faktyczne rozpoczęcie działalności stwarza obowiązek ubezpieczenia społecznego i opłacenia składek.
Osoba wykonująca działalność gospodarczą podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Dobrowolne jest jedynie ubezpieczenie chorobowe. Skorzystanie
z ubezpieczenia chorobowego jest jednak możliwe dopiero po trzech miesiącach opłacania składek. Po zmianie przepisów od 24 sierpnia 2005 roku, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana
kwota, która nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia.
Po dokonaniu wpisu do rejestru REGON (rejestru podmiotów działalności gospodarczej) urząd statystyczny wysyła przedsiębiorcy dokument, który zawiera zaświadczenie o przyznanym numerze.
Mimo że urzędnik zobowiązany jest do dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej niezwłocznie po otrzymaniu podpisanego wniosku, to można w nim określić późniejszy dzień podjęcia działalności, niż ten w którym złożono wniosek. Prowadzenie działalności przed faktycznym otrzymaniem numeru
REGON jest możliwe od dnia 31 marca 2009 r., kiedy to przestał obowiązywać przepis art. 43 ust. 3 ustawy
o statystyce publicznej, według którego podmioty podlegające wpisowi do rejestru REGON w kontaktach
urzędowych i związanych z obrotem gospodarczym były zobowiązane do posługiwania się zaświadczeniem
REGON i umieszczenia tego numeru w firmowych pieczęciach oraz drukach urzędowych.
W odróżnieniu od urzędu statystycznego, pomimo przejęcia przez KRS i urząd gminy/miasta obowiązku
przesłania zgłoszenia identyfi kacyjnego NIP, urząd skarbowy będzie wymagał Twojej obowiązkowej wizyty.
Obowiązek ten wynika z konieczności złożenia oświadczenia o wyborze formy opodatkowania, a także zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług (w sytuacji, gdy zgłaszający ma obowiązek, bądź
chce zostać płatnikiem VAT). Urząd Skarbowy w Chełmie znajduje się przy ul Obłońskiej 20A, 22-100 Chełm;
tel. 82 565 02 01 do 08.
6
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
Ważną kwestią przy zakładaniu działalności gospodarczej jest wybór formy opodatkowania. Działalność
możesz opodatkować na zasadach ogólnych, w formie karty podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub podatku liniowego. Opodatkowanie na zasadach ogólnych określa ustawa z dnia 26 lipca
1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity – Dz. U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 z późniejszymi zmianami). Jest on naliczany od dochodu. Jeśli zdecydujesz się na opodatkowanie według skali progresywnej, to im wyższe będą Twoje dochody, tym wyższe będzie opodatkowanie po przekroczeniu kolejnego
progu. Przy takiej formie płatności masz możliwość dokonywania odliczeń od dochodu, dzięki czemu możesz
obniżyć miesięczną kwotę podatku, odprowadzaną na konto urzędu skarbowego.
W sytuacji, gdy zdecydujesz się na stawkę liniową, Twój podatek będzie wynosił 19% bez względu na
wysokość osiągniętego dochodu, jednakże nie będą Ci przysługiwać żadne odliczenia, za wyjątkiem składek
na ubezpieczenie społeczne pomniejszających dochód i ubezpieczenie zdrowotne pomniejszających podatek.
Ponadto płacący podatek liniowy nie może rozliczać się wspólnie z małżonkiem (lub jako osoba samotnie
wychowująca dziecko). Opodatkowanie na zasadach ogólnych wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów i innych ewidencji, co powoduje często konieczność ponoszenia kosztów opłacenia usług
biura rachunkowego.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest opcją dla podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym uzyskali przychody w wysokości nie większej niż 150 tys. euro, a jeżeli chcą płacić go w okresach
kwartalnych, nie większej niż 25 tys. euro. Wysokość opodatkowania wynosi w tej sytuacji 3%, 5,5%, 8,5%,
17%, 20% wielkości przychodu, zależnie od rodzaju działalności. Jednakże niektóre rodzaje działalności nie
mogą być objęte tą formą opodatkowania.
Osoby prawne opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT), którego zasady uregulowane są ustawą z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 1992 Nr 21,
poz. 86). Jest to podatek liniowy, którego stawka wynosi 19% dochodu.
Karta podatkowa jest najstarszą z funkcjonujących form opodatkowania prowadzonej działalności. Wybór takiego sposobu opodatkowania przysługuje podatnikom wykonującym pewne ściśle określone rodzaje
działalności gospodarczej takie jak: stolarstwo, ślusarstwo i rzemiosło budowlane, ograniczone do usług oraz
usługi transportowe, przewóz osób, prowadzenie parkingów, a także niektóre rodzaje produkcji, zwłaszcza
w zakresie rzemiosł zanikających (czapnictwo, witrażownictwo, bednarstwo, koszykarstwo, kołodziejstwo).
Taką formę opodatkowania mogą wybrać zarówno osoby fizyczne, jak i spółki cywilne, jednakże w tym drugim przypadku łączna liczba wspólników i zatrudnionych pracowników nie może przekroczyć stanu zatrudnienia przewidzianego dla danego rodzaju działalności. Osoby fizyczne, opodatkowane kartą podatkową,
mają obowiązek uiszczania co miesiąc określonej kwoty, zwanej miesięczną stawką karty podatkowej. Kwota
ta nie jest zaliczką na podatek dochodowy tak, jak w opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tylko podatkiem
należnym za dany miesiąc. Wysokość podatku dochodowego przy tej formie opodatkowania nie zależy od faktycznie osiągniętego dochodu, lecz wynika z tabeli stawek przewidzianych dla danego rodzaju działalności.
7
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
Po niedawnych zmianach przepisów wpis do ewidencji działalności jest bezpłatny, podobnie jak złożenie wniosku o zmianę wpisu. Obecnie stosowany system jednego okienka ma funkcjonować do 2011 roku.
Wkrótce zostanie także uruchomiona rejestracja przez Internet. Do korzystania z tej możliwości będzie
niezbędny podpis elektroniczny.
W sytuacji zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej należy zgłosić ten fakt do organu ewidencyjnego (Urząd Gminy/Miasta), aby mógł on przekazać do ZUS kopię wpisu o zawieszeniu. W dalszej
kolejności ZUS sporządza następujące dokumenty ubezpieczeniowe: wyrejestrowanie płatnika składek (formularz ZUS ZWPA), wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą (formularz
ZUS ZWUA) oraz członków rodziny osoby ubezpieczonej – osoby prowadzącej działalność (formularz ZUS
ZCNA), a także wyrejestrowanie z ubezpieczeń osób współpracujących (formularz ZUS ZWUA) i członków
rodziny osób współpracujących (formularz ZUS ZCNA).
Jeżeli mimo zawieszenia działalności, płatnik nadal zatrudnia osoby w zakresie dopuszczalnym przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, za które musi składać dokumenty ubezpieczeniowe, to ZUS
nie dokona wyrejestrowania.
Krok 4.
