Klimat dla ryb - Obszar działania

Raport z badao ankietowych
„Klimat dla ryb”
Lokalna Grupa Rybacka
„Puszcza Sandomierska”
Opracowanie:
Grupa Doradcza BAS Stanisław Baska
Tel.: 0607 560 016
E-mail: [email protected],
[email protected]
Kodmierzów, grudzieo 2009
WSTĘP
W miesiącu grudniu 2009 r. przeprowadzano badanie ankietowe wśród
podmiotów gospodarczych (gospodarstwa rybackie) oraz społecznych (Polski Związek
Wędkarski), których działalnośd skupia w branży rybackiej i wędkarskiej. Podmioty te
prowadzą swą działalnośd na obszarze 7 gmin województwa podkarpackiego : Padew
Narodowa - Baranów Sandomierski – Grębów – Nowa Dęba – Bojanów – Dzikowiec
– Kolbuszowa. Wnioski z niniejszej analizy zostaną wykorzystane w trakcie dalszych i
skoncentrowanych działao, których efektem będzie opracowanie Lokalnej Strategii
Rozwoju Obszaru Rybackiego(LSROR). Powołanie Lokalnej Grupy Rybackiej „Puszcza
Sandomierska” (LGR) umożliwi zaangażowanym podmiotom w rozwój branży
rybackiej oraz inicjatyw związanych z potencjałem wodnym w/w obszarów gmin, na
ubieganie się o środki z rządowego programu operacyjnego pn. "Zrównoważony
rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007 - 2013”
wdrażanego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Celem głównym badao na podstawie których powstała niniejsza analiza było
przeprowadzenie diagnozy warunków funkcjonowania podmiotów związanych z
branżą rybacką i wędkarską oraz wskazanie kierunków rozwoju branży w kontekście
opracowania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. Dalsze cele to zbadania
opinii podmiotów m.in. na temat współpracy z samorządem lokalnym, oceny
lokalnych aspektów społeczno-instytucjonalnych, diagnoza poglądów na temat
lokalnego rozwoju gospodarczego w kontekście rozwoju własnej firmy, itp.
Badanie stanowi jeden z istotnych elementów usługi opracowania Lokalnej
Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich realizowanego w ramach programu
operacyjnego pn. "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych
obszarów rybackich 2007 - 2013” wdrażanego przez Ministerstwo Rolnictwa i
Rozwoju Obszarów Wiejskich.
1. GRUPA BADANYCH PRZEDSIĘBIORSTW - przedstawienie
W badaniu udział wzięło 8 podmiotów z terenu 7 gmin: Padew Narodowa Baranów Sandomierski – Grębów – Nowa Dęba – Bojanów – Dzikowiec – Kolbuszowa.
Podmioty zostały wskazane przez pracowników urzędów gmin. Badanie odbyło się w
siedzibach podmiotów poprzez indywidualny kontakt z przedstawicielem podmiotu i
odnotowanie na formularzu wywiadu opinii na temat poszczególnych aspektów
będących w polu zainteresowania zleceniodawcy badao.
Poniżej zestawiono podmioty wraz z podaniem obszaru administracyjnego, na
którym prowadzona jest ich działalnośd gospodarcza.
Polski Związek Wędkarski – Zarząd
Okręgu Tarnobrzeg
Wody bieżące, starorzecza i stawy
znajdujących się na obszarze
dawnego województwa
tarnobrzeskiego
Gospodarstwo Rybackie „Grądy”
w Budzie Stalowskiej
Gmina Nowa Dęba
Spółdzielnia Kółek Rolniczych w
Padwi Narodowej
Gmina Padem Narodowa
„Przystanek Stawy” w Grębowie
Gmina Grębów
Gospodarstwo Rolno-Rybackie w
Knapach
Gmina Baranów Sandomierski
Gospodarstwo Rybackie w
Grębowie
Gmina Grębów
Gospodarstwo Rybackie w Wilczej
Woli
Gmina Dzikowiec
Przedsiębiorstwo HandlowoUsługowe „Karp” w Kolbuszowej
Gmina Kolbuszowa
1.1. Ramy chronologiczne powstawania podmiotów związanych
z rybactwem i wędkarstwem
Poniższe zestawienie obrazuje ramy czasowe powstawania gospodarstw
rybackich oraz innych podmiotów branżowych na terenie objętym przyszłym
działaniem Lokalnej Grupy Rybackiej (LGR).
do roku 1990
w latach 1990-2005
od roku 2005 do
współcześnie
3
4
1
Z ankiet wynika, że największa dynamika w powstawaniu tego typu firm
zaistniała w latach 1990-2005, kiedy to można było obserwowad w kraju dośd dobre
warunki dla rozwoju przedsiębiorczości oraz prywatyzacji upaostwowionych
gospodarstw rybackich. Później dynamika ta zaczyna spadad z uwagi na wykorzystanie
istniejących już zasobów wodnych do hodowli i brak istniejących, niewykorzystanych.
Świadczyd to też może o tym, że współcześnie tworzenie branży rybackiej na bazie
inwestycji (budowania) areału wodnego nie istnieje. Spowodowane to jest bez
wątpienia m.in. wysokimi nakładami finansowymi związanymi z zakupem ziemi pod
budowę stawów oraz uzależnieniem tychże obszarów od odpowiedniego systemu
nawadniania. Ponadto obwarowania prawne – przepisy budowlane ,na których oparta
jest budowa stawów od roku 2005 oraz przepisy rolne dot. wyłączania ziemi pod
budowę stawów, skutecznie zniechęcają do zakładania tej formy działalności
gospodarczej. Do tego dochodzą wysokie koszty wykonania stawów (wykorzystanie
sprzętu ciężkiego) oraz wysokie koszty związane z uruchomieniem produkcji (zakup
narybku, pasz, sprzętu specjalistycznego). Wszystko to stanowi barierę w zakładaniu
gospodarstw hodujących ryby.
