Spotkanie 26.06.2006

Nr 3, lipiec 2006
Zapraszamy
Państwa
do
lektury
trzeciego
numeru
Biuletynu
Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich.
Prosimy o nadsyłanie materiałów i informacji, które Państwa zdaniem
powinny znaleźć się w kolejnych numerach Biuletynu.
Spotkanie 26.06.2006
przedstawicieli MRiRW, FAPA, ARiMR
z członkami grupy roboczej ds. osi Leader związanymi z FAOW
26 czerwca 2006 odbyło się spotkanie
związanych z FAOW członków grupy
roboczej
ds.
osi
Leader
z
przedstawicielami
Ministerstwa
Rolnictwa, FAPA oraz ARiMR, poświęcone
zasadom wdrażania osi 4 w ramach
PROW 2007-2013, a w szczególności roli
LGD w realizacji podejścia Leader.
W spotkaniu wzięli udział: minister Jan
Krzysztof Ardanowski, dyrektor Dariusz
Nieć, dyrektor Mieczysław Paradowski,
dyrektor Nina Dobrzyńska i naczelnik
Inga Kołomyjska z DROW, dyrektor
Andrzej Hałasiewicz z FAPA, prezes
Mirosław Drygas i Marzena Cieślak z
ARiMR oraz Marta Augustynowicz i Anna
Dmitruk
z
Ministerstwa
Rolnictwa.
Natomiast ze strony FAOW: Urszula
Budzich-Szukała, Zdzisława Hołubowska,
Krzysztof Kwatera, Zbigniew Rak, Halina
Siemaszko i Ryszard Zarudzki.
Zalecenia wynikłe z dyskusji dotyczyły
m.in. potrzeby dostosowania polskiego
systemu
prawnego,
by
pozwalał
sprawnie realizować podejście Leader,
oraz potrzeby zapewnienia
sprawnie
funkcjonującego systemu kontrolnego
oraz płatniczego dla realizacji PROW
2007-2013.
Ze strony FAOW zgłoszono następujące
uwagi do opisu podejścia Leader, w tym:
potrzebę
zwiększenia
środków
finansowych przeznaczonych na oś 4
PROW 2007-2013;
potrzebę
zapewnienia
Lokalnym
Grupom
Działania
możliwości
decydowania o przyznaniu finansowania
na projekty w ramach realizacji lokalnej
strategii rozwoju, które przyczynią się do
realizacji celów Osi 3 PROW 2007-2013,
ale nie kwalifikują się do wsparcia w
ramach działań osi 3 określonych w
PROW 2007-2013 i innych programów
pomocowych;
- określenie łącznej kwoty przeznaczonej
na oś 4 na poziomie, który umożliwiałby
również finansowanie ww. działań, tj.
spoza określonych w ramach osi 3;
Dyrekcja DROW poinformowała, że na oś
4 oraz na realizację za pośrednictwem
LGD projektów mieszczących się w
ramach działań osi 3 wydzielono ok. 600
mln euro;
- potrzebę objęcia podejściem Leader
możliwie największego obszaru kraju, w
tym
zapewnienia
możliwości
finansowania działań mających na celu
pomoc w budowaniu partnerstw oraz
opracowaniu lokalnych strategii rozwoju
na
obszarach,
gdzie
nie
jest
wykorzystywane
podejście
Leader;
zasugerowano, aby pomoc taka była
możliwa w ramach Pomocy Technicznej;
- potrzebę zapewnienia sprawnego
systemu płatności oraz zaliczek, który
umożliwiałby
beneficjentom
(LGD)
zachowanie płynności finansowej;
1
- umożliwienie LGD korzystania również
z
innych
środków
unijnych;
zasugerowano, aby MRiRW podjęło kroki
mające na celu wpisanie LGD jako
beneficjentów w innych programach.
Obecni na spotkaniu przedstawiciele
FAOW zastali poproszeni o przesłanie
propozycji zmian do opisu osi Leader do
28.06.2006 r., co uczynili, w piśmie
przesłanym do Ministra Ardanowskiego z
27.06.2006.
(na
podstawie
notatki
ze
spotkania
przygotowanej przez Annę Dmitruk i Martę
Augustynowicz
z
DROW,
Ministerstwo
Rolnictwa i Rozwoju Wsi)
„Między nami PREPAREowcami” - relacja z warsztatów
wędrownych i spotkania PREPARE 2006 w Velehradzie
W dniach 18-23 czerwca 2006 roku
odbyło się spotkanie PREPARE 2006, w
którym udział wzięło 74 uczestników z
23 krajów, w tym pięcioosobowa grupa z
Polski
(przedstawiciele:
FAOW,
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
Lokalnych Grup Działania).
Działania w różnych regionach kraju.
Obecnie w Czechach funkcjonuje około
170 partnerstw, obejmujących swoim
zasięgiem około 75% powierzchni tego
kraju. Tak dużą liczbę LGD Czechy
zawdzięczają
realizacji
kolejno
2
programów: Leader ČR (Leader Czech
Republic) oraz Leader+.
Od lewej: Marcin Skonieczka, Ula Budzich-Szukała,
Inga Kawałek, Krzysztof Grzesiak, Ania Dmitruk.
Gospodarzem spotkania było Czeskie
Krajowe Obserwatorium dla Obszarów
Wiejskich, Czeska Sieć Lokalnych Grup
Działania i morawska LGD Buchlov.
Tematem tegorocznego spotkania była
“Ewolucja i wzmocnienie Lokalnych Grup
Działania oraz ich rola w programach
rozwoju obszarów wiejskich”.
