.. . ' - ·
Transkrypt
.. . ' - ·
.; . '-· . .. ~ -- -~ .. wychowanie prozdrowotne • • • ... SPIS TREŚCI - 3 WYCHOWANIE PROZDROWOTNE Nauczyciel kreatorem 4 ROZWÓJ TURYSTYKI Rządowa strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006. Aktywność turystyczna Polaków 6 INFRASTRUKTURA SPORTOWA Cafy naród buduje swój stadion 7 BEZPIECZĘŃSTWO NA STADIONACH 8 13 PROMOCJA SPORTIJ Czas wolny - czas dla sportu INFRASTRUKTURA RĘKREACYJNA Tania pływalni a dla gmin, osiedli i miast WYDAWCA; Federacja Związków Gmin i Powiatów RP, Fundaqa Rozwoju Samorządności i Prasy Lokalnej, ADRES REDAKCJI ul. Zakopiańska 73, 30-418 Krakow, teł. (012) 266 95 70, fax (0-12) 266 86 95, REDAKTOR NACZfUO' Wojciech Staliczyk, PROJEKT GRAFICZNY I REAUZACJA Jarosław Szczurek. RADA PROGRAMOWA Kawn1erz Barczyi<, Wojciech Boronski, Jan Wieczorilowski, Paweł ~. Maciej Korlwć. PflODUKCJA PFU ASTA, ul. Zakopiar'lska 73, 30-418 Kraków, tel. (012) 266 95 70, fax (0-1 2) 266 86 95, DRUK DAUKMAR Zabierzów Materiały konferencyjne Ili Forum Turystylci i Sporlu Samorządów Terytorialnych RP przygotovr.i.nie i druk zostały finansowo wsparte przez MmtSterstwo Gospodarki Szanowni Państwo! uż trzeci raz zapraszamy do udziału w Forum Tu~ styki 1Sportu Samorządów Terytonalnych RP. Spotkania pomyślanego 1ako forum wymiany oczekiwań 1propozyq1dotyczących roZWOJu tych dwóch dziedzin zycia. Dziedzin istotnych dla prawidłowego ro~ ju człowieka , a zarazem olbrzymich mozliwości dla gospodarki. Dziedzin, które nic znajdowały przez wiele lat należnego im mie)Sca w polityce państwa oraz w polityce regionalnej, czego skutkiem jest niedoinwestowanie na1bardz1e1 atrakcyjnych turystycznie regionów kraju oraz zacofana i mocno wyeksploatowana infrastruktura sportowa i rekreacyjna Wydźwign i ęcie Polski z tego zacofania Jest jednak zadaniem na wiele lat. Nie da się skoncentrować wysiłków, tak finansowych jak i organizacyjnych, by jak dotknięciem czarodziejskiej różdżki nasz krai stał się Mek ką turystów z całego świa ta i murowanym kandydatem na organizatora Igrzysk Olimpijskich. Można natomiast, wspólnym wysiłkiem rządu i samorządów, znacznie poprawi ć atrakcyjność turystycz ną Polski - przynajmniej na tyle, by z turystyki kraiowc1 zechcieli korzystać sami Polacy, którzy coraz częściej wybieraią wypoczynek nad Adriatykiem niż na plażach Bałtyku , Alpy niż Tatry czy Beskidy„ Trzeba budować baseny, hale sportowe 1stadiony, które spełniać będą standardy i wymogi, by mogły być areną zmagań międzynarodowych, ale i takie obiekty, które służyć będą popularyzacji sportu i szeroko rozumianej rekreacji - ogródki jordanowskie, place zabaw, boiska sportowe, korty, kryte pływa lnie oraz przyszkolne pełnowymiarowe sale gimnastyczne w kazdej gminie. Potrzebne jest też zrozumienie, że sam hotel, trasy narciarskie czy wielofunkcyjny aqua-park to jeszcze nie wszystko. Wai.ne są bowiem również warunki wpływające na wygodę wypoczywających oraz uprawiającyc h sport - np. dobre drogi dojazdowe, parkingi. Liczę na życzliwe odniesienie do zawa rt ości tej gazety. Większy tym razem nacisk położony został na sprawy związane z rozwoiem sportu. Głównie dlatego, że w poprzedn im numerze, przy okazi1 ubiegłorocznego Forum, większy nacisk położyliśmy na rozwój turystki. Niemniej Jednak obie dziedziny są bardzo wai.ne nie od rzeczy jest bowiem stwierdzenie, że .w zdrowym ciele, zdrowy duch". Kazimierz Barczyk Przewodniczący Federacji Związków Gmin I Powiatów RP o raz Stowarzyszenia Gmin i Po wiat ó w Małopolski J Nauczyciel kreatorem port kojar1.y się na ogół z wyet}nem: N>lgryw"kami mhtn:owslJmi, olimpiadami, f)'\\ alizacją w świetle jupiterow. Taki jest przekaz telewizyjny, radiowy, prasowy. Dowiadujemy się o sukcesach i porażkach sportowców, ale i zjawiskach negatywnyd1 towar1.ys1.ących sportO\\ i wyczynowemu - kontuzjach, dopingu, burdad1 na stadionach. przekupstwie. Ola przt.'Ciętnego Polaka oznacLa to po picrws1.c, ~e nie oplaca się uprawiać sporni. gdyż potrt.eba na to dużo czasu i wysiłku, ktory moi.e skończyć się kalectwem, a po drugie, nic warto chodzić na stadiony i kibicować, gdyż \\szystko jest z góry ukartowane, a pr1.y okvji można oberwać po głowic. Polski sport, jego organizacja i finanso\\ anie od \\ ielu lat cierpią na podsta\\ową chcr robę. Więcej jest mó\'ienia niż faktycznego rozwiązywania problemów, wic,,'Cej personalnych ro1.grywek ~dzy pre1.esami - zarówno .na gorze·, jak iw pr1.yslm1iowym Pcimiu, nii. dbałości o prawdzi wą proruocję sportu, więcej wrf's1cie gigantomanii nii. r1.eczywistej pracy z młodzież~ Krótko mówiąc, system jest niewyuolny i potrzebuje kuracji. S Pobki 11ystem oświaty, w rJJT1ach którego funktjonuje obecnie Urząd Kult.ury fizycznej i Sportu, \I niewielkim dotąd stopniu przych} lnic spogląda) na wychowarue fiz} czne w szkcr łach. Od 1.a\\SLC przedmiot ten traktowany byl po macos1..cmu. Kic dostl"!.egano ~ponowyd1 potrzeb mlodzie1y - hanno1lijny rwwój umysłu i dała 11 pol~kich szkołach b} ł i w dalszym dągu jest frnic1>e111. D1.ieci i mlodzicż przez cały d1Jeń ~lc.·czą \\ ławkach i gdyby nie to, że na- nm~na potr1.eha ruchu zmusza je do biegania po korytamu:h, tego ruchu wcale by nic zaznały. Tyle że takie .&.\ iczenia" powiru1y być dopełnieniem 'lajęć organizowanych w szkołach. Tymo.asem, jak się ok:11uje, lekcje wyd1owania fizycznei,'O wciąz dla wi~kszości dzieci są jedyną formą "aktywności sportowej". Jak wykazują badania, dotyczy to 95 proc uczniów. To \~łaśnie z lckcc\\ai.ącego podejścia wład1. ~"'\\iato\\ydi do edukacji sportO\~ej od wcu." snego d1.ieciństwa wynika, iR. jesteśmy spoleo.eństwcm slabym fiZ}ct.nie i chorowit} m. Pora naj\\ p.s1a 1.rozumi<.'Ć, że akty1\ noś<. md10\1a slut.yc ma dobremu samopoczuciu i zdrowiu ob}"\ ateli. Jest to więc k\1 estia etyczna, zarówno w scnsir akceptowanych wartości, jak i dokonywanych \\)'borów. Wit>dąq rol~· w zapc\\ nieniu .ciągłości pcwn} Ch postaw i wartości" wraz z wdnV.aniem do 'l.dro\\ ego stylu życia m ają szkoły. Wten sposób iuentyfikuje prohlem Światowa Organizacja Zdro\\ ia, która srnicrdza jednak, że zadanie to należy rozpalf)'\mć na tle istniejąqrch realiów. Oo tych rl>alió\\ w polskich warunkach nalezy zaliczyć m.iu. poziom przygotcr wania naucl.)cieli do reali1.acji nowej kont.-cir cji wychowania zdro\\otnego młodzieży. Dotyczy to nie tylko ich przygotowania '' zakresie tresci poznawcztrinstrumentalnych, ale prJ.ede wszy~tkim zmi:UI) mentalności pec.lagogicznej. 