11 kwietnia 2008 r. dr Declan Kennedy ROZWÓJ KRAJOWEJ
Transkrypt
11 kwietnia 2008 r. dr Declan Kennedy ROZWÓJ KRAJOWEJ
Warsztaty poświęcone strukturom kwalifikacji Warszawa 10 – 11 kwietnia 2008 r. dr Declan Kennedy ROZWÓJ KRAJOWEJ STRUKTURY KWALIFIKACJI W IRLANDII Główną siłą napędową do stworzenia i wdrożenia struktur kwalifikacji była Deklaracja z Bolonii (1999 r.), której celem naczelnym było poprawienie wydajności i efektywności szkolnictwa wyższego w Europie. Spotkanie europejskich Ministrów Szkolnictwa Wyższego w Bergen (2005 r.) podkreśliło znaczenie istnienia krajowych struktur kwalifikacji w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego. Zdaniem uczestników spotkania w Bergen, struktura kwalifikacji powinna uwzględniać 3-stopnie studiów, generyczne deskryptory każdego ze stopni uwzględniając jakość kształcenia i kompetencje oraz system punktów zaliczeniowych (ECTS) dla pierwszego i drugiego stopnia (licencjat i magister). Wstępne projekty krajowej struktury kwalifikacji w każdym z krajów, które podpisały porozumienie z Bergen, powinny być ukończone przed 2010 r. Ważne jest, aby każdy z krajów stworzył własną strukturę kwalifikacji, która będzie odpowiadała europejskim wytycznym. W Irlandii studia są 3-stopniowe: • Licencjat (bachelor) – 3-4 letnie (180 – 240 ECTS) • Magister (master) – 1-2 letnie (90 – 120 ECTS) • Doktor (doctoral) – 3 lata Organizacją odpowiedzialną za stworzenie i rozwój irlandzkiej struktury kwalifikacji jest National Qualifications Authority of Ireland (NQAI), powołana w 2001 r. na mocy ustawy Qualification (Education and Training) Act 1999. Jest ona częścią Ministerstwa Edukacji i Nauki i Ministerstwa Rozwoju, Przemysłu i Pracy. Głównym celem NQAI jest ustanowienie i utrzymanie struktury kwalifikacji dla rozwoju kwalifikacji uwzględniając wiedzę, umiejętności i kompetencje. NQAI nie zajmuje się akredytacjami ani przyznawaniem dyplomów. Jest to zadaniem oddzielnych podmiotów: Uniwersytety, HETAC (The Higher Education and Training Awards Council), DIT (Dublin Institute of Technology), FETAC (Further Education and Training Awards Council), SEC (State Examination Commission). 1 Krajowa struktura kwalifikacji w Irlandii powstała w 2003 r. Upraszczając, można określić strukturę jako narzędzie ułatwiające przejrzystość, elastyczność studiów oraz mobilność studentów. Istotną rolę we wdrożeniu systemu odegrały podwaliny prawne (ustawa) oraz pozytywne nastawienie całego środowiska akademickiego, chętnego do konsultacji i kompromisów. Irlandzka struktura kwalifikacji składa się z dziesięciu poziomów, obejmujących nauczanie podstawowe oraz trójstopniowe szkolnictwo wyższe. Do każdego z poziomów przypisany jest przynajmniej jeden ze stopni zawodowych/dyplomów/tytułów (w tym junior certificate – odpowiednik polskiego egzaminu gimnazjalnego; leaving certificate – polski egzamin dojrzałości; bachelor – polski licencjat). Nadawaniem i uznawaniem stopni zajmują się specjalne komisje (Universities, HETAC, FETAC, Dublin Institute of Technology, the State Examinations Commission), które pełnią także funkcję zewnętrznych ciał akredytujących. Każdy z poziomów irlandzkiej struktury kwalifikacji posiada własny opis efektów kształcenia na bazie trzech podstawowych wyznaczników: wiedzy, umiejętności i postaw. Te trzy deskryptory efektów kształcenia, zbieżne z wytycznymi z Bergen, zostały dodatkowo rozbite na osiem podkategorii, które precyzują opis na każdym z poziomów: • • • • • • • • wiedza (zakres – jak rozległa jest wiedza studenta?) wiedza (rodzaj – w jaki rodzaj lub jakość wiedzy