Imprezę rozpoczęło spotkanie w Senacie
w
przepięknej
Pradze,
z
której
uczestnicy, podzieleni na 5 grup,
wyruszyli na
dwudniowe warsztaty
wędrowne. Były one świetną okazją
poznania czeskich Lokalnych Grup
Program warsztatów wędrownych, choć
bardzo intensywny, zapewniał spotkania
z partnerstwami na różnych etapach
rozwoju – od początkujących do bardziej
zaawansowanych.
Każda
z
grup
warsztatowych odwiedziła od 3 do 5
LGD, a więc łącznie w organizację
warsztatów zaangażowanych było ich aż
18.
Każdy
grupa
warsztatowa
zobowiązana była do przygotowania
raportu oraz do jego prezentacji podczas
głównego spotkania w Velehradzie na
Morawach. Dodatkowo, przy ustalaniu
składu zespołów organizatorzy starali się
zapewnić
różnorodność
narodową,
dlatego też w mojej grupie były osoby z
2
Bośni i Hercegowiny (Slobodan Tadic),
Bułgarii (Silviya Hadzhieva, Daniela
Todorova), Chorwacji (Tatjana Ordanić),
Estonii (Andrus Rekor), Finlandii (Hannu
Vaahtoranta), Litwy (Valdis Kunin),
Serbii (Igor Stajic), Słowacji (Jela
Tvrdonova) oraz Słowenii (Petra Karo).
Naszą grupą opiekował się Oldřich
Čepelka
z
Czeskiego
Narodowego
Obserwatorium dla Obszarów Wiejskich.
Podczas wędrówki odwiedziliśmy LGD
„Serviso”, w którym najważniejszą rolę
pełni samorząd lokalny oraz sektor
biznesu. Do LGD należy blisko 30
jednostek
samorządu
terytorialnego
najniższego szczebla, jednak należy
zaznaczyć, iż w Czechach każda wieś
stanowi odrębną jednostkę. Realizowane
przez tę grupę przedsięwzięcia obejmują
głównie inwestycje w rozwój działalności
gospodarczej
oraz
w
ochronę
środowiska. Jednym z przykładów takich
projektów jest rekultywacja ogromnego
terenu odkrywkowej kopalni węgla
brunatnego. Przedstawiciele LGD przyjęli
nas z ogromną gościnnością, pozwalając
nam skosztować lokalnych specjałów – w
tym pysznej ryby i oczywiście lokalnej
marki piwa.
Kolejnym odwiedzonym przez naszą
grupę
partnerstwem
była
LGD
„Frydlantsko”,
położona
tuż
przy
północnej granicy Czech i Polski.
Spotkanie z menedżerką LGD oraz z
przedstawicielami
małych
firm
należących do partnerstwa, przekonało
nas, iż najważniejsze, czego oczekują
członkowie LGD, to możliwość uzyskania
wsparcia finansowego na rozpoczęcie
działalności gospodarczej lub rozwój
biznesu. Jest to po części skutek nacisku
instytucji rządowych w Czechach na
realizację
projektów
inwestycyjnych
przez Lokalne Grupy Działania i tym
samym
ograniczenia
możliwości
prowadzenia
działań
edukacyjnych
i informacyjnych, które pozwoliłyby na
aktywizowanie społeczności lokalnych
i budowanie kapitału społecznego.
Absolutnie rewelacyjne okazało się
spotkanie z LGD „Krkonošsko", gdzie
spotkaliśmy
najpierw
członków
partnerstwa, a następnie odwiedziliśmy
gospodarstwo ekologiczne położone na
terenie
Karkonoskiego
Parku
Narodowego, które w doskonały sposób
łączy
różne
rodzaje
działalności:
produkcję
kompostu,
gastronomię,
naukę jazdy konno, hodowlę zwierząt czy
sprzedaż produktów lokalnych.
Niewątpliwym sukcesem tej Grupy jest
świetnie zorganizowany i skuteczny
system promocji produktów lokalnej
marki, które można nabyć zarówno na
lokalnym rynku, jak i poprzez sklepy
internetowe czy sklepy w innych
miastach (np. w Pradze).
Szefowa LGD Krkonossko uczy Igora z Serbii jak
zrobić miedziany kolczyk (lokalny produkt)
Ostatnim
odwiedzonym
przez
nas
partnerstwem, jest LGD „Mezu Upou
a Metui” (Między rzekami Úpa i Metuje),
której liderem jest Centrum Rozwoju
Česká Skalice. Działalność tej grupy
opiera
się
głównie
na
rozwoju
infrastruktury turystycznej (np. ścieżki
rowerowe)
oraz
organizacji
przedsięwzięć
kulturalnych
i
edukacyjnych.
Uprzejmość
przesympatycznej
Petry
Kociánovej
(menedżerka
finansowa
Centrum)
pozwoliła nam na bliższe poznanie
mieszkańców
miejscowości
Česká
Skalice, dzięki wizycie z lokalnym pubie.
3
Po
dwudniowych
warsztatach
wędrownych dotarliśmy do pięknego
Velehradu, miejscowości na południu
Moraw, słynnej z powodu wspaniałego
Klasztoru
Cysterskiego,
gdzie
po
powitaniu przez gospodarzy, rozpoczęły
się główne wystąpienia i sesje plenarne.
Jan Fiala – Przewodniczący Narodowego
Obserwatorium dla Obszarów Wiejskich
wprowadził uczestników w problematykę
Leadera w Czechach, a następnie każda
grupa warsztatowa zrelacjonowała swoje
najważniejsze obserwacje i wnioski ze
swoich wizyt.
Pod wieczór mieliśmy okazję wysłuchać
niesamowitego koncertu organowego
w Velehradzkiej Bazylice p.w. św. Cyryla
i
Metodego.