1.2. Zatrudnienie w obszarze rybacko-wędkarskim
Badane 8 podmiotów zatrudniało łącznie następującą ilośd pracowników
w poszczególnych okresach:
przed pięciu laty
przed rokiem
w badanym okresie
59
48
49
Jak wynika z analizy ankiet, znaczny spadek zatrudnienia nastąpił w latach
2004-2008. Tak naprawdę ożywienie w zatrudnieniu nie przypadło w obecnym
okresie, gdyż minimalny wzrost nastąpił z uwagi na powstanie firmy branżowej w
2009 r.( komercyjnego łowiska wędkarskiego), które zatrudnia jedną osobę.
Odnośnie zatrudnienia pracowników sezonowych - charakterystycznej formy
zatrudnienia dla branży rybackiej z uwagi na okres natężonych prac wynikających z
jesiennych odłowów – wszystkie gospodarstwa zatrudniają łącznie 58 pracowników
sezonowych rocznie. Liczba ta przewyższa liczbę osób zatrudnionych na stałe i ukazuje
specyfikę zatrudnienia w tym obszarze produkcyjnym.
2. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ WŚRÓD PODMIOTÓW
RYBACKICH I WĘDKARSKICH
Działalnośd badanych podmiotów odnosi się w głównej mierze do hodowli ryb,
ale nie tylko, bowiem Polski Związek Wędkarski jest organizacją społeczną, której
celem nadrzędnym jest popularyzacja wędkarstwa i ochrona wód. Poniższy rozdział
obrazuje specyfikację przekrojową działalności gospodarczej tych podmiotów wraz z
analizą ukazującą kierunki rozwoju branży rybacko-wędkarskiej w kontekście
zapotrzebowao rynkowych oraz potrzeb społecznych.
2.1 Obszary wód w gospodarce rybacko-wędkarskiej
Podmioty prowadzące działalnośd w sektorze rybackim oraz zajmujące się
branżą wędkarską w badanej grupie łącznie użytkują blisko 5195 ha wód. Poniższa
tabela ukazuje specyfikację tychże wód w kontekście ich przeznaczenia.
PRZEZNACZENIE WÓD
WIELKOŚD W HA
Hodowla karpia i innych gatunków ryb
hodowlanych – wody stojące, w tym produkcja
narybku dla celów handlowych
1175
Wody przeznaczone na działalnośd wędkarskorekreacyjną w gospodarowaniu prywatnym
20
Wody przeznaczone na działalnośd wędkarskorekreacyjną w tym wody bieżące dzierżawione
od samorządów lokalnych, przedsiębiorstw
górniczo-odkrywkowych i wydobywających
kopaliny oraz od paostwa w gospodarowaniu
Polskiego Związku Wędkarskiego
RAZEM:
4 000
5195
Zestawienie to wskazuje na to, że zdecydowana większośd areału wodnego
prywatnych gospodarstw rybackich przeznaczona jest przede wszystkim na hodowlę
ryb. Tylko znikomy procent wód - 1,67% - przeznaczony jest na łowiska wędkarskie.
Wniosek, jaki się nasuwa, wskazuje dobitnie na to, że dodatkowe formy wykraczające
poza hodowlę ryb nie są praktykowane, jako dodatkowe źródło zysków dla
podmiotów. Bardziej opłacalne jest hodowanie ryb na posiadanych zasobach
wodnych, aniżeli usługi w postaci łowisk wędkarskich. Częśd podmiotów rybackich
prowadziła wcześniej łowiska wędkarskie, jednak z uwagi na liczne utrudnienia (
kradzieże ryb, znikomy procent sprzedaży ryb złowionych przez wędkarzy, dodatkowe
obowiązki związane z dozorem łowiska, wyłączenie obszaru stawów z działalności
hodowlanej) zrezygnowało z tej formy działalności. Tylko jeden z właścicieli stawów
hodowlanych zdeklarował uruchomienie łowiska wędkarskiego w przypadku
niesprzedażny wyhodowanego karpia handlowego.
Polski Związek Wędkarski całą swą działalnośd opiera na łowiskach wędkarskich
co jest zgodne ze specyfiką działalności tej organizacji społecznej. Prowadzona przez
niego działalnośd nie opiera się na zyskach.
2.2. Sprzedaż ryb, gatunki hodowlane oraz źródła odbiorców
W poniższej tabeli zawarto tonaż wyprodukowanych ryb dla celów handlowych
oraz materiału zarybieniowego przez podmioty prowadzące działalnośd gospodarczą
polegającą na hodowli ryb dla potrzeb konsumenckich (dane te dotyczą gospodarstw
rybackich). Dane te dotyczą 7 podmiotów rybackich. Polski Związek Wędkarski nie
produkuje ryb w w/w celu z uwagi na swą specyfikę działalności polegającą na
popularyzacji wędkarstwa jako formy relaksu, odpoczynku, pasji i sportu.
430
428
426
Wielkośd
sprzedaży w
tonach
424
422
420
418
2006
2007
2008
Rok, w którym nastąpiła sprzedaż ryb
Powyższe zestawienie wskazuje na to, że produkcja ryb utrzymuje się od 3 lat
praktycznie na tym samym poziomie. Występują niewielkie wahania w sprzedaży.
Wszyscy hodowcy zgodnie stwierdzili, że wyprodukowana ryba corocznie jest
sprzedawana w ilości wyprodukowanej. Rynek daje zbyt na wyprodukowany tonaż.
Podczas badao pojawiły się głosy wskazujące na to, że hodowcy są w stanie
wyprodukowad o kilkadziesiąt ton więcej ryb, o ile znalazł by się odbiorca na
wyprodukowaną rybę. Takie wypowiedzi sugerują to, że otwarcie np. rynków
zagranicznych na tutejszą rybę (export) dało by możliwośd zwiększenia produkcji, przy
posiadanych -i jak się okazuje - niewykorzystanych w pełni możliwościach
produkcyjnych przedsiębiorstw rybackich z obszaru objętego niniejszą analizą.
Poniższy wykres przedstawia procentowe zestawienia źródeł bezpośrednich obszarów,
w których nabywana jest wyhodowana ryba.
