Kajakarstwo - Cyfroteka.pl

wakacyjna akademia dla odważnych
Kajakarstwo
górskie
– taniec na falach
Eskimosi już ok. 5000 lat temu dali początek pięknym
i podziwianym dziś dyscyplinom związanymi z kajakami.
Swoje pierwsze łodzie tworzyli ze skór fok, kości i drewna.
NATALIA ROŻNIAKOWSKA
Stary wynalazek był stopniowo udoskonalany i dostosowywany do funkcji, jakie miał spełniać. Jednak na
największy przełom w rozwoju kajaków świat czekał aż
do 1865 roku kiedy Jon MacGregor zbudował jednostkę
pływającą nazwaną „Rob Roy”. Konstrukcja powstała na
podstawie szablonów pochodzących sprzed wielu lat
dodając europejską technologię. Były one zbudowane
z drewna i poszycia zamiast skóry, kości i krwi.
Znane nam kanadyjki powstały w okresie lat 90. osiemnastego wieku w Stanach Zjednoczonych. Do dzisiejszego dnia łodzie są udoskonalane na światowym poziomie.
Biorą duży udział w sporcie i turystyce.
Jak wiadomo najważniejsza w różnych rodzajach (konkurencjach) kajakarskich jest woda. Żywioł ten w dużej
mierze decyduje czy na danym terenie jest możliwość
trenowania lub korzystania z turystycznych spływów
kajakowych. Do każdego z tych rodzajów uprawianych
sportów wodnych potrzebny jest inny akwen i sprzęt.
nr 7 lipiec/sierpień 2014
Najstarszą z dyscyplin jest kajakarstwo klasyczne, które można trenować
w terenach nizinnych – na wodach gdzie
nurt jest bardzo wolny lub go praktycznie nie ma 1 . Wyróżnia się w niej łodzie
jedno, dwu i czteroosobowe. Kajakarze
mają do dyspozycji wiosło dwupiórowe,
natomiast kanadyjkarze posługują się
pagajem (wiosłem o jednym piórze) 2 .
1
2
Kajakarstwo klasyczne
Wiosło i pagaj
35
wakacyjna akademia dla odważnych
W kajakarstwie górskim (slalomowym) zawodnicy również mają do dyspozycji dwupiórowe wiosło lub
pagaja, lecz łodzie są tylko jednoosobowe (K1 i C1) lub
dwuosobowe (C2).
Równie ciekawą efektowną dyscypliną jest
kajak-polo, gdzie została wprowadzona piłka. Mecz
rozgrywany jest na wodzie stojącej do dwóch bramek,
znajdujących się nad wodą 3 .
Najmłodszą odmianą jest rodeo kajakowe znane tez
jako (Freestyle kajakowy). Różnica między łodziami jest
duża głównie w wadze i kształcie kajaka. W łódkach, na
których trenowane jest kajak-polo doczepiana jest specjalna gruba guma do dziobu (przodu) i rufy (tyłu) dla
zwiększenia bezpieczeństwa w trakcie meczu 4 .
3
Kajak-polo
Moja dyscyplina
– kajakarstwo górskie
Szkolenie podstawowe
Dyscyplina, którą chcę opisać, to kajakarstwo górskie.
Uprawiam ją od 12 lat i w tym czasie poznałam wiele zalet i wad tego widowiskowego i wymagającego sportu.
Treningi i zawody odbywają się na rwących górskich
rzekach pełnych fal, piany i wodnych przeszkód. Osoby
zaczynające tę wielką przygodę uczą się wsiadać do kajaka, trzymać wiosło i pływać – na spokojnej wodzie, najlepiej bez nawet wolnego nurtu. Adepci przyzwyczajają
tam się do nowych warunków i oswajają z żywiołem, aby
po jakimś czasie móc cieszyć się przyjemnością podczas pływania po rwącej wodzie.
Wiadomo, że początki zazwyczaj są ciężkie. Należy
liczyć się z nagłą wywrotką łódki, co dla osoby mało wytrenowanej kończy się opuszczeniem jej pod wodą, czyli
tzw. „kabiną”. Często niewyszkoleni ludzie (zwłaszcza
dzieci) wpadają w panikę – gdy są zanurzeni nie wiedzą
co się z nimi dzieje i nic nie widzą. Nurt ciągnie w dół rzeki i trzeba jak najszybciej dostać się do brzegu, a przecież jakoś należy wyłowić też sprzęt, który opuściliśmy.
Jedną z najważniejszych zasad, której powinni trzymać
się kajakarze, bez względu na poziom umiejętności: nie
należy samemu schodzić na wodę. Dzięki temu, gdyby
wydarzył się wypadek lub zwykła „kabina” łatwo udzielić
pomocy – z wody, a często i z brzegu. Ważna jest wtedy
szybka decyzja i błyskawiczna reakcja.