Potężne
dźwięki
historycznego instrumentu wzbudziły
w nas niezwykłe emocje i dostarczyły
mnóstwo niezapomnianych wrażeń. Po
koncercie odbyła się uroczysta kolacja,
na
której
gościł
także
czeski
Wiceminister Rozwoju Regionalnego Pan Vackar. Akompaniament zespołu
muzycznego sprowokował nas do tańca,
zaś po zakończeniu biesiady, jako że nie
mogliśmy się rozstać, pod chmurką
śpiewaliśmy nasze ludowe pieśni.
Temat wystąpień podczas drugiego dnia
spotkania w Velehradzie: „Leader –
wyzwania i możliwości” był jednym z
ważniejszych punktów programu. Głosy
zabrali:
Peter
Kaltenegger
(przedstawiciel Komisji Europejskiej),
Liisa
Häme
(z
Finlandii,
ale
reprezentująca kraje EU 15), Jela
Tvrdonova (Słowacja, reprezentująca
kraje EU 10) oraz Ivana Laginja (z
Chorwacji,
reprezentująca
kraje
stowarzyszone). Zarówno prezentacje
ww. osób, jak i efekt następnych
warsztatów grupowych (grupy złożone z
uczestników
różnych
narodowości)
pokazały
problemy
związane
z
planowaniem i wdrażaniem podejścia
Leader, istniejące i podobne w wielu
krajach. Niestety, społeczności lokalne
zainteresowane
realizacją
Programu
Leader na szeroką skalę, widzące w nim
możliwości faktycznego przezwyciężenia
problemów
wsi,
bardzo
często
napotykają trudności w komunikowaniu
się oraz sprawnej i konstruktywnej
dyskusji z instytucjami rządowymi we
własnych
krajach
nad
kształtem
programów na rzecz wsi. Korzystając
z obecności przedstawiciela Komisji
Europejskiej
zasugerowaliśmy,
że
oczekujemy ze strony Komisji ułatwienia
udziału
społeczności
lokalnych
i organizacji pozarządowych w debacie
o przyszłości podejścia Leader w Europie
i w naszych krajach.
Ostatni wieczór spotkania w Velehradzie
był
po
prostu
ucztą
kulturową.
Zorganizowane na wolnym powietrzu w
skansenie koncerty chóru oraz jednej z
najlepszych czeskich grup folkowych
(Hradistan) wraz z przedstawieniem
teatru
tańca,
dostarczyły
nam
niezwykłych wrażeń estetycznych oraz
łez śmiechu, bo przecież większość
uczestników rozumiała, choćby po części,
czeskie gry słowne.
Teatr tańca przy akompaniamencie grupy Hradistan
Jeszcze jednym, istotnym punktem
programu, była praca w grupach nad
propozycjami
efektywnej
promocji
filozofii i metodologii Leadera wśród
przedstawicieli władz odpowiedzialnych
za programowanie i podejmowanie
decyzji. Zaprezentowane niemal na
zakończenie całej imprezy (w dniu
wyjazdu) efekty pracy grupowej były
oceniane przez Jury, które uznało za
najbardziej
przekonywujące
sugestie
grupy złożonej z przedstawicieli państw
Wyszehradzkich (Czechy, Słowacja i
Polska – niestety nie było nikogo z
Węgier) oraz Rumunii i Walii. W nagrodę
grupa
będzie
miała
możliwość
zaprezentowania
w
Brukseli
swoją
koncepcję
promocji
idei
Leadera
Komisarzowi UE odpowiedzialnemu za
Rolnictwo i Rozwój Wsi i być może także
delegatom krajów członkowskich.
4
Tegoroczne
spotkanie
PREPARE
zakończyło się zgodnym stwierdzeniem
uczestników,
że
przedstawiciele
społeczności lokalnych muszą dołożyć
wszelkich starań, aby ich głosy zostały
wysłuchane i aby zostali włączeni w
prawdziwie
partnerski
proces
programowania.
Naprawdę trudno było nam się rozstać z
osobami, które mieliśmy okazję poznać
podczas tego spotkania. Choć wydaje
się, że czas wspólnie spędzony był
bardzo krótki, to na pewno na długo
pozostaną nam wspomnienia, więzi jakie
udało się nawiązać lub odnowić, nowe
doświadczenia i wiedza oraz szersze
horyzonty. To naprawdę fantastyczne –
wiedzieć, że nas, ludzi wierzących w
filozofię Leadera - PREPAREowców – jest
z roku na rok coraz więcej i więcej.
Inga Kawałek
Trener FAOW
Notatka z konferencji
Program LEADER w rozwoju obszarów wiejskich –
doświadczenia Hiszpanii
Warszawa, 27 kwietnia 2006 r.
W
programie
konferencji
zaprezentowana została polityka rozwoju
obszarów wiejskich w Hiszpanii, proces
wprowadzania oraz realizacji inicjatywy
LEADER
w
Hiszpanii,
a
także
przygotowania LGD do przyszłego okresu
programowania 2007 – 2013. Podczas
konferencji
zaprezentowany
został
również Pilotażowy Program LEADER w
Polsce.
Spostrzeżenia z konferencji.
1. Hiszpania została członkiem UE w
1986 roku. W okresie członkostwa
środki
unijne
poprawiły
„cywilizacyjnie”
poziom
życia
rolników, w tym wygląd i stan
domów, poziom sanitarny, edukację,
powstały
doskonałe
drogi.
Dziś
infrastruktura na obszarach wiejskich
Hiszpanii jest bardzo dobra, zaś
jakość usług socjalnych jest taka jak
w mieście, a czasem nawet lepsza.
Dlatego też wiele ludzi przenosi się z
miasta na wieś.