51%
21%
16%
0%
8%
4%
Najbliższe otoczenie( miejscowośd)
Gmina
Powiat
Województwo
Kraj
Kraje UE i kraje dawnego ZSRR
Z powyższego zestawienia wynika, że największy zbyt wyhodowanej ryby
przypada na obszar całego województwa, zaś później kraju. Głównymi odbiorcami ryb
są sieci handlowe (super i hiper markety). Sprzedaż na poziomie miejscowości, gminy
czy powiatu odbywa się najczęściej poprzez rozprowadzanie ryb w mniejszych
sklepach, na rynkach i bazarach lokalnych oraz w samym miejscu hodowli. Ryba z
obszaru działania Lokalnej Grupy Rybackiej w ogóle nie jest sprzedawana poza granice
kraju.
Podstawowym gatunkiem hodowlanym jest karp. Jego chów stanowi blisko 90%
całej produkcji rybnej na obszarze działania Lokalnej Grupy Rybackiej. Pozostałe
gatunki hodowlane to : amur (3%), tołpyga (2%), karaś (2%), lin (1%), , szczupak (1%),
inne gatunki w tym: płod, okoo, leszcz, sum (1%).
Dane te wskazują, iż karp okazuje się tradycyjną rybą konsumencką. Podczas
badao pojawiły się jednak i takie głosy, które wskazywały na to, że obserwowalny jest
spadek tradycji spożywania karpia w okresie np. Świąt Bożego Narodzenia, co
bezpośrednio wpływa na powolne załamywanie się rynku hodowli tego gatunku. Karp
jest rybą łatwą w hodowli. Nie wymaga specyficznych warunków hodowlanych (np.
zwiększonego zapotrzebowania wody w tlen, jest wytrzymały podczas odłowów, itd.).
Ponadto ma dośd szybki przyrost masy i nie wymaga specyficznych karm stosowanych
w hodowli (np. zboża, jako pasza).
2.3. Pozyskiwanie narybku
Pozyskiwanie narybku stanowi istotny element hodowli ryb. Jego kondycja
genetyczna oraz jakośd zdrowotna decyduje o późniejszym jego przyroście i przekłada
się na zyski rybaków. Istnieją dwa sposoby pozyskiwania narybku wśród podmiotów
działających na obszarze LGR. Poniższa tabela przedstawia je.
Sposób pozyskiwania narybku
Ilośd podmiotów realizujących tą formę
pozyskiwania
Produkcja własna poprzez utworzenie
naturalnych tarlisk
3
Zakup narybku z wylęgarni
5
Z powyższego zestawienia wynika, że najbardziej popularną metodą
pozyskiwania narybku jest zakup narybku z wylęgarni. Produkcja własna narybku jest
mniej rozpowszechniona. Powodem tego jest wyłączenie dodatkowego lustra wody na
potrzeby tarlisk oraz trudności przy odłowach narybku (duża skala niszczenia narybku
przy odłowach). Również i szkodniki takie jak: czapla siwa czy kormoran mają wpływ
na niską opłacalnośd produkowania własnego wylęgu.
2.4 Pozostały zakres działalności podmiotów rybacko-wędkarskich
Poniższa
tabela
obrazuje
zakres
działalności
gospodarczej
badanych
podmiotów.
Zakres działalności
Liczba podmiotów realizująca działalnośd
Wyłącznie hodowla ryb dla celów
handlowych
4
Hodowla ryb dla celów handlowych oraz
łowisko wędkarskie
1
Hodowla ryb dla celów handlowych, łowisko
wędkarskie, agroturystyka i inna, dodatkowa
działalnośd
1
Jedynie łowiska wędkarskie
2
Tylko częśd podmiotów zajmujących się hodowlą ryb prowadzi dodatkowe
formy działalności gospodarczej na bazie posiadanego zaplecza wodnego. Na 7
podmiotów gospodarczych (wyłączenie stanowi PZW, które bazuje tylko na
popularyzacji wędkarstwa) tylko 1 na stałe prowadzi łowisko wędkarskie, jako
dodatkową formę działalności gospodarczej, przy czym dodatkowym asortymentem
usług tego podmiotu jest jeszcze uprawa rolna i świadczenie usług rolniczych na rzecz
mieszkaoców regionu. Ten podmiot prowadzi również usługi agroturystyczne oraz
kąpielisko. Tworzy kompleksową strukturę usług rekreacyjno-wypoczynkowych dla
społeczności opartą na bazie zasobów naturalnych (wody i jej otoczenia), na których
gospodaruje.
Ponadto w grupie tej 1 podmiot zajmuje się wyłącznie prowadzeniem
komercyjnego łowiska wędkarskiego, oraz 1 podmiot dopuszcza możliwośd
prowadzenia tej formy działalności pod warunkiem wystąpienia braku zbytu
handlowego ryb wyprodukowanych. Pozostałe 4 podmioty podczas przeprowadzania
badao argumentowały, iż ta forma dodatkowej działalności nie wchodzi w rachubę z
uwagi na niskie zainteresowanie wędkarzy oraz różnorakie problemy z tym związane,
które zostały już opisane w pkt 2.1. niniejszego dokumentu.
3. ŁOWISKA WĘDKARSKIE, JAKO FORMA DZIAŁALNOŚCI PODMIOTÓW
RYBACKO-WĘDKARSKICH
Jak wynika z powyższych zestawieo, połowa podmiotów z grupy objętej
badaniem prowadzi łowiska wędkarskie. Regulaminy łowisk regulują zasady
korzystania z akwenów wodnych przeznaczonych do uprawiania wędkarstwa. Łowiska
wędkarskie w przedmiocie niniejszych badao możemy podzielid na 2 rodzaje: łowiska
prowadzone przez prywatnych właścicieli lub ich spółki oraz łowiska PZW.
Pierwsze z nich cechują zasady oparte na postanowieniach i uregulowaniach
założonych przez przedsiębiorcę, zaś ich celem pierwszorzędnym jest przynoszenie
zysków firmie i mają charakter komercyjny. Łowiska PZW cechują się tym, że odnoszą
się do wód ogólnodostępnych, z których korzystanie wynika z krajowego Regulaminu
Amatorskiego Połowu Ryb oraz własnych przepisów okręgowych PZW. Celem PZW nie
jest działalnośd zyskowna w pojęciu pozyskiwania dochodów z prowadzenia łowisk,
lecz popularyzacja wędkarstwa, jako formy rekreacji i wypoczynku oraz sportu z
ukierunkowaniem na ochronę wód i gatunków ryb np. poprzez wprowadzone wymiary
i okresy ochronne poszczególnych gatunków ryb.
