Wybor farby elewacyjnej - Instytut Konstrukcji Budowlanych

technologie
by w∏aÊciwie wybraç farb´ elewacyjnà i efektywnie chroniç
powierzchnie przed oddzia∏ywaniami zewn´trznymi, wymagana jest dobra znajomoÊç cech poszczególnych rodzajów farb i wykonanych z nich pow∏ok. Wa˝ne jest tak˝e rozpoznanie potencjalnych czynników destrukcyjnych, przed którymi pow∏oka malarska ma zabezpieczaç.
A
Charakterystyka farb elewacyjnych
Poni˝ej podano podstawowà charakterystyk´ najcz´Êciej stosowanych jednosk∏adnikowych farb elewacyjnych i wykonanych z nich pow∏ok malarskich. Ogólnie mo˝na stwierdziç, ˝e
pow∏oki te wykazujà ró˝nice w przepuszczalnoÊci pary wodnej
i nasiàkliwoÊci wodà. Ilustruje to schemat pokazany na rysunku 1. Ponadto mogà wykazywaç ró˝nà odpornoÊç na brudzenie
i agresj´ biologicznà czy te˝ ró˝nà przepuszczalnoÊç dwutlenku w´gla.
Farby dyspersyjne polimerowe produkowane sà na bazie
wodnej dyspersji spoiwa organicznego, g∏ównie styrenowo-akrylowego lub czysto akrylowego. Charakteryzujà si´ dobrà przyczepnoÊcià, trwa∏oÊcià barwy pow∏oki, ma∏ym wch∏anianiem
wody, bardzo dobrà odpornoÊcià na kredowanie. Majà jednak
ograniczonà paroprzepuszczalnoÊç i wykazujà przeci´tnà odpornoÊç na brudzenie. Nadajà si´ do nanoszenia na odpowiednio
wysezonowane pod∏o˝a betonowe i tynki mineralne, tynki polimerowe (jeÊli nie doprowadzi to do nadmiernego zmniejszenia
paroprzepuszczalnoÊci), stare pow∏oki farb polimerowych o do-
brej przyczepnoÊci. Ma∏a przepuszczalnoÊç dwutlenku w´gla
powoduje, ˝e farby polimerowe mogà stanowiç ochron´ betonu
przed zbyt szybkà karbonatyzacjà. Nie nadajà si´ jednak do nak∏adania na tynki wapienne.
Farby silikatowe (krzemianowe, a w∏aÊciwie dyspersyjno-krzemianowe) produkowane sà na bazie szk∏a wodnego
potasowego i wodnej dyspersji spoiwa organicznego. Zawierajà
najcz´Êciej dodatki hydrofobizujàce. Charakteryzujà si´ dobrà
i trwa∏à przyczepnoÊcià do pod∏o˝y mineralnych, niewielkà podatnoÊcià na brudzenie i korozj´ biologicznà, dobrà odpornoÊcià
na dzia∏anie czynników atmosferycznych, bardzo du˝à przepuszczalnoÊcià pary wodnej i dwutlenku w´gla, a tak˝e bardzo
dobrà odpornoÊcià na kredowanie. Wymagajà jednak du˝ej
wprawy w prowadzeniu prac w zwiàzku z wysokà alkalicznoÊcià farby. Wyglàd pow∏oki malarskiej jest w du˝ym stopniu uzale˝niony od warunków cieplnych i wilgotnoÊciowych w trakcie
jej wykonywania i wysychania. Farby silikatowe nadajà si´ do
nanoszenia tylko na pod∏o˝a mineralne takie jak: beton, tynki cementowo-wapienne, tynki krzemianowe, stare krzemianowe pow∏oki malarskie. Dzi´ki odpornoÊci na alkalia mo˝na je stosowaç
na Êwie˝e tynki, przed zakoƒczeniem procesu karbonatyzacji.
Farb tych nie nale˝y natomiast stosowaç na pod∏o˝ach gipsowych i organicznych (np. na powierzchniach uprzednio malowanych farbami na spoiwach organicznych).