'lmiany postaw i t-ałkowitej modyfikacji sposobów i fom1 rt>alizacji proce.ii wychowania nł rtl\\Otnego. Edukacja pro1.drowotna - w której głów nym kreatorem jest nauoyciel - to ciągły, ryt mio.nic i plano\\ o realizowany proces, wktórym lud1ie uczą się dbać o zdrO\\ ie własne i innych, z równ11 troską. Nauczyciel kreator to jednak nie t) Lko nauczyciel gimnastyki, ale i nauclyciel każdej innej specjalności. K:11.dy nauczyciel, który w swe role za\\ Odowc ma wpisaną, obok roli dyda~1yka, me1 111 Porum Turystyki i Sportu samonądów rerrtorialnyeh RP Kraków 18-19 maja 2001 r., Sala Obrad Rady Miasta Krakowa, Pl. Wszystkich Świętych 3/4 18 maja Otwarcie: Kazimierz Barczyk - przewodniczący FZGiP RP, Andrzej Gołaś - Prezydent Miasta Krakowa Sesja I: Turystyka, sport I rehabilitacja w Polsce - Infrastruktura, finanse, możllwoścl rozwoju Tadeusz Donoclk, wiceminister gospodarki, Tadeusz Wróblewski, wiceprezes ds. sportu Urzędu Kultury Fizycznej i Sportu, Gwidon Wójcik, prezes Polsk1e1 Orgarnzaci1 Turystycznej, Maciej Ś~wski, przewodniczący Senackiej Kom1Sji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu, Tadeusz Tomaszewski, przewodniczący Sejmowej Komisji Kultury Fizycznej i Sportu, Włodzimierz Sukiennik, prezes Polskiej Izby Tu~ styki, Tadeusz Mękarstd, dyrektor Małopo lskiego Oddziału PFRON, Marian Bukowiec, rektor AWF; w Krakowie, Ka& mierz TOf'bk:z, prezes firmy DC Engineering w Krakowie, Wiesław 8ofilowtcz, dyrektor firmy Hemet z Zielonej Góry, Jacek Bisłwpskl , prezes firmy Urncard z Krakowa Sesja li: Turystyka I Sport w rozwoju regionów Jan Waszldewlcz, m arszałek Woiewództwa Dolnoślą skiego, prezes Dolnośląskiej Organizacji Turystycznej, Jacek Protasiewicz, wiceprezes Doln ośląskiej OrganizaCjl Turystycznej, Jan Wieczorkowski, członek zarządu Województwa Mało polskieg o, Jan Golba, burmistrz Krynicy i prezes Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych, Adam Marłlowski, przewodni czący Zw iązku Gmin Jurajaskich, Marek Migdał, prezes Zachodniopomorskiej Agencji Rozwoiu Turystyki, czło nek Rady POT, Tadeusz Burzyński, dyrektor Instytutu Tu~ stylu w Krakowie, Wrtokl Hlller, Wydział Politykli Regionalnej UW w Olsztynie, Maciej Kortwć, dyrektor biura FZGiP RP, członek Rady POT. 19 maja Prezentacje, punkty lnfonnacyjne I konsultacyjne Polska Organizacja Turystyczna, Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki, Agencja Restrukturyzacji i M odernizacji Rolnictwa, Agencja Rynku Rolnego, regionalne związki gmin i powiatów, Centrum lnformaCJI Europejskiej, Województwo Małopolskie, Miasto Kraków, Polskie Towarzystwo Schronisk Młod zi eżowych , Państwowy Fu ndusz Rehabilitacji Osób N ie pełnosprawnych , TIG Travel Trade Gazzete, BMB Promot1ons, ogólnopolskie i lokalne programy promocji, Instytut Turystyki w Krakowie. ti~rJL'lRP I maj 2001 todyka, organizatora, prt.e\\odnika po wielorakich ścieżkach kultury - rolę wychowawcy i opiekuna młodl.ieży, pełni rolę reali1..atora edukacji i promocji zdrowia: fizyclncgo, ps·ychicznego i spoleclllego, rolę inicjatora aktywnych form wypoczynku mlodliei.y. Ta wielo~ć ról moŻl' \\')dać się przesadna i nierealna. Ale, wobec zmi eniającej się neczywistości, tylko len nauczyciel, który potrafi wpisać w swój zawód te wszystkie role, ma szansę na kształtowanie postaw dzieci i m łod zieży \\ oparciu o akceptowany system wartości, w iym wartości zdrowotnych. Czy wielu jest takich tw6rców oczekiwanych postaw prozdro\\Otnych mlodzie7.y? Kiedyś był nim dr llenrykjordan, lekar1. i pedagog, który swoją determinacją i uporem prtezwyciężal lęki, które w jego cz:bach b}ly bardzo po" szechne. Dostatek woli bywa jednak niC\\~taruają cy w zetknięciu z l"ICC'l)'Wistością (czytaj JmJl sportową"). W bardzo \\iclu szkołach nie ma sal gimnast}C/JJ)'ch, co omacza nmiej \\i~j tyle, że \\)'chowanie fizyc/Jle odbywa się na kor}tarzach lub\\ salach łckcyjnyd1.Jakie są konsckwentjf prowadzenia njęć na korytarzach, też wszyscy wiemy. Tneba się cid10 zadlowy\\ać, bo i.mu nauo.yciele mają lekcje, higiena pozo· stawia wiele do życzenia, nie można realizować wpełni wychO\\~.u1ia fizyczn<.-go itll Nic tak dawno redakcja "Rzeczpospolitej" zamieścila li~t nauczycielki wf. z jednej ze szkół podstawowych wW:irs1.awie. Złism tego wyła nia się obmz pr1eciętnej polskiej szkoly i realiwwanego w nim "programu pro1..drowotnego": „Sala gimnastycrna wmojej szkole była remontowana 15lat temu, jest wopłakanym stanic - pis1e \\:mi7.awska wuefistka. Wilgoć jest po\\odem grzyba.. Farba od ścian odchodzi pła tami, na s11ficit' pojawily się zarysowania, kiedyś b} ł pr~s1.nic. Czy można bezpiecznie prowadzić ujęcia? Najlepit>J więc zamknąc salę, prz~ttć z niej kort.) Stać. \\ pogodne dni proWJdzę zajęcia na boisku pr1.yszkoln)m. Nic cwję się bezpiecznie ani ja, ani moi uczniO\\iC. Menclo~two zamieszkujące okolicme bloki z hoiska ~1obiło ruinę. W kla~ach początkt> wych nie ma zajęć wf. /. pra\\dziwcgo zdmenia Prow:ulzą je nauczyciele nieprzygotowani merytoryet.nie do tego pr1cdmiotu. Pnecicż młodszy wiek szkolny sprt.yja rozwijaniu cech motoryczn)ch, spra\mości fizycznej, nie mówiąc o 1.apobieganiu wadom postawy. Jeśli młody czlo~ick nie nauoy się ak1ywnie ~pę dzać (."l$ll wolnego, to pozostanie mu tylko psychic'/Jla pustka, a tę wypełni nalogami". 3 rozwój t u rystyki • • • rozwój t urystyki • • • Dobre perspektywy dla polskiej turystyki Rządowa strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006 ada ~linis lrów za akceplował a .,Slrategii; ro1woj11 tu rystyki \\ latach 2001-2CH)6. Rządowy program \\ sparcia rozwoju turyMy ki w latach 2001 2006: Dolnmwnt zo~lal przygotowan} pr1e1 \tinisterSt\\ O(;o:-.podark1. R I cel główny: Strategia 1.akład a , ze wgospodarce tur) slycznej celem g łównym polityki państwa w latach 2001-2006 bi:dzie poprawa konkurencyjności polskiej oferty lurystycznej, co po\\ inno s i ę p rzyczynić do wzroslu wydalko\\ zagranicrnych 111q ~tow " Pobce do p<lliomu 8.6 mld USD\\ 2006 r. Drugim ~kutkiem po\\inien h~ć wzrost popylU na turystykc;- krajową do 122 mln podróży krajowych rol-znie. li Cele pośrednie strategii: 1. \\'zrost dofhodó" mieszkant:<J\\ ż n·gi<>116 \\ \\ y magająC)c h głęboki ej restrukturyzacji gospodarki, m.in. przez .przenoszeniu" dochodów z n•gionów bogalSZ)Ch do hiedniej,zych. 2. Zmniejszenie bezrohocia na obszarach: przygranicznych, o dużych walom h turys1ycznych, dotkniętych slruklu ralnym hezrohociem - na cych terenach rola IUrystyki w tworzeniu nowych mit•jsc pracy może h>c dom inująca. 3. Akty\\ itatja mieslkru1co\\ \\Si i podnoszenie jakoM:i życia na wsi, smeg<ilnie na terenach po1ha\\ ion~ cit dohr}Ch warunko\\ do rozwoju rolnictwa i wokół obszarów chronionych. 4. Zwi~kszl'ni1· rentmvno~ uzdrowisk, oś rodków \\yt>OCl)'nkowych należących do zaldadów pracy. 5. Wzmocnit•nie roli dzied1.ictwa ~ul turo\\ego, srodO\\ iska cywilincyjnego i prz) rodniczcgo w edukacji. a szczegolnic w wychowaniu m łodz iei.) . 6. Popra\\ a \\ izerunku Polski i jej micszkanców na arenie rui~dzyna rodowej oraz rozwój kontaktow z krajami sąsied nimi i współpracy z rc)lionami przygranicznymi. Ili strategii Wrealizacji strategii zostaną wykorzystane nast~ pu jące grupy narzędzi: in.c;1rumemy ogólne - okreslone w programach rządowych, określającrch polityki: panstwa, np. w .Karodowej Str.itegii Roz\\ Oju Regionalnego", „l'\arodo\\ ej Stralegii Rozwoju Transportu". programy strukturalnc/~ektorowe, np. rzą dowy program edukacyjn} - „św iadome 4 Polacy bardziej aktywni Narzędzia kształtowanie krajobra7.u i ochrona krajobrazu histoq crnego"'; fundusze przedakcesyjne L'E - np. SAPARO. ISPA. PHARE, EllRF.KA, MICRO; środki i nart.