3.1. Charakterystyka łowisk wędkarskich na obszarze LGR - frekwencja
Jak wykazano to już w pkt 2.1. niniejszej analizy wody przeznaczone na
działalnośd łowisk wędkarskich na obszarze LGR, będące w gospodarowaniu firm
stanowią 1,67% (tj. 20 ha lustra wody) ogółu powierzchni wód, na których hodowane
są ryby ( w wyliczeniu tym nie zostały uwzględnione wody, na których gospodaruje
PZW z uwagi na ich specyfikę i ogólnodostepnośd).
Poniższa tabela przedstawia frekwencję korzystania z w/w areału wodnego
przez wędkarzy na przestrzeni ostatnich 4 lat.
Rok, w którym funkcjonowało łowisko
Frekwencja gości na łowisku
2006
315
2007
365
2008
400
2009
600
RAZEM:
1670
Łącznie na przestrzeni 4 lat prywatne łowiska wędkarskie na obszarze LGR
odwiedziło 1670 gości. Liczba ta wzrasta z każdym rokiem, jednak ostateczny jej
wzrost spowodowany jest powstaniem 1 łowiska wędkarskiego w roku 2009 r.
Wskaźnik ten obrazuje powolny, ale stabilny rozwój tej formy dodatkowej działalności
rybackiej i napawa optymizmem.
Z wypowiedzi gospodarzy łowisk wynika, że gatunkami dominującymi na
łowiskach jest : karp, amur, szczupak, karaś oraz lin.
3.2. Infrastruktura łowisk
Tylko 2 spośród 3 łowisk wędkarskich posiada udogodnienia dla odwiedzających
je gości. Gospodarze tych łowisk zadbali o to, by łowisko miało zapewnione należyte
dojście do wody (odpowiednie stanowiska), parking dla aut klientów, kosze na śmieci.
Łowiska te posiadają specjalne pomosty wędkarskie a także palenisko na ognisko.
Właściciele łowisk regularnie sprzątają teren okalający łowisko.
Tylko jedno łowisko posiada kompleksową bazę dla rodzinnej rekreacji. W
otoczeniu łowiska znajduje się boisko do siatki plażowej, plac zabaw, kąpielisko. Jest
też możliwośd wynajęcia mieszkania.
Właściciele tych łowisk w przyszłości chcieli by stworzyd dodatkowe
udogodnienia dla wędkarzy – toalety, zadaszenia, możliwośd korzystania z łodzi oraz
innego osprzętu.
Trzecie łowisko nie posiada żadnych udogodnieo dla odwiedzających je gości i
jego funkcjonowaniem nie kierują sprecyzowane regulaminy. Dostępnośd do niego jest
ograniczona (z reguły dla znajomych).
3.3. Regulaminy łowisk, zagadnienie promocji oraz uwagi ze strony
odbiorców
Regulaminy obowiązują jedynie na 2 łowiskach. Poniższa tabela obrazuje
schemat funkcjonowania tej formy działalności gospodarczej oraz jej promowania.
ZASADY
I łowisko
II łowisko
stosowany system opłat
3 zł za każdą godzinę łowienia
wejście 5 zł
złowione ryby
wg cennika ustalonego
za 1 kg ryb, które chce
wędkarz zabrad z sobą
wg cennika ustalonego
za 1 kg, które chce wędkarz
zabrad ze sobą
czas na łowisku
od poniedziałku do piątku w przez wszystkie dni tygodnia
godz od 10.00 do 19.30,
w godzinach od 9.00 do 19.00
soboty i niedziele od 6.00 do
w miesiącach czerwiec19.30 w miesiącach majwrzesieo.
wrzesieo
formy promocji
foldery rozprowadzane przez
sklepy wędkarskie oraz
reklama na bilbordzie
nie ma żadnych form
promowania
uwagi ze strony wędkarzy
pod kątem łowisk
brak możliwości łowienia
nocą
brak możliwości łowienia
nocą
Wędkarstwo nocne jest specyficzną formą amatorskiego połowu ryb. Posiada
bardzo wielu zwolenników, zwłaszcza cieszy się popularnością wśród tzw. karpiarzy,
którzy preferują kilkudniowe zasiadki w celu łowienia tylko dużych okazów z tego
gatunku. Posiadają oni specjalistyczny i bardzo rozbudowany sprzęt pozwalający im
łowid tylko takie ryby. Dyscyplina ta zyskuje w Polsce coraz więcej zwolenników, którzy
zrzeszają się w kluby, ustalają własne zasady rywalizacji oraz promują zasadę „no kil”.
Z uwagi na powyższe warto odnieśd regulamin łowiska do tej grupy odbiorców, którzy
złowione ryby najczęściej po sfotografowaniu wypuszczają do wody.
3.4 Ocena funkcjonowania łowisk pod kątem ich przyszłości
Jedynie 2 łowiska wędkarskie są zainteresowane własnym rozwojem i
udoskonalaniem bez dodatkowego wsparcia w ich rozwój w postaci środków
pomocowych. Pozostałe 6 podmiotów objętych badaniem nie wyklucza możliwości
rozwoju tej formy branżowej pod warunkiem skorzystania z dodatkowych źródeł
finansowania.
Podmioty prowadzące łowiska widzą, że ta forma działalności gospodarczej
zyskuje coraz większe zainteresowanie u odbiorców. Mają oni świadomośd, że jakośd
łowiska – jego zasobnośd w rybę spełniającą oczekiwania wędkarzy (sandacz,
szczupak, okazy karpi), wszelkie udogodnienia oraz rozbudowana i na wysokim
standardzie infrastruktura otoczenia łowiska, będzie sprzyjad zwiększonemu
zainteresowaniu łowiskiem. Ważna tu również jest rozbudowana i wielokanałowa
promocja łowiska, jako element przyciągający wędkarzy nawet z odległych zakątków
regionu.