JakoÊciowo innà odmianà farb krzemianowych sà farby polikrzemianowe. W ich sk∏adzie oprócz szk∏a wodnego znajduje
Bardzo wa¿nym zagadnieniem dla skutecznoœci ochrony elewacji
oraz trwa³oœci i wygl¹du pow³oki malarskiej jest w³aœciwy dobór
farby fasadowej do rodzaju i charakteru pod³o¿a. Ponadto
istotne znaczenie ma prawid³owe przygotowanie pod³o¿a,
wybór œrodka gruntuj¹cego oraz warunki
i sposób prowadzenia robót malarskich.
dr in˝. Mariusz Gaczek, mgr in˝. S∏awomir Fiszer
Wybór farby elewacyjnej
86 Builder
maj 2007
si´ zol (roztwór koloidalny) kwasu krzemowego (krzemionki).
Ta kombinacja spoiw bywa nazywana zolo-krzemianem. Dzi´ki wyst´powaniu w zolo-krzemianie intensywnych si∏y jonowych zapewniajàcych fizycznà przyczepnoÊç do powierzchni
oraz zachowaniu w pe∏nym zakresie zdolnoÊci do krzemionkowania (silifikacji) farby polikrzemianowe charakteryzujà si´
bardzo dobrà przyczepnoÊcià zarówno do pod∏o˝y mineralnych, jak i organicznych. Cechujà si´ tak˝e zmniejszonà wra˝liwoÊcià na warunki zewn´trzne w trakcie wykonywania i wysychania pow∏oki.
Farby silikonowe produkowane sà na bazie emulsji ˝ywicy
silikonowej i wodnej dyspersji spoiwa organicznego. Charakteryzujà si´ dobrà przyczepnoÊcià zarówno do pod∏o˝y mineralnych, jak i organicznych, niewielkà podatnoÊcià na brudzenie
i korozj´ biologicznà, ma∏à nasiàkliwoÊcià, bardzo dobrà odpornoÊcià na dzia∏anie czynników atmosferycznych i kredowanie,
du˝à przepuszczalnoÊcià pary wodnej. Nadajà si´ do nak∏adania na ka˝dy rodzaj pod∏o˝a, a zatem zarówno na tynki mineralne, polimerowe, silikatowe, jak i silikonowe.
Odmianà farb silikonowych sà tzw. farby egalizacyjne. Stosowane sà one w celu wyrównania ró˝nic koloru cienkowarstwowych tynków mineralnych. Wymalowanie egalizujàce polega
na jednokrotnym pokryciu wyprawy tynkarskiej farbà, mo˝liwie szybko po zakoƒczeniu poczàtkowego okresu wiàzania
i twardnienia tynku, tzn. od 2 do 7 dni po jego na∏o˝eniu. Spotykane sà tak˝e zalecenia, aby w przypadku wi´kszej ni˝ 10 ró˝nicy wspó∏czynnika jasnoÊci tynku i farby egalizacyjnej stosowaç malowanie dwukrotne. Stosowanie pow∏oki egalizacyjnej,
oprócz wyrównania koloru elewacji, ogranicza te˝ wodoch∏onnoÊç wyprawy tynkarskiej, zmniejsza jej brudzenie strukturalne
i poprawia zdolnoÊç do samooczyszczania si´ powierzchni.
Farby silikatowo-silikonowe produkowane sà na bazie szk∏a
wodnego potasowego, ˝ywicy silikonowej i wodnej dyspersji
˝ywicy organicznej. ¸àczà zalety farb silikatowych i silikonowych. Charakteryzujà si´ bardzo du˝à przepuszczalnoÊcià pary
wodnej i dwutlenku w´gla, ma∏à podatnoÊcià na brudzenie,
niewielkà nasiàkliwoÊcià, bardzo dobrà odpornoÊcià na dzia∏anie czynników atmosferycznych i agresj´ biologicznà. Sà ponadto stosunkowo ∏atwe do nanoszenia. Farby silikatowo-silikonowe w stosunku do farb krzemianowych (silikatowych) majà zredukowane pH, co czyni je mniej wra˝liwymi na wp∏yw
Rys. 1. Orientacyjne zakresy paroprzepuszczalnoÊci i nasiàkliwoÊci wodà
pow∏ok malarskich, wykonanych z typowych farb elewacyjnych (dla
konkretnych farb, dolne wartoÊci graniczne mogà byç ni˝sze)
maj 2007
warunków zewn´trznych w trakcie wykonywania pow∏ok. Nadajà si´ do nanoszenia zarówno na pod∏o˝a mineralne, jak i organiczne.