ęd1.ia bedące" d) spoZ)cji posz.czegolnych miniMrow. np. w gestii ministr.i gospodarki .:. program \\Spierania małych i śred n ich pr1edsi{'hiorsl\\, program promocji gos1>0damej. .\łiniMl'r gosptKlarki b<,><lzil' monitorowa! real i 1.ację zadali 'l\\ i:11.an) eh z rot.wojem tur} styki. Koszty realizacji strategii i programu wsparcia rozwoju turystyki \\ lalach 20012006 os1.aco\\ ano na pra\\ ie .l,5 mld zł (w tym 3l0 mln 1ł w latach 2001-2002). P1>nad 2.0 mld złotych ma ptx:hodzir ze środ ków pom1x:owych oraz, ustallO\\ionych pr<>gramów r1.ądowych . Reszt~ !>tanowi ą środki z budżctow: panstwa i samorządow. \r lalach 200 1-2006 realizatia pr1edsię wzięć zawartych w stralcgii powinna d<>prowadzic do: a. zwięks1.en ia \\'}datkó\\ sektora pr}walnego na inwestycje infra,1n1kn1rJlnc i rozwój produktu turystycznego; b. zwiększen ia kouku rencyjnośd polskiej oferty tur)stycmej na rynkach międzyna rodowych i rynku krajowym: c. szybszt•go rozwoju no\\ t)('l<'~~n ych tcchn<>logii. badali i naoędzi \\Spie rających zarl:}dzanie w rurysrycc. O za ło żt•niach strategii bardw pozy· tywnie \\ }powied zi ał a się Polska Organi· zacja Turystyczna, chwaląc przede wszyst· kim podk reślenie w niej roli prom0tii dla roz\\oju tur) s ly~i \\ naszym kraju. Zdaniem prezesa Polskiej Organizacji Tury· stycznej, Gwidona Wl>jcika: „Szczególnie dob rą wiadomością jest zakładany wzrost nakładow na promocj~. srodki na działal ność Polskiej Organizacji TuryMyczrwj 7.0 stały zaplanowane w w~ ~okosci HS mln PLN " latach lOOJ 2002, l 10 mln P L~ w latach 200.~ -2006. Rt•ali1acja strategii w dziedzinie promocji moze pozwolić na \\iele nowych projektów i kampanii promoq •jnych oraz oa realn ą konkurencję z inuymi krajami w d1.ied1.inie promocji turystycznej". •.· ró\\ nanie srcdnich dla piern szej i drugil'j hoć, jak\\ ) kazują badania, spada polowy lat d1iewięćdt.iesiących pokazuje, że lic-i.ba Utrystów prt.yjeżdfających \\ drugiej c1.ę.~i dekady w1ieżd:iali c1.ęściej. do Pobki, to nie jest najgorzej Od 1995 roku obserwujemy corocw) z ak ty\\11ością t11Cy styczn ą sa(z wyjątkiem roku 1998) wzrost liczby Polamych Polak(l\\. Oile w pierws-1.ej ków uczestniczących w zagranic-1.n)dt wyjazpołowic lat dzil'Wi~'dziesiątych w żadnym rolrn wskaźnik uc;.eslnictwa mie.li-zkańców Pol- dach rurystycznych. W 1994 roku w wyjaz· ski w wyjaz.dach turystycznych nie osiągnął dach połączonych z co najmniej jednym noc55°0, o tyle w kaid~ m następnym rokll był legiem 1.a granicą wzli;lo udział 2,7 mln Polawic;kszy, a w latach 19<r i 1999 wynosił 63°0. ków, w roku 2000 - 4,5 mln. RekordOW)' pod wzgh;dem Liczby mieszkań Cele i fonny wyjazdów ców Polski UC'l('l!tnioąqch \\ "}ja7Alach Uli) · Na co najomiCJ 5 tlni Polacy najo$]ej wys1ycznyd1b}ł rok 19'-) 9. W wyjazdach polączo ll) Ch 1. co najnmicj jednym midegiem po1 ..a jczdżają w telad1 turystya.no-wypoczynko')'Ch, nalomiast krótkie wyj-J7.tl) (24 dni) mamiejscem zamieszkania uc1.estniczyło v.tcdy W ją najczęsciej char.tkter rodzinno-towarzyskich 19,5 mJn osób w wieku 15 i więcej lal W ostatniej dekadzie \\7IOsla \\ yrainie odwk.'Clzin. W latach 199(>-99 ponad połowa mie.1.kanco\\ PoL~ki (52-58%) OClCStnio.ą0ch łictJla wyjazdow turystyc-mych na~zych rodaw") jaz.dach dlugookre.<>w}'ch co najmniej raz ków. Wl'dlug ostatnich badań Instytutu Tur) styki w wyjazdach tych uczestrtiC/.)IO ok. 35°;, w roku wyjt>chala '' celach typowo tul)Sl}O.· osob wwicku ISi więcej lat, podaas gdydzic- ll)Ch. \\sr6d \\yjcidżających na krótki okre. takich osób było 25-29"'o. Odwiedziny u krewsii:ć lat wcześ niej było to o ok. dzicsięc pun~ tów procentowych mniej. Wzrosła t.eż średnia nych luh znajomych hyły celem wyjazdow na m najmniej 5 dni dla 36't0% 1lC'1.estnict.ących pr1cciętn('go pohy1u. W os1atnich czterech latadt liczha la przekraczała 10 mln, najwięcej w takich \\')'jaidach i dla f>4ó7% ucz~lnkzą osob wyjcchalo w roku 1998- 11.4 mln. Jesz- tych wW}'ja7.dach krotkookrcsowych. cze wii;kszą ro;(nic.:ę między okresami 1991Turystycme wyjazdy Polaków to głó\\ nie 1995 i 19'-X-r.lOOO obsern11jcmy pod wzglę \\)jauły organizowane samod1jelnie. W Jadem uctestnictwa Polakow w W')ia7dach krót- tach 19%-99 w laki sposób w)'jcżdżalo 80lrookrcS0"yd1. W piernszym okresie w wy- 83~~0 uc1.estników '\\)'jazdów dh.Jgookresoja1.dach na 24 dni uczestniczyło 27-34~0 wych. Bardziej zro:.i.nioo\\ane fom1y organizamieszkancow Polski, w drugim 37-43%. cyjne mają wyjv.dy dh.Jgookrcsowc niż krótkookreso\\e. Rocznic S1>%o:.ób \\)'je:.i.di.ają W pierwszej pok,wie lat dlie\\ ięćdzicslątyth cych na co najmniej 5 dni ~or0 sta z oferty ~mini poziom uczestnictwa w w)'jatdach na krótko wynosił. podohnie jak w przypadl·u biura podrot). Wprzypadku \\')jazdo" na 2-ł dni od-;etek len w Jatach 19%-99 nie pnekffi. wyjazdo\\' długookresowych, 31 %, natomia't \\ drugiej połowic był o 9 punkió\\ procento- czyi l,5 ~o. Natornias1 w \\ }jazdad1 organizowanych pr1.c1 zakłady pracy. szkoły, organi1.a wych wyższy i wynosił -ł0%. Równicz pod wzgli:dem lic1.hy osób uczesuticząc.')'c.:h w wy- cje spolecwc i inne uczestniczyło 11).ll'l-o \I) · jazdach krotkookrc-sowych zaznacza się wy- jczdzaiąC)·ch na 5 i \\ ięcej dni oraz 12-16°'0 wy· j<'żdi.ających na 24 dni. raźna rożnic.:a między pierwszą i dnigą polo('.oraz wi~kszy odsclek Polakó\\ wyjeż wą dekady. W latach 1991-1995 liczba miesz· kanco\\ Polski w wicku 15 i w~ęcej lat, którl)' dza za grJnicę \\ celach ty(>OWO IUrysrycz· nych (zwiedzanie, wypoczynek): od .~ 6% przynajmniej r.iz wyjechali na 2-4 dni nic prtekr,io.ala IO mln\\ ciągu roku. W kaidym ogółu wyjcułzająt-ych za granicę \\ 1996 rona~t.ępn~m roku takich <>Wb hyło powy7.cj IO ' ku do -t3°'i> w 1999. Od 1998 roku odsetek ten jest \\iększy niz odsetek wyjezdzająqch mln. najwięcej w 1999-13.l mln. Pomimo 1.e w 2000 roku Polacy uczestni- wodwiedziny do krewnych lub rnajomych. Wzroslo rowniei. uo.estniccwo w zagraniczc1.ący w krajowych wyjazdach długookreso nych wyj:u.dach służbowych: od J 2°·o w 1996 wych i krotkookreso\\)Ch \\)'jcżdzali rza dziej nii. \\ poprzednich latach, to i tak po- roku do 15%w łatach 1~8-9'--). Z wpełni zor- C f.i~-1[.WRP I ma j 2001 gani1.o-wan}ch form wyj:v.dów skorzystalo w ostatnich latach 27-50'lo W}ieżdżających za granice. z W) jąt.kiem 1998 roku, kiedy z hiurem podroży wyjech ało -10% osób. Samodzielnie organi1.0walo sobie wyjazd 61-62% wyjeżdżających, w 1998 roku - 55%. Czynniki różnicujące uczestnictwo w wyjazdach turystycznych Po1iom uoeslnict\\a " wyjazdach turySl)Cl!l)'Ch ró'lnicujewick. wy~ztalcenie, \\ ielkość miejscowosci 1.amic,1.kania i sytuacja ma tcrialna. W \\ ięks1.ym stopniu docyCZ) to ucrestnict\\a w W}iazdach dlugookresowych niz krótkookrewwych. W2000 roku poziom uczestnictwa w kr.tjo\\ ) eh \\)'Jazdach długo okn.