WYROK UZASADNIENIE

Sygn. akt : VU 2115/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 września 2014 roku
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy
w składzie:
Przewodniczący: SSO Regina Stępień
Protokolant: Ewelina Trzeciak
po rozpoznaniu w dniu 10 września 2014 r. w Legnicy
sprawy z wniosku Z. C.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.
o odstąpienie od zobowiązania do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia
na skutek odwołania Z. C.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.
z dnia 26 lutego 2014 roku
znak (...)
zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 26 lutego 2014 roku znak
(...) w ten sposób, że ustala iż wnioskodawca Z. C. nie ma obowiązku zwrotu kwoty 21 293,19
(dwadzieścia jeden tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt trzy i 19/100) złotych z tytułu pobranej
emerytury pomostowej i ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy kolejowy za okres od 22
marca 2013 roku do 28 lutego 2014 roku.
Sygn. akt VU 2115/14
UZASADNIENIE
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 25 stycznia 2010 r., znak (...) po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 04 stycznia 2010 r. przyznał wnioskodawcy Z. C. emeryturę pomostową od dnia (...)., tj. od następnego dnia po
rozwiązaniu stosunku pracy do dnia poprzedzającego dzień osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku 65 lat. Wysokość
świadczenia po waloryzacji wyniosła 2021,96 zł., do wypłaty 1678,98 zł., do emerytury pomostowej przysługiwał
ekwiwalent za deputat węglowy kolejowy w kwocie 106,78 zł..Następnie decyzją z dnia 28 marca 2013 r. , znak (...)
po rozpatrzeniu wniosku z dnia 07 marca 2013 r. organ rentowy przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia(...), tj.
od osiągnięcia wieku emerytalnego. Emerytura obliczona na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U.2013.1440 j.t. ) okazała się korzystniejsza od
emerytury mieszanej ustalonej zgodnie z art. 183 cytowanej ustawy. Jednocześnie w powyższej decyzji organ rentowy
poinformował ubezpieczonego, iż z uwagi na fakt kontynuowania przez niego zatrudnienia emerytura ustalona
niniejszą decyzją zostaje zawieszona, a w dalszym ciągu wypłacane będzie świadczenie (...).
Decyzją z dnia 19 lutego 2014 r., znak (...), ZUS Oddział w L., powołując się na art. 16 pkt 1 ustawy z dnia 19
grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2008.237.1656 ze zm. ) odmówił skarżącemu prawa do emerytury
pomostowej z uwagi na fakt nabycia przez niego, na mocy decyzji z dnia 28 marca 2013 r., prawa do emerytury od
dnia 22 marca 2013 r. co spowodowało, iż z tym dniem ustało prawo do emerytury pomostowej. Niniejszą decyzją
zmieniono równocześnie decyzję z dnia 28 marca 2013 r. w części dotyczącej kontynuowania wypłaty emerytury
pomostowej. Konsekwencją powyższej decyzji była decyzja ZUS z dnia 26 lutego 2014 r., znak (...) zobowiązująca
wnioskodawcę do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 22 marca 2013 r. do 28 lutego 2014 r. w łącznej
kwocie 21 293, 19 zł. z tytułu ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy kolejowy, emerytury pomostowej.
Od powyższej decyzji ZUS z dnia 26 lutego 2014 r. wnioskodawca wniósł odwołanie wnosząc o jej zmianę i podnosząc,
iż faktycznie informacja o ustaniu prawa do emerytury pomostowej powinna być już zamieszczona w decyzji z dnia
28 marca 2013 r., a nie w wydanej rok później decyzji z dnia 19 lutego 2014 r..Tym samym żądanie zwrotu wypłaconej
emerytury pomostowej i ekwiwalentu za deputat węglowy kolejowy za okres od 22 marca 2013 r. do 28 lutego 2014
r., w ocenie skarżącego są bezpodstawne.