Podstawowe warunki prowadzenia robót malarskich
Roboty malarskie na zewnàtrz budynku nie powinny byç prowadzone:
• podczas opadów atmosferycznych,
• w temperaturze poni˝ej +5°C, z dodatkowym zastrze˝eniem, aby
w ciàgu doby nie nast´powa∏ spadek temperatury poni˝ej 0°C,
• w temperaturze powy˝ej 25°C, z dodatkowym zastrze˝eniem,
aby temperatura pod∏o˝a nie by∏a wy˝sza ni˝ 20°C (np.
w miejscach bardzo nas∏onecznionych).
W przypadku wystàpienia opadów w trakcie prowadzenia robót
malarskich powierzchnie Êwie˝o pomalowane (niewyschni´te)
nale˝y odpowiednio os∏oniç.
Roboty malarskie mo˝na rozpoczàç, je˝eli wilgotnoÊç pod∏o˝y
mineralnych (tynki, beton, mur, p∏yty w∏óknisto-mineralne itp.)
przewidzianych pod malowanie jest nie wi´ksza ni˝ podano
w tabeli 2.
W celu zmniejszenia stopnia nara˝enia malowanych elewacji
na dzia∏anie czynników mogàcych powodowaç niew∏aÊciwe
schni´cie pow∏oki, takich jak wiatr i promieniowanie s∏oneczne,
zaleca si´ stosowanie specjalnych os∏on, a tak˝e prowadzenie
prac w porze dnia, kiedy dzia∏anie szkodliwych czynników atmosferycznych jest niewielkie.
W artykule wykorzystano materia∏y informacyjne firm: Farby
KABE Polska Sp. z o.o., KEIM Farby mineralne Sp. z o.o.,
KREISEL Technika Budowlana Sp. z o.o.
dr in˝. Mariusz Gaczek, mgr in˝. S∏awomir Fiszer
Instytut Konstrukcji Budowlanych Politechniki Poznaƒskiej
Zdj´cie archiwum Farby KABE Polska Sp. z o.o.
Rodzaj pod∏o˝a
Farba akrylowa
Farba silikonowa
Farba silikatowa
(dyspersyjno-krzemianowa)
Farba polikrzemianowa
(zolo-krzemianowa)
Farba silikatowo-silikonowa
Tabela 1. Dobór farby do rodzaju pod∏o˝a
Tynk akrylowy lub farba akrylowa
+
+
-
+
+
Tynk silikonowy lub farba silikonowa
-
+
-
+
+
Tynk silikatowy lub farba silikatowa
-
+
+
+
+
Tynk cementowo-wapienny
+
+
+
+
+
Tynk cementowy
+
+
+
+
+
Tabela 2. Najwi´ksza dopuszczalna wilgotnoÊç pod∏o˝y mineralnych
przeznaczonych do malowania wg Warunków technicznych wykonywania
i odbioru robót budowlanych – ITB 387/2003
Rodzaj farby
Farby dyspersyjne, na spoiwach ˝ywicznych
rozcieƒczanych wodà
Najwi´ksza wilgotnoÊç
pod∏o˝a, w % masy
4
Farby na spoiwach ˝ywicznych rozpuszczalnikowych
3
Farby na spoiwach mineralnych bez lub z dodatkami
modyfikujàcymi w postaci suchych mieszanek
rozcieƒczalnych wodà lub w postaci ciek∏ej
6
Farby na spoiwach mineralno-organicznych
4
maj 2007