207 ocena stanu infrastruktury turystycznej i us£ug jej towarzysz

STOWARZYSZENIE
EKONOMISTÓW
ROLNICTWA
I AGROBIZNESU
Ocena stanu
infrastruktury turystycznej
i us³ug jej
towarzysz¹cych ...
Roczniki Naukowe l tom VII
l
zeszyt 4
207
Krystyna Krzy¿anowska
Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
OCENA STANU INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ
I US£UG JEJ TOWARZYSZ¥CYCH W WYBRANYCH
WOJEWÓDZTWACH
ASSESSMENT OF TOURISM INFRASTRUCTURE AND SERVICES
WHICH ACCOMPANY IT, IN CHOSE PROVINCES
S³owa kluczowe: infrastruktura turystyczna, agroturystyka
Key words: turist infrastructure, agroturism
Synopsis. Artyku³ dotyczy oceny stanu infrastruktury turystycznej w wybranych województwach. Do oceny
tego rodzaju dóbr w badanym terenie pos³u¿y³y: baza noclegowa i gastronomiczna, urz¹dzenia sportowo-rekreacyjne, sieæ oœrodków informacji turystycznej, mo¿liwoœci skorzystania z us³ug przewodników, istniej¹ce trasy
turystyczne i punkty sprzeda¿y pami¹tek regionalnych oraz wyrobów rêkodzie³a artystycznego.
Wstêp
Ca³¹ infrastrukturê mo¿na podzieliæ na techniczn¹ i spo³eczn¹. Do infrastruktury technicznej zalicza siê m.in. takie urz¹dzenia, jak: drogi, szlaki turystyczne, górskie koleje linowe, wyci¹gi narciarskie, lotniska turystyczne, ¿eglugê turystyczn¹, specjalistyczne urz¹dzenia obiektów
uzdrowiskowych, sieæ hotelow¹, sieæ zak³adów gastronomicznych. Na infrastrukturê spo³eczn¹ natomiast sk³adaj¹ siê: biura turystyczne, obiekty sportowe i wypoczynkowe, urz¹dzenia
rozrywkowe, informacja turystyczna itp. Infrastrukturê turystyczn¹ danego obszaru uzupe³nia
infrastruktura ogólna (paraturystyczna), stanowi¹ca sumê elementów, których istnienie nie
zale¿y od rozwoju turystyki (np. œrodki komunikacji danego obszaru turystycznego czy podstawowe urz¹dzenia administracyjno-us³ugowe, kulturalne i socjalne).
W artykule przedstawiono wyniki badañ1 dotycz¹ce oceny stanu dóbr i urz¹dzeñ komplementarnych okreœlanych mianem tzw. infrastruktury turystycznej na terenie wybranych województw. Maj¹ one istotny wp³yw na wielkoœæ ruchu turystycznego i korzyœci ekonomiczne uzyskiwane przez bezpoœrednich organizatorów turystyki i inne osoby zaanga¿owane w œwiadczenie
us³ug z turystyk¹ zwi¹zanych. Do oceny tego rodzaju dóbr w badanym terenie pos³u¿y³y:
– baza noclegowa i gastronomiczna,
– urz¹dzenia sportowo-rekreacyjne umo¿liwiaj¹ce czynny wypoczynek w czasie pobytu
turystycznego,
– sieæ oœrodków informacji turystycznej i formy informacji,
1
Badania zrealizowano w ramach projektu badawczego nr 3 PO6R 062 22 pt. „Pozarolnicze funkcje
gospodarstwa rolniczego” finansowanego przez Komitet Badañ Naukowych w latach 2002-2004.
208
–
–
–
K. Krzy¿anowska
mo¿liwoœci skorzystania z us³ug przewodników,
istniej¹ce trasy turystyczne,
punkty sprzeda¿y pami¹tek regionalnych i wyrobów rêkodzie³a artystycznego.
