Ć W IC Z EN IE 5 M etody prezentacji zjaw isk ilościow ych stosow

Fizyczna 04.qxd
2006-03-15
10:31
Page 15
M e to d y p re z e n ta c ji z ja w is k ilo ś c io w y c h
s to s o w a n e w ć w ic z e n ia c h
Ć W IC Z E N IE 5
A. K a rto g ra m
a) Podstawą wykonania kartogramu jest wyznaczenie jednostek, dla których znasz wartości (np. województwa lub kraje).
b) U porządkuj (rosnąco lub malejąco) wartości odpowiadające poszczególnym jednostkom administracyjnym.
c) B iorąc pod uwagę rozpię tość wartości oraz ich zróż nicowanie, pogrupuj jednostki administracyjne według natę ż enia
zjawiska. U twórz przedziały wartości dla poszczególnych grup (nie muszą być jednakowej rozpię tości).
d) K aż demu przedziałowi wartości przyporządkuj barwę lub deseń (szraf), ale tak, by wzrastającemu natę ż eniu zjawiska
odpowiadała intensywniejsza barwa lub gę ściejszy szraf.
e) O dczytaj wartość zjawiska dla poszczególnych jednostek administracyjnych i przedział, w którym się mieści. N a mapie
konturowej wypełnij barwą lub szrafem zaproponowanym przez C iebie w legendzie każ dą jednostkę administracyjną.
P rz y k ła d 1
a) K artogram wielkości odpadów wytworzonych w ciągu roku według województw.
b) Porządkowanie danych według malejącej wartości.
c) U tworzenie przedziałów wartości odpadów wytworzonych w ciągu roku w poszczególnych województwach:
poniż ej 5 0 , 5 0 – 1 0 0 , 1 0 0 – 2 0 0 , 2 0 0 – 3 0 0 , powyż ej 3 0 0 .
d) D opasowanie barwy (lub szrafu) dla poszczególnych
przedziałów.
e) W ypełnienie każ dego województwa odpowiednią barwą (lub szrafem) zgodnie z przyję tą skalą.
15
Fizyczna 04.qxd
2006-03-15
10:31
Page 16
B. Kartodiagram
a) Do zastosowania tej metody konieczny jest podkład kartograficzny (np. podział polityczny, administracyjny) oraz dane
liczbowe określające wielkość najczęściej kilku zjawisk.
b) Wybierz rodzaj wykresu (diagramu): słupkowy (dla wartości bezwzględnych), kołowy (dla wartości wyrażanych w procentach), wstęgowy lub inny. W diagramie kołowym pamiętaj, że 100% to 36 0 stopni. Z aznacz odpowiednio wartości,
przeliczając stopnie. W diagramie słupkowym należy określić wysokość słupka, tak by zmieścił się na mapie wykres
obrazujący najwyższą wartość zjawiska.
c) Umieść diagram w jednostce, w której występuje zjawisko.
Przykład 2
a) Kartodiagram emisji zanieczyszczeń powietrza (pyłowych i gazowych) według województw.
b) Z astosowanie diagramów słupkowych,
w których wysokość słupka 2,5 mm i szerokość 2 mm odpowiadają emisji 10 tys.
ton zanieczyszczeń. Jeżeli pojedynczy
słupek jest zbyt wysoki, można zestawiać
je po kilka obok siebie (np. zanieczyszczenia gazowe w województwie śląskim).
c) R ozmieszczenie diagramów słupkowych
w poszczególnych województwach.
16
Fizyczna 04.qxd
2006-03-15
10:31
Page 17
C. Metoda izarytmiczna (izolinii)
a) Aby zastosować metodę izarytmiczną do przedstawienia cech ilościowych zjawiska na mapie, konieczna jest znajomość wartości tego zjawiska w punktach.
b) Wyznaczanie izolinii, czyli linii łączących na mapie punkty o jednakowych wartościach, nazywa się interpolacją.
c) Zasady interpolacji:
– połącz dwa sąsiednie punkty delikatną linią (odcinek AB),
– oblicz różnicę między wartością zjawiska odczytaną w punkcie A i B,
– podziel odcinek AB na tyle równych części, ile wynosi różnica wartości między punktami A i B,
– na odcinku AB podpisz wartości odpowiadające każdemu punktowi zaznaczonemu podczas dzielenia go na równe
części,
– po połączeniu i podzieleniu wszystkich punktów zaznaczonych na mapie określ wartości izolinii, które będziesz
wyznaczać,
– odszukaj punkty o tych samych wartościach i połącz je linią.
d) Po wyznaczeniu izolinii opisz na mapie ich wartości.
Przykład 3
a) Połączenie wszystkich sąsiednich punktów odcinkami i ich podział.
b) Długość odcinka AB – 2,4 cm.
c) Różnica między wartością odczytaną w punktach A i B – 6.
d) Podzielenie odcinka AB na 6 równych części o długości 4 mm każda.
e) Przyporządkowanie wartości otrzymanym punktom odcinka AB.
f)
Wprowadzenie i opisanie izolinii.
17