2. W Hiszpanii Inicjatywa LEADER
realizowana była od początku jej
istnienia. Doceniając jej rolę w
rozwoju obszarów wiejskich, poza
środkami unijnymi przeznaczono na
jej
realizację
środki
krajowe,
uruchamiając
podobny
program
PRODER. W realizacji LEADER II brało
udział 145 LGD, zaś w programie
PRODER 162 LGD. Aktualnie w
Hiszpanii działa 307 LGD i obserwuje
się proces łączenia LGD w celu
zwiększenia
terytorium,
zasobów
oraz zwiększenia efektywności pracy.
3. Aktualnie w Hiszpanii trwa proces
przygotowania
rozwiązań
legislacyjnych
uwzględniających
zapewnienie równoprawnego, czyli
minimum 50%,
udziału kobiet w
życiu
publicznym,
gremiach
decyzyjnych na każdym szczeblu od
poziomu rządowego do LGD. Ponadto
nowe
przepisy
mają
zapobiec
wyludnianiu się wsi i ucieczce
młodzieży do miast.
4. Stawia się na rozwój pozarolniczej
działalności gospodarczej na wsi,
gdyż już dzisiaj tylko 40% rolników
utrzymuje się z rolnictwa, pozostali
mają
inne,
dodatkowe
źródła
dochodu. Młodzi ludzie nie chcą
zajmować się rolnictwem, więc dość
popularne jest dzierżawienie ziemi
przez innych producentów rolnych.
Interesujące były przykłady działań w
ramach 4 tematów strategii ZSROW.
1. Temat
wykorzystanie
nowej
wiedzy i nowych technologii w
celu podniesienia konkurencyjności
produktów
i
usług,
znalazł
zastosowanie w :
5
¾ lokalnych
przedsiębiorstwach
przy
promocji
oraz
sprzedaży
swoich
produktów przez następujące działania:
sprzedaż oferty turystycznej, nowe
formy produkcji i sprzedaży lokalnej
produkcji, nowe kierunki produkcji tj.
rośliny aromatyczne (zielarstwo) oraz
energetyczne,
nowoczesny
sprzęt
informatyczny
dla
firm
lokalnych
wytwórców;
¾ usługach dla ludności znalazły się
działania:
praca na odległość z
wykorzystaniem
sprzętu
informatycznego, dostęp do usług
teleinformatycznych,
szkółki
prowadzenia działalności gospodarczej
(tutaj
wracają
moje
propozycje
dotyczące
wiejskich
inkubatorów
przedsiębiorczości)
¾ szkoleniu i w zatrudnianiu.
2. Temat poprawa poziomu życia na
obszarach wiejskich polegał na:
¾ wsparciu firm świadczących usługi na
danym terenie w zakresie usługi w
najbliższym otoczeniu: przedszkole,
dom opieki, domowa pomoc społeczna i
medyczna;
¾ inicjatywach
przedsiębiorstw
spajających
świadczenie
usług
zarządzania,
usług
w
zakresie
środowiska przyrodniczego, eliminacja
źródeł zanieczyszczenia środowiska;
¾ usługach kulturalnych
¾ kultywowaniu lokalnych tradycji
¾ świadczeniu
usług
publicznych
w
zakresie kultury i rozrywki w tym,
muzea etnograficzne, fauny i flory oraz
infrastruktura sprzyjająca rozwojowi
rozrywki
¾ zachowaniu i odnowieniu dziedzictwa
przyrodniczego i kulturowego, w tym
jego
restauracja
oraz
ratowanie
obszarów
zdegradowanych
i
odnawianie krajobrazu;
¾ wsparciu kształcenia i zatrudnienia.
3. Temat
Promocja
produktów
regionalnych i ułatwienie dostępu
do rynków zbytu wiązał się z poprawą
jakości,
jednorodności
i
ujednoliceniu lokalnej oferty poprzez
ochronę
nazwy,
marki
oraz
oznaczenie miejsca pochodzenia oraz
zmniejszeniem kosztów sprzedaży
produktów. Przykłady działań:
¾ produkcja
lokalnych
odmian
zagrożonych wyginięciem;
¾ wspieranie tworzenia i funkcjonowania
jednostek zrzeszających producentów
produktów lokalnych o dobrej jakości
oraz
wspieranie
rolnictwa
ekologicznego
oraz
przetwórstwo,
sprzedaż
i
promocja
produktów
lokalnych tj:
- tworzenie nowych i oryginalnych
butelek, etykiet i opakowań produktów
- sprzedaż produktów regionalnych oraz
ich dystrybucja
- przetwórstwo miejscowych produktów
lokalnych
- wsparcie przy oznaczaniu i kontroli
produktów ekologicznych
- spis produktów
4. Przedsięwzięcia o charakterze
przyrodniczym
i
kulturowym
powiązane
z
produkcją
lokalną
polegały na:
¾ wsparciu przy wykorzystaniu energii
alternatywnej do produkcji,
przetwórstwa i sprzedaży produktów
lokalnych;
¾ zarządzanie
odpadami
powstałymi
w wyniku przetwarzania i sprzedaży
produktów rolnych. Odzysk odpadów
i oczyszczanie biologiczne;
¾ inwestycje
skierowane
na
przyznawanie
certyfikatów
środowiskowych dla przedsiębiorstw
Ponadto
rzemiosło
lokalne
i znajomość tradycji, gdzie podejmowano
działania związane z przywróceniem
tradycyjnych zawodów i wsparcie ich
kontynuacji oraz modernizację lokalnego
rzemiosła.
Uwagi gości do wdrażania LEADER’a
i problemów z tym związanych:
1.
Najtrudniejszą
sprawą
we
wdrażaniu jest, poza aktywizacją
mieszkańców,
przekonanie
administracji publicznej o zmianie jej
roli we wdrażaniu ZSROW, dlatego
ogromne
znaczenie
ma
dobra
komunikacja z administracją, aby
zrozumiała cel programu i wspierała
poczynania LGD. Praca LGD polega na
zmianie filozofii działania i to, co LGD
ma realizować zależy od pomysłowości
mieszkańców, którzy są właścicielami
pomysłów i inicjatyw. Administracja nie
może narzucać wykazu działań LGD.