·so" }Ch osób zanlit'l>zkalych w mia~tad1 liCJ,ących powyżej ;oo tys. mies1kanców był tn~krolnie W) l-V} nii. mieszkańców wsi, osob hędąc)ch według własnej oceny w dohrej sytuacji materialnej prawie trt.ykrotnic wyższy niż osób hędąC) eh wzłej sytuacjLosób z W)l$1ym wy kształceniem również pra"'ie tr1ykrotnic wyższy nii o~b z wyksztalcenicm podstawowym. osoh w \\ieku 15-24 lata d"W11krotme \\y1szy nlz osób w wicku powy-łej 64 lat. Omawiany wcześniej wzrost poz.iomu uczcstnit'twa Polakó\\ w \V)iazdach n1rystycznych w drugiej połowic lat dzie\\-ii.{xlzie.ią tych" ro1.n}m stopniu dotyczył róznyd1 kategońi ow b. Z jednej slrOny oęsciej w)'jeżdżały katl>gońe OS()h charakteryrujące się ni:.kim podomcm uczestnictwa. 11.11. osob) z wyksztalceniem podsta\\0\\}111. mieszkańcy wsi i małyd1 mia-;t orv. osoby najstan;ze, a z drugiejstronyosobyw \\icku 55-;-+ lata, czyli naj· cz~iej o ustabilizowanej sytuacji rodzinnej i t.a\\ octowej, a pm'Clc" szystklm o:.oby będą· ce " dobrej sytuatji materialnej. W rezułlacie w dnigicj połowie lat dziewięćdziesiątych w porównaniu 7 pierw~~Zll polową t~ki<' cech) jak \\iek, wyksztakcnic i wielkość miejscow<>ści zam ic~1 kania w mniejSz) m stopniu różni· CO\\ al) po1iorn uczestnictwa w krajowych wyjazdach turystycznych. natomias1 w \\i ęk szym stopniu ro i.nicowała je S}1uatja mawnałna. Równiez wśród przyczyn nieuczestniczenia w wyjazdach długookresoY..) Ch coraz wii:ks-zy ud7jał mają względy ekonomiczne. 5 bezpi e czeństwo infrastruktura sportowa • • • ••• Dobrze na koszykówce, gorzej na piłce nożnej icbawem minie 6 łat od podpisania pr1.ez Polskę Konwencji Rady Europy nr 120 o heipieczcństwie impre1. sportowych. Przez te łata - w ocenie Rady do spraw llezpiecze11stwa i Kultu ry Widowni Sportowej Um,:du Kultury Fizycznej i Sportu - sport polski dokonał wielkiego kroku na drodze do spokojnych, kultura( nych imprez. Nic oznacza to, niestety, ze jest dobrze. Według analizy pr1.eprowadzonej pi!ez Radę ds. llezpieczcnstwa i Kultur) Widowni Sportowej UKFiS, w 1999 roku (nie ma j<•s1czc szczegółowego podsumowania 2000 r.) dochod1.ilo do agmji kibicÓ\\ w 56 miejsco\\Ościach. Na niechlubnej liście, obok duzych aglomeracji takich. jak: Warszawa, Kraków. Katm\ ice, Lódz CZ)' Szczecin - figuruja i mniejsze mia:,ta. Womawianym roku w l'lllym kraju wszczęto postępowani e karne w stosunku do 70 osób, a akty oskari.enia sporządzono w ~tosunku do 97 pseudokibiców. Do kolegiów do spraw wykroczeń trafiły 11.n osoby. Akty agresji kibiCO\~ odnotowano v w IS wojcwodztwach. Na przygotowanej pn,e1. Radę mapie tylko jedno województ"o 1.a.1.11ac1.ono kolorem zielonym - luhelskie. W 1999 N • jakiś o.as spektakl piłkarski, chodazby był naj\\)1~7.ej próby. Dz~ na świecie nic buduje :>ię du;i.e miasto węgierskie powinno mieć obwodnicę, parlringi. teatr oraz kryty basen i stadion sportowy. To zdanie umieszczone zostało nawet w programie o.ądowym. Premierowi udalo się do niego przekonać polityków z innych ugrupow.tń, a także władze samor1.ądO\\e, które umieściły go w swoich strategiadt Stwienlrenie s7.Cfa wr;gicrskicgo rządu nie jest pustosłowiem. Społeo.eltstwu potr1.ebne są zaró\1110 ponąd ne drogi, jak i należyte obiekty, na których będzie mógł upr;iwiać sport czy też mu kibicow·Jl Kai.dy ohy" atel ma do tego konstytucyjne, niezhywalne prawo, a obowiązkiem władz jest mu to zapt"W11 ić. Od blisko dwóch lat toczy się debata nad budową stadionu narod o~ego dla potrzeb rozgr}'\1-ania międzynarodowych spotkań polskiej rcprczentatji piłkarskiej. Pojawiają się coraz to nowe pomysły: Kraków, Warszawa, Chorzów„. Mówi się o rozbudowie obiektów już istniejących (Wisły, Legii), budowie całkiem nowego stadionu (Warsi.awa-Białołę ka) oraz wskr1.eszaniu do tej roli Stadionu Śl~klego. Padają przy tej okazji liC'lby - pojcmnośćok. 6o tys. widzó\I, koszty- min. 100 mln zł. Czy rzeo.ywi.~e jest to rozwiązanie, na które oeka Polska? Czy j~t to właś<.iwa filozofia myślenia? Chyba nie, co najlepiej wł dać na pnykładzie Stadionu Ślą.5kiego. Gdy kilka lat temu rozpocz<;ły s ię pr.u:e modernizacyjne polskiej .świątyni futbolu", nie pomys1ano niestety nad dostosowaniem go do wymagań, jakie stawia przed takimi obiektami gospodarka Obiekt lCf,'O typu musi na siehie zarahiać, a nie 1.arohi, oferując raz na takich stadionów, jednofunktyjn) di, bez calej gamy obiektów towanyszących, bez moiliwości 1.0rganizowania imprez innego typu, stadionów, które ożywają na jeden l7Y dwa dni w ciąi,111 roku. A tak to wygląda i będzie wyglą dało w poL~kich warunkach. Oczywiście obiekty tego typu na świecie i w Europie istniej ą, mają się zresztą całkiem nieźle. Pnykładem jest chociazby Neu Camp w Barcelonie. Stadion wybitnie jednofunkcyjny, bez żadnych dodatkowych atrakcji, na co d zień 'l.amk n i ęty. Tyle że on odżywa co kilka dni, mieszcząc za każdym razem ponadstutysięczną publit'Zność. Nie należy rao.ej sądzić, ;i,e tale może wyglądać Śląski, nawet przy zalo7.eniu, że jest to obiekt o ch,11krotnie mniejszej pojemności . Polsce potrzebne jest natomiast kilka mniejs7.)ch, hard1jej kameralnych :,tadionów, niekoniecznie . narodowyd1". Stadionow, ktore oprócz płyty boiska 1.aoferują kibicom wiele dodatkowych atrakcj~ na terenie których znajdowały się będą hotel, galeria handlowa, boiska treningowe, korty, restauracje. Stadl<>nów, które zbudowane zostaną od po<btaw, według standardów europejskich, a nie w oparciu o ~)'paną i ugniecioną kupę ziemi, a tak !)('z "'}iątku wyglądają polskie stadiony. Taki stadion nie musiałby mieć "ięccj niż 30 tys. miejsc siedzątych. WaiJlC natomiast, by miał sztuc1J1e oświetlenie, równą i wielofunkcyjną płytę boiska, czyste szatnie, gabinety odnowy biologil'znej, sale trenini:,'Owe. Kto może zbudować taki stadion? W polskich mrunkach zaangażowanych w takie przedsięwzięcie powinno być jak n ajwięcej illor Orban, premier 6 Węgier. :,twierdził nie tak dawno, 1.e kazde f.t.'.i4.t'L.~RP I maj 2001 stron. Po pierwsze, ka7.dy z organów administracyjnych, ł.1Jl. wojewoda, samorząd wojl'\l ód7Jd, wład ze miasta. Wzajemne porozumienie tych stron ureguluje wszelkie sprawy związane z procesem budo" lanym, począw s'ly od wyhoru lokali1.acji, poprzez zorganizowanie konkursu na projekt, wydanie zgody na budowę, po bieżące uln ymanie. Strony te, we współpracy z partnerami prywatnymi (ban.ki, sponsorzy), zapewnią też minimalny poziom finansowania, który pozwoli na ubieganie się o wsparcie ze strony UKFiS. Do projekn1 zaangażować trzeba lokalne związki sponowe, dla których stadion ten mógłby być areną do rozgrywania spotkań, a zapleC'l.C dobrym miejscem treningowym. Sposób ten sprawdził się we Wloszed1, gdzie przy okazji rm.gr~'Wanych w ryn1 kraju mistrzostw świata w 1990 r., zbudowano kilka stadionów, m.in. San Siro w ~fodiołanie, który dziś służy obu najhard'ljej znanym klubom z tego mla~ta: Milanowi i łntero\\1 , choć kluby te i ich kibice nic pne padają za sobą. W wielu krajach policjanci oraz ochrona obiektów dla zapewnienia bezpieczeństwa na stadionach wykorzystują patrole konne. Na zdj ęciu : Barcelona, patrol konny przed meczem. roku nic było tu ani jednego przypadku chuligańs twa kibiców. Wsezonie 1999/2000 do s1.mgólnie drastycznych ekscesów dochodziło , tradycyjnie" prt.y okazji pierwszoligo\\ ych meczów piłki nożnej . Policja musiała interweniować aż dwadzieścia razy. W dliewięciu przypad kach miały miejsce bojki na klubo\l'}'Ch sta- Wvkaz kosztow. 