4. CHARAKTERYSTYKA PODMIOTÓW RYBACKO-WĘDKARSKICH W UJĘCIU
STANU OBECNEGO, PERSPEKTYW ROZWOJOWYCH ORAZ BARIER
Każde z gospodarstw rybackich oraz firm trudniących się hodowlą ryb bądź
wykorzystujących tą płaszczyznę działalności do rozwoju innych, dodatkowych form
biznesowych i społecznych (PZW), obowiązują zasady związane z planowaniem,
rozwojem, barierami i szansami w kontekście prowadzonej działalności gospodarczej
(firmy).
Poniższe zestawienia wraz z komentarzami pozwolą nam poznad podmioty pod w/w
kątem.
4.1. Ocena aktualnej sytuacji firm z obszaru LGR
Poniższa tabela ukazuje oceną stanu obecnego firm trudniących się gospodarką
rybacko-wędkarską na obszarze LGR w opinii ich przedstawicieli.
Opinia o firmie
Ilośd firm określonych tym mianem przez
przedstawicieli
firma intensywnie rozwijająca się
2
firma powoli rozwijająca się
3
firma stabilna
3
firma o zmniejszającym się zakresie
działania
-
firma do likwidacji
-
inna sytuacja (jaka?)
-
Z powyższego zestawienia wynika, że kondycja firm w kontekście ich rozwoju w
opinii przedstawicieli tychże firm jest bardzo dobra. Firmy w większości rozwijają się
bądź są stabilne w swym funkcjonowaniu. Opinia ta budzi jednak sprzecznośd z
danymi zawartymi wcześniej w niniejszej analizie odnoszącymi się do zmniejszającej
się sprzedaży ryb oraz spadku zatrudnienia w sektorze na obszarze LGR.
4.2. Cele podmiotów rybacko-wędkarskich jako firm na najbliższą
przyszłośd oraz ich argumentacja
W poniższej tabeli zestawiono wizje podmiotów z obszaru LGR w kontekście
własnego rozwoju. Udzielone odpowiedzi charakteryzują plany firm na przyszłośd.
Cel jaki zakłada podmiot na
najbliższą przyszłośd
Ilośd podmiotów,
które wyznaczyły
sobie te cele
Czynniki, przesłanki oraz okoliczności
powodujące wybór celu
wzrost liczby osób zainteresowanych
uprawianiem wędkarstwa (PZW);
możliwośd wsparcia rozwoju przy
pomocy środków UE;
Rozwój (nowe rynki zbytu,
zwiększenie wolumenu
sprzedaży)
8
zmiana profilu w hodowli – z
produkowania karpia handlowego
na produkcję materiału
zarybieniowego dla potrzeb PZW ;
wzrost popularności wędkarstwa
specjalistycznego (tzw. „karpiarze”);
zapotrzebowanie na rekreację w
regionie skupioną dookoła akwenów
wodnych;
potrzeba tworzenia usług
agroturystycznych dla mieszkaoców
aglomeracji miejskiej ;
zwiększenie odbiorców ryb– hiper i
super markety;
Utrzymanie stanu obecnego
(sprostanie konkurencji i
zewnętrznym
uwarunkowaniom)
3
j.w.
Ograniczenie działalności (np.
ze względu na konkurencję,
wymogi prawa)
-
Zmiana profilu działalności
(inna niż dotychczas
działalność)
-
nie odnotowano
Inne cele – jakie?
-
nie odnotowano
nie odnotowano
Ankietowani mogli wybrad kilka wariantów odpowiedzi. Wszyscy zgodnie
zadeklarowali, że celem głównym w działalności ich firm jest rozwój poprzez
poszukiwanie dla swych produktów nowych rynków zbytu oraz zwiększenie wolumenu
sprzedaży. Uzasadnienie doboru celów jasno wskazuje na przesłanki wyznaczenia ich.
4.3. Bariery w rozwoju podmiotów oraz kierunki inwestycji w obecnym
okresie na obszarze LGR
Ankietowani podczas badao przekazali swe opinie na temat barier, jakie
napotykają ich firmy na co dzieo. Poniżej wymieniono je.
Brak prawa własności (jedynie dzierżawa) do obszaru, na którym odbywa się
uprawianie gospodarki rybackiej co powoduje w konsekwencji ryzyko inwestycji.
Brak odbiorców (zbytu) produkowanej ryby – o ile byłby odbiorca możliwości
produkcyjne stawów są o wiele większe aniżeli produkowane ilości obecnie.
Zbyt mały areał posiadanej wody i wysokie koszty oraz nakłady na stworzenie
dodatkowego lustra wody dla celów hodowlanych.
Ograniczenia sprzętowe udrożniające proces chowu i produkcji ryb.
Niskie nakłady finansowe na inwestycje z uwagi na niską opłacalnośd hodowli.
Brak infrastruktury (drogi dojazdowe, bieżąca woda, kanalizacja) na miejscu
prowadzenia łowiska
Szkodniki powodujące straty w produkcji – wydra, kormoran, czapla oraz bobry, które
blokują udrożnienie wodne stawów i wymuszają budowę studni głębinowych oraz
przepompowni co powoduje ponoszenie dodatkowych kosztów.
Zanikanie tradycji spożywania karpia na stole wigilijnym w konsekwencji powoduje
zmniejszenie popytu na ten gatunek ryby hodowlanej.
Wirusy, które powodują obawy o utrzymanie właściwej kondycji zdrowotnej ryb.
Zaniżone ceny ryb sprowadzanych zza granicy oraz ciągle rosnące ceny artykułów
rolnych (zboże) co z kolei ma wpływ na podnoszenie kosztów produkcji ryb w kraju.
Prywatne osoby, które dzierżawią wody od samorządów i sołectw i „ogołacają” je z
rybostanu powodując degradację – bariera typowa dla PZW.
Poniżej zestawione zostały kierunki działao inwestycyjnych jakie dokonują się w
obecnym okresie wśród pomiotów z obszaru LGR.
I. Remonty budynków (siedziby).
II. Remonty stawów (odmulanie) oraz grobli.
III. Zakupy sprzętu służącego prowadzonej działalności – koszarki wodne, łodzie.
IV. Zakup samochodów służących transportowi ryb z odpowiednią aparaturą
natleniającą wodę.