Metoda i organizacja badañ
W celu pe³nego i obiektywnego poznania endo- i egzogenicznych uwarunkowañ rozwoju turystyki, w tym agroturystyki w Polsce materia³ empiryczny zebrany zosta³ g³ównie za pomoc¹ metody
sonda¿owej i jej odpowiednich technik badawczych. Na metodê sonda¿u diagnostycznego z³o¿y³y
siê trzy techniki: wywiad wed³ug kwestionariusza, obserwacja swobodna i analiza dokumentów.
Dobór próby badawczej w zrealizowanych badaniach empirycznych by³ dwustopniowy. W pierwszym etapie w sposób celowy wybrano siedem województw, które ró¿ni³y siê warunkami przyrodniczo-kulturowymi i wielkoœci¹ gospodarstw rolnych. Nastêpnie w poszczególnych województwach w
sposób losowy prosty wylosowano rolników prowadz¹cych dzia³alnoœæ agroturystyczn¹.
Badania przeprowadzone zosta³y w 2003 r. na terenie siedmiu wojwództw: lubelskiego, lubuskiego, ma³opolskiego, pomorskiego, œl¹skiego, œwiêtokrzyskiego i warmiñsko-mazurskiego wœród 383
rolników prowadz¹cych dzia³alnoœæ agroturystyczn¹ oraz 14 doradców z nimi wspó³pracuj¹cych.
Spoœród 383 osób uczestnicz¹cych w badaniach 72,3% stanowi³y kobiety, a 27,7% mê¿czyŸni. Tak du¿e zró¿nicowanie pod wzglêdem p³ci wynika³o z faktu, ¿e zazwyczaj kobiety
zajmowa³y siê przyjmowaniem goœci w gospodarstwie agroturystycznym, bez wzglêdu na to
kto by³ ich formalnym w³aœcicielem. Aktywny udzia³ mê¿czyn czêsto polega³ na organizowaniu
us³ug dodatkowych dla turystów. Wiêkszoœæ badanych respondentów mo¿na zaliczyæ do ludzi w œrednim wieku, tj. od 41 do 60 roku ¿ycia (75,7%). Rolnicy podejmuj¹cy siê dzia³alnoœci
agroturystycznej byli osobami wykszta³conymi, gdy¿ 93,8% legitymowa³o siê wykszta³ceniem
ponadpodstawowym, z czego 23,0% – wykszta³ceniem zasadniczym rolniczym lub nierolniczym, 53,8% – wykszta³ceniem œrednim rolniczym lub nierolniczym i 17,0% – wy¿szym rolniczym lub nierolniczym. Dzia³alnoœæ agroturystyczn¹ podejmowali rolnicy kieruj¹cy gospodarstwami nale¿¹cymi do ró¿nych grup obszarowych, w tym ponad po³owê (57,7%) stanowi³y
gospodarstwa ma³e (poni¿ej 5 ha). Œrednia wielokoœæ badanych gospodarstw wynosi³a 14,0
ha, czyli prawie dwukrotnie wiêcej ni¿ œrednio w kraju (w Polsce – 8,3 ha). W czasie badañ
w³aœciciele gospodarstw agroturystycznych deklarowali system rolnictwa wykorzystywany w
prowadzeniu dzia³alnoœci rolniczej. Okaza³o siê, ¿e w badanej populacji by³o 248 gospdarstw
konwencjonalnych, 76 ekologicznych i 43 integrowanych. Prawie 1/5 badanych rolników uzna³o,
¿e pos³uguje siê ekologicznymi metodami gospodarowania. Nie oznacza to jednak, ¿e gospodarstwa te spe³nia³y wszystkie kryteria i warunki charakterystyczne dla tego systemu rolnictwa. Warzywa i owoce wyprodukowane w tych gospodarstwach stanowi³y m.in. cenny surowiec, który us³ugodawcy wykorzystywali do przygotowywania posi³ków dla turystów. By³ to
jeden z wa¿nych atutów oferty ¿ywieniowej.
Baza noclegowa
Baza noclegowa stanowi w Polsce, a tak¿e w krajach UE, wa¿ny wskaŸnik statystyczny
poda¿y turystycznej. WskaŸnik ten obejmuje wiele obiektów, zarówno zakwaterowania zbiorowego (m.in. hotele, pensjonaty, schroniska, oœrodki wczasowe), jak i indywidualnego (pokoje
goœcinne w miastach, a na wsi gospodarstwa domowe, œwiadcz¹ce us³ugi turystyczne, w tym
gospodarstwa agroturystyczne). Badani mogli wymieniæ wiêcej ni¿ jeden obiekt. Z powy¿szych danych wynika, i¿ baza noclegowa w rejonie badañ by³a zró¿nicowana. Najwiêcej miejsc
noclegowaych oferowa³y gospodarstwa agroturystyczne, na drugim miejscu znalaz³y siê oœrodki wczasowe. Zbli¿one miejsca zajê³y kolejno: pensjonaty, hotele i schroniska.
Ocena stanu infrastruktury turystycznej i us³ug jej towarzysz¹cych ...
209
Charakterystykê bazy noclegowej w badanym te- renie przedstawiono na rysunku 1.
W poszczególnych województwach zaobserwowano
zró¿nicowanie dotycz¹ce liczby rodzajów obiektów œwiad
cz¹cych us³ugi turystyczne. By³o to spowodowane wielo
ma czynnikami: tradycjami wypoczynku w okreœlonych
regionach Polski, d³ugoœci¹ trwania sezonu turystyczne
go, walorami regionu i mo¿liwoœciami rozwijania okreœlo
nych form wypoczynku, polityk¹ socjaln¹ zak³adów pracy
$
%
&
'
w zakresie rozwijania us³ug turystycznych, ekonomicznymi mo¿liwoœciami turystów. Tym miêdzy innymi mo¿na
A – gospodarstwa agroturystyczne, B
– oœrodki wczasowe, C – hotele, D –
t³umaczyæ ma³e zró¿nicowanie rodzajów obiektów w woj.
schroniska
œl¹skim, a wiêksze w woj. pomorskim, wysok¹ pozycjê
Rysunek 1. Stan bazy noclegowej
schronisk i oœrodków wczasowych w woj. ma³opolskim.
[%]
Rozwój bazy noclegowej w gospodarstwach agroród³o: badania w³asne.
turystycznych powoduje wzrastaj¹c¹ konkurencjê na
rynku us³ug turystycznych. Skutkuje to znacznie ni¿szym stopniem wykorzystania tej bazy w
porównaniu z obiektami zakwaterowania zbiorowego (z dostêpnych danych wynika, ¿e jest ono
o po³owê ni¿sze) [Sikorska-Wolak 2000]. Badani rolnicy zwracali równie¿ uwagê na ten problem.
Tabela 1. Stan baz y noclegowej w badany ch wojewódz twach [% ]
Wy sz cz ególnienie
Gospodarstwa agroturystyczne
Oœrodki wczasowe
Pensjonaty
Hotele
Schroni ska
Ogó³em
N =383
86,7
49,9
42,6
39,4
32,1
Wojewódz two
lubel- lubu- ma³o- pomo- œl¹skie œwiêto- warmiñskoskie skie polskie rskie
krz y skie maz urskie
98,0
31,4
19,6
43,1
60,8
62,0
44,0
34,0
34,0
4,0
97,9
51,1
48,9
34,0
57,4
94,0
62,1
49,3
23,9
20,9
75,5
56,6
64,2
49,1
60,4
94,0
44,0
8,0
48,0
12,0
84,6
55,4
64,6
46,2
16,9
Uwaga: badany móg³ podaæ wi êcej ni ¿ jedn¹ odpowi edŸ.
ród³o: badani a w³asne.
Baza gastronomiczna
Bazê gastronomiczn¹ w badanych województwach tworzy³y g³ównie bary i restauracje. Coraz
czêœciej osoby œwiadcz¹ce us³ugi ¿ywieniowe wykazywa³y troskê o regionalny wystrój pomieszczeñ, a tak¿e przystosowywa³y obiekty zabytkowe
(karczmy, piwnice) do obs³ugi turystów. Oko³o 20,0% badanych wskaza³o na tego rodzaju inicjatywy. Najwiêcej tego typu obiektów odnotowano w wojewódz- twie œl¹skim i warmiñsko-mazurskim. Szczegó³owe dane na ten temat zawiera tabela 2.
W³aœciciele zak³adów gastronomicznych wzbo- gacali jad³ospisy o potrawy regionalne (50,3% ba
danych podawa³o takie przyk³ady). W ten sposób
$
%
&
'
próbowali oni sprostaæ oczekiwaniom turystów, któ- A – bary, B – restauracje, C – domowe jad³orzy poszukuj¹ zwykle tradycyjnych, charaktery- dajnie, D – sto³ówki
stycznych dla danego regionu potraw przygotowa- Rysunek 2. Stan bazy gastronomicznych ze zdrowych produktów pochodz¹cych z nej [%]
ród³o: badania w³asne.
ma³ych, lokalnych gospodarstw rolniczych.
210
K. Krzy¿anowska
Tabela 2. Stan baz y gastronomicz nej w badany ch wojewódz twach [% ]
Wy sz cz ególnienie
Bary
Restauracje
D omowe jad³odajni e
Sto³ówki
Baza gstronomi czna w
obi ektach zabytkowych
(karczmy, zajazdy)
Ogó³em
N =383
Wojewódz two
lubel- lubu- ma³o- pomor- œl¹skie œwiêto- warmiñskoskie
skie polskie
skie
krz y skie maz urskie
70,5
65,0
42,0
29,0
51,0
68,6
70,6
47,1
96,0
48,0
4,0
16,0
76,6
80,9
55,3
34,0
55,2
74,6
49,3
22,4
88,7
71,7
52,8
39,6
60,0
42,0
22,0
26,0
70,8
66,2
38,5
21,5
19,8
5,9
12,0
51,1
14,9
26,4
8,0
23,1
Uwaga: badany móg³ podaæ wi êcej ni ¿ jedn¹ odpowi edŸ.
ród³o: badani a w³asne.
Szlaki turystyczne
Obok spokojnego wypoczynku na ³onie przyrody, coraz wiêcej turystów chce wypoczywaæ
aktywnie. Do najbardziej popularnych form nale¿¹: wêdrówki piesze, turystyka wodna, wêdrówki narciarskie, rowerowe, jazda konna [Krzymowska-Kostrowicka 1997]. Ró¿nego rodzaju
szlaki turystyczne by³y wa¿nym sk³adnikiem infrastruktury turystycznej, wp³ywaj¹cym na wzbogacanie form czynnego wypoczynku. Umo¿liwia³y one dotarcie do miejsc oddalonych od gospodarstwa, a odznaczaj¹cych siê cennymi walorami krajobrazu przyrodniczo-kulturowego czy
wizualnego. Umo¿liwia³y uprawianie ró¿nych dziedzin sportów wodnych, zimowych, jazdy
konnej. Badania dotycz¹ce preferowanych form spêdzania czasu wolnego przez turystów wskazuj¹ na coraz wiêksze ich urozmaicenie.
We wszystkich województwach najbardziej rozpowszechnione by³y szlaki piesze. Umo¿liwia³y one poznanie najbli¿szego otoczenia gospodarstwa. Nieco mniejsz¹ rolê spe³nia³y w woj.
warmiñsko-mazurskim, w którym, co oczywiste, dostêpne s¹ szlaki kajakowe o ró¿nym stopniu
trudnoœci, d³ugoœci i czasie pokonywania szlaku. Podobnie szczególn¹ rolê pe³ni³y, obok szlaków pieszych, szlaki do narciarstwa zjazdowego i biegowego w woj. ma³opolskim. Wracaj¹c do
najbardziej popularnych szlaków pieszych, trudnoœci sprawiæ mo¿e ich oznakowanie. Najlepsz¹ sytuacjê w tym zakresie odnotowano na tzw. szlakach i trasach dydaktycznych. By³y one
na ogó³ dobrze oznaczone. Najwiêcej takich szlaków, z których mogli korzystaæ odpoczywaj¹cy
w gospodarstwach turyœci, by³o w woj. ma³opolskim, œl¹skim i œwiêtokrzyskim. Szlaki konne to
skutek rozwijaj¹cych siê us³ug jeŸdzieckich. W badanych województwach takie us³ugi jako
skutek wzrostu zainteresowania nimi rozwinê³y siê bardzo dynamicznie. Najwiêcej takich szlaków by³o w woj. ma³opolskim, pomorskim, œl¹skim i warmiñsko-mazurskim.
Tabela 3. R odz aje sz laków i tras tury sty cz ny ch w wy brany ch wojewódz twach [% ]
Wy sz cz ególnienie
Szlaki pi esze
Szlaki rowerowe
Œci e¿ki dydaktyczne
Szklaki konne
Trasy kajakarski e
Trasy narci arski e
Ogó³em
N =383
89,3
73,4
37,1
29,8
24,8
17,8
Wojewódz two
lubel- lubu- ma³o- pomor- œl¹skie œwiêto- warmiñskoskie
skie polskie
skie
krz y skie maz urskie
96,1
84,3
21,6
2,0
–
–
98,0
42,0
12,0
20,0
24,0
–
95,7
97,8
76,6
48,9
–
55,3
Uwaga: badany móg³ podaæ wi êcej ni ¿ jedn¹ odpowi edŸ.
ród³o: badani a w³asne.
82,1
83,6
22,4
41,8
58,2
6,0
92,5
73,6
50,9
35,8
11,3
49,1
98,0
48,0
50,0
22,0
2,0
2,0
70,8
80,0
33,8
33,8
56,9
16,9
Ocena stanu infrastruktury turystycznej i us³ug jej towarzysz¹cych ...
211
Wypo¿yczalnie sprzêtu turystycznego i sportowego
Preferencje potencjalnych klientów co do sposobów spêdzania czasu wolnego s¹ bardzo
ró¿ne. Na efektywnoœæ wypoczynku wp³ywa wyposa¿enie terenu w obiekty i urz¹dzenia zaspokajaj¹ce odmienne potrzeby aktywnoœci ruchowej turystów [Pi¹tczask 2002].
Turyœci mog¹ korzystaæ z urz¹dzeñ sportowo-rekreacyjnych istniej¹cych w gospodarstwie,
jak i oferowanych przez inne podmioty znajduj¹ce siê w otoczeniu gospodarstwa. Badani
w³aœciciele gospodarstw agroturystycznych udzielali odpowiedzi miêdzy innymi na dwa pytania. Po pierwsze, czy odpoczywaj¹cy u nich turyœci mogli korzystaæ z wypo¿yczalni sprzêtu
turystycznego i sportowego i po drugie, jakiego rodzaju by³ to sprzêt. Ponad 60,0% respondentów wskaza³o na istnienie wypo¿yczalni takiego sprzêtu. Najwiêcej takich wypo¿yczalni istnia³o w woj. pomorskim (81,0% wskazañ), warmiñsko-mazurskim (79,7%), œl¹skim (69,2%), ma³opolskim (59,6%), a najmniej w woj. lubelskim (23,5%), lubuskim (42,0%).
Us³ugodawcy w tych punktach proponowali ró¿ny sprzêt, co by³o podyktowane odmiennymi warunkami dla czynnego wypoczynku w danym rejonie turystycznym. Szczegó³owe informacje przedstawiono na rysunku 3.
Coraz wiêkszym zainteresowaniem turystów cieszy siê atrakcja rekreacyjna jak¹ jest jazda kon
na. Niektóre gospodarstwa organizowa³y we w³asnym zakresie jazdê konn¹ dla swoich goœci, a
ponadto œwiadczone by³y tego rodzaju us³ugi
przez inne wyspecjalizowane gospodarstwa. We
d³ug badanych obserwuje siê rozwój tych us³ug.
$
%
&
'
Blisko 45,0% respondentów stwierdzi³o, ¿e turyœci wypoczywaj¹cy w ich gospodarstwach z ta- A – rowery, B – sprzêt wodny, C – narty
kich us³ug mog¹ skorzystaæ. Najwiêksze mo¿li- biegowe i zjazdowe, D – inne (sanki, bryczka,
woœci jazdy konnej mieli turyœci w woj. samochód)
3. Rodzaje wypo¿yczanego
warmiñsko-mazurskim (70,8%), pomorskim Rysunek
sprzêtu turystycznego i sportowego [%]
(58,2%) i œl¹skim (52,8%).
ród³o: badania w³asne.
Us³ugi pilotów i przewodników
Pilotami wycieczek turystycznych s¹ wyszkoleni i doœwiadczeni pracownicy biura organizuj¹cego dan¹ wyprawê. W zale¿noœci od formy podró¿y potrzebne jest wykszta³cenie w okreœlonej dziedzinie nauki (botanika, etnografia) lub aktywnoœci ruchowej (¿eglarstwo, nurkowanie). Niezbêdna jest tak¿e znajomoœæ odwiedzanego regionu oraz jêzyka. Jeœli chodzi o
przewodników w docelowym miejscu podró¿y, trzeba korzystaæ z us³ug miejscowych osób
specjalizuj¹cych siê np. w wyprawach wysokogórskich czy sp³ywach tratwami.
Jeœli chodzi o mo¿liwoœæ skorzystania z us³ug przewodników w badanym rejonie, to sytuacja wygl¹da³a mniej korzystnie. Otó¿ 2/3 respondentów wskazywa³o na brak takich us³ug w
okolicy. Jest to zrozumia³e, bowiem us³ugi te nie s¹ na ogó³ oferowane w ma³ych miejscowoœciach, w których najczêœciej zlokalizowane s¹ gospodarstwa agroturystyczne.
Sieæ sprzeda¿y detalicznej
Infrastruktura turystyczna obejmuje równie¿ sieæ sprzeda¿y detalicznej umo¿liwiaj¹cej nabycie przez turystów regionalnych pami¹tek, w tym wyrobów rzemios³a i rêkodzielnictwa artystycznego. Kszta³towanie zainteresowañ turystów zakupem ciekawych i wartoœciowych pod
wzglêdem artystycznym pami¹tek powinno znaleŸæ swoje miejsce w dzia³alnoœci informacyjnej
o regionie i jego atrakcjach. W zdecydowanej wiêkszoœci opracowañ informacyjnych (przewodnikach, folderach, ulotkach) takie informacje by³y zamieszczane. Na rysunku 4 zilustrowano stan omawianego sk³adnika infrastruktury.
212
K. Krzy¿anowska
Ocena mo¿liwoœci zakupu pami¹tek wskazuje
na
coraz
lepsze, choæ jeszcze nie wystarczaj¹ce
zaspokajanie potrzeb turystów. Godnym podkre
œlenia jest fakt mo¿liwoœci bezpoœredniego zaku
pu u twórców i artystów ludowych, na co wska
zywa³o 46,7% badanych. Turysta ma tu okazjê
do poznania samego twórcy, jego warsztatu, hi
$
%
&
'
(
storii rejonu. Jednym z przyk³adów mo¿e byæ
twórczoœæ znanego na Kaszubach artysty z roRysunek 4. Sieæ sprzeda¿y pami¹tek redziny Neclów w gminie Chmielno. Jego warsztat
gionalnych [%]: A – sprzeda¿ bezpoœrednia u twórcy pami¹tek, B – jarmarki; C –
to nie tylko miejsce wyrobów regionalnej sztuki
sklepy z pami¹tkami,
D – wystawy i targarncarskiej, ale wystawa prac, mo¿liwoœæ sprógi, E – galerie sztuki
bowania samodzielnego wykonania wyrobu, a
ród³o: badania w³asne.
tak¿e okazja do porozmawiania o historii rejonu i
miejsc godnych zwiedzenia.