Posiadanie osobistego konta bankowego nie zwalnia Cię z obowiązku założenia konta firmowego nawet,
gdy firma nie będzie „obracać” dużymi pieniędzmi. Wiąże się to m.in. z wymogiem dokonywania przelewów
na rzecz takich instytucji jak ZUS, czy Urząd Skarbowy. Przepisy nakładają również obowiązek dokonywania
operacji finansowych za pośrednictwem banku, gdy jednorazowa wartość transakcji z innym partnerem biznesowym przekroczy równowartość 15 tys. euro. Wybierając bank, powinieneś sprawdzić jego ofertę i przyjąć taką, która będzie najkorzystniejsza pod względem oprocentowania depozytów, kosztów ewentualnych
kredytów, wielkości opłaty za prowadzenie rachunku, a także wielkości prowizji za dokonywanie operacji
przelewów. Przepisy nie nakładają na podmiot gospodarczy, zakładający firmowy rachunek bankowy, obowiązku przedkładania w banku zaświadczenia o wpisie EDG, REGON czy NIP. Takie wymogi mogą wynikać
jednak z wewnętrznych regulaminów banków.
Od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej masz 14 dni, aby zawiadomić na piśmie Państwowego Inspektora Sanitarnego w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej o miejscu, zakresie i rodzaju prowadzonej działalności, a także o ewentualnej liczbie pracowników, jeżeli takowych zatrudniasz.
Zatrudnienie pracowników wiąże się także z koniecznością powiadomienia o istnieniu Twojej firmy Państwowej Inspekcji Pracy. Należy tego dokonać w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności.
8
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
Wypełnianie Formularza EDG-1
Formularze EDG-1 dostępne są w urzędach gminy/miasta, na stronach internetowych tych instytucji, jak
również w siedzibie Inkubatora Przedsiębiorczości Społecznej - 22-100 Chełm, Plac Łuczkowskiego 15.
Wypełnianie rozpocznij od sekcji 01 – Rodzaj wniosku. Jest to łatwiejsza część formularza. Przy zakładaniu firmy zaznacz pozycję nr 1. Najczęściej zaznaczamy tylko jedną z opcji, ale istnieje możliwość wybrania
kombinacji: 1 i 3, 2 i 3, 2 i 4, 2 i 5.
W sekcji 02 – Nazwa i adres organu ewidencyjnego – podaj nazwę stanowiska osoby, w imieniu której
prowadzona jest ewidencja działalności gospodarczej i będzie to zazwyczaj Burmistrz, Prezydent Miasta lub
Wójt, a nie sam urząd.
W sekcji 03.1 – Właściwy naczelnik urzędu skarbowego – wpisz urząd właściwy ze względu na miejsce
zamieszkania, natomiast sekcję 03.2 uzupełnij wyłącznie wtedy, gdy składany wniosek jest aktualizacją danych, a nie wnioskiem o wpis do Ewidencji (pozycja druga w sekcji 01).
Nie wypełniaj sekcji 04 – Urząd statystyczny w…….., gdyż pole to zostanie uzupełnione przez pracownika
organu ewidencyjnego.
W kolejnej sekcji o numerze 05 – Nazwa i adres jednostki ubezpieczeń społecznych – wskaż właściwą ze
względu na adres zamieszkania jednostkę ZUS lub centralę KRUS.
01. Rodzaj wniosku:* zaznacz w ☐ znakiem x wybraną opcję
wniosku
!1 wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej
☐2 wniosek o zmianę wpisu w ewidencji działalności gospodarczej
☐3 wniosek o wpis informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej
☐4 wniosek o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej
☐5 zawiadomienie o zaprzestaniu działalności gospodarczej
06. Nr wpisu w EDG………………………..
02. Nazwa organu ewidencyjnego:*
………….PREZYDENT MIASTA CHEŁM……………..
03.1. Właściwy naczelnik urzędu skarbowego:
……….URZĄD SKARBOWY W CHEŁMIE…………….
03.2. Poprzednio właściwy naczelnik urzędu skarbowego
………………………………………………………………
04. Urząd Statystyczny w:
……………………………………………………………….
05. Nazwa i adres jednostki ubezpieczeń społecznych:
……………ZUS INSPEKORAT W CHEŁMIE………….
Na tym etapie wypełniania wniosku obowiązują następujące zasady:
• jeżeli wniosek dotyczy wpisu do ewidencji, to uzupełnij wszystkie rubryki poza 06, gdyż przy zakładaniu
firmy jeszcze nie posiadasz numeru wpisu w EDG,
9
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
• jeżeli dokonujesz aktualizacji, to uzupełnij także rubrykę 06, podaj PESEL, NIP, REGON oraz wypełnij
wyłącznie te dane, które chcesz zaktualizować, zaznaczając to krzyżykiem w polu znajdującym się po
lewej stronie każdej pozycji,
• jeśli wniosek dotyczy zawieszenia firmy, wznowienia lub zaprzestania działalności, to uzupełnij rubryki
06, 07, 08, 10 oraz odpowiednie (tylko jedną) 21/22/23,
W sekcji 07 – Dane osobowe, płeć w polu nr 1 oznacz literką K dla kobiet i M dla mężczyzn. W polu nr 2
zanim wpiszesz serię i numer dokumentu, musisz podać jego rodzaj, gdzie dowód osobisty oznacza się jako
„1”, zaś paszport jako „2”. Ważne jest także przestrzeganie zasady pisania daty urodzenia w następujący sposób: - rok, - miesiąc, - dzień.
☐07. Dane osobowe
1. Płeć (K/M):*
……….K………
2. Rodzaj, seria i nr dokumentu tożsamości: ☐*
………1…..ABC…..123456………………………
3. PESEL: 82110705510
4. NIP: 2323232323
6. Nazwisko:* KOWALSKI
8. Nazwisko rodowe:* KOWALSKI
10. Imię ojca:* KRZYSZTOF
12. Miejsce urodzenia:* CHEŁM
14. Posiadane obywatelstwa:* POLSKIE
REGON: 232323234
7. Imię pierwsze:* JAN
9. STEFAN
11. Imię matki:* ANNA
13. Data urodzenia (RRRRMMDD):*
1982 11 07
Sekcja 08 – Adres miejsca zamieszkania wnioskodawcy – jest stosunkowo prosta do wypełnienia, a pole
„Opis nietypowego miejsca lokalizacji” najczęściej zostawiamy puste. Następnie sekcja 09 – Adres miejsca
zameldowania uzupełnij jedynie wtedy, gdy jest on inny od miejsca zamieszkania.
W dalszej części w sekcji 10 – Oznaczenie przedsiębiorcy, którego wniosek dotyczy, wpisz nazwę firmy.
Musi ona zawierać imię i nazwisko przedsiębiorcy lub określenie „spółka cywilna”. Natomiast pole w sekcji
11 – Nazwa skrócona możesz pozostawić puste.
Sekcja 12 – Data rozpoczęcia działalności musi być wypełniona zgodnie z wymienioną wyżej zasadą
(rok – miesiąc – dzień). Zalecane jest, by wyznaczyć ją z lekkim wyprzedzeniem, gdyż jak wynika z zamieszczonych w biuletynie informacji, musisz odwiedzić takie instytucje jak: ZUS, niekiedy Państwową Inspekcję
Pracy, Sanepid itp. Natomiast zbyt długie odsunięcie w czasie terminu rozpoczęcia działalności jest również
niewskazane, gdyż w okresie poprzedzającym go nie możesz osiągnąć żadnego przychodu. Również generowanie kosztów w tym okresie nie jest zalecane, choć jest dozwolone.