Po pewnym czasie kiedy kajakarz nauczy się odwracać łódkę bez je opuszczania – za pomocą wiosła lub
nawet samych rąk, czyli tzw. eskimoski, przy ewentualnej
wywrotce nie trzeba przerywać treningu. Oszczędza to
czas i kosztuje nas mniej wysiłku i na pewno strachu, bowiem wyjście z łódki na ląd stały powoduje, że nie mamy
wtedy pewności gdzie znajdują się kamienie, skały, muliste dno lub inne zagrożenia, na które możemy natrafić
(druty, szkła itp.). Dlatego łatwość zrobienia „eskimoski”
jest tak ważna! 5
Kolejną istotną umiejętnością jest przepływanie z jednej strony brzegu na drugi w miarę możliwości z wykorzystaniem ruchu fal aby nie walczyć z wodą. Wykonuje-
36
4
Rodeo kajakowe
5
Kajakarstwo górskie, na zdjęciu autorka
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne
Organizacja zawodów i konkurencje
Dopiero po opanowaniu tych podstaw można pływać
na określonych trasach 6 . Każda trasa na zawodach
składa się z ok. 20 bramek. Te złożone są najczęściej
z dwóch palików i dzielą się na dwa rodzaje: biało-zielone pokonywane z prądem rzeki, „przody” oraz biało-czerwone pokonywane na cofce przeciwnie do kierunku
prądu, „podjazdy”. Na trasie jest zazwyczaj ok. 6 podjazdów i 14 przodów (dokładną ilość bramek określa regulamin PZKaj) 7 .
Tak zaczyna się przygoda związana ze startami na zawodach różnej rangi, walki własną słabością i żywiołem.
Na zawodach najczęściej są dwa przepływy (na ustalonej wcześniej trasie, taka sama dla każdego) i tylko jeden, lepszy – liczy się jako wynik. Ponadto nie liczy się
sam czas pokonania bramek, ale również „czystość przejazdum, czyli unikanie dotykania palików. Za każde dotknięcie palika zawodnik otrzymuje 2 pkt. karne, czyli do
czasu dodawane są 2 sekundy. Gdy kompletnie ominie
bramkę dostaje 50 pkt. karnych. Suma, czyli czas i punkty karne, dają ostateczny rezultat 8 .
Kajakarze trenują w różnych warunkach pogodowych,
praktycznie cały rok. W moim zdaniem, najcięższy jest
okres przygotowawczy, czyli listopad-marzec. Zdarza się
wtedy często pływanie po rzekach, gdzie nurt jest szybki,
dzięki czemu woda nie zamarza, lecz na około jest śnieg.
Są sytuacje kiedy na palikach wiszą sople lub pokrywają
je całkowicie lud, woda jest bardzo zimna, a powietrze
również nie daje możliwości ogrzania się.
Zawodnicy są wyposażeni w sprzęt pozwalający
w pewnym stopniu zminimalizowanie odczuwania zimna
jednak mimo to treningi w tych warunkach są męczące
zarówno fizycznie jak i psychicznie. Wstajesz rano na trening, jest całkowicie ciemno, szybkie śniadanie i jedziesz
na trening. Gdy stoisz w jeszcze suchych rzeczach na
trening już marzniesz, ponieważ pod stopami jest śnieg,
a nawet lód. Bierzesz kajak na plecy i biegniesz na górę
toru co pozwala ci trochę podnieść temperaturę ciała.
Schodzisz na wodę, szybka rozgrzewka i zaczynasz trening na falach. Woda ciągle na ciebie chlapie, więc jesteś
mokry, a wiatr i mróz potęgują zimno. Zwłaszcza dłonie
po pewnym momencie masz już tak zmarznięte, że zdarzało mi się rozciąć rękę i dopóki nie zobaczyłam krwi nie
wiedziałam o tym, po prostu nie czułam… gdy już wrócisz
z takiego treningu i zaczynasz „odmarzać” jest nawet gorzej. Duża powierzchnia ciała, a najbardziej wspomniane
dłonie pieką i swędzą przez jakiś czas. Zdecydowanie
jest to jeden z najgorszych uczuć bólu jakiego do tej pory
doświadczyłam. Na następny dzień to samo i kolejny itd.
W zimie ograniczamy się do jednego treningu na wodzie dziennie. Drugi trening to siłownia, basen, bieg,
narty biegowe (w miarę możliwości). Pływając w takich
nr 7 lipiec/sierpień 2014
wakacyjna akademia dla odważnych
my wtedy tzw. trawers, wpływając na „cofkę” – miejsce
gdzie woda płynie odwrotnie do głównego nurtu. Dzieje
się tak, gdy woda napotyka na przeszkodę i opływa ją
z dwóch stron.