Kolejne miejsce zakupów to ma³e sklepy z pami¹tkami, zlokalizowane w miejscowoœciach,
które s¹ siedzib¹ gmin, albo znajduj¹cych siê na czêœciej odwiedzanych przez turystów szlakach
(41,5% badanych wskaza³o na takie punkty sprzeda¿y). Lokalne jarmarki z artyku³ami spo¿ywczymi i wyrobami rzemieœlniczymi to zdaniem 39,1% badanych okazja do zakupu pami¹tek.
W niektórych miejscowoœciach (najczêœciej w siedzibach gmin) organizowane s¹ specjalne
wystawy i targi regionalnych wyrobów artystycznych (20,1% badanych wymieni³o takie Ÿród³o zakupu). Tego rodzaju cenne inicjatywy inicjowane by³y przez samorz¹dy lokalne i stowarzyszenia agroturystyczne oraz regionalne organizacje pozarz¹dowe. S³u¿y³y one rozwijaniu
zainteresowañ regionem, podnoszeniu jego atrakcyjnoœci u turystów. Najwiêcej takich inicjatyw obserwowano w woj. pomorskim (43,3% badanych wskaza³o na takie inicjatywy), ma³opolskim (38,3%) i œl¹skim (20,8%).
Informacja turystyczna
Kolejnym sk³adnikiem infrastruktury turystycznej by³a dzia³alnoœæ oœrodków informacji
turystycznej. Szczegó³owe dane na ten temat zawiera tabela 4. W najbli¿szym otoczeniu gospodarstw mo¿liwoœæ korzystania z us³ug takich placówek mia³a du¿a liczba turystów. Blisko po³owa gospodarstw zlokalizowana by³a w pobli¿u takich oœrodków, albo znajdowa³y siê one na
trasie do uczêszczanych przez turystów miejsc. Najkorzystniejsz¹ sytuacjê obserwowano w
woj. warmiñsko-mazurskim, lubelskim i pomorskim. Wydawnictwa informacyjne (przewodniki,
mapy, foldery) mo¿na by³o kupiæ w miejscowych sklepach lub kioskach. Badani twierdzili jednak, ¿e w sezonie turystycznym czêsto tych opracowañ brakuje. Wydaje siê, i¿ mo¿na by tu
postulowaæ, aby same gospodarstwa by³y wyposa¿one w tego typu wydawnictwa (mo¿liwoœæ
wypo¿yczenia, b¹dŸ zakupu przez turystê). Przypadki takie nale¿a³y do rzadkoœci.
Tabela 4. Informacja tury sty cz na w wy brany ch wojewódz twach [% ]
Wy sz cz ególnienie
Mapy
Foldery
Przewodni ki
Bi uro Informacji Turystycznej
Pokazy fi lmów
Ogó³em
N =383
78,6
75,2
70,8
48,8
3,7
Wojewódz two
lubel- lubu- ma³o- pomor- œl¹- œwiêto- warmiñskoskie skie polskie skie
skie krz y skie maz urskie
84,3
94,1
80,4
66,7
9,8
92,0
52,0
36,0
14,0
–
Uwaga: badany móg³ podaæ wi êcej ni ¿ jedn¹ odpowi edŸ.
ród³o: badani a w³asne.
95,7
95,7
97,9
23,4
2,1
80,6
74,6
77,6
61,2
3,0
69,8
69,8
64,2
43,4
1,9
70,0
86,0
72,0
46,0
2,0
63,1
60,0
67,7
73,8
6,2
Ocena stanu infrastruktury turystycznej i us³ug jej towarzysz¹cych ...
213
Podsumowanie
Analiza wybranych elementów infrastruktury turystycznej w rejonie badañ przybli¿y³a
znaczne zró¿nicowanie jej stanu w uk³adzie przestrzennym.