Sekcja 13 – Rodzaje działalności gospodarczej – wypełnia się pochodzącymi z PKD 2007 r. pięciozna10
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
rejestracja krok po kroku
kowymi oznaczeniami wybranych działalności. W przypadku braku dostatecznej liczby rubryk (jest ich 10)
należy do wniosku załączyć druk EDG-RD, w którym znajdują się dodatkowe pola na wpisanie działalności.
Pola przeznaczone dla starszych odpowiedników PKD pochodzących z klasyfikacji z 2004 roku pozostaw puste. Odejście od ich wypełnienia nastąpiło 1 stycznia 2010 roku.
☐10 Oznaczenie przedsiębiorcy, którego wniosek dotyczy:*
COŚ TAM JAN KOWALSKI
☐11 Nazwa skrócona
☐12 Data rozpoczęcia działalności
(RRRRMMDD):*
2010 10 12
☐13 Rodzaje działalności gospodarczej* (na pierwszym miejscu należy wskazać przeważający rodzaj działalności; pozostałe symbole w załączniku EDG-RD)
Symbol ( 5 – znakowy) wg PKD 2007
Symbol ( 5 – znakowy) wg PKD 2004
1. 6202Z
2. 6211Z
3. 6315Z
4. 6415Z
Sekcja 14 – Adres głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej – wypełnij tylko wtedy, gdy
działalność będziesz wykonywać w miejscu innym niż miejsce zamieszkania np. adres warsztatu, biura itp.
Dane dotyczące dodatkowych miejsc wykonywania działalności (np. oddziały firmy) umieść w załączniku
EDG-MW. W przypadku osób o nieokreślonym miejscu wykonywania działalności (np. kierowcy) w rubrykę
tę nic nie wpisuj.
Sekcja 15 – Adres do korespondencji – wypełnij w celu określenia, gdzie powinna być przesyłana do Ciebie
korespondencja urzędowa. Jeśli nie wypełnisz tej rubryki, to za adres do korespondencji będzie uznany adres
z sekcji nr 14, a jeśli i tej rubryki nie wypełnisz to za właściwy będzie uznany ten z sekcji nr 8.
Sekcja 16 – Dane do kontaktu - nie jest obowiązkowe, jednakże warto je uzupełnić.
Sekcja 17 – Przewidywana liczba pracujących – wpisasz co najmniej liczbę „1”, gdyż sam przedsiębiorca
jest osobą pracującą w swojej firmie.
Sekcja 18 – Przewidywana liczba zatrudnionych – gdy osobą zatrudnioną jest pracownik, z którym zawarto umowę o pracę. Jeśli jest więc to działalność jednoosobowa wpisz „0”.
Sekcja 19 – Data powstania obowiązku opłacenia składek ZUS – wpisz datę rozpoczęcia działalności
z sekcji nr 12, pamiętając o wymienionej zasadzie wpisywania dat w formularzu.
11
II. INDYWIDUALNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA,
PROCEDURY ZAKŁADANIA
SPÓŁDZIELNI
rejestracja krok
po kroku SOCJALNEJ
Sekcja 20 – Dane do potrzeb KRUS – wypełniają wyłącznie rolnicy kontynuujący ubezpieczenie KRUS.
Sekcje 21, 22, 23 wypełniają tylko zainteresowani.
Sekcja 24 – Dane podmiotu prowadzącego dokumentację rachunkową wnioskodawcy – wpisz dane biura rachunkowego, jeżeli takiej dokumentacji nie prowadzisz we własnym zakresie. Korzystając z księgowości
internetowej sekcję tę zostaw pustą.
Sekcja 25 – Adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej wnioskodawcy – podaj adres
biura rachunkowego, jeżeli z jego usług korzystasz lub miejsca wykonywania działalności albo adres zamieszkania. Musi to być adres miejsca, w którym rzeczywiście dokumentacja jest przechowywana.
Sekcja 26 – Rodzaj prowadzonej dokumentacji – wymaga zaznaczenia właściwego pola spośród:
1. Księgi rachunkowe – pełna księgowość, wymagana przy dużych przychodach (800 tys. euro rocznie).
2. Podatkowa księga przychodów i rozchodów – wymagana przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
3. Inne ewidencje – najczęściej jest to ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
4. Nie jest prowadzona – w sytuacji opodatkowania kartą podatkową.
Właściwy do zaznaczenia rodzaj dokumentacji wynika z wybranej formy opodatkowania.
Sekcję 27 – Prowadzę zakład pracy chronionej – wypełniają zainteresowani mający zamiar wykonywać
ten specjalny rodzaj działalności oparty na zatrudnieniu niepełnosprawnych.
Sekcja 28 – Prowadzę zagraniczne przedsiębiorstwo drobnej wytwórczości – domyślnie nie powinna być
wypełniana, tak jak i sekcja 29 – Prowadzę działalność gospodarczą wyłącznie w formie spółki/ek cywilnej/ych.
Ostatnią częścią jest sekcja 30 – Dołączone dokumenty, w której zaznacz odpowiednie załączniki i oczywiście składasz podpis, bez którego wniosek nie może zostać przyjęty.
12
III. WSPÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Oprócz indywidualnej działalności gospodarczej
masz możliwość prowadzić biznes z inną osobą fizyczną. Wspólnymi siłami możesz łatwiej i skuteczniej przezwyciężyć bariery, zwłaszcza w pierwszym okresie pracy.
Wiąże się to jednak z ryzykiem, gdyż równorzędni partnerzy prowadzonej działalności mają takie same uprawnienia do zaciągania zobowiązań. Powinniście więc,
decydując się na działalność w formie spółki, rozważnie
dobierać sobie wspólnika.
Wyróżniamy trzy główne grupy spółek, jakie można założyć w polskich warunkach: spółki cywilne, spółki kapitałowe i spółki osobowe. Oprócz wymienionych istnieją także spółki ciche i spółki europejskie, które
są nieco mniej rozpowszechnione.
SPÓŁKA CYWILNA
Zasady funkcjonowania spółki cywilnej reguluje kodeks cywilny. Wskazuje on na brak podmiotowości takiej
spółki. Oznacza to, że spółka cywilna nie jest podmiotem działalności gospodarczej i nie posiada osobowości
prawnej. Podmiotowość natomiast posiadają uznani za przedsiębiorców wspólnicy spółki cywilnej. Do zawiązania spółki cywilnej potrzebne są co najmniej dwie osoby, podpisujące umowę spółki. Wspólnicy za podjęte
zobowiązania odpowiadają wobec wierzycieli majątkiem własnym i majątkiem firmy. Roczny przychód spółki
cywilnej nie może przekroczyć 400 000 euro, gdyż w przeciwnym wypadku będzie ona musiała zostać przekształcona w jedną ze spółek regulowanych przez kodeks spółek handlowych. Spółki cywilne nie podlegają wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej. Wspólnicy muszą się zarejestrować indywidualnie według tej samej
procedury, która dotyczy indywidualnej działalności gospodarczej i została opisana w poprzednim rozdziale.
Bardzo istotne jest, aby przedmiot działalności wspólników, zawarty w druku EDG-1 złożonym w urzędzie miasta/gminy, pokrywał się z przedmiotem działalności spółki, określonym w umowie spółki.