1akie oon iosłv kluby orzv orqanizacii iedneqo meczu i w całym sezonie (20 meczow) 1999/ 2000 UCZIA 1 IRZ nEZńw -160 llClllllllY 13 ooo 260 ooo Amica Wronki &6rlł l*1t ------, 140 ooo 105 7000 Groclin llpkobolia 70 8000 160 ooo 180 260 ooo 23 ooo llCll Krlilll l'Wlli 300 ooo legia Daewoo Warszawa 15 ooo 200 100 ooo łlS lillt 100 5000 Odra Wodzisław 80 2000 40 ooo 130 12000 240 ooo Piia 20 ooo 400 ooo Hoop Polonia Warszawa 150 6000 120 ooo 120 Ruch Chorzów 100 3000 60 ooo 4000 80 ooo 50 S1omil Olsztyn 120 ooo 100 6000 140 ooo -..tMt 140 7000 W'JS!a Kraków 150 13 ooo 260 ooo 1.ll1'MI 1.11111_ _ __ 120 100 ooo 5000 149 ooo 2 780 OOO zł Łącznie 1955 "*' „Szmcltl ........ ~~~ {t~WRP I maj 2001 chuligańskich wybryków d<.>poza ohicktami sponowymi na ulicach miast i w środkach komunikacji mlcj~kiej. Ogołem, w całym sezonie policjanci zatrzymali 219 agresywnych kibicow. Tr1.eba od razu dodać, że w sezonie 1999/2000 mecze I ligi piłhrskiej (a było ich 315) obcjmło w sumie ponad l mln 190 tys. kihiCó\\. Na jeden mecz pr1.ypadało średnio 3779 widzów. Większosć (296) meczów przebiegała spokojnie. Na tle przytoczonych wyżej liczh, chuliganskic im.ydenty jawią się \\ i ęc przysłowiową krop lą w monu. Lepiej wygląda sytuacja na meczach k<~ SZ) kówl..i, hnkejowych czy na zawodach żuż lowych, ale i tu spor.1dyonie dochodzi do incydentów. - Optymizm i bczpiet'Zcństwo to polska koszykówka męska i żeńska - mówił pnewodniczący Rady Jóief S1.ewcryk. - Dobrze rad1.i sohie także Polski Związek Motorowy na zawodach żui:lowych. Jak wynika zraportu Rady do spraw Bezpieczeństwa i Kultury Widowni Sporto\\ej pr1.y lJKFiS, najwięcej picnięd1,) na cele zahezpieczcnia spotkan " śród pierwszoligowych d rużyn piłkarskich wydały w :,ezonie jesie11-wiosna stołeczne kluby Polonia 400000 zł, i Legia - 300 OOO zł. ajmniej Odra Wodzisław - 40 OOO zł, Ruch Chonów 6oOOO ił i Ruch Radzionkow - 80000 zł. dionach. Do chod1.iło też 7 t Czas wolny - czas dla sportU? Promocja sportu jako formy 1. Strategia priorytetów Pierws1.a drcyzja, ktorą należy podjąć na szczeblu krdjowym. to decyzja o przeznacz<.~ niu ~mdko" budi.etowych na sport N:L,tępną kwestią jesl rozdział srodk<i\\ pomiędzy konkurująre ze ~bą działy. Jakie znaczenie nak~ ży przypisać sportowi rekreacyjnemu, ktory moze wpłynąć na jakoS<: wypQCl) nku i stan 1.drowia większości populatii, a jakie sportowi wyczynowemu, który wpływa na prt'!l1ii. i sla" ę kraju? Decentralizacja sportu i przekazanie znacznej odpowif'd1jałnoścl za sport wła dzom lokalnym SpC'Z}1a sportowi rekreacyjnemu. Pomocne jest ró\\ nież t\\Orzenie lobby, któr<' jest w stanie promowa<' Sport dla WsY.ystkich na wszystkich poziomach admi· nl~tracji (lokalnej, regionalnej i krajo\\ej). 2. St rategia identyfikacji Nalczy zidentyfikować: grupy nieupra'\\iającc sponu i przyc1.y11y ich niezaan~ażowania: dzieci i młodzież oraz na kohil'ty, które nie uprawiaj ą sportu. Panuje ogólna zgoda ro do tego, Żl' 'rn'Yczaj uprawiania sportu przez całe ży<ie kształtowa.ny jest w dziecinstwie. Oznacza to, że należy stworlyć d1jeciom pozytywny wizenmek sportu i pomóc im znalezc dyscypli· nę sportową, którą polubią. Sport powinien ozrutCZllĆ dla dzieci zabawi: i pf'Z}icmnośc. 8 spędzania 3. Strategia celów Należy określić cele, sposoby ich realizacji oraz sposoby oceny postępów. Na przy· kład w projekcie Sprawność na Cale Życie nicz~dnc było szo,ególne uwtgłędnienic kobiet będących w zlej kondycji fizyanej. 4. strategia powszechności Powszechność o-macza, że sport powinien być dost~pny dla kaU.łego: osóh niepeł- !.iJ.t:~RP 6. Strategia współdziałania Mimo że sport powiązan y jest z k ulturą, spójnością społeo.cństwa i zdrowiem, należy ró" nież doceniac sport jako taki. Wsp<>łdzi a czasu wolnego - strategie W s7.kołach można zatrudnić spetjall~tów, ktorzy pomogą dzieciom rozwią.zywa.c problemy z tym z"iązane. \l'ażne jest także dotarcie do grupy kobiet, które nie uprawiają sportu. Wfmskim programie Sprawnośc na Cale Życie, którego celem jest przekonanie kobiet i męż czyzn w srednim wieku do ponownego za· j ęci a s i ę sportem, stosuje się rożne metody. Wykorzystuje się: personel służhy zdrowia, wszystkie rodzaje mediow (gazety, lntl•rnet, tele" izję itp.) oraz informację w miejscu pracy. Sprawnosć na Całe Ży<ie jest to niskobudżt'towy program. otwarty równiei. dla mężcty 7.n. Projekt fińs ki realiZO\\any jest z powodzeniem od pięciu lat. Sukces tego programu odzwierciedla wzrost - z 33 proc. do 45 proc. - poziomu uczestnictwa społcczensiwa w sporcie. I maj 2001 ~a poziomie rodt.iny oraz pomiędzy rod1.inami i \~ ładzam.i lokalnymi - programy mające na edu promDlię Sportu dla 'W szystkich. łanie w tym zakresie nie po\\inno stano\\ić zagrożenia dla integralności sportu ani pow<r działania do\\ ać, uosprawnych (umysłowo i fizycznie), mniej· szości etniC'lnych, wszystkich grup wiekowych itd. Niemniej jednak należy respektować pra\\O dzieci do .lenistwa", co stwar1.a mozliwość nauczenia ich, w jaki sposób mo/Jla byc inteligentnym"id1em, poprzez poznawanie zasad gr) or:v. przyjęcie posta\V} fair play i tolerancji w stosunku do innych druiyn s. Strategia stowarzyszania Należy zachęcać do twooenia wię1j po- między: t stronami biorącymi udJjal w prot'CSie po- dejmowania dt"C)'Zji. Po"inno się rowniez uwzględ niac diieci \\ zagadnieniach, kt<r re ich dotycą t S1.kołruni i kluham.i oraz federacjami sportowym.i, co stwor1.y możliwość zaproponO\\''.l.nia d1jeciom i młodzieży więk~zej liczby dyscyplin sportowych: t ~·szystkimi ewentualnymi partnerami na l'tapie t\\or1.enia programu. t\a pl7) kład program Sprawność na Całe Życie 1ostał stworzony p17ez siec instytucji rządowych, organizacji po'l,arządowych, organów publiCT.nych itp. t Krajami nall·ząqr rni do TAFISA i SPRlNT, z ewentualn ą możliwością uczrstniczenia w Międzynarodo"'Yrn Dniu Wyzwa1\ i Światowym Dniu Chodu; I J będ zie on postrzegany tylko jako narzędzie do osi:\gllllia innych celów - na prrykład poprawy stanu zdrowia ludn ości. Dla więk.~zego rozpowswchnienia sportu w Europie zasadnicze rnao.enie ma wspoł· działanie w zakresie W)korzystywania obiektów. Oczywistyru przykladem są S'l.kołn e obiekty sportowr. Jei.eli moina w nich ćwi czyć j<,'<lynie " ted), gdy otwarta jest szkoła, to są one wrnacr.nym stopniu nicwykor1.ysta11e. Współdziałanie "ładz S'l.koln)ch i społeczno sti lokalnej moi.e oznaczać stworzenie możli wości uprawiania sportu rckrcat)'jnego pr1.ez "iełe osób. Wspoldziałani e sportu wyczynowego i Sportu dla \\'szystkich potrzebne jest dla przclamarua stereotypu " zorca obiek1ów sportO\\ }Cit, od powia dających wymogom międzyn arodowych Z<Jwodów sporto" ) eh. Obiekty sportowe, budowane zgodnie z tym.i normami, niekoniecznie są najlepsze dla sportu rekreacyjnego. 