6
2.
LGD mają tworzyć nowy potencjał
rozwojowy,
budzić
świadomość
mieszkańców. Jednocześnie działania
podejmowane przez LGD powinny być
powodem do dumy mieszkańców wsi.
Rozwiązywanie problemów wsi zależy
od aktywności mieszkańców, a nie od
ilości pieniędzy wpompowanych na
wieś.
3.
Bardzo ważny jest wybór LGD
oraz zatwierdzenie jej strategii. Grupa
musi być mocna, aby móc dobrze
działać. Utworzona LGD musi być
przekonana, że to ona zarządza
przyznanymi środkami.
Sukcesy
i
w Hiszpanii:
problemy
LEADER’a
- LGD wprowadziły wartość dodaną w to,
czym obecnie jest życie na obszarach
wiejskich, maja wpływ nawet na to, co
ukazuje się w lokalnej prasie. Swoją
demokratyczną organizacją osiągają
bardzo dobre rezultaty.
- W projekty współpracy weszli powoli,
ale obecnie zajmują I miejsce w UE w
ilości zrealizowanych projektów, a
grupy współpracują ze sobą bardzo
intensywnie.
- Nowe technologie w projektach na
obszarach wiejskich dają bardzo dobre
rezultaty i są wykorzystywane do
tworzenia nowych miejsc pracy.
- Miejsca pracy tworzone przez LGD są
znacznie trwalsze niż tworzone przez
-
-
-
-
inne, podobne państwowe programy.
Trwałość
jest
nieporównywalna
i przyczynia się do rozwoju obszarów
wiejskich.
LGD zarządzają wieloma działaniami
i stale się rozrastają o obsługę
administracyjno
–
biurokratyczną,
księgową, a administracja się temu
przygląda.
Rolnicy
często
nie
czuli
się
reprezentowani przez LGD i teraz przy
zmniejszonych
środkach
na
bezpośrednie
wsparcie
produkcji
rolniczej, LGD są postrzegane jako
„wydające”
niepotrzebnie
środki
zamiast dopłacać rolnikom.
W okresie 2007 – 2013 LGD będą
realizowały działania z osi 3 za 10%
środków oraz z osi 4 za 5% środków
EFRWiR (chociaż proponowali 10%).
Zatrudnienie w LGD: 2 osoby na
etacie: koordynator (kierownik) oraz
asystent. Ponadto 2 –3 osoby czasowo
do koordynacji projektów, w zależności
od ilości realizowanych projektów. Np.
jeśli opracowuje się projekt odnowa
zabytków, wówczas zatrudnia się
czasowo specjalistę w tej dziedzinie.
Halina Siemaszko
Trener FAOW, Dyrektor Fundacji
„Ośrodek Promowania i Wspierania
Przedsiębiorczości Rolnej”
Dobre praktyki w Polanicy 27-29 czerwca 2006
Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju we
współpracy
z
Instytutem
Ekonomii
Środowiska oraz WWF zorganizowały w
dniach 27 – 28 czerwca
w Polanicy
Zdroju seminarium prezentujące lokalne
inicjatywy realizowane w harmonii z
przyrodą.
Seminarium
podsumowało
serię ponadregionalnych warsztatów dla
przedstawicieli samorządów, lokalnych
partnerstw
oraz
organizacji
pozarządowych. Celem seminarium było
zaprezentowanie i omówienie ciekawych
inicjatyw na rzecz ochrony środowiska i
rozwoju lokalnego, które kwalifikują się
do wsparcia z funduszy UE. Podczas
seminarium
zwrócono
uwagę
na
szczególne znaczenie jakie odgrywać
mogą
partnerstwa
pomiędzy
samorządami,
a
przedstawicielami
lokalnych organizacji pozarządowych w
podejmowaniu tego typu inicjatyw.
Miejsce na seminarium podsumowujące
serię krajowych warsztatów wybraliśmy
nieprzypadkowo. Dolny Śląsk to jeden z
wiodących regionów
w naszym kraju
pod
względem
rozwoju
partnerstw
międzysektorowych.
Lokalizacja
spotkania w bliskości Czech pozwoliła też
skutecznie
przyjrzeć
się
7
„zaawansowanym”
doświadczeniom
naszych sąsiadów z wdrażania rozwoju
lokalnego w harmonii z przyrodą. Istotne
są również regionalne doświadczenia
związane z wykorzystaniem funduszy
strukturalnych.
Regionalny
Program
Operacyjny
(2007
–
2013)
dla
województwa dolnośląskiego może być
dla
innych
województw
dobrym
przykładem
uwzględnienia
celów
środowiskowych i przyrodniczych w
priorytetach rozwojowych.
Seminarium prowadzone było przez
ekspertów
wdrażających
praktyczne
projekty
rozwojowe,
umiejętnie
wykorzystujące potencjał przyrodniczy.
Byli wśród nich m.in. przedstawiciele
organizacji pozarządowych inicjujących i
realizujących projekty partnerskie z
samorządami
lokalnymi.
Spore
zainteresowanie, a nawet entuzjazm,
wzbudziły
zaprezentowane
projekty
„Czarna owca – skazani na ochronę
przyrody”
(projekt
realizowany
we
współpracy z zakładem karnym), „Szlak
Odry”, czy też „Wioski beztroski”.
Uczestnicy seminarium z dużą uwagą
zapoznali się również z dylematami
związanymi
z
opóźnieniami
wprowadzenia sieci Natura 2000 oraz
szansami związanymi z funduszami
strukturalnymi w nowym okresie 2007 –
2013,
oraz
interesującymi
doświadczeniami organizacji z Czech.