Spółka cywilna powstaje w wyniku zawarcia umowy spółki cywilnej. Poprzez tę umowę wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Umowę spółki cywilnej najlepiej jest sporządzić w formie pisemnej. Powinno się w niej określić:
• wspólników,
• cel gospodarczy,
• rodzaj działalności,
• wniesione wkłady,
• sposób podziału zysku.
Zawarcie umowy spółki cywilnej obciążone jest obowiązkiem zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Podstawą opodatkowania jest wartość wkładów wniesionych do spółki, a przy oddaniu spółce rzeczy lub
13
III. WSPÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
praw majątkowych do nieodpłatnego używania – roczna wartość nieodpłatnego używania, którą przyjmuje
się w wysokości 4% wartości rynkowej rzeczy lub prawa majątkowego oddanego do nieodpłatnego używania.
Stawka podatku wynosi 0,5%. W celu spełnienia formalności podatkowych i uiszczenia podatku od czynności
cywilnoprawnych składa się formularz PCC-1.
Spółka cywilna musi otrzymać numer REGON. W tym celu wspólnicy muszą złożyć formularz RG-1
do właściwego urzędu statystycznego. Chełmski Oddział Urzędu Statystycznego w Lublinie ma siedzibę pod
adresem: 22-100 Chełm, Pl. Niepodległości 1, tel. 82 5630153. Do wniosku należy dołączyć:
• umowę spółki cywilnej, a w razie jej braku pisemne oświadczenie wspólników o prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej,
• wyciąg z ewidencji prowadzonej przez gminę, potwierdzający zarejestrowanie każdego przedsiębiorcy
będącego wspólnikiem spółki.
W związku z tym, że spółka cywilna może być podatnikiem VAT oraz płatnikiem składek ZUS, jest ona
zobowiązana do uzyskania numeru NIP. O nadanie numeru NIP należy wystąpić do urzędu skarbowego
właściwego pod względem prowadzenia działalności, wypełniając formularz NIP-2 i dołączając do niego
załącznik NIP-D, w którym należy wymienić wspólników spółki.
Jeśli chodzi o formę opodatkowania, to wspólnik spółki cywilnej może korzystać z takich samych form
opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jak osoba prowadząca działalność indywidualną, gdyż podatnikami w tej sytuacji są wspólnicy, a nie spółka. Tak więc wspólnicy powinni złożyć odpowiednie oświadczenie co do formy opodatkowania - jak to czynią osoby prowadzące indywidualną działalność
gospodarczą.
Również do celów ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego wspólnicy spółek cywilnych
traktowani są jak osoby prowadzące indywidualną działalność gospodarczą. Wyróżniamy dwa sposoby zgłoszenia wspólników spółki cywilnej do ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego. W pierwszej
opcji płatnikami składek na własne ubezpieczenie są sami wspólnicy. Składają oni wówczas w terminie 7 dni
od daty powstania obowiązku ubezpieczeń/emerytalnego i rentowego/ odrębne zgłoszenie płatnika składek
na formularzu ZUS ZFA oraz zgłoszenie do ubezpieczenia ZUS ZUA, posługując się swoimi danymi identyfikacyjnymi. W takiej sytuacji spółka zgłasza się tylko jako płatnik składek/formularz ZUS ZPA/ dla pracowników, zleceniobiorców i innych osób podlegających ubezpieczeniom, dla których jest płatnikiem.
Drugi sposób polega na złożeniu formularza ZUS ZPA jako płatnika składek i zgłoszenia do ubezpieczeń
społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego: wspólników, pracowników oraz innych osób objętych ubezpieczeniem, na drukach ZUS ZUA. Do takiego zgłoszenia płatnik zobowiązany jest dołączyć kopie decyzji urzędu
skarbowego o nadaniu numeru NIP spółce i zaświadczenie urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON.
14
III. WSPÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
SPÓŁKI OSOBOWE
Spółki osobowe działają w oparciu o kodeks spółek handlowych. Wyróżniamy w tej grupie:
• spółki jawne,
• spółki komandytowe,
• spółki komandytowo-akcyjne,
• spółki partnerskie.
Wszystkie wymienione spółki podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Spółki osobowe nie
posiadają jednak osobowości prawnej, ale mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane.
Spółka jawna – charakteryzuje się tym, że jej wspólnicy za zobowiązania firmy odpowiadają bez ograniczenia majątkiem firmy i majątkiem osobistym. Umowę spółki jawnej zawiera się w formie pisemnej.
Spółka partnerska - zakładają ją osoby o różnych lub takich samych zawodach, których wykonywanie
w ramach tej spółki jest działalnością gospodarczą. Umowę spółki partnerskiej zawiera się w formie aktu
notarialnego. Każdy z partnerów może reprezentować spółkę samodzielnie, za wyjątkiem sytuacji w której
postanowienia umowy stanowią inaczej. Partner takiej spółki nie odpowiada za jej zobowiązania powstałe
w wyniku działań innych partnerów lub osób zatrudnionych przez spółkę.
Spółka komandytowa – jej umowę również zawiera się w formie aktu notarialnego. W nazwie takiej spółki
powinno znajdować się nazwisko co najmniej jednego komplementariusza, który za zobowiązania spółki odpowiada majątkiem firmy i majątkiem osobistym. Wspólnik komandytariusz w takiej spółce ma ograniczoną
odpowiedzialność do wysokości sumy komandytowej.
Spółka komandytowo-akcyjna – charakteryzuje się tym, że za zobowiązania wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia oraz co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem.
Statut spółki w formie aktu notarialnego powinni podpisać wszyscy komplementariusze. Kapitał zakładowy
spółki komandytowo-akcyjnej powinien wynosić co najmniej 50 000 zł.
Każda z wymienionych spółek osobowych powstaje dopiero z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, gdzie wniosek o rejestrację składa się na odpowiednim formularzu, który powinien zawierać:
• nazwę firmy,
• siedzibę i adres spółki,
• przedmiot działalności spółki,
• nazwisko i imiona albo firmy/nazwy/ wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy doręczeń,
• nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji.
Dodatkowo zgłoszenie spółki partnerskiej powinno zawierać:
• nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
15
III. WSPÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
• nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki,
w sytuacji, gdy umowa tak stanowi.
Poza tym rejestracja spółki partnerskiej wymaga dołączenia dokumentów potwierdzających uprawnienia
każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.
W przypadku spółki komandytowej wniosek o wpis do rejestru powinien dodatkowo, poza informacjami
wymaganymi przy zakładaniu spółki jawnej, zawierać:
• nazwiska i imiona albo firmy/nazwy/ komplementariuszy,
• nazwiska i imiona albo firmy/nazwy/ komandytariuszy,
• nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji, w przypadku
gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki;
• sumę komandytową.
Natomiast przy spółce komandytowo-akcyjnej należy dodatkowo uwzględnić:
• wysokość kapitału zakładowego,
• liczbę i wartość nominalną akcji,
• liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje;
• wielkość kapitału wpłaconą przed zarejestrowaniem,
• nazwiska i imiona albo firmy/nazwy/ komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich
zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
• nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji, w przypadku
gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki;
• w sytuacji, gdy przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności.