V. Naprawa dróg na obszarze stawów.
VI. Modernizacja i reorganizacja stanowisk wędkarskich na łowiskach.
VII. Budowa przepompowni w celu uniknięcia tzw. przyduchy letniej.
VIII. Budowa przetwórni rybnej.
Chcę, aby tak było
A
k
t
u
a
l
n
i
e
t
a
k
j
e
s
t
Nie chcę, aby tak było
 Dobra kondycja zdrowotna ryb.
 Degradacja rybostanu przez szkodniki – wydry, kormorany, czaple.
 Utrzymanie produkcji hodowlanej ryb na obecnym poziomie.
 Brak udrożnieo wód napływowych z uwagi na żeremia bobrów –
osuszanie stawów i groźba przyduchy letniej.
 Wykwalifikowani i doświadczeni robotnicy oraz kadra zarządzająca.

Funkcjonalny obiekt firmy jako siedziba i biuro.
 Wirusy cechujące zakupowany materiał zarybieniowy.
 Napływ czystej i zdrowej wody do stawów. W zdrowej wodzie- zdrowa
ryba.
 Kłusownictwo i pseudo-wędkarze (zaśmiecanie łowiska, libacje
alkoholowe)
 Rosnące zainteresowanie łowiskiem oraz coraz większa presja
wędkarska.
 Niska opłacalnośd hodowli i rosnące koszty produkcji a co za tym idzie –
zmniejszenie nakładów na inwestycje.
 Czyste, unikatowe środowisko naturalne w jakim ulokowane są stawy –
naturalne i nieskażone zasoby środowiskowe z rzadkimi okazami fauny i
flory.
 Brak prawa własności do wód, na których się gospodaruje – brak
gwarancji w inwestycjach.
 Popyt na usługi agroturystyczne. Kulturalni i mili goście. Zadowolenie
klientów z dotychczasowych usług.
 Brak podstawowej infrastruktury – kanalizacja, wodociąg, odpowiednie
drogi, jako elementy skutecznie ograniczające inwestycje na obszarze
stawów.
 Stale opadający poziom wód gruntowych.
 Przestarzały sprzęt.
 Brak chętnych osób do pracy w gospodarstwie hodowlanym.
A
k
t
u
a
l
n
i
e
t
e
g
o
n
i
e
m
a
 Zmiany i ulepszenia technologiczne w zakresie odłowów – budowa
betonowych koryt do odłowów.
 Choroby ryb i wirusy.
 Powodzie i inne kataklizmy.
 Modernizacja systemu nawadniania stawów – paostwo nie przykłada się
do czyszczenia rowów nawadniających.

 Inwestycja w postaci budowy przetwórni rybnej.
 Mroźne zimy i przyduchy zimowe.
 Zawiązanie organizacji branżowej broniącej interesów hodowców ryb.
 Kłusownictwo.
 Znalezienie nowych rynków zbytu na produkowane ryby i podniesienie
skali produkcji.
 Brak dyscypliny wśród pracowników oraz kradzieże ryb.
 Aplikowanie o środki inwestycyjne UE.
 Promocja karpia w kontekście tradycji staropolskich co w konsekwencji
przyczyni się do zwiększenia popytu na tą rybę.
 Unowocześnienie sprzętu zmniejszy koszty produkcji ryb.
 Rozszerzenie branży o smażalnię ryb i ośrodek noclegowy.
 Zakup wozu do transportu ryb z odpowiednim natlenieniem zbiorników
transportowych.
Letnie przyduchy oraz skażenie wód napływowych.
 Zanieczyszczenie środowiska.
 Wycinanie lasów.
Powyższe
tabele
ukazują
analizę
podmiotów
rybacko-wędkarskich
na
obszarze
terytorialnym działania Lokalnej Grupy Rybackiej. Zawarte w tabelach informacje w sposób
opisowo-praktyczny ukazują obszary oceniane pozytywnie, negatywnie, które stanowią bariery w
rozwoju oraz analizują te sytuacje, które są niepożądane z punktu widzenia prosperowania
podmiotów.
Analiza ta uwieocza wszelkie informacje zawarte w tym dokumencie badawczym odnośnie
charakterystyki podmiotów z obszaru LGR. Po raz kolejny wynika z niej pozytywna opinia co do
przyszłości rozwojowej podmiotów rybacko-wędkarskich. Dostrzec można tu to, że oczekiwanym
motorem dla dynamicznego rozwoju tej branży są środki pomocowe, na które czekają podmioty.
W opinii ankietowanych pozwolą one zrealizowad wiele ciekawych pomysłów na dodatkową
działalnośd branżową oraz wzmocnią sektor rybacko-wędkarski na tym obszarze.
6. ANALIZA ZASOBÓW NAJBLIŻSZEGO OTOCZENIA PODMIOTU
Zasoby to wszelkie elementy materialne i niematerialne otaczającego podmiot
obszaru, które mogą byd wykorzystane obecnie bądź w przyszłości w budowaniu bądź realizacji
publicznych bądź prywatnych przedsięwzięd. Poniżej zestawiono zasoby, jakie dostrzegli
przedstawiciele podmiotów rybacko-wędkarskich na obszarze przyszłego działania Lokalnej Grupy
Rybackiej tj. na obszarze administracyjnym gmin Padew Narodowa - Baranów Sandomierski –
Grębów – Nowa Dęba – Bojanów – Dzikowiec – Kolbuszowa .
Z uwagi na to, że obszar ten dotyczy gmin, które bezpośrednio ze sobą graniczą, zasoby
ujęte zostały, jako wspólne dobro tegoż zdefiniowanego obszaru i zestawione razem w poniższej
tabeli.
Rodzaj zasobu



Środowisko przyrodnicze







Środowisko kulturowe





Krajobrazowe walory Puszczy Sandomierskiej – lasy sosnowe,
mieszane.
Gospodarstwa objęte programem „Natura 2000”
Rzadkie i chronione gatunki fauny i flory : orzeł bielik, łoś, wilk,
czarny
o bocian, czapla biała, bóbr, kormoran, żuraw, żmija
zygzakowata, orzech
o wodny, grzybieo biały.