Seminarium było też okazją do spotkania
Lokalnych Grup Działania z terenu Polski
południowo-zachodniej oraz dyskusji nad
planem dalszych działań. Owocne obrady
urozmaicone zostały sesją degustacyjną
z bogatym menu serwowanym przez
lokalnych rolników ekologicznych oraz
terenową wycieczką rowerową. Mamy
nadzieje,
że
wiedza
i
inspiracja
przekazana podczas seminarium zachęci
przedstawicieli
samorządów
oraz
partnerów społecznych do podejmowania
wspólnych inicjatyw.
Krzysztof Smolnicki
Dolnośląska Fundacja Ekorozwoju
Od redakcji Biuletynu FAOW: W tej
zorganizowanej przez zaprzyjaźnioną z FAOW
Dolnośląską Fundacją Ekorozwoju konferencji
brało udział kilku przedstawicieli organizacji
członkowskich FAOW: Sylwia Mielczarek z
Fundacji Akademia Rozwoju i LGD Kłodzka
Wstęga Sudetów; Rafał Plezia z Fundacji
Zielona Akcja i Radosław Gawlik ze
Stowarzyszenia Eko-Unia.
Prezentacje - Członkowie FAOW:
Fundacja Akademia Rozwoju
Fundacja Akademia Rozwoju, z
siedzibą w Lutyni k. Lądka Zdroju istnieje
od 2003 roku. Jej działania skupiają się
głównie na terenach 168 wsi powiatu
kłodzkiego.
Są
to tereny urokliwe, o
dużych
walorach
przyrodniczych
i
kulturowych, jednak w bardzo małym
stopniu
wykorzystane
dla
celów
gospodarczych.
Fundacja
Akademia
Rozwoju
zrealizowała dotąd następujące projekty:
przeszkoliła kilkudziesięciu rolników i
właścicieli gospodarstw agroturystycznych
w dziedzinie uprawy ziół i tworzenia
ogrodów
zielnych;
przygotowała
na
zlecenie
Starostwa
Powiatowego
w
Kłodzku
plany
rozwoju
6
wsi;
zainicjowała
i
realizowała
wspólnie
z Polską Agencją Rozwoju Turystyki
projekt
Uzdrowiska
Wzrostu,
który
programuje wzrost ruchu turystycznego
w małych gminach uzdrowiskowych.
Obecnie przygotowuje Szlak Ekomuzeów,
który
połączy
kolekcje
obiektów
kulturalnych i ciekawostek przyrodniczych
na terenie dziesięciu wsi w pięciu różnych
gminach powiatu kłodzkiego. W Lutyni,
Fundacja
koordynuje
projekt
zagospodarowania centrum wsi „Gościniec
Lutyński” - powstanie piękny rynek,
służący jako miejsce odpoczynku, spotkań
mieszkańców i organizowania imprez
publicznych.
W 2005 roku Fundacja była
inicjatorem podjęcia trudów realizacji
pilotażowego programu LEADER+ na
8
terenie powiatu kłodzkiego i stworzenia
tutaj Lokalnej Grupy Działania. FAR jest
jednym z głównych partnerów w LGD
Kłodzka Wstęga Sudetów. Hasło strategii
dla obszaru LGD, obejmującego obecnie 9
gmin
to
Wioski
Beztroski.
Stowarzyszenie
świadczy
nieodpłatnie
doradztwo
w
zakresie
pozyskiwania
środków unijnych i samozatrudniania się,
wskazuje
nowe
możliwości
rozwoju,
zarobkowania.
Pomaga
wybrać
odpowiednie programy unijne, wskazuje
warunki, które trzeba spełnić, by do nich
przystąpić, udostępnia wnioski, a także
reprezentuje
przedsiębiorców
w
kontaktach z samorządami lokalnymi.
Informuje
o dostępnych
dotacjach,
szkoleniach,
metodach
pozyskiwania
funduszy w ramach nowych dostępnych
programów.
WIOSKI
BEZTROSKI to hasło dla
tworzonej
marki
wsi
powiatu
kłodzkiego. Hasło i znak powstały
podczas realizacji pilotażowego programu
LEADER+.
W ramach projektu przeprowadzono 71
spotkań warsztatowych, w których wzięło
udział 800 mieszkańców wsi.
Wioski Beztroski to w niedalekiej
przyszłości rozpoznawalna marka, pod
którą kryje się wiele produktów i usług
oferowanych przez mieszkańców wsi
powiatu kłodzkiego.
Sztandarowym produktem, który będzie
pracował na jakość i wizerunek marki
Wioski Beztroski, jest mająca powstać
sieć wsi edukacyjnych.
Co to takiego Wsie Edukacyjne? To
bezprecedensowy
pomysł
na
wykorzystanie wsi w zupełnie nowej roli, a
mianowicie – profesjonalnie przygotowane
miejsca, w których odbywają się lekcje,
ale nie zwyczajne lekcje jak w szkole,
będą to lekcje fascynujące, „zielone”,
w 100 % interaktywne – dzieci będą
mogły
wszędzie
wejść,
wszystkiego
dotknąć i pytać do woli, będą aktywnymi
współtwórcami,
uczestnikami
zjawisk
o których przyjadą się uczyć.
Tematyka oferowanych lekcji będzie
dostosowana do szkolnego programu
edukacyjnego i dla dzieci w różnych
grupach wiekowych – zaplanowana jest
„wieś
pogodna”,
w
której
dzieci
w interesujący sposób zapoznają się ze
zjawiskami meteorologicznymi i żywiołami
natury; „wieś dobrej energii” – tu
zaplanowano pokazanie dzieciom zasad
funkcjonowania małej elektrowni wodnej,
zaprezentowanie
odnawialnych
źródeł
„wieś
fotograficzna”,
„wieś
energii,
artystyczna”,
„wieś
demokratyczna”–
pomysłów na tematykę wsi nam nie
zabraknie, już dzisiaj jest ich ponad 30.