Po dopełnieniu formalności w KRS należy udać się do urzędu statystycznego i złożyć wniosek RG-1, a następnie załatwić formalności w Urzędzie Skarbowym i ZUS, jak w przypadku spółki cywilnej.
SPÓŁKI KAPITAŁOWE
Wśród spółek kapitałowych wyróżnia się spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne.
Obie spółki są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych. Obie też mogą być podatnikiem podatku VAT. Charakterystyczną cechą spółek kapitałowych jest zakres odpowiedzialności wspólników, który
16
III. WSPÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
jest ograniczony tylko do wysokości wniesionych wkładów. Terminem powstania spółki kapitałowej jest data
wpisu do KRS, jednakże rozpoczęcie działalności może nastąpić już w momencie zawarcia umowy spółki
z o.o. lub przyjęcia statutu spółki akcyjnej.
Zakładanie spółki kapitałowej w pierwszej kolejności wiąże się z zawarciem umowy spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością lub przyjęciem statutu spółki akcyjnej.
Spółka z o.o. może zostać utworzona przez jedną lub więcej osób, w każdym celu prawnie dozwolonym.
W umowie spółki, która musi mieć formę aktu notarialnego, musi znaleźć się:
• nazwa firmy i siedziba spółki,
• przedmiot jej działalności,
• wysokość kapitału zakładowego;
• ilość dopuszczalnych udziałów przypadających na jednego wspólnika,
• liczba i wartość nominalna udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Również spółka akcyjna może być zawiązana przez co najmniej jedną osobę, a jej statut musi być sporządzony w formie aktu notarialnego. Taki statut powinien zawierać:
• nazwę firmy i siedzibę spółki,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
• wysokość kapitału zakładowego i kwotę wniesioną przed rejestracją na pokrycie kapitału zakładowego,
• wartość nominalną akcji i ich liczbę, ze wskazaniem czy akcje są imienne czy na okaziciela,
• liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje
różnych rodzajów,
• nazwiska i imiona lub firmy/nazwy/ założycieli,
• liczbę członków zarządu i rady nadzorczej lub co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków
tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej,
• przybliżoną lub dokładną wielkość wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem, ustaloną na dzień zawiązania spółki,
• pismo do ogłoszeń w sytuacji, gdy spółka zamierza dokonywać ogłoszeń poza Monitorem Sądowym
i Gospodarczym.
Utworzenie umowy spółki/statutu/ obciążone jest podatkiem od czynności cywilnoprawnych w wysokości
0,5% kapitału zakładowego.
Kolejnym krokiem w tworzeniu spółki kapitałowej jest rejestracja w KRS. Spółkę z o.o. rejestruje się za
pomocą formularzy: KRS-W3 i pomocniczych KRS-WA, KRS-WE, KRS-WH, KRS-WK, KRS-WL, KRS-WM,
KRS W-OPP. Spółkę akcyjną rejestruje się za pomocą formularzy: KRS-W4 i pomocniczych KRS-WA, KRSWK, KRS-WL, KRS-WM, KRS W-OPP.
Istnieje możliwość zgłoszenia do urzędu statystycznego formularza RG-1 jeszcze przed rejestracją spółki
17
REGULACJE
III. WSPÓLNA
DOTYCZĄCE
DZIAŁALNOŚĆ
SPÓŁDZIELNI
GOSPODARCZA
SOCJALNYCH
w KRS. Po uzyskaniu numeru REGON można już zgłosić spółkę w organizacji do urzędu skarbowego w celu
nadania numeru NIP na formularzu NIP-2 oraz rejestracji do celów podatku VAT formularz VAT-R. Po uzyskaniu wpisu do KRS należy złożyć zgłoszenie aktualizacyjne RG-1, NIP-2 i VAT-R, w celu zmiany spółki
w organizacji w spółkę właściwą.
Rejestracja spółki kapitałowej w ZUS jako płatnika jest konieczna, gdy zamierza ona zatrudniać pracowników. Płatnikiem składek może być również jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu
ubezpieczenia swojego wspólnika.
Niektóre urzędy wymagają odrębnego zgłoszenia spółki na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych, którego taka spółka jest płatnikiem. Jednakże zgłoszenie to nie jest wymagane przez przepisy prawa
podatkowego.
SPÓŁKA CICHA
Spółka cicha powstaje w wyniku umowy, na mocy której wspólnik cichy wnosi wkład do przedsiębiorstwa
i nie podaje na zewnątrz tego faktu. Wszelkie sprawy spółki prowadzi przedsiębiorca, który ma pełną kontrolę
nad swoją firmą. Taki typ spółki jest doskonałym rozwiązaniem dla przedsiębiorców, którzy potrzebują pomocy finansowej, a jednocześnie nie chcą stracić kontroli nad prowadzoną działalnością poprzez dobieranie
sobie nowego pełnoprawnego wspólnika.
Rozróżnia się typową i nietypową odmianę spółki cichej. Odmiana typowa charakteryzuje się tym, że
wspólnik cichy ma głównie uprawnienia kontrolne, a nie posiada prawa do prowadzenia spraw (zarządu)
przedsiębiorstwa, w którego zyskach partycypuje. Nie uczestniczy też w podejmowaniu decyzji dotyczących
prowadzenia firmy. Nie ma on również prawa do udziału we wzroście majątku przedsiębiorstwa, a w razie
ustania stosunku spółki cichej otrzymuje tylko wniesiony wkład majątkowy. Taka umowa jest podobna do
pożyczki.
W nietypowej formie wyżej wymienionej spółki wspólnik cichy jest uprawniony do współdecydowania
w sprawach związanych z prowadzeniem firmy. Nietypowy wspólnik cichy ma bardzo często prawo majątkowe do udziału we wzroście wartości przedsiębiorstwa. Według umowy wkład inwestora przechodzi do majątku przedsiębiorstwa, który zobowiązuje się wypłacać mu odpowiednią część zysku. Wspólnik cichy nie
ponosi w takiej sytuacji odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy wobec jego wierzycieli i nie ma
także obowiązku uczestnictwa w starcie przedsiębiorstwa. Istnieją jednak sytuacje, że wspólnik cichy ponosi
odpowiedzialność, gdyż jego wkład ma charakter kapitału, którym odpowiada on za zobowiązania przedsiębiorstwa. Oprócz tego możliwa jest odpowiedzialność wspólnika cichego, gdy dopuści się on czynu niedozwolonego, działając jako przedsiębiorca.
18
III. WSPÓLNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA
Reprezentacja firmy na zewnątrz leży tylko i wyłącznie w gestii przedsiębiorcy. Istnienie wspólnika cichego
i jego uczestnictwo w przedsiębiorstwie jest znane tylko stronom umowy, a spółka wywiera skutki prawne
tylko między wspólnikami.
Lokowanie kapitału w formie wkładu, jako cichy wspólnik, jest alternatywą dla lokat bankowych i funduszy
powierniczych, gdyż taka osoba ma pewien wpływ na działanie przedsiębiorcy, któremu powierza swój kapitał, natomiast w przypadku lokat już takiej możliwości nie posiada. Zysk z takiej inwestycji jest także większy
niż w przypadku lokaty. Dodatkowo wkład może mieć formę niepieniężną (nieruchomość, wierzytelność).
SPÓŁKA EUROPEJSKA
Od 19 maja 2005 roku w Polsce przedsiębiorcy uzyskali prawo zakładania spółki europejskiej (SE), będącej
formą organizacji dla działalności transgranicznej. Istnienie tego podmiotu oparte jest o rozporządzenie Rady
WE 2157/2001 o statucie spółki europejskiej i o ustawę o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych
i spółce europejskiej (DZ .U .nr 62, poz. 551). Celem utworzenia spółek europejskich jest ułatwienie spółkom
działającym na obszarze Unii konsolidacji oraz tworzenie transgranicznych holdingów.
Wyróżnia się następujące sposoby tworzenia spółki europejskiej:
• połączenie co najmniej dwóch spółek akcyjnych,
• założenie SE jako spółki holdingowej przez co najmniej dwie krajowe spółki akcyjne i/lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
• utworzenie SE jako spółki-córki przez co najmniej dwie spółki w rozumieniu art.48 ust. 2 traktatu WE
lub krajowe osoby prawne prawa prywatnego lub publicznego,
• przekształcenie krajowej spółki akcyjnej w SE,
• możliwość założenia jednoosobowej SE jako spółki-córki przez już istniejącą spółkę europejską,
Do założenia SE niezbędny jest minimalny kapitał zakładowy w wysokości 120 tys. euro. Rejestracja odbywa się na takich samych zasadach jak w przypadku innych fi rm krajowych, a ogłoszenie powstania podmiotu
zamieszcza się w Unijnym Dzienniku Urzędowym.
Spółka Europejska podlega prawu państwa członkowskiego, w którym posiada swoją siedzibę statutową.
Według rozporządzenia Rady taka spółka musi mieć na terenie Unii Europejskiej siedzibę statutową w tym samym państwie członkowskim, w którym znajduje się jej główny zarząd. Niedochowanie tego warunku może
wiązać się z likwidacją spółki.
19
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Rozpoczęcie działalności gospodarczej wymaga zgromadzenia pewnego kapitału, niezbędnego na odpowiedni start firmy. Kredyt, o ile bank go udzieli, jest
kosztowny, a pożyczone środki trzeba zwrócić. Istnieją jednak źródła, z których
rozpoczynający działalność gospodarczą przedsiębiorca może uzyskać bezzwrotną pomoc
finansową, co dla wielu będzie jedyną możliwą opcją uzyskania pieniędzy.
Jednorazowe środki z Funduszu Pracy
na podjęcie działalności gospodarczej
Powiatowe urzędy pracy oferują ze swojej strony pomoc w postaci przyznania bezrobotnemu jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż:
• 6-krotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia,
• 4-krotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka założyciela spółdzielni, w przypadku gdy działalność jest podejmowana na zasadach określonych dla spółdzielni socjalnych,
• 3-krotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka przystępującego do spółdzielni socjalnych po jej założeniu.
Podstawą prawną dla przyznania tych środków jest ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia w instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r nr 69,poz. 415 z późniejszymi zmianami) oraz rozporządzenie
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2009 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów
wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 62, poz. 512 z późniejszymi zmianami).
O wspomniane środki mogą się ubiegać również osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu rolników,
z którymi rozwiązano stosunek pracy lub stosunek służbowy. Osoby te mogą otrzymać środki na podjęcie pozarolniczej działalności lub na zakup ziemi, nie wyłączając działalności wytwórczej lub usługowej związanej
z rolnictwem.
Aby złożony wniosek mógł zostać uwzględniony, bezrobotny ubiegający się o wyżej wymienione środki,
musi spełniać następujące warunki:
• W okresie 12 miesięcy, poprzedzających złożenie wniosku, nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy określonej w ustawie z 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także z własnej winy nie przerwał szkolenia, stażu,
wykonywania prac społecznie użytecznych. W przypadku skierowania na szkolenie, przygotowanie zawodowe dorosłych, staż lub inną formę pomocy określoną w ustawie, wpisuje tę informację we wniosku.
• Nie korzystał dotychczas z publicznych bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej
20
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
lub rolniczej, założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, pochodzących z Funduszu Pracy bądź
innych funduszy publicznych, nie prowadził działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej oraz nie
posiadał wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w wymienionym okresie.
• W okresie 2 lat przed dniem złożenia wniosku nie był karany za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu.
• Rezygnuje (w formie oświadczenia) z możliwości zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej
w okresie 12 miesięcy po dniu jej rozpoczęcia.
• Spółdzielnia socjalna, do której chce przystąpić, nie zalega z opłaceniem w terminie składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, innych danin publicznych oraz nie posiada nieuregulowanych w terminie zobowiązań cywilno-prawnych,
a także nie jest w stanie likwidacji.
• Spełnia warunki, określone w rozporządzeniu Komisji /WE/ nr 1998 /2006 z dnia 15.12.2006r w sprawie
stosowania art. 87 i 88 traktatu do pomocy de minimis / Dz. Urz. UE L 379 z 28.12.2006, str.5, albo pomoc de minimis w rybołówstwie, w rozumieniu przepisów rozporządzenia Komisji / WE / nr 875/2007
z dnia 24 lipca 2007 r. w sprawie stosowania art.87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach
zasady de minimis dla sektora rybołówstwa i zmieniającego rozporządzenie / WE / nr 1860 / 2004 / Dz.
Urz. UE L 193 z 25.07.2007 r. str. 6 /, w zakresie przetwórstwa lub wprowadzania do obrotu produktów
rybołówstwa i są udzielane zgodnie z przepisami tych rozporządzeń, z wyłączeniem środków przyznawanych w zakresie krajowego transportu osób taksówkami.
• Złożony wniosek musi być kompletny i prawidłowo sporządzony.
Przyznanie środków na podjęcie działalności dokonywane jest na podstawie umowy zawartej na piśmie
między starostą a bezrobotnym, pod rygorem nieważności i po spełnieniu przez bezrobotnego warunków
w niej określonych. Sporządzona umowa powinna w szczególności zawierać zobowiązanie bezrobotnego do:
a) wydatkowania w terminie określonym w umowie, w okresie od dnia otrzymania środków do 30. dnia od
dnia podjęcia działalności gospodarczej, zgodnie z przeznaczeniem, środków otrzymanych przez bezrobotnego,
b) udokumentowania i rozliczenia wydatkowania otrzymanych środków w terminie do dwóch miesięcy od
dnia podjęcia działalności gospodarczej,
c) zwrotu, w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wezwania, przyznanych środków wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od dnia ich wystąpienia, w sytuacji gdy:
• otrzymane środki wykorzysta niezgodnie z przeznaczeniem,
• będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 12 miesięcy (do okresu prowadzenia
działalności gospodarczej zalicza się przerwy w jej prowadzeniu z powodu choroby lub korzystania ze
świadczenia rehabilitacyjnego),
21
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
• podejmie zatrudnienie lub zawiesi prowadzenie działalności gospodarczej w okresie pierwszych 12 miesięcy prowadzenia tej działalności,
• złożył niezgodne z prawdą oświadczenia, będące załącznikami do wniosku o przyznanie środków,
• naruszy inne warunki umowy.
Wnioskowane środki powinny być w szczególności przeznaczone na zakup: środków trwałych, urządzeń,
maszyn, towarów (bez alkoholu i papierosów), niezbędnych do uruchomienia planowego biznesu, a także na
pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa dotyczących działalności (do 5% wnioskowanej
kwoty łącznie/ oraz reklamę /do 10% wnioskowanej kwoty łącznie). Rozliczenie wydatkowanych przez bezrobotnego środków na podjęcie działalności gospodarczej jest dokonywane w kwocie brutto.
Do otrzymania środków niezbędne jest ustanowienie określonej formy zabezpieczenia ewentualnego ich
zwrotu. Dopuszczalne są:
• poręczenia,
• weksle z poręczeniami wekslowymi (aval),
• gwarancja bankowa,
• rejestrowy zastaw na prawach lub rzeczach,
• blokada rachunku bankowego,
• akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika.
W sytuacji, gdy formą gwarancji będzie poręczenie, osoba, która ma być poręczycielem, musi spełniać następujące warunki: zatrudnienie na czas nieokreślony lub określony nie mniej niż 18 miesięcy, licząc od dnia
podpisania umowy w Powiatowym Urzędzie Pracy, posiadanie dochodu brutto (ze składkami na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe) w kwocie co najmniej 170% minimalnego wynagrodzenia. W przypadku dwóch poręczycieli ich dochód brutto powinien wynosić co najmniej 140% minimalnego wynagrodzenia
w dniu podpisania umowy. Poręczycielem nie może być osoba: powyżej 70. roku życia, będąca już poręczycielem środków uzyskanych z Funduszu Pracy lub osoba bezrobotna korzystająca z tych środków - do chwili
wygaśnięcia zawartej umowy. Wymagana jest także złożona w urzędzie pracy pisemna zgoda współmałżonka,
wnioskodawcy i poręczyciela lub zgoda notarialna wymienionych osób. W sytuacji braku współmałżonka wymagane jest oświadczenie (panna, kawaler), akt rozwodu, postanowienie sądu o separacji lub akt zgonu.
W przypadku ustanowienia jako zabezpieczenia gwarancji bankowej musi ona być zawarta na okres co
najmniej 18 miesięcy.
Decydując się na rejestrowy zastaw na prawach i rzeczach, wnioskodawca musi go dokonać w terminie
miesiąca od daty zawarcia umowy, najczęściej pod rygorem odrzucenia wniosku (Dz. U. z 1996 r. nr 149, poz.
703 z późniejszymi zmianami). Również blokada rachunku bankowego musi być zawarta na co najmniej 18
miesięcy.
Zabezpieczenie w formie aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji przez dłużnika występuje dodatkowo
z inną formą zabezpieczenia. Wyjątkiem jest wnioskowanie środków o założenie lub przystąpienie do spół22
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
dzielni socjalnej, gdzie taka forma zabezpieczenia może funkcjonować samodzielnie.
Koszty zabezpieczenia zwrotu środków ponosi wnioskodawca. Wnioskodawcy, ubiegający się o pozyskanie środków na podjęcie działalności gospodarczej w Powiatowym Urzędzie Pracy w Chełmie (Chełm, Pl.
Niepodległości 1), mogą zasięgnąć dodatkowych informacji w pokoju nr 381. Tam również mogą otrzymać
wniosek wraz ze wzorem biznesplanu. Pomoc w przejściu przez formalności związane z pozyskiwaniem wyżej
wymienionych środków oferuje również Inkubator Przedsiębiorczości Społecznej – Plac Łuczkowskiego 15,
22-100 Chełm.
Wypełniony wniosek składa się w pokoju nr 164 (I piętro), wraz z:
a) biznesplanem zamierzonej działalności,
b) przedwstępną umową najmu lokalu bądź umową bezpłatnego użyczenia lokalu, spisaną co najmniej na
rok od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej lub akt własności w przypadku własnego lokalu,
c) akt własności wynajmu lokalu,
d) plan budowy lub zmiana sposobu użytkowania obiektu - zatwierdzony przez organ budowlany administracji architektoniczno-budowlanej urzędu miasta lub urzędu gminy do prowadzenia zamierzonej działalności gospodarczej,
e) stosowny dokument dotyczący uregulowania własności gruntu, na którym znajduje się lokal, np. umowa
najmu bądź akt własności,
f) postanowienie właściwej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej odnośnie wyrażenia zgody na rozpoczęcie
działalności gospodarczej w danym lokalu (działalność wymagająca ww. zgody),
g) zaświadczenie urzędu miasta lub gminy o możliwości prowadzenia uciążliwej dla otoczenia działalności
gospodarczej (usługi, produkcja),
h) prawo jazdy, dowód rejestracyjny samochodu - w przypadku, gdy wnioskodawca będzie dowoził towar
własnym środkiem transportu,
i) zaświadczenia o odbytych szkoleniach w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej (dotyczy działalności produkcyjnej i usługowej, nie dotyczy handlowej),
j) udokumentowanie kwalifikacji związanych tylko z rodzajem wnioskowanej działalności gospodarczej,
np. świadectwo szkolne, świadectwa pracy, ukończone szkolenia, uzyskane certyfikaty (w przypadku produkcji i usług),
k) zaświadczenia o pomocy de minimis (jeżeli otrzymaliśmy pomoc de minimis w okresie 3 lat podatkowych przed dniem złożenia wniosku tj. bieżący rok i poprzedzające dwa lata).
W dalszej kolejności złożony wniosek jest opiniowany pod względem powodzenia planowanej działalności
na rynku. Będziemy także potrzebowali opinii doradcy zawodowego w sprawie predyspozycji do podjęcia
własnej działalności. Termin spotkania należy ustalić z doradcą w pokoju nr 342 (III piętro).
Kolejnym etapem pozyskiwania środków z PUP jest opinia komisji ds. rozpatrywania wniosków o przyznanie środków na podjęcie działalności gospodarczej, powołanej zarządzeniem Dyrektora PUP w Chełmie.
23
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku umowę podpisujemy w pokoju nr 163 (I piętro).
Procedura podpisywania umowy rozpoczyna się od ustalenia daty zgłoszenia się poręczyciela i wnioskodawcy wraz ze współmałżonkami. Następnie, w ustalonym dniu, wnioskodawca i poręczyciel składają swoje
podpisy na wekslu i umowie, a współmałżonkowie na stosownym oświadczeniu. Należy także złożyć oświadczenie dotyczące numeru konta i nazwę banku, na które będą przelane środki.
Wydatkowanie otrzymanych środków musi nastąpić w 30 dni od daty podjęcia działalności gospodarczej i zgodnie z ich przeznaczeniem. Zgłoszenie działalności gospodarczej następuje po otrzymaniu środków,
a datę tego zgłoszenia ustala się uprzednio z pracownikiem PUP w Chełmie (pokój nr 163).
Następnie należy rozliczyć i udokumentować wykorzystanie otrzymanych środków (rachunki, faktury,
dowody płatności, wyceny rzeczoznawcy), w terminie ustalonym w umowie. Po dopełnieniu tych formalności pozostaje jeszcze kontrola dokonywana przez pracowników PUP w miejscu prowadzenia działalności
gospodarczej, polegająca na sprawdzeniu zgodności naszych zakupów z postanowieniami umowy i okresowe
kontrole przez co najmniej 12 miesięcy prowadzenia przez nas działalności.