6
Trasa kajakowa
7
Bramka
8
Natalia Rożniakowska w czasie pokonywania rzecznego przełomu
37
wakacyjna akademia dla odważnych
warunkach myślę, że każdemu się zdarza mówić „Czy
warto?”, „Po co ja to robię?”, „Jest przecież wiele innych
sportów!”. Takie pomysły staram się szybko wyrzucić
z głowy, ponieważ ten żywioł, woda jest moim zdaniem
najcudowniejszym darem jaki mogliśmy dostać. Kajak pomaga mi go zrozumieć, troszeczkę okiełznać, nauczyć się
z nim współgrać zamiast walczyć. Nie raz przekonałam
się (i nie tylko ja!), że nie ma sensu z nim walczyć. Niekiedy trafia się fala „trzymająca” kajak, gdzie woda mocno
się cofa i tworzy „walec”. Z niego jest najciężej wyjść.
Bywało, że wpłynęłam kajakiem do takiego walca (nie
zawsze umyślnie), woda przewróciła mój kajak i zrobiłam „eskimoskę”, ale dalej byłam w walcu. Nurt znów
mnie przewrócił i wstawałam nawet do ok. 8 razy zanim
się z niego wydostałam. Nie muszę chyba wspominać
o adrenalinie towarzyszącej takim wybrykom. Nie raz
tego doświadczyłam, gdy byłam mała lub obserwowałam u innych jak ze strachu omijali jakieś ciężkie miejsca.
Po jakimś czasie i tam płynęłam. To jest coś pięknego,
gdy wyjdziesz z trudnej sytuacji i „wygrasz” z wodą. Satysfakcja, można zaryzykować stwierdzenie duma jest
niesamowita. Z czasem to wchodzi w nawyk i lata doświadczeń na różnych torach pomagają coraz bardziej
wykorzystywać i cieszyć się z natury. Oczywiście w zawodowym kajakarstwie odgrywa to dużą rolę. Na zawodach
największe znaczenie mają umiejętności i doświadczenie, ale również woda. Na danych odcinkach trasy zdarza
się, że nurt się zmienia co jakiś czas i w zależności na
jaki dany zawodnik trafi musi inaczej wiosłować, ustawić
łódkę itd.
Rzeka potrafi pięknie nagrodzić oraz mocno
ukarać drobne błędy. Dla większości kajakarzy to
nie tylko miejsce treningów. Woda to źródło życia
i woda najlepszy ma smak. Kajakarstwo górskie to
niesamowita dyscyplina uprawiana w wielu krajach niezależnie od wyznania, koloru skóry, wieku,
9
Autorka podczas zawodów
płci. Pozwala przeżyć wiele przygód, pracować
nad sobą, walczyć ze słabościami, opanować
strach. Nie wszyscy muszą być wyczynowcami ale
uważam, że wiele osób pokochało by ten sport gdyby spróbowało i doceniło przyjemność oglądania
świata z wody (rzeki), a nie tylko patrząc na nią 9 .
Natalia Rożniakowska
mistrzyni Polski Seniorów K1x3,
zawodniczka Młodzieżowych Mistrzostw
Świata i Europy
oraz wielu imprez krajowych i zagranicznych
studentka II roku
Wydziału Wychowania Fizycznego AWF Kraków
Zdjęcia autorki i Fotolia
Małopolska Szkoła w Ruchu
Kuratorium Oświaty w Krakowie oraz Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha były
organizatorami konferencji podsumowującej akcję Małopolska Szkoła w Ruchu, która odbyła się
17 czerwca br. w krakowskiej uczelni.
Podczas konferencji, na sesji plenarnej został między innymi przedstawiony stan zajęć z wychowania
fizycznego w szkołach, a podczas sesji roboczych były prezentowane najciekawsze Dobre Praktyki,
oddzielnie dla poszczególnych etapów edukacyjnych, a także najnowsze wskazówki metodyczne dotyczące realizacji szeroko pojętego wychowania fizycznego.
Redakcja „Wychowania Fizycznego i Zdrowotnego” była patronem medialnym spotkania. W kolejnych
numerach naszego czaspisma będziemy publikować artykuły opracowane przez autorów wybranych
prezentacji, oparte na pokazywanych materiałach.
Rozpoczynamy na sąsiednej stronie tekstem Rafała Warzechy „Przygoda ze wspinaczką – w Zespole
Szkół Technicznych w Gorlicach”. Kolejne artykuły – w numerach powakacyjnych.
RLD
38
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne