Top margin 1

MEMO/10/587
Bruksela, 18 listopada 2010 r.
Informacje ogólne: Komunikat Komisji w sprawie
przyszłości WPR
W dniu dzisiejszym Komisja Europejska przyjęła komunikat w sprawie
przyszłości WPR zatytułowany „WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom
przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami
terytorialnymi”. Dokument ten stanowi początek procesu konsultacji, który
potrwa do wiosny przyszłego roku i który pozwoli Komisji do lata 2011 r.
opracować wnioski ustawodawcze. Zreformowana wspólna polityka rolna
powinna wejść w życie z dniem 1 stycznia 2014 r.
Jakie są wskazówki Komisji dotyczące zwiększenia konkurencyjności
rolnictwa europejskiego?
Długoterminowa konkurencyjność sektora rolnego zależy od tego, czy zdoła on
sprostać wyzwaniu związanemu ze zmianą klimatu i zrównoważonym
wykorzystaniem zasobów naturalnych przy jednoczesnym osiąganiu większej
zdolności produkcyjnej. W tym celu rolnictwo w Europie, i to na całym jej terytorium,
musi nadal wykazywać się innowacyjnością, inwestować i dostosowywać się do
zmieniającej się sytuacji na rynkach.
W swoim komunikacie Komisja proponuje kilka kluczowych rozwiązań. Przede
wszystkim należy dokonać przeglądu struktury płatności bezpośrednich. Muszą one
zawierać składnik „ekologiczny” związany z konkurencyjnością przyjazną dla
środowiska. Należy je przydzielać w sposób bardziej sprawiedliwy i przejrzysty.
Ponadto konieczne jest podwojenie wysiłków w zakresie innowacji i walki ze zmianą
klimatu, podejmowanych w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich. Należy
również zwiększyć przejrzystość łańcucha żywnościowego oraz zbadać możliwość
zaoferowania państwom członkowskim nowych narzędzi do walki ze nadmiernymi
wahaniami cen surowców rolnych.
Dlaczego WPR musi być bardziej sprawiedliwa?
Kryteria wsparcia odziedziczone z przeszłości. Kryteria odniesienia w zakresie
płatności bezpośrednich dla rolników ze starych państw członkowskich UE pochodzą
z lat 2000-2002. Wysokość płatności została ustalona w zależności od wielkości
produkcji w tamtym okresie. Konieczna jest zmiana polegająca na stosowaniu
bardziej obiektywnego i sprawiedliwego mechanizmu w odniesieniu do wszystkich
rolników i państw członkowskich.
Uwzględnienie kolejnych rozszerzeń UE. Obecnie współistnieją dwa mechanizmy
odniesienia dla wsparcia bezpośredniego. Pierwszy, stosowany w odniesieniu do
starych państw członkowskich, opiera się na kryteriach historycznych, drugi zaś,
obowiązujący dla państw członkowskich, które przystąpiły do Unii w 2004 r., opiera
się na jednolitej kwocie pomocy na hektar. Należy wprowadzić nowy, sprawiedliwy i
przejrzysty system, dostosowany do całej UE.
Większe wsparcie dla różnorodności rolnictwa europejskiego. Kryteria
odniesienia powinny uwzględniać aspekt gospodarczy płatności bezpośrednich,
które mają za zadanie wspierać dochód rolniczy, oraz ich aspekt ekologiczny
(zapewnianie produkcji dóbr publicznych przez rolników). Rozważane są obecnie
rozwiązania pragmatyczne z punktu widzenia gospodarczego i politycznego, których
celem byłoby stworzenie warunków sprawiedliwego wsparcia, uwzględniającego
wszystkie parametry kontekstu społecznego, gospodarczego i środowiskowego, w
którym pracują rolnicy.
Czy konieczny jest pułap dla płatności bezpośrednich?
Pomoc bezpośrednia jest wsparciem dochodów niezbędnym do utrzymania
rolnictwa na całym terytorium Europy. Należy zatem upewnić się, czy pomoc
publiczna kierowana jest do rolników, którzy rzeczywiście jej potrzebują. Po
przekroczeniu pewnego poziomu pomoc przestaje spełniać swoją funkcję, chyba że
uzasadniają ją konkretne elementy związane z pracą za wynagrodzeniem.
Czy WPR może być bardziej pożyteczna dla małych gospodarstw?
Nie chodzi o wspieranie gospodarstw nierentownych, ale o wspomaganie ich
integracji z rynkiem. Trzeba uprościć wspólną politykę rolną. Procedury
administracyjne utrudniają dostęp małych gospodarstw do wsparcia w ramach WPR,
chociaż to właśnie one odgrywają istotną rolę gospodarczą w dynamice niektórych
obszarów rolnych. Należy dokonać uproszczenia procedur, aby zapewnić wszystkim
podmiotom gospodarczym sprawiedliwy dostęp do osiągnięć polityki publicznej.
Czy regiony o niekorzystnych warunkach gospodarowania będą
wspierane w szczególny sposób?
Wsparcie przewidziane obecnie w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich
nie jest zagrożone. Utrzymanie rolnictwa na terenach, na których trudniej jest
prowadzić działalność produkcyjną, ma zasadnicze znaczenie dla zachowania
różnorodności biologicznej i dynamicznych obszarów wiejskich. Przy obliczaniu
płatności bezpośrednich mogłyby zatem być uwzględniane szczególne ograniczenia
naturalne.
Jakie praktyki rolnicze będą zalecane w perspektywie walki ze zmianą
klimatu i ochrony środowiska naturalnego?
Na obecnym etapie nie powstał wyczerpujący wykaz praktyk rolniczych, które będą
wspierane za pośrednictwem składnika „ekologicznego” płatności bezpośrednich.
Prowadzona jest obecnie ocena skutków w celu określenia najbardziej właściwych
technik. Można tu na przykład wymienić pokrywę roślinną, płodozmian, ekologiczne
odłogowanie ziemi czy trwałe użytki zielone.
Utrzymanie pokrywy roślinnej w okresie zimowym polega na zasianiu pewnych
odmian roślin zaraz po zbiorach. Pozwala to użyźnić glebę, zwiększyć jej zdolności
retencyjne oraz uniknąć erozji. Umożliwia to również produkcję tzw. międzyplonów.
Płodozmian to tradycyjna metoda uprawy, która uwzględnia zdolność gleby do
regeneracji. Jej zaletą jest ponadto ograniczenie stosowania produktów
chemicznych (pestycydów, środków chwastobójczych i nawozów sztucznych).
Łąki są ważną ostoją różnorodności biologicznej. Stanowią one ekosystemy o dużej
wartości dodanej, jeśli chodzi o gleby, wykorzystanie wody, pochłanianie dwutlenku
węgla i krajobraz.
2
Ekologiczne odłogowanie ziemi wzbogaca ekosystemy rolne, zapewniając
schronienie dla fauny i flory. Aby wykorzystać cały swój potencjał, odłogowana
ziemia musi być starannie koszona, co pozwala na rozwój niskich krzewów.
Czy należy zachować dwa filary WPR?
Dwa filary to dwa uzupełniające się aspekty wspólnej polityki rolnej. Pierwszy z nich
pozwala wspierać rolników w skali rocznej, tak aby sprostać wyzwaniom wspólnym
dla całej UE. Drugi filar, wraz z programem „Leader”, stanowi wieloletnie i elastyczne
narzędzie inwestowania, dostosowane do warunków lokalnych każdego państwa
członkowskiego, w szczególności w celu wspierania konkurencyjności,
innowacyjności, walki ze zmianą klimatu i zrównoważonego charakteru rolnictwa.
Dlaczego w komunikacie nie omawia się szczegółowo niektórych
kwestii?
W komunikacie nie omówiono szczegółowo wszystkich elementów reformy. Należy
w tym celu poczekać na wnioski ustawodawcze, które zostaną przedstawione do
lata 2011 r. Przedstawiony dzisiaj tekst jest dokumentem politycznym
wytyczającym ogólne kierunki na podstawie problemów zidentyfikowanych
podczas debaty publicznej przeprowadzonej na początku tego roku. Do czasu
przedstawienia wniosków ustawodawczych przeprowadzone zostaną szczegółowe
oceny skutków w celu opracowania najbardziej odpowiednich i skutecznych
narzędzi do realizacji celów określonych w komunikacie.
Jakie są następne etapy po opublikowaniu komunikatu?
Komunikat Komisji będzie poddany pod dyskusję w Radzie i Parlamencie
Europejskim, jak również w Komitecie Ekonomiczno-Społecznym i Komitecie
Regionów UE. Komisja przeprowadzi konsultacje, podczas których zainteresowane
strony będą proszone o wyrażenie swoich opinii na temat możliwych wariantów, co
zostanie wykorzystane w ocenie skutków dotyczącej różnych opcji dzięki
przestudiowaniu elementów analitycznych. Uwzględniając szczegółowe oceny
skutków prowadzone dla każdego z wariantów omówionych w komunikacie,
Komisja opracuje wnioski ustawodawcze, które zostaną przedstawione do lata
2011 r. Wnioski te zostaną poddane procedurze współdecyzji, która zostanie po
raz pierwszy zastosowana do reformy WPR w wyniku wejścia w życie nowego
Traktatu. Zreformowana WPR powinna wejść w życie w 2014 r.
Jakie wyzwania
przyszłości?
czekają
europejskie
rolnictwo
w
najbliższej
Zaopatrzenie w żywność. Zdaniem ekspertów z Organizacji Narodów
Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) wzrost liczby ludności na świecie
oraz zmiany nawyków żywieniowych spowodują, że popyt na produkty rolne
zwiększy się o 50 proc. do roku 2030 i o 70 proc. do roku 2050. Europa musi
wypełnić spoczywające na niej obowiązki na poziomie międzynarodowym,
utrzymując swoją zdolność do wytwarzania wystarczającej ilości produktów wysokiej
jakości, respektując rygorystyczne normy sanitarne i propagując produkcję zgodną z
zasadami zrównoważonego rozwoju, która jest bezpieczna dla środowiska.
Zrównoważone wykorzystywanie zasobów naturalnych Rolnictwo jest
najważniejszym użytkownikiem gleby, wody i różnorodności biologicznej oraz
jednym z ważniejszych budowniczych krajobrazu. Prawie 14 milionów gospodarstw
zarządza ponad połową terytorium europejskiego. Obszary rolne i leśne zajmują
80 proc. powierzchni Europy. Rolnictwo może zapewnić konkretne odpowiedzi, jeśli
chodzi o walkę ze zmianą klimatu i utratę różnorodności biologicznej. Rolnicy muszą
ponadto zmienić swoje praktyki uprawowe w obliczu ocieplenia klimatu.
3
Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Rolnictwo jest motorem
gospodarczym w większości obszarów wiejskich; jest fundamentem, na którym
opiera się cały sektor rolno-spożywczy w Europie. W skali ogólnej sektor ten
zatrudnia 17,5 milionów osób (13,5 proc. miejsc pracy w przemyśle). Ważne jest,
aby praca w rolnictwie była nadal wystarczająco atrakcyjna, w szczególności ze
względu na konieczność zapewnienia minimalnego poziomu zastępowalności
pokoleń. Dochody rolnicze stanowią jedynie 40 proc. przeciętnych dochodów w
Europie.
4
ZAŁĄCZNIK: OPIS TRZECH OGÓLNYCH WARIANTÓW POLITYKI
Wariant 1
Wariant 2
Płatności bezpośrednie
Środki rynkowe
Rozwój obszarów wiejskich
Wprowadzić większą sprawiedliwość w rozdziale płatności
bezpośrednich pomiędzy państwami członkowskimi (pozostawiając
obecny system płatności bezpośrednich bez zmian)
Wzmocnić narzędzia zarządzania
ryzykiem
Utrzymać kierunek działań wynikający
z oceny funkcjonowania reformy WPR
– tj. przeznaczanie większej ilości
funduszy na wyzwania związane ze
zmianą klimatu, wodą, różnorodnością
biologiczną oraz energią odnawialną i
innowacjami.
Wprowadzić więcej równości w rozdziale płatności bezpośrednich
między państwami członkowskimi i znaczącą zmianę w ich strukturze.
Płatności bezpośrednie składać się będą z :
• stawki podstawowej służącej jako wsparcie dochodu,
• obowiązkowej dodatkowej pomocy na szczególne,
„ekologiczne” dobra publiczne, uzyskiwane za pomocą
prostych, ogólnych, dorocznych i pozaumownych działań
rolno-środowiskowych, określonej na podstawie dodatkowych
kosztów przeprowadzenia wspomnianych działań
• dodatkowej płatności kompensacyjnej dla obszarów o
szczególnych ograniczeniach naturalnych,
• oraz dobrowolnego składnika wsparcia powiązanego z
produkcją dla określonych sektorów i regionów1.
Stworzyć nowy program dla małych gospodarstw.
Poprawić i uprościć instrumenty rynkowe,
tam gdzie to stosowne.
Usprawnić i uprościć istniejące
instrumenty rynkowe, tam gdzie to
stosowne
Wzmocnić istniejące narzędzia
zarządzania ryzykiem i wprowadzić
opcjonalnie narzędzie stabilizacji
dochodu zgodne z kategorią zieloną
WTO, mające na celu kompensację
znacznej utraty dochodu
Wprowadzić ograniczenie stawki podstawowej, biorąc jednocześnie
pod uwagę, że duże gospodarstwa zapewniają zatrudnienie na
obszarach wiejskich.
Wariant 3
Wycofać się z płatności bezpośrednich w obecnej formie
Zapewnić w zamian ograniczone płatności przeznaczone na
środowiskowe dobra publiczne oraz dodatkowe płatności dla obszarów
o szczególnych ograniczeniach naturalnych.
1
Dostosować i uzupełnić istniejące
instrumenty, aby były one zgodne z
priorytetami UE, przy czym wsparcie
powinno się koncentrować na
ochronie środowiska, przeciwdziałaniu
zmianie klimatu i /lub restrukturyzacji i
innowacjach, oraz zwiększyć liczbę
lokalnych inicjatyw.
Należy przewidzieć redystrybucję
środków pomiędzy państwa
członkowskie w oparciu o obiektywne
kryteria.
Znieść wszystkie środki rynkowe, z
ewentualnym wyjątkiem klauzuli mających
zastosowanie w przypadku wystąpienia
zakłóceń rynku, które można wykorzystać
w przypadku wystąpienia ostrych
kryzysów
Środki będą się skupiać głownie na
aspektach środowiskowych i zmianie
klimatu
Byłby on odpowiednikiem obecnego wsparcia powiązanego z produkcją, wypłacanego zgodnie z art. 68 oraz innych środków pomocy powiązanych z
produkcją.