Liczbę osób, które skorzystały z tego rodzaju pomocy PUP w Chełmie w ostatnich latach, przedstawia
poniższy wykres, opracowany na podstawie danych z raportu sytuacji na rynku pracy w Chełmie i powiecie
chełmskim ze strony internetowej chełmskiego urzędu pracy.
Dominującymi dziedzinami zakładanych działalności były: handel, usługi remontowo-budowlane, gastronomiczne i fryzjerskie.
24
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Środki na podjęcie działalności gospodarczej dla osób niepełnosprawnych
Osoba niepełnosprawna, zarejestrowana w PUP jako bezrobotna albo poszukująca pracy, niepozostająca
w zatrudnieniu, może jednorazowo otrzymać środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na:
• podjęcie po raz pierwszy działalności gospodarczej,
• podjęcie po raz pierwszy działalności rolniczej w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym
rolników, w tym polegającej na prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, bez względu na formę
prawną jej prowadzenia,
• wniesienie po raz pierwszy wkładu do spółdzielni socjalnej,
• ponowne podjęcie działalności gospodarczej lub ponowne wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej,
jeżeli zgodnie z oświadczeniem wnioskodawcy upłynęło co najmniej 12 miesięcy od zaprzestania prowadzenia tej działalności lub od ustania członkostwa w spółdzielni socjalnej.
Zasady przyznawania wyżej wymienionych środków oparte są o:
1. Art. 12a ust. 3 ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r., nr 14, poz. 92 z późniejszymi zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 października 2007 r. w sprawie przyznania
osobie niepełnosprawnej środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo na wniesienie
wkładu do spółdzielni socjalnej (Dz. U. nr 194, poz. 1403 z późniejszymi zmianami).
Wysokość dofinansowania określona jest w umowie zawartej pomiędzy zainteresowanym a starostą i nie
może ona przekraczać 15-krotności przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim
kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Aby otrzymać wyżej wymienione środki, zainteresowany niepełnosprawny musi złożyć w Powiatowym
Urzędzie Pracy w Chełmie wniosek Wn-O. Do wniosku należy dołączyć kopię dokumentu potwierdzającą
niepełnosprawność, a w przypadku ubiegania się o wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej, pisemną zgodę
o przyjęcie wnioskodawcy w poczet jej członków. Następnie wypełniony wniosek, złożony w Powiatowym
Urzędzie Pracy, podlega ocenie pod względem rachunkowym oraz formalnym. Jeżeli wniosek zostanie pozytywnie zaopiniowany, wówczas z osobą zainteresowaną przeprowadzane są negocjacje warunków umowy
dotyczącej m.in.: wysokości kwoty podlegającej refundacji, wysokości udziału środków własnych oraz formy
zabezpieczenia zwrotu środków i terminu rozliczenia otrzymanych środków.
Zabezpieczenie zwrotu otrzymanych środków może mieć formę: poręczenia, w tym poręczenie spółdzielni
socjalnej, weksla z poręczeniem wekslowym (aval), gwarancji bankowej, zastawu na prawach lub rzeczach,
blokady rachunku lub aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji przez dłużnika.
25
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Umowa określająca szczegółowe warunki przyznawania środków zostaje zawarta w terminie 14 dni po
zakończonych negocjacjach. Osoba niepełnosprawna zobowiązuje się w ramach niniejszej umowy do prowadzenia działalności lub członkostwa w spółdzielni socjalnej przez okres co najmniej 24 miesięcy z uwzględnieniem okresów choroby, powołania do odbycia zasadniczej lub zastępczej służby wojskowej lub korzystania ze
świadczenia rehabilitacyjnego. Niniejsza refundacja kwalifikowana jest jako pomoc de minimis.
W 2009 r. PUP przyznał pięciu osobom niepełnosprawnym środki finansowe na rozpoczęcie działalności
gospodarczej w ramach PFRON.
Środki unijne
Ważnym źródłem pomocy i wsparcia finansowego dla osób zakładających działalność gospodarczą są
środki pochodzące z Unii Europejskiej w ramach różnego rodzaju programów.
Przykładem takiego wsparcia na terenie Chełma i powiatu chełmskiego jest, realizowany w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, projekt pt. „Pomysł na biznes”, Priorytet VI „Rynek pracy otwarty dla
wszystkich”, Działanie 6.2 „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia”. Realizatorem
projektu jest Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie we współpartnerstwie z Fundacją Rozwoju Lubelszczyzny.
Realizacja projektu obejmuje okres od 1 sierpnia 2009 r. do 31 lipca 2011 r. Celem projektu jest wsparcie w zakresie powstania i rozwoju dwudziestu nowych podmiotów gospodarczych w Chełmie i powiecie chełmskim.
Jest on skierowany do trzydziestu osób bezrobotnych (w tym do dwudziestu jeden kobiet - 70% ), zarejestrowanych w PUP w Chełmie, zainteresowanych podjęciem działalności gospodarczej.
Przewidziane są trzy główne działania w ramach niniejszego projektu:
1. Podstawowe wsparcie doradczo-szkoleniowe dla wszystkich uczestników projektu, umożliwiające zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do założenia i prowadzenia własnej firmy, w postaci:
• szkoleń grupowych,
• indywidualnego wsparcia doradczego;
2. Wsparcie finansowe w postaci środków na rozwój przedsiębiorczości dla wybranych uczestników projektu (20 osób - w wysokości po 40 tys. zł.);
3. Wsparcie pomostowe w postaci:
• usług doradczo-szkoleniowych o charakterze specjalistycznym,
• wsparcia finansowego w formie comiesięcznych transz dotacji na pokrycie obligatoryjnych opłat, ponoszonych przez przedsiębiorcę m.in.: koszty ZUS, koszty administracyjne, koszty eksploatacji pomieszczeń, koszty opłat telekomunikacyjnych itp. (wsparcie 20 osób w wysokości po 600 zł miesięcznie przez
okres 6 miesięcy).
26
IV. POZYSKIWANIE ŚRODKÓW NA ROZPOCZĘCIE
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
W 2009 r. do udziału w projekcie zgłosiło się 31 osób bezrobotnych, z których komisja ds. rekrutacji wyłoniła grupę 15 osób. Osoby te objęto podstawowym wsparciem doradczo-szkoleniowym, w tym indywidualnym wsparciem doradczym oraz modułem szkoleniowym. W 2010 r. do wsparcia finansowego, w drugiej
turze projektu, zakwalifikowano 10 osób z 13-tu, które przekroczyły 60% punktów podczas oceny.
Oprócz tego projektu na obszarze województwa lubelskiego realizowane są inne projekty wspierające
przedsiębiorczość i obsługiwane przez Fundację Rozwoju Lubelszczyzny.
27
Drogi Czytelniku!
Kiedy przebrniesz przez wszystkie wymienione w niniejszym biuletynie etapy zakładania własnej działalności gospodarczej, musisz pamiętać o tym, iż w dobie globalizacji nasze otoczenie zmienia się bardzo dynamicznie. Musisz stale rozwijać się i dostosowywać swoje przedsiębiorstwo do tych zmian, tak aby nie popaść
w stagnację. Podmiot gospodarczy jest jak żywy organizm, tak więc albo przystosuje się do przeobrażeń otoczenia, albo „umrze”. Należy o tym pamiętać każdego dnia, wybierając drogę rozwoju własnego biznesu.
28