W odpowiedzi organu rentowego na powyższe odwołanie wniósł on o oddalenie odwołania podnosząc, iż ubezpieczony
zarówno w decyzji o przyznaniu emerytury pomostowej z dnia 25 stycznia 2010 r. jak i w decyzji o przyznaniu
emerytury z dnia 28 marca 2013 r. został pouczony o treści art. 16 ustawy o emeryturach pomostowych oraz art. 138
ust.1, 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i pomimo tego po przyznaniu prawa do emerytury powszechnej na
podstawie ustawy emerytalnej nadal pobierał emeryturę pomostową.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Z. C., urodzony (...). Decyzją z dnia 25 stycznia 2010 r., znak (...) ZUS Oddział w L. przyznał wnioskodawcy Z. C.
emeryturę pomostową od dnia 01 stycznia 2010 r..W części IV pkt 3 niniejszej decyzji znajdowało się pouczenie o
okolicznościach powodujących ustanie prawa do emerytury pomostowej. W dniu 07 marca 2013 r. skarżący złożył
do organu rentowego wniosek o emeryturę powszechną w którym w pkt III pkt 3 oświadczył, iż pobiera emeryturę
pomostową, podając równocześnie numer sprawy (...). Decyzją z dnia 28 marca 2013 r. , znak (...) organ rentowy
przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia (...), tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Jednocześnie w powyższej
decyzji organ rentowy poinformował ubezpieczonego, iż z uwagi na fakt kontynuowania przez niego zatrudnienia
emerytura ustalona niniejszą decyzją zostaje zawieszona, a w dalszym ciągu wypłacane będzie świadczenie (...).
W pouczeniu zawartym w niniejszej decyzji w pkt III zawarta została informacja o obowiązku zwrotu nienależnie
pobranego świadczenia oraz wyjaśniono definicję nienależnie pobranego świadczenia.
Dowód: akta ZUS - decyzja ZUS z dnia 25 stycznia 2010 r., k. 81-83; t. II akt ZUS – wniosek o emeryturę z dnia 07
marca 2013 r., k. 1-4; decyzja ZUS z dnia 28 marca 2013 r., k. 13-14.
Decyzją z dnia 19 lutego 2014 r., znak (...), ZUS Oddział w L., powołując się na art. 16 pkt 1 ustawy z dnia 19
grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2008.237.1656 ze zm. ) odmówił skarżącemu prawa do emerytury
pomostowej z uwagi na fakt nabycia przez niego, na mocy decyzji z dnia 28 marca 2013 r., prawa do emerytury
powszechnej od dnia 22 marca 2013 r. co spowodowało, iż z tym dniem ustało prawo do emerytury pomostowej.
Niniejszą decyzją zmieniono równocześnie decyzję z dnia 28 marca 2013 r. w części dotyczącej kontynuowania wypłaty
emerytury pomostowej. Następnie decyzją z dnia 26 lutego 2014 r., znak (...) organ rentowy zobowiązał wnioskodawcę
do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 22 marca 2013 r. do 28 lutego 2014 r. w łącznej kwocie 21
293, 19 zł. z tytułu ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy kolejowy i emerytury pomostowej.
Dowód: akta ZUS – decyzja ZUS z dnia 19 i 26 lutego 2014 r., k. 159,161.
Sąd zważył, co następuje:
Zgodnie z treścią art. 138 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U.2013.1440 j.t.) osoba, która nienależnie
pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa
się:
1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń
albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o
braku prawa do ich pobierania;
2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach
świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.
Na podstawie art. 16 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2008.237.1656 ze
zm. ) prawo do emerytury pomostowej ustaje z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest
ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach.
Na gruncie niniejszej sprawy sporną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia Sądu było ustalenie czy po stronie
wnioskodawcy istnieje obowiązek zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 22 marca 2013 r. do 28
lutego 2014 r. w kwocie 21 293,19 zł. tytułem ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy kolejowy i emerytury
pomostowej. Organ rentowy twierdzi, że świadczenia są nienależnie pobrane, bowiem wnioskodawca pomimo
pouczenia go w decyzji o przyznaniu emerytury pomostowej o okolicznościach powodujących ustanie prawa do
powyższego świadczenia, po przyznaniu mu prawa do emerytury powszechnej w decyzji z dnia 28 marca 2013 r.,
nadal pobierał emeryturę pomostową. Natomiast wnioskodawca podnosi, iż faktycznie informacja o ustaniu prawa
do emerytury pomostowej powinna być już zamieszczona w decyzji z dnia 28 marca 2013 r., a nie w wydanej rok
później decyzji z dnia 19 lutego 2014 r..Tym samym żądanie zwrotu wypłaconej emerytury pomostowej i ekwiwalentu
za deputat węglowy kolejowy za okres od 22 marca 2013 r. do 28 lutego 2014 r., w ocenie skarżącego są bezpodstawne.