Gwarantem
sukcesu
całego
przedsięwzięcia jest właśnie docelowa
grupa
odbiorców,
czyli
DZIECI.
Z marketingowego punktu widzenia jest to
grupa samoodnawialna, w interesującym
nas zasięgu istnieje 21 tys. szkół, do
których
co
roku
przychodzą
nowi
uczniowie, czyli nasi potencjalni GOŚCIE.
Aspekt
ekonomiczno-gospodarczy
przedsięwzięcia to przede wszystkim nowe
miejsca pracy i zarabiania pieniędzy dla
wsi – jedna wieś będzie obsługiwana przez
10-15 jej mieszkańców. Docelowo w ciągu
pięciu lat ma powstać sieć 30 wsi
edukacyjnych w powiecie, które będą
wspólnie promowane w kraju i Europie.
Pieniądze nie będą pochodziły tylko ze
sprzedaży biletów wstępu, wokół wsi ma
szansę rozwinąć się nieskończona liczba
usług typu: miejsca parkingowe, sprzedaż
pamiątek, noclegów, wyżywienia – tylko
od kreatywności mieszkańców zależy z
jaką ofertą usług przyłączą się do tego
pomysłu.
Sylwia Mielczarek
Prezes Fundacji Kłodzka Wstęga Sudetów
– Lokalna Grupa Działania
9
Spotkanie konsultacyjne na temat projektu
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
W dniu 3 lipca odbyło się w Warszawie
współorganizowane przez Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego i Forum Inicjatyw
Pozarządowych spotkanie konsultacyjne
z organizacjami pozarządowymi nt.
projektu Programu Operacyjnego Kapitał
Ludzki.
Ze
strony
Ministerstwa
Rozwoju
Regionalnego w spotkaniu wzięła udział
Minister Grażyna Gęsicka i osoba
kierująca powstawaniem programu dyrektor Paweł Chorąży z Departamentu
Zarządzania Europejskim Funduszem
Społecznym.
Spotkanie
było
przeznaczone
dla
organizacji działających w obszarach,
których dotyczy program KL, a cieszyło
się tak dużym zainteresowaniem, że
musiała
zostać
ograniczona
liczba
uczestników. Nie sposób jednak nie
zauważyć,
że
znacząca
część
uczestniczących organizacji liczyła raczej
na dowiedzenie się więcej o przyszłych
planowanych
w
ramach
Funduszy
Strukturalnych
działaniach,
niż
przygotowana była na zgłaszanie uwag
do projektu.
Konsultacje Programów Operacyjnych
rozpoczęły się pod koniec czerwca i mają
trwać do końca września, kiedy to
Program powinien zostać zatwierdzony
przez
Radę
Ministrów.
Następnie
program przedstawiony zostanie Komisji
Europejskiej,
a
jego
ostateczne
uzgodnienie oczekiwane jest w pierwszej
połowie 2007.
W międzyczasie przedstawione zostaną i
również
poddane
pod
konsultacje
załączniki do Programów Operacyjnych
(zastępują
one
obowiązujące
w
poprzednim
okresie
programowanie
Uzupełnienia Programów i nie są
przedstawiane Komisji). Pani Minister
miała nadzieję, że załącznik do PO-KL
zostanie
udostępniony
jeszcze
pod
koniec lipca.
Konsultacje PO-KL są tym ważniejsze, że
w nachodzącym okresie programowania
środki z EFS będą wykorzystywane
zgodnie
z
jednym
Programem
Operacyjnym Kapitał Ludzki, a nie jak
obecnie, poprzez kilka programów (SPO
RZL, PIW EQUAL i ZPORR). Do innych
łatwo
zauważalnych
zmian
należy
realizowanie
PO-KL
według
zasady
strategic
approach,
która
oznacza
koncentrację wsparcia na kluczowych
obszarach
i
problemach,
a także
możliwość wzajemnego finansowania
komplementarnych działań przez EFS
i EFRR (do 10 % na poziomie priorytetu
– tzw. cross financing).
Budżet Programu to 9,6 mld €, w tym
środki EFS stanowią 85%, a 15%
krajowe. Program podzielony jest na
komponent centralny (30% budżetu) i
regionalny
(70%).
Instytucją
Zarządzającą
Programem
będzie
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, a
Instytucjami Pośredniczącymi MPiPS,
MSWiA, MEN, MZ oraz samorządy
województw.
Cele Programu Kapitał Ludzki zostały
określone jako:
1: Dopasowanie zasobów pracy
do zmieniającej się sytuacji na rynku
pracy
2:
Zmniejszenie
obszarów
wykluczenia społecznego
3: Podniesienie poziomu i jakości
wykształcenia społeczeństwa
4:
Wsparcie
dla
budowy
sprawnego i partnerskiego państwa
5: Wzrost spójności terytorialnej
i w podobny sposób podzielone zostały
grupy
warsztatowe
(Edukacja,
Zatrudnienie integracja i ekonomia
społeczna, Aktywność obywatelska i
sprawna administracja, Obszary wiejskie,
Ochrona zdrowia).
Wobec krótkości warsztatów i bardzo
różnego
przygotowania
uczestników,
prowadzenie spotkań okazało się bardzo
trudne, a wnioski wypracowane zostały
przede
wszystkim
dzięki
dużemu
zaangażowaniu i wkładowi moderatorów.