7.e 7. Strategia wzor{>w do naśladowania Zaangazowanic czołowych sporto\\ców w programy sportu rekreacyjnego może pomóc: t zachęcić dzieci do uprawiania sportu nic tylko jako formy wypoczynku, ale równie;i. jako srodka rozwijającego szacunek do samego siebie i pooude wła"1rj \\at· tosti. l'ia p r1.ykład w Australii. grupy dzit~ ci z rodzin patolo~cznych pnyjęły za wzor Cathie Freeman. t Zwiększyć popularność danej dyscypliny M ożna byłoby skorzys1ać t ~po rt.u ; t Pr.r.) czynić się do rozpowszechniania wzorcow dobrego rachowania \\ sporcie. Rada Europy od kilku łat realizuje projekt krajowych ambasadorów sportu, tolerancji i fair play. Pos1.czegolne kraje powołują wybitnych sportowców - medalisto w olimpijskich, manych z pnestnegania 1asad fair play, któr1y stają na czele programów krajo" )Ch poswięconych sporto"i. tolerancji i fair play (polskim amba.~a· dorcm sportu na Olimpiad1.ie w Sydney był Robert Kort.eniowski). 8. Strategia informowania We wszystkid1 programach niezbędne są· ~taly pr1.epływ infom1acji oraz kh wymiana i aktualizacja. W prz) padku \\Spomniancgo progrnmu fińskiego za bardzo ważne uznano rozpowszechnienie informacji na temat postępow i osiągnięc. Tworzenie i kort.}Stanic z informatyjnej sieci na poziomic ruiędzynarodowym , krajowym i lokalnym moze spra\\ ić, ze infom1acje bl;dą docierały do motli\\ ie najwil;kszej liczby osób, do k1órych są kierowane. Hard1.o użyteczną rolę odgrywają " tym procesie komputery. Na l eży maleźć sposoby wykonystania szerokiej wiedzy i cennych badań naukowych na temat motywacji wsporcie oraz programó~ dotyczących sportu. 9. Strategia edukacji Uzyskano ogólną zgodę co do tei,>0, 7.e istnieje potrzeba: t wznowienia i ożywienia szkołe1! dla nauczycieli wychowania fizycznego i trenerów tak, by roi.szt'rzyć zakres tych szkoleń o ragadnienia dotyczące Sportu dla Wszystkich (aktywnego wypoaynku). z p r1.ykłado" ziru1ych krajów. t t t t Zwięks'l.enia łio.b) god7m "yd10wania fi. zyonego i zajęć sportowych" si.kołach. np. w Polsce istnieją plany dotyC/.:\Cf ~iększe nia łiC'lby godzin wychowania fizyczn<.ogo \~ s1.kolach z trzech do pięciu tygodniowo; 'ł\rorzcnia sp<.'tjalnyd1 programówdla mlocf1jt'iy " wieku, w którym rezygnuje ona re sportu, np. dla młodzieży w \\icku 11- i.; hu; Programow szkoleniOW)Ch przygotmmjących do realizacji specjalnych programów-, takich jak Sprawno:.ć na Cale Ż}cie; Planowania kursów wychowania fizyczm·go 'l większą W)Obraźnią. Bywa. że lekcje stają się rutynowe, a ćwioenia dotyczą wciąż tych samych grup mięśni. ~auo.enia dzieci uczestnictwa w sporcie w charakterze kibicow- wid1ów, o crym \\!>pomniano już w punkcie 4. - .Strategia pow~zechnosci -. t Wspierru1ia badań oraz nauko" ców. 10. Strategia finansowania !'{iewystarczaj ące fmansowanie stanowi wa7.ną przt'!>'Zkodę dla programów rozwoju ~portu rekreacyjnego i budowy nowych obiektow.Jednakże istnieją prlyklady progra- mów niskobudżetowych, dzięki którym udało się do sportu rekreacyjnego zachęcie \\iele osób. Zaleca się, aby kraje, zanim ~.ac1.11ą budować nowe obiekty, bardzo u"aznie przyjrzały się obiektom już isUlicjąc:ym, z myśl ą o ich ewentualnej ruodernizatii i adaptati i. W gospodarce rynkowej L~trlieje możli wośc ~pon sorowania programowi inicjatyw sportowych przez ró7.ne finny i duże pnedsiębiorstwa . Pov.yższe wnioski zostały opracowane przez Ko m isję ds. Rozwoju Sportu Rady Europy w Strasb urgu (Committee for the Development of Sport - CDDS) 10 listopada 2000 roku. 9 DIGITCARD - UNICARD S.A. Mieplde~~'1ttmflWD GRUPA FIRM UNICARD Energetyki CieplnejS4 w Krakowie majqc na uuvulupotrzeby ldlnta oraz tlbojqc o tYICJo""'- ~ energii realizuje U'f' u'S/161Jn'acy z lldnłlnn Ślt'lalmty111 ~ typuESCO ELEKTRONICZNE SYSTEMY NALICZANIA OPŁAT (ESNO) DLA OBIEKTÓW SPORTOWYCH HSCO to.firma oferujqca kompleksowe usługi w zakresie energetyki: .- inwestuje własne środki w majątek klienta .- podejmuje ryzyko inwestycyjne i techniczne projrktu .- gwarantuje klientom oszczędności w zużyciu energii .- redukuje koszt) ogrzewania Spłata kos1t6\\ projektu następuje z uzyskanych oszczędności „ stesa• rmw,,_, ,._za DlA lfłWFSTORA: • Uzyskanie efektywnego narądzła do zarządzania wykorzystaniem obiektów. • Przyspieszenie I usprawnienie obsługi klientów. • Mołllwołt dpamlcznego kształtowania taryf w zaletnoścl np. od pory dnia lub roku, godzinr świadczenia usługi, warunków atmosferycmych, co umołllwla mptymallzowanle ceny usług pod k~ 1HksymallzacJI zysk6w. • MoiJlwoft obsługi kllent6w różnych oblełrtłw zwl~nych z obiektami rekreacrjnymł, np. hoteli, restauracji, WJPOfrczalnl sprątu sportowego, pnlng6w. • Bardzo wysotd stoplri bezpieczeństwa i nieawodndcl qstem6w ESNO. •Redukcja obowl~6w personelu przy obsłudza kllent6w• • MoillwOłt podłączenia do systemu ESNO modułów kadrowo-płacowych, flnansowo·ksltuowych, fakturowania, rejestracji czasu pracr, kontroli dostfł>a , • Stwonenle „lmap" bardzo nowoczesne) firmy. Elapy realizacji projektó11 wfonnule BSCO 1 .- rozmowy i negocjacje z klientem ,_.. wstępny audyt energetyczny .- umowa o usługi ESCO 1.- szczcg<>łowy audyt energrtyczny ..- zakup, instalacja oraz oddanie do użytku wyposażenia .- zarządzanie i kontrola wykonania projektu • weryfikacja i monitoring osiąganych oszczędności .- eksploatacja i konserwacja zainstalowanego wyposażenia .- przekazanie wyposażenia i wiedzy klientowi Co mieści się u· zakresie prac - ll'arian(J' dział01i modernizaL'Jfrl.VCh .- modernizacja zrodcł ciepła .- modernizacja wewnętrznej instalacji c.o. .- montaż zaworów tennostatycznych • montaż ekranów zagrzejnikowych ,... i11stalacja liczników ciepła .- uszczelnienie lub wymiana okien .- modernizacja i usprawnienie wentylacji .- ocieplenie ścian zewnętrznych i stropów w•m.• Firm ~ S.A. M reki 1992 zajlllj1 sit rm.•1a syst I iw ESm ktłn ........ Włat ebtlWltych . . . . . )at zalllSblMrw wyseta w tiracłl WJCiWl •cłslkll nz c:ltlor basety płfwackle, „t•l•GHJ .,-. sbpll6 ............ I ws:qstkje swoje walory llłytkowe. W lfetcł1 .,.......la ~ w • ZllllCDlll zwłfbznia efełctynełcl zqo5111d•nlllla Jt1Sl•111j 1111asttltlat q. wlfbm twzyścl fi. . . . . dla ldl właśclcieU. DLA KLIENTA! •Szybka I pewna obsł1ge krótszy czas stania w koleJce a tym samym dłuisz.a rekreacja, • Moiłlwołt wykorzystynnle ;ednego transpondera do płacenia za rtine usługi na obiekcie (np. opłata za 111nf, salari111111) a także używania go tako kluczyka do szafki z ubraniem, • Mottlwd6 dokonywania, w punkcie kasowym rezerwacji usług , • Mołllwoł6 korzptanla 1 "kart stałego kllellłl", •Łatwość I bezpieczeństwo posługiwania s1, oferowanymi transponderami (~ one dostfpnt wfcinMe .,zegarka" , standardowej karty plastikowe) lub breloczka)• CffiNIKI kART ZlBltENIOWYCH O szczegółach projektów tennomodemi7..acyjnych informacji udzielamy pod numerem telefonu: (012) 64 65 432' 64 65 433' 64 65 511 CENTRALA: KRAKÓW 30·415, UL. WADOWICKA 12, TEL (012) e-mall: [email protected] ODDZIAŁ: www.oni WARSZAWA 03-450, Ul. RATUSZOWA 11, TEL (022) 619 22 04, 618 62 96, FAX 818 64 67 ODDZIAŁ: POZNAM 61·249, Ul. UNII LUBELSKIEJ 3, TU. (061) 878 32 75, 878 3218, FAX 878 32 45 infrastrukura rekreacyjna • • • Tania pływalnia dla gmin, osiedli i miast Kazimierz Torbicz '-•", . ,. ' Posadzka Novoflex..Sport , gwarantuje: '\ • bezpieczeństwo elastyczna i sprężysta posadzka - możliwość regulacji parametrów • komfort ,. ciepła, matowa powierzchnia rozpraszająca refleksy świetlne •estetykę szeroka gama kolorów ~ • czystość I higienę jednolita powierzchnia '(bez spoin j porów) .~,.~ · • trwałość ·..w·"·'"_ ". .; ,. bezproblemowa eksploatacja i·renowacja gólnie wiadomo, że czym więk· SL)' Lak.res usług ma oferować pł}walnia, tym będzie "(1$zy jej kos1L Zagadnienie ko~ztow pływalni, zwłaszcza dla małych miast i gmin, ma istotne znaczenie pr1y podejmowaniu dt'C) tji o budowie, gd)?. spolrwtosci te m ogą sobie pozwolic na jeden taki obicl..1 I koszt jrgo powinien być jal najnizszy, a zakres usług jak największy. jakie za· tern p<m inny być kf)1eria wrtxmt progr.imu uslugo\\ego pływalni i jak okrcilić konieczne koszty planowanej pl} walni? !'odejmując się budowy krytej pływalni, nalezy uwzgłc:dniać trzy główne kryteria kryterium kos1towe, kryteńa ogólne oraz s1c1ególow e programu ui}tkowcgo. Towartys1.yc temu powi!Ula rzetelna anali1.a ek~ nomil:'Lno-finans1ma (bi1.nesplan). 1'aJcż) w niej ustalić, c1y obieb będzie rrntowny OJ tei ma hyc stale dotowany. Konieczność staJych dotacji nie omaoa. ie ohiektu nie należy budować. Chodzi o to, by koniccznoM: ujęcia dotacji ujmowana hyla w kolejn)ch rocznych budżetach . O La kier·Novoflex 'p 66 ' ;,._-- - Wylewka Novoflex P 42 '. _ _..._.........._ Szpachlówka Novofłex P 3~ Kryteria kosztu realizacji. nadając kv.estie kosztów inwestycji, nale- zy okrcśUc przede wszystkim, jaką oę.~ I~ kalnego bud1etu moma będzie przeznaczyć na dane przedsięwlięcic. Towarzyszyc temu powi!Ulo zbadanie: ł mozliwośd u'l.yl>kania dodatkowych środ· k<)w z. dopłat funduszy celowych wojewódzkich lub ccntr.tlnych; ł moiliwosei uzyskania dodatkowych funduszy luh aportów rzeczowych w sponsoringu; • moiliwosci etapowania realizacji ze \\1.ględu na lokalizację obieJ...1U i program usługowy; li możliwości W)'najmu lub dzierżawy nie- których usług pływalni; • mo!liwosci wyboru takjt-go systemu realiLat) jnego, ktliry nie l>ędlie generowaJ nar1utó\~ kosLtów realizacji przez po~redni kow 1 nic bf:dzir ~przyjal korupcji. l tarło się mniemanie, 1.e pływalnia powinna p<biadać ba..en glowny - ~to jako jed)ny obiekt pływacki - o wymiarach 25x 12.5 m. Mniemanie takie zostaJo ugruntowane sr.otc- !iilZW Tł. fJ I maj 2001 mem dotacji byłego llKfil', z którego wynikało, 7.e kazda pływalnia powinna hyc tak budowana. by miała wi.zelkie homologacje, jakie są koniecme do pneprowadzcnia co najmniej ogólnopolskich konkursow pl) wackich W prak1}'cc oznau.ało to, 1e dotacji nie uzyskiwała pły\\alnia nie spełniająca tych kryteńów. W l..onselmencji doprow·.idzilo to do wywindowania kosztow reali1.aqinych krytych pły walni, co jest d1jaJa.niem ewidentnie szkodli\\ }nl społecznic. !\ryta pływalnia powinna byc bowiem taka, jak.ie są riecz)" iste potrze. by danej ~polec/Jlości lokalnej. Nie ma też powodu, aby jakiekolwiek pieniądze podatni· ków - rownych pm.>tież wobec prawa i mają· cych prawo do rownego traktowania - były d1iełone pn.ez kogokolwiek w sposób nie uwzględniający tej równosci. Je;t jt'dnak koniec1J1e, ab)• istni.al okrcs1on) system dotacji flllansowych dla hudowy krytych pływalni \\ mal)d1 mia.~ i gmi· nach wiejskich. 1e społea.ności i ich system S'l.kolny nie sii w stanic i.fuian.sować budó\\ pływalni, ktorc obecnie nie mogą być jui traktow•Jllt' jako nadzwyo.ajny luksus i czyjś przy- 13 infrastrukura rekreacy j na • • • wilcj. Problem jest duży. W Polsre jest 2;00 · portfela. Powilma też zapewniać rt-ali~tję gmin, l o.ego ok. 1500 nie stac na budowę te- programów szkolnych s7.kół 1Jokaliww:mych go l)pu obiektów z własnych środkow. 0'1J1ana terenie danej gminy lub " odległości moż cra to, ze w ci;y,'ll najbli~.szych d1jesięciu lat na- liwego dowozu i dojazdu uzytkownikO\\. Obiekt po11inien być do~1ępn y pr1ez cały rok leżaloby pne\\idzieć roc'l!l.ie ~TCCln.io 150 dotacji na ten cel. Najlc~-zym ren" iątaniem - mo- i pnez jak największą o.ęść dnia. im zdaniem - byłyby dotacje równe k>votowo W kryteriach szczegółowych uwzględ dla w~1,ystkich gmin i ud7Jclanc wtaki sposób, niać należy nast(,!pującc aspekty: by nie sprzyjało to korupcji. Spowoduje to, że t architckturJ minimalilująca koSZL inwestyinwcstony prefercJ\\aĆ będą rolwiąJ„'Ul.ia tań cji (ui.ytko\\ nicy przychodzą po wypoczynek dla czystej wody i atrakcji ui} lkO\Y}ch, ~1.e, a nie - jak to się dzieje w \\ielu prl) padkach - du10 dro~'Z<', zprogramemponad miaa nic dla rOZ\\ ią1.ań architektonicmych); rę m..>t;;ywistych potneb. Nie 07Jlacra to oczyt technologie basenowe i uzupełniające , wiślie, 't.e społec'/Jlości lokalne nic powinny uwzględniaj ące zasad(,! . lanie i dobre, budować obiektów drogich. Jó,eli samor1.ądy choć niekouiecznie luksusowe"; chcą podejmowac się takich in\\cstycji, mogą J 1.astoso\o\anie w miarę możliwości lokalto czynić w oparciu o \\1asnc środk i lub środki nych matrrialów i lokalnych wykonawrow;. z innych funduszy. t możliwośc etapo\\ego realizowania proDotacje po\\i.nny b)ć równi~ż dostępnr dla gramu docelowego {atrakcje wodne, teragmin reali1.uj:i<)d1 pływalnie o nulicjszych bapeutycllle, zabawowe i gastronomicwe ~nad11til 25 x 12,5 m, np. 16,67 x8,5 m. Kr)realizowane w poźniejSL)Ch etapach. po tcrium id1 prcywa\\ania powinno uwzględ oddaniu do uzytku samej pływalni). niac pr1,ede wszystkim to, czy zapewniają one Niestety kryteria rnulko brane są pod U\\ aprogram szkoleniowy dla dzit.'Ci i mlodzieży. Za- gę, zczego wynikają dodatkowe koszty, związa stosowanie takiego rozwiązania spowoduje, że ne nic tylko l samym wykonaniem, aJc rownież iJ011Ć rcall/.o\\ anyd1 w danym roku obiektów utrt.ymaniem i kooi~ią dokonania po\\1.rośnic, choć ~·wotowo wieikose dotacji przy- prawek. Na~tsze błęd> 1.aprogramownnia padająrej na jedną inwesl}cję będzie niższa ~ług pływalni, a nawet parków wodnych to: Dobrym prlykładem budowy tanich pływalni t niepotrzebne \\oidownic w halach hac;enobył program 1000 bast.'f!Ó\\ \\<' Frmcji reali1~ wych mał}d1 miejscowości, klore 11łasci\\ie wany okolo 30 lat temu. PO\\ stało wtedy l){łr nit• mają iadn)Ch funkcji u:;h1gowych, a nied1,o dużo pły\,alni wmałych miejscowościach , \~iełu przypadko1\11ch widzów sk:v.anych a system rcalizatji nic powodowal kolllptji. jest na duchotę i wysokie temperatury, Duży wpływ na koszty obiektu ma sposób t tory plywackie o szerokości l.5 m i głębo reałi1.acji in\\estycjL W sporej ich liobie polokości bascnow uniemożliwiające konysta\\ia on \\iele do życzenia, co ;mią7.ane jest'le stanie z nich pncz niepły\\ających lub slazłym prl}'gOtO\\ aniempn.etargu.