Rzeka Wisła, Łęg
Zalew Wilcza Wola
Pokłady żwiru i piasku
Fragmenty naturalnej Puszczy Sandomierskiej w Babulach
Budynek leśniczówki w Budzie Stalowskiej
Skansen w Kolbuszowej
Dworek szlachecki w Dzikowie, Bojanowie, Wilczej Woli,
Rożniatach, Nowym Grębowie
Miejsca bitew oddziałów AK w Nowym Narcie
Zamek w Baranowie Sandomierskim w otoczeniu parkowym
Ścieżki dydaktyczne.
Lokalni twórcy ludowi z okolic Kolbuszowej.
Cykliczne plenery malarskie w Kolbuszowej.
Dziedzictwo religijne i historyczne





Zespół Lasowiacy
Miejsce urodzin Ignacego Łukasiewicza w Zadusznikach
Miejsce urodzenia Generała Sikorskiego
Tradycje łowickie.
Kultura lasowiacka.




Działki pod domki letniskowe w Alfredówce i Grębowie
Pustostan – biurowiec w Budzie Stalowskiej
Zadaszenia wraz z paleniskami pod ogniska.
Campingi leśne i pola namiotowe w okolicach Wilczej Woli





Poligon wojskowy.
Zakłady Sanfarm, Dezamet, fabryka firanek w Skopaniu
Tereny leśne
Uprawy ziemniaków w okolicach Padwi Narodowej.
Tzw. „Szeroki tor” - węzeł komunikacyjny ze wschodem.



Aglomeracja miejska w Tarnobrzegu
Bliskośd Sandomierza
Bliskośd Rzeszowa jako miasta wojewódzkiego.


WORD w Tarnobrzegu
Szkoły – w tym szkolnictwo średnie i wyższe w Tarnobrzegu i Stalowej Woli


OSP, Koła Gospodyo Wiejskich, inne organizacje pozarządowe
Stowarzyszenia ornitologiczne i wędkarskie
Obiekty i tereny
Gospodarka, rolnictwo
Sąsiedzi i przyjezdni
Instytucje
Ludzie, organizacje społeczne
Powyższe zestawienie ukazuje klimat społeczno-kulturowy obszaru Lokalnej Grupy
Rybackiej „Puszcza Sandomierska”. Jak widad nie brakuje w nim atrakcji turystycznych,
krajoznawczych
i
przyrodniczych.
Bogate
jest
również
zaplecze
urbanistyczne
oraz
infrastrukturalne. Wszystkie te czynniki dają dobry grunt do rozwoju działalności na tym obszarze
w kontekście rozwoju hodowli ryb oraz branży z nią związanych.
7. OCENA WARUNKÓW W GMINACH DO PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Gmina powinna dołożyd wszelkich starao, aby stworzyd klimat przyjazny przedsiębiorcom
do ich rozwoju na swym terenie. Płyną z tego obopólne korzyści chociażby takie, jak zmniejszenie
stopy bezrobocia w gminie, wpływy z podatków, i z drugiej strony: łatwośd w prowadzeniu
interesów oraz promocja , polepszanie infrastruktury na rzecz przedsiębiorców, itp. Władze
samorządowe powinny podejmowad takie działania, aby inwestorzy oraz przedsiębiorcy czuli się
tu ciepło i serdecznie.
7.1. Ocena warunków do prowadzenia firmy w opinii badanych podmiotów
Poniżej zestawiono opinię badanych podmiotów odnośnie warunków do prowadzenia firmy
na terenach poszczególnych gmin.
Jakośd wyrażonej opinii
Liczba podmiotów, które ją wyraziła
bardzo dobre
2
dobre
4
złe
0
raczej złe
0
trudno powiedzied
2
Z zestawienia tego wynika, że w większości gmin warunki do prowadzenia własnej
działalności gospodarczej są odpowiednie. Jedynie 2 podmioty nie określają owych warunków, co
może świadczyd o tym, że mają uwagi co do owych warunków.
7.2. Mocne i słabe strony gminy z perspektywy oceny podmiotu, jako firmy
Poniżej dokonano zbiorczego zestawienia ocen podmiotów objętych badaniami dotyczących
określenia mocnych i słabych stron gminy.
Poziom stopnia
oceny i ilośd
podmiotów która
wybrała tą wartośd
Poziom stopnia
oceny i ilośd
podmiotów która
wybrała tą
Poziom stopnia
oceny i ilośd
podmiotów która
wybrała tą wartośd
silna strona
wartośd obojętna
słaba strona
Położenie geograficzne
8
0
0
Połączenia komunikacyjne z resztą kraju
4
1
3
Infrastruktura techniczna
3
1
4
Telekomunikacja
4
1
3
Otoczenie biznesu (banki, administracja,
stowarzyszenia)
3
3
2
Lokalny rynek
1
4
3
Specjaliści i kadry
2
4
2
Zaangażowanie władz lokalnych w
rozwój gospodarczy
3
3
2
Poziom oświaty i kultury
4
2
2
Stan środowiska naturalnego
7
1
0
Atrakcyjnośd turystyczna okolic
8
0
0
Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami
4
4
0
Poziom lokalnej integracji i spójności
(gmina jako region)
4
3
1
Oceniany aspekt
Poziom oceny poszczególnych aspektów jest dośd zróżnicowany. Niewątpliwie wszystkie
podmioty dostrzegają atrakcję turystyczną okolic, jako czynnik wzmacniający obszar na którym
gospodarują. Również taką mocną stroną jednolicie dostrzeganą jest położenie geograficzne. Stan
środowiska naturalnego jest kolejnym dośd silnym zasobem w ocenie podmiotów. Pozostałe
aspekty mają już połowicznie podzielone opinie. Do słabych stron podmioty zaliczają w głównej
mierze infrastrukturę techniczną, połączenia komunikacyjne oraz telekomunikację.
7.3. Zdefiniowane przez podmioty problemy związane z lokalnym rozwojem
gospodarczym
75% podmiotów objętych badaniem nie potrafi określid, czy na lokalnym obszarze
występują jakiekolwiek problemy związane z jego rozwojem gospodarczym. Jedynie 2 podmioty
stwierdziły, że skuteczną blokadą ograniczającą rozwój gospodarczy regionu jest brak tzw.