Program stał się przedmiotem poważnej,
choć
łatwej
krytyki
(administracja
10
przygotowywała plany po części od nowa
po zmianie Narodowego Planu Rozwoju
w Narodową Strategię Spójności i
zmniejszeniu
ilości
programów
operacyjnych do siedmiu plus programy
regionalne). Uwagi krytyczne dotyczyły
zarówno poziomu bardzo ogólnego
(przyjęcie perspektywy administracji i
niedostateczne podejście partnerskie;
nastawienie
na
rozwiązywanie
problemów, a nie stawianie celów
rozwojowych), szczegółowych kwestii
merytorycznych (np. nie uwzględnienie
w PO-KL zmian w strukturze edukacji
mającej miejsce w ciągu ostatnich dwóch
lat
i
powrotu
do
kształcenia
zawodowego) jak i licznych kwestii
technicznych.
Warsztat
Aktywność
obywatelska
i sprawna administracja zwrócił uwagę
na potrzebę traktowania zwiększania
zatrudnienia – w tym szczególnie w
organizacjach pozarządowych – nie tylko
jako metodę zmniejszania bezrobocia,
ale i metodę tworzenia nowych usług
lepiej odpowiadających na społeczne
potrzeby.
Działania
skierowane
do
administracji powinny traktować jako cel
nie
podnoszenia
jakości
samej
administracji, tylko polepszanie realizacji
zadań publicznych. Zwrócono też uwagę
na
kwestię
doboru
instytucji
szkoleniowych oraz potrzebę tworzenia
lokalnych
i regionalnych
funduszy
inicjatyw obywatelskich.
Warsztat Obszary wiejskie szczególnie
akcentował
skromność
środków
przeznaczonych w ramach PO-KL na
wsparcie regionów wiejskich. Wobec
zagrożenia, że formalne skierowanie
wsparcia na ten kierunek (tzw. „priorytet
IX”)
może
być
pretekstem
do
odmawiania
finansowania
projektów
wiejskich w ramach innych priorytetów i
działań;
rozważane
było
rekomendowanie w ogóle rezygnacji z
tego tytułu.
Jednocześnie
uczestnicy
warsztatu
Obszary wiejskie uznali za niezbędną
dalszą dyskusję na temat tego, jakiego
rodzaju
działania
mogłyby
być
finansowane w ramach priorytetu IX POKL, sygnalizując że być może całość
środków z tego priorytetu należałoby
przeznaczyć na budowanie kapitału
społecznego na obszarach wiejskich.
Uczestnicy warsztatu zgłosili też
postulat, aby FAOW w porozumieniu
z OFOP, zorganizował na ten temat
specjalne spotkanie konsultacyjne w
lipcu, bądź sierpniu 2006. Z kolei dyr.
Chorąży zadeklarował zainteresowanie
efektami takiej dyskusji oraz dopuścił
możliwość, aby spotkanie odbyło się w
siedzibie Ministerstwa.
W konsultowaniu projektów Programów
Operacyjnych
można
wziąć
udział
uczestnicząc w regionalnych spotkaniach
konsultacyjnych
z
udziałem
przedstawicieli
Ministerstwa
Rozwoju
Regionalnego
(http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/2
13507.html)
albo
bezpośrednio
wysyłając pisemną opinię na adres do
Ministerstwa ([email protected]).
Jan Saloni
Fundacja Fundusz Współpracy
Zaproszenia... doniesienia... z kręgu FAOW
Ośrodek „Brama na Bagna”
7 lipca 2006 w Strękowej Górze Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju Agro – Group
(członek FAOW), Lokalna Organizacja Turystyczna Lokalna Grupa Działania „Brama na
Bagna” i wójt Gminy Zawady dokonali uroczystego otwarcia Ośrodka „Brama na Bagna”.
Ośrodek znajduje się przy wjeździe do Biebrzańskiego Parku Narodowego i służyć będzie
edukacji ekologicznej.
11
Święto Parlamentaryzmu Polskiego
Stowarzyszenie „Integracja i Rozwój” (członek FAOW), LGD „Partnerstwo Checiny”
i Urząd Gminy i Miasta w Chęcinach organizują „Święto Parlamentaryzmu Polskiego”.
Pierwsza część obchodów odbyła się w czerwcu. Druga część – trzydniowe uroczystości
pod hasłem „Od paleolitu do współczesności” – planowana jest na weekend 8-10
września i obejmie piknik archeologiczny przed Jaskinią Raj, widowisko plenerowe pod
Zamkiem Chęcińskim i festyn średniowieczny w Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni.
Kronika towarzyska
24 czerwca w Warszawie ślub zawarli Anna Mozer,
współautorka
koncepcji
strony
internetowej
FAOW
i redaktorka Biuletynu FAOW, oraz Bartosz Margol, który do
stycznia tego roku zajmował się sprawami Sekretariatu
FAOW.
Polecane Publikacje
Polska wieś 2006. Raport o stanie wsi. Praca zbiorowa
pod redakcją naukową Jerzego Wilkina i Iwony Nurzyńskiej,
wydana przez Fundację na Rzecz Rozwoju Polskiego
Rolnictwa. Publikację można ściągnąć w wersji elektronicznej
ze strony FDPA www.fdpa.org.pl lub zamówić (bezpłatnie) w
wersji książkowej kontaktując się z FDPA – [email protected]
Aktualne Wydarzenia
14 września 2006 r. w Centralnej Bibliotece Rolniczej w Warszawie i w Centrum
Doradztwa Rolniczego w Brwinowie odbędzie się organizowana przez te instytucje
w ramach TRZECIEGO ROLNICZEGO FESTIWALU NAUKI konferencja „Transfer Osiągnięć
Nauki do Praktyki” w dziedzinie rolnictwa. Więcej informacji na stronie internetowej
http://www.cbr.edu.pl/konf2006/konferencja2006.htm
12