student był zaangażowany? ) wiedza praktyczna i umiejętności (zakres – jaki jest zakres psychicznych, intelektualnych, społecznych i innych umiejętności demonstrowanych przez studenta?) wiedza praktyczna i umiejętności (selektywność – jak skomplikowane są problemy, które student potrafi zrozumieć i jak je rozwiązuje?) postawy (kontekst – w jakich sytuacjach student jest w stanie zastosować swą wiedzę i umiejętności?) postawy (rola – jak duży zakres odpowiedzialności student jest w stanie wziąć za wiedzę i umiejętności które posiada?) postawy (samokształcenie – czy student potrafi odnaleźć luki w swoim wykształceniu i czy dąży do ich zniwelowania?) postawy (rozumienie, wejrzenie – jak dalece student zintegrował intelektualny, emocjonalny i psychiczny aspekt swojego kształcenia w samoocenę oraz wykorzystuje te zasoby w interakcjach z innymi?) Wskaźniki mają postać generalnych stwierdzeń pokazujących ogólny kierunek osiągnięć kształcenia. Podmioty czerpiące korzyści z istnienia krajowej struktury kwalifikacji to przede wszystkim studenci, którym funkcjonujący system ułatwia międzyuczelnianą mobilność oraz uzyskanie interdyscyplinarnego wykształcenia. Ze struktury korzystają także instytucje kształcące oraz pracodawcy. Zdaniem dr. Declana Kennedyego kluczowe znaczenie w tworzeniu i funkcjonowaniu struktury kwalifikacji odgrywają konsultacje i dialog. Zaznaczył, że musi się ona wpisywać w Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego (ESHE), aby można ją było porównywać z innymi krajami. Stąd tak istotne jest wzięcie pod uwagę doświadczenia innych krajów w tym zakresie. Niezbędne jest zaangażowanie wszystkich podmiotów, których ramowa struktura kwalifikacji dotyczy bezpośrednio, tj. studentów, pracodawców, instytucji szkolnictwa wyższego, ciał akredytujących. Podmioty akredytujące i nadające stopnie/tytuły naukowe i zawodowe w Irlandii 1. FETAC (Further Education and Training Award Council) FETAC przyznaje stopnie/tytuły naukowe i zawodowe na pierwszych poziomach struktury kwalifikacji (1-7 poziom) dla tych, którzy pragną kontynuować naukę na 2 wyższych poziomach, i dla tych, którzy pragną zakończyć swoją edukację na tym etapie. Przykłady efektów kształcenia na pierwszych 3 poziomach: • Poziom 1 – Umiejętność dotarcia do i korzystania ze źródeł wiedzy, ustalania kolejności zadań w procesie uczenia się i przyswajania podstawowych faktów • Poziom 2 – Zdolność do uczenia się nowych umiejętności i wiedzy w zakresie nauk humanistycznych i matematycznych pod nadzorem nauczyciela • Poziom 3 – Zdolność do prezentowania podstawowych umiejętności przydatnych w pracy zawodowej, przekształcania nabytej wiedzy teoretycznej na praktyczną 2. SEC (State Examination Commission) SEC jest odpowiedzialna za rozwój, ocenianie, akredytację i nadawanie dyplomów dla poziomu szkoły średniej. SEC zajmuje się przeprowadzaniem egzaminów analogicznych do polskiego egzaminu dojrzałości (6-7 przedmiotów) – Leaving Certificate i the Junior Certificate (poziom 3-5). Leaving Certifiacte jest przepustką na studia (trzeci stopień edukacji, po szkole podstawowej i średniej). 3. HETAC (Higher Education and Training Award Council) HETAC powstał w 2001 r. na bazie ustawy Qualification (Education and Training) Act 1999. Jest to podmiot zajmujący się przyznawaniem stopni/tytułów naukowych dla instytucji kształcących na trzecim stopniu kształcenia (studia), poza sektorem uniwersyteckim. HETAC zajmuje się także akredytacją tych instytucji, poddając analizie przede wszystkim legalizację prowadzonych kierunków oraz system jakości kształcenia. 3