W bazie noclegowej dominowa³y obiekty i miejsca noclegowe proponowane przez w³aœcicieli gospodarstw agroturystycznych, na drugim miejscu znalaz³y siê oferty oœrodków wczasowych. Na podobnej pozycji uplasowa³y siê kolejno: pensjonaty, hotele i schroniska. Coraz
wiêksze zainteresowanie mieszkañców miast wypoczynkiem na wsi, w ciszy i spokoju, z dala od
zgie³ku i ha³asu wskazuje na to, ¿e zarysowana tendencja bêdzie siê utrzymywa³a. Jednak
warunkiem zwiêkszenia stopnia wykorzystania bazy noclegowej w agroturystyce jest podniesienie standardu kwater agroturystycznych.
Liczba urz¹dzeñ sportowo-rekreacyjnych systematycznie roœnie, nadal wydaje siê jednak
byæ niewystarczaj¹ca, szczególnie na terenach wiejskich. Istnieje potrzeba rozbudowy szlaków
turystycznych pieszych i rowerowych oraz œcie¿ek edukacyjnych. We wszystkich badanych
województwach najbardziej rozpowszechnione by³y szlaki piesze. Umo¿liwia³y one poznanie
najbli¿szego otoczenia gospodarstwa. Nieco mniejsz¹ rolê spe³nia³y w woj. warmiñsko-mazurskim, w którym dostêpne by³y szlaki kajakowe o ró¿nym stopniu trudnoœci, d³ugoœci i czasie
pokonywania odleg³oœci. Podobnie szczególne znaczenie mia³y, obok szlaków pieszych, szlaki
do narciarstwa zjazdowego i biegowego w woj. ma³opolskim.
Literatura
Gaworecki W.W. 1998: Turystyka. PWE, Warszawa, 100-104.
Jachimowicz E. 2004: Dobra i urz¹dzenia turystyczne. [W:] Pozarolnicze funkcje gospodarstwa rolniczego
na przyk³adzie jego dzia³alnoœci agroturystycznej. Red. nauk. K. Krzy¿anowska, E. Jachimowicz. Wydaw.
SGGW, Warszawa, 71-76.
Krzymowska-Kostrowicka A. 1997: Geoekologia turystyki i wypoczynku. Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa, 117-119.
Pi¹tczask M. 2002: Rekreacja ruchowa i wp³yw aktywnoœci fizycznej na zdrowie. [W:] Agroturystyka. Red.
naukowa K. M³ynarczyk. Wydaw. Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski, Olsztyn, 164.
Sikorska-Wolak I. 2000: Innowacje i przedsiêbiorczoœæ w wymiarze ekonomicznym, psychologicznym i
edukacyjnym. [W:] O humanistyczny wymiar przedsiêbiorczoœci wiejskiej. Red. nauk. Z. J. Przychodzeñ.
Wydaw. SGGW, Warszawa, 52-53.
Sikorska-Wolak I. 2003: Tendencje zmian w infrastrukturze turystycznej w Polsce. [W:] Problemy rozwoju
turystyki wiejskiej na WileñszczyŸnie, Mazowszu i Podlasiu. T.V. Wydaw. SGGW, Warszawa, 50-64.
Zarêba D. 2000: Ekoturystyka. Wyzwania i nadzieje. Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa, 76-81.
Summary
Tourism infrastructure was diverse in researching area. In base of places where it is possible to spend the
night, agroturism offerts predominated, holiday camps took second place. Guest – houses, hoteles and
hostels and hostels came in the similar place.
The number of tourism facilities is riseing sistematicly, but still it is insufficient. Hike trails are the most
widespread.
Adres do korespondencji
mgr in¿. Krystyna Krzy¿anowska
Katedra Nauk Humanistycznych SGGW
ul. Nowoursynowska 166
02-787 Warszawa
tel. (0 22) 843 90 61
e-mail: [email protected]