„inwestorów ciężkich” oraz brak przemysłu. Rozwiązanie, jakie mogło by tą sytuację odmienid w
opinii przedstawiciela podmiotu, to utworzenie na tym obszarze specjalnej strefy ekonomicznej.
Kolejny podmiot podaje, że problemem rozwoju gospodarczego na poziomie lokalnym jest
brak współdziałania na poziomie samorząd-przedsiębiorcy oraz wysokie bezrobocie w regionu.
Barierą podaną przez podmiot jest tu brak środków inwestycyjnych.
7.4. Ocena własnej działalności w kontekście rozwoju. Atuty i bariery
Poniższa tabela określa ocenę czynników warunkujących rozwój podmiotu.
Oceniany czynnik:
Czynnik
Atut/ ilośd
obojętny/
Bariera/ilośd
podmiotów
ilośd
podmiotów
która
podmiotów
która
dokonała tego
która
dokonała tego
wyboru
dokonała tego
wyboru
wyboru
Położenie i lokalizacja firmy
7
0
1
Posiadane technologie
5
0
3
Zasoby techniczne (maszyny i urządzenia)
4
0
4
Oceniany czynnik:
Czynnik
Atut/ ilośd
obojętny/
Bariera/ilośd
podmiotów
ilośd
podmiotów
która
podmiotów
która
dokonała tego
która
dokonała tego
wyboru
dokonała tego
wyboru
wyboru
Umiejętnośd współpracy z lokalnymi instytucjami
5
1
2
Kwalifikacje zatrudnionych pracowników
6
1
1
Istniejący potencjał ludzki na lokalnym rynku pracy
5
3
0
Posiadane systemy planowania i zarządzania
6
2
0
Kwalifikacje kadry menażerskiej i/lub właścicieli
8
0
0
Motywacje kadry dla dalszego rozwoju (chęd rozwoju)
7
1
0
Posiadane zasoby własne (kapitał dla rozwoju)
6
0
2
Inne - jakie
...................................................................................
-
-
-
Z zestawienia tego wynika, że atutem dla podmiotów są przede wszystkim kwalifikacje
kadry menadżerskiej i właścicieli, zaś w dalszej kolejności położenie i lokalizacja firmy, motywacje
kadry do dalszego rozwoju, posiadane zasoby własne, posiadane systemy zarządzania i planowania
oraz kwalifikacje zatrudnionych pracowników. Czynnikiem obojętnym w rozwoju podmiotu jest
głównie istniejący potencjał ludzki na lokalnym rynku pracy oraz posiadane systemy planowania i
zarządzania. Barierą natomiast są głównie zasoby techniczne (maszyny i urządzenia) a także
posiadane technologie i brak umiejętności współpracy z lokalnymi instytucjami.
7.5. Ocena współpracy lokalnej pomiędzy instytucjami związana z rozwojem
gospodarczym
Poniższa tabela prezentuje ocenę, jakiej dokonali przedstawiciele badanych podmiotów w
zakresie współpracy lokalnej pomiędzy instytucjami, związanej z rozwojem gospodarczym.
Ilośd podmiotów, które dokonały wyboru poszczególnych odpowiedzi
Bardzo
dobrze
Dobrze
Średnio
Źle
Bardzo
źle
Nie mam
zdania
lokalnymi instytucjami
samorządowymi
4
0
1
1
0
2
lokalnymi instytucjami
samorządowymi a instytucjami
krajowymi
2
2
1
0
0
3
lokalnymi instytucjami
samorządowymi a
przedsiębiorcami
2
3
1
2
0
0
instytucjami samorządowymi a
organizacjami otoczenia biznesu
1
2
0
3
0
2
organizacjami otoczenia biznesu a
przedsiębiorcami
0
4
1
0
0
3
liderami życia publicznego
1
3
1
0
0
3
Współpraca pomiędzy:
Z powyższego zestawienia wynika, że współpraca instytucji samorządowych w kontekście
rozwoju gospodarczego jest najwyżej oceniania przez podmioty rybacko-wędkarskie z obszaru
LGR. Przeciwieostwem tego jest niska ocena współpracy instytucji samorządowych z organizacjami
otoczenia biznesu. W wielu aspektach podmiotom trudno jest ocenid działania instytucji, jakie
wspólnie podejmują w kierunku rozwoju lokalnego.
8. KIERUNKI ROZWOJU LOKALNEJ STRATEGII ROZWOJU OBSZARÓW RYBACKICH
Poniżej zestawiono wizje podmiotów rybackich oraz wędkarskich w przedmiocie rozwoju
Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich (LSROR). Wizje pokrywają się, dlatego jako
pierwsze wykazano te, które najczęściej były kreowane przez ogół ankietowanych.
2. Wsparcie merytoryczne oraz fachowe doradztwo w zakresie poszukiwania programów
wspierających branżę rybacko-wędkarską w jej rozwoju, przygotowania aplikacji (wniosków) po
środki pomocowe UE na rozwój w/w branży oraz jej otoczenia z ukierunkowaniem na
tworzenie nowych kierunków branżowych takich jak: agroturystyka, turystyka, ekologia i
ochrona środowiska, wędkarstwo i rekreacja, gastronomia, jeździectwo, edukacja, na bazie
wykorzystania posiadanych już zasobów.
3. Inwestycje na obszarach, na których realizowana jest gospodarka rybacka bądź rekreacyjnowędkarska poprzez modernizację istniejącego zaplecza, narzędzi i urządzeo oraz technologii,
oraz tworzenie nowych elementów i udogodnieo sprzyjających rozwojowi branży (np.
przetwórnie).
4. Promocja i rozwój specjalnych łowisk wędkarskich oraz tworzenie otoczenia branżowego
skupionego dookoła tej formy działalności gospodarczej.
5. Rozwój agroturystyki oraz usług gastronomicznych związanych ściśle z potrawami rybnymi
(tradycyjnymi) na obszarach, gdzie prowadzona jest działalnośd rybacka oraz rekreacyjnowędkarska.
6. Szeroko rozumiana i wielotorowa promocja produktów gospodarstw rybackich.
7. Edukacja formalna (ośrodek kształcenia rybackiego) w branży rybackiej.