Dla rozstrzygnięcia powyższej kwestii należy wskazać, iż na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych definicja
świadczenia nienależnie pobranego, wyrażona w art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej łączy w sobie zarówno
elementy „świadczenia nienależnego" (obiektywnie, np. wypłaconego bez podstawy prawnej), ale także "nienależnie
pobranego", a więc pobranego przez osobę, której można przypisać określone cechy dotyczące stanu świadomości
(woli) lub określonego działania (zaniechania). Nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt
1 u.e.r.f.u.s., to świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa
do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części (świadczenie nienależne, nieprzysługujące) na
skutek okoliczności leżących po stronie ubezpieczonego. Zatem dla oceny obowiązku zwrotu przez ubezpieczonego
świadczeń nienależnie pobranych decydujące znaczenie ma ocena stanu jego świadomości co do zasadności pobierania
świadczenia, w tym w szczególności jego zamiar - działanie w złej wierze, z premedytacją, zła wola. Wypłacenie
świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby
ubezpieczonego obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. W konsekwencji zasadnym jest wniosek, że
jeżeli wypłata świadczenia nastąpiła z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego to niezasadne jest przyjęcie, że doszło
do pobrania nienależnego świadczenia. Inaczej mówiąc, nie można przyjąć, aby doszło do nienależnego pobrania
świadczenia, jeżeli jego wypłata (mimo zaistnienia wskazanych okoliczności) nastąpiła z przyczyn niezależnych od
ubezpieczonego. Mogą to być zarówno przyczyny leżące po stronie organu rentowego (błąd), ale także okoliczności
niezależne od organu (np. wniosek komornika, zaświadczenie pracodawcy; por. także wyrok Sądu Apelacyjnego w
Rzeszowie z dnia 5 lutego 2014 r., III AUa 1061/13, Lex nr 1425508; wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2007 r., I UK 90/07, Lex nr 454781 ).
Niewątpliwym jest, iż emerytura pomostowa wypłacona została na skutek błędu organu rentowego i prawo do niego
ustało w dniu przyznania prawa do emerytury powszechnej tj. z dniem 22 marca 2013r. Niewątpliwym jest także, iż
wnioskodawca składając wniosek o emeryturę w dniu 07 marca 2013 r. oświadczył, iż pobiera emeryturę pomostową co
wyklucza przypisania mu działania w złej wierze, z premedytacją. Zatem organ rentowy już w dniu składania wniosku
przez ubezpieczonego miał pełną wiedzę o jego sytuacji, że stara się o emeryturę z FUS, a jednocześnie pobierał
emeryturę pomostową. Gdyby organ rentowy prawidłowo załatwił ten wniosek to w decyzji z dnia 28 marca 2013 r.
przyznałby wnioskodawcy prawo do emerytury i wstrzymał wypłatę emerytury pomostowej czego organ nie zrobił, a
dodatkowo błędnie oznaczył powyższą decyzję, co jakkolwiek nie wpływa na jej merytoryczną treść, lecz świadczy o
nieporządku i zaniedbaniu w tej kwestii po stronie organu rentowego, a nie ubezpieczonego.
Zdaniem Sądu, złożenie przez wnioskodawcę we wniosku o emeryturę oświadczenia, iż pobiera on emeryturę
pomostową było wystarczające dla właściwego, merytorycznego załatwienia przez organ rentowy sprawy, czyli
przyznania emerytury i wstrzymania wypłaty emerytury pomostowej. W ocenie Sądu, jest to ewidentny błąd organu
rentowego, który nie może obciążać Strony, która działa w zaufaniu do organów władzy publicznej.
W konsekwencji, Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego zmienił decyzję Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 26 lutego 2014 r., znak (...) w ten sposób, że ustalił, iż wnioskodawca Z.
C. nie ma obowiązku zwrotu kwoty 21 293, 19 zł ( dwadzieścia jeden tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt trzy i 19/100 )
złotych z tytułu pobranej emerytury pomostowej i ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy kolejowy za okres od
22 marca 2013 roku do 28 lutego 2014 roku.