•Ślepa" wiara bo pl)'' ających (np. l,8 / 2,2 m); w kos1.torysy sporządzane nierzadko zza biur- t brak bascnow lub wef dla nauki pływa· ka pnez niekompctentn)ch kOS'ltoi;santów, nia dla poC'!ątk ujących; wędrująqch od llecenioda\\C)' do zlecenioJ loko11:111ie rói.nych, często ko~ltownych atrakcji wodnych w ~trefach o nie1\ fa~. dawcy, prnrujących w oparciu u różne nom1y rleczowc rodem z epoki jui. dawno minionej wych glębokościach i o tempcranm1ch za j~1 wciąż obecna i tnidna do zarzucenia. K<>niskich dla tych atrakcji. r0 suu dla inwestora, a co za tym idz.ie i dla Wybrany i zatwierdzony program p<mimieszkańców. b)1aby taka fom1uła pnetargu nien ~ano\\iC podsta\\ ę do pod~a działań in na projekt i budo" ę krytej pływalni, która \\estyC);nych, w cym dokonania wyboru archiokreslalaby szaamkową warto~ inwest) cjL ale tekta wykonująct'g<l projekt budo\\ lany. Proz określonym minimalnym programem ush1g. jekt ten powinien hyć \.\1rkona.ny dla inwt•styt.ji o kosztach zapreliminowanych prze1. hizKryteria ogólne I szczegółowe nesplan. lnwl.':ltor 1>0winien wystrt.egaćsię jed· wyboru programu użytkowego nak architektó\\, którly budują sobie .ponmikr f..osttem środków publicznych, nie wi<'d1.ąc pływalni w rzcczywbto~ ile będą one kosztowały. Należy podkreslić, że "yhor programu Z!Jt"' no~ą k:v,dy inwestor musi tez "it.'tlziec. u~ługO\\ ego ply\1 alni jest najwazniejszą czynco chce Lrealizować. a "ięc po\\inien 1.amó\1ić nością dla zaplanowania dobrej pływalni projekt budowlany potnebny do Ul) skania pozwłaszcza w malej miejscowości, gdzie z pcwzwolenia na budowę. Te dokumenty są konością nie powst:m.ie więcej pływalni niż jednieczne i wystarczające dla ogloS"tenia prletarna. Musi to być zatem pły\,·alnia unh1ersalna, gu na realizację inwestycji. Wybór fonnuły natypu np. roinipark wodny, oferująca szeroki leży do in\\estora - można ogłosić przetarg na zakres usług i pnewidująca zmiany stylu życia wykona\\ cę calościowego, gdy m\\estor nie ma i wypoczynku społecznośd , dostępna dla własnych slużb inwestorskich i godzi się nap<>wszystkich, bez względu na \\~ek i zasobność noszenie duĄdt dodatkowych komów z tego I 1 14 tiJ.ZWRP I maj 2001 tytuJu lub wrganizowac pr1.etargi o,ą.~Lkowe na poszcz.<.'gÓI ne etapy reali7.atji oraz pos-zczegól· rw technologie hodowlane i iru.1aJacyjne, gdy in\\ estor diec zaoszczc.,'(lziC k().')lly, ma "ła.~ną służb<; inwestorską lub W)Tiajmie odpo\\<icdnid1 potrlebnych kon.~ultantów. To ostatnie rozwiązanie jest znacznie tańsze, a 1.ar:vem bardzo skutt.'CZfle. O skutec'/Jlości tej fonnuły wiedzą najlepiej eksportcny usłu g budowlanym do krajów ar.thskich, gdzie system ten jest poW37.t.'Cłulic stOSO\\any. Dokonywanie prze· taą,lÓw na podsta\\ie tzw. dokumentacji "1 kona\~czej jest nieporozumieniem. hmestor w procesie prn•taą.,lOwym mlL~i liczyć przysl<>wiowe „!,1'l'Oździe", o których zapomniał kosz· torysant I da\V'.tć pr.icochłonne o<lpo11 iedLi wszystkim ofen>ntom. Clym mają różnić si(,! oferty, je.<li od technologii budowlanych i instalacyjnych wll7ni<'jll7A' są u· .!,'W01.dl.ie" i prtypadko"y uklad ko~ttory:.ó\\ ? Powszecllll) m l\'ryo.ajcm jes1 więc tw<>rt.enie . ztucwych zasłon. by po W} granym pnez kogos prn·ta'l,'ll, 1.ao:Jj. popra"iac błę dy projektantów i kosztorysantów. Ta prJkty· ka powoduje, że przetargi wygrywają o.ęsto finny niekompetentne, gdyż po\\VJti wykonawcy olr.twiają się startować, nic narazając się na śmiesznośc. Jt.'dcn z mw~1oró11 , któremu oclmó\\ilcm tloienia ofeny - dzi\\iąc mi się - tłumaczył. 7.e pn.eciez •wszystko fx.,'(fzic do pr1.eprojektow:utia po \\}!,'l"Jniu prletargu". Trudno oprzeć się wrażeniu , 7,e to nic zdro\\11 r01sądek C:l)' \\icclza tcchnkzna od gr) wają wiodącą roił,!, ale że wa7niejsze są pa· piery i udawanie dobrego d1jałania w mysi za· sady "jak nie umiesz \\ykonywać dobrej roboty, to zrób przynajmniej dobre papiery". Konieczne zmiany Czy i51Jliejc możliwo!ić dokonania takich zntian w ~~tcmadl prawnych i prt..episad1 sanitanl} eh oraz w praktyce inwestyqin(•j, aby mogło powstać w Polsce jak najwięcej tanid1 pływalni iaby dOl>tęp do nid1 nie byt tylko przy\\ilejem dui) eh aglomeracji i mi~1? Dotyczy to zres7.tą wszystkich inwcstyt.ii komunałn)dt Oclpowit.W. j~t twit-rd!.ąca, ale tylko pod warunkiem. 'IR nie będziemy S'Zllkali ani "pobkiej drogi" ich rozwiązania ani najdro'tsz~ch wwr· ców zagr,micrnych; 7e nonny ip!7.epi~, a takie prawo budo\\ lanc, zostaną zharmonizowane z rozwiązaniami unijnymi oho\1iątującymi w zakreiie inwesl)cji, a fakultaty\\nośc nic tx.~ d1je m )łona z obligatof)jnoscią; że urlędniC) samorządm\i będą rzeczywL.;Qe dbać o finanse publiczne, po\\ iert0ne im przez lokalne społeo.ności, a społeczności te łK;dą kontrol0\\11' urzędników. Efekty tej pracy powinny b)ć podstawą kontroli, a nie .papiery". Potrzebne jt.'St ró\\niez doradztwo w zakrt.'Sic ekonomiki i organizacji techniki basenowej. Tylko to może mvalnić i prr.yśpieszyć proces," któf)1U nie 1x.~ dzie w tej dziedzinie Pobki 8 czy C. 6c E '1:1 ĘERING sp. z o.o. TEC KA BASENÓW I FONTANN PROJEKTOWANIE - DORADZTWO DOSTAWY lJRZ~DZEN - BUDOWA PŁ YWALNIS rlłAffłłv: • Baseny rodzinne (1) • Ekskluzywne baseny rezydencyjne • SPA (Jacuzzi, VVhirpool) • rodzinne i publiczne (3) (4) • Baseny użytku publicznego • sportowe • rekreacyjne (5) • rehabilitacyjne (4) • Duży wybór atrakcji wodnych (6) • Przykrycia basenowe (2) • Pawilony basenów FONTANNY • prywatne i publiczne (7) • wewnętrzne , ogrodowe i miejskie WYPOSAtENIE BASENOWE • Wszystkie urządzenia i mateńały dla technologii basenowej i wyposażenie użytkowe • do budowy • do eksploatacji • Chemia basenowa • Wykładziny PCV do basenów typu LINER i ALKORPLAN • Mozaika kolorowa OPIOCOLOR do basenów, łazienek , wnętrz . elewacji i reklamy (8) (9) • monokolory i mieszanki kolorystyczne (9) • wzory liniowe, motywy morskie, ścienne i dowołnie projektowane (10) • Kompletny system ceramiki do basenów. stref mokrych, wnętrz i elewacji KUNKERSIRE • Rewelacyjny system ceramiki do wnętrz, elewacji i stref mokrych VOGUE -GABIANELLI (11) • Chemia budowlana zwłaszcza do basenów i stref mokrych SCHOMBURG DC ENGINEERING Sp. z o.o. BIURO TECHMCZNE 30-082 ~ ul. Kazimierza Wielkiego 117 telJlaX (012) 637 97 69, 638 15 32 tel. kom. 0601 44 38 95, 0603 85 80 04 a-mall: dceQinteria.pl e-mail: dcengineQkki.net.pl internet: dce.w.interia.pl 10 POL od wielu lat specjalizuje się wprodukcji profesjonalnych 6 sportawych o najwymym standardzie. Wszystkie produkowane przez .as •rządzenia I sprzęt sportowy spełniają normy krajowych i międzynarodowych federacji sportowych oraz wymagania przepisów bezpieczeńsSwa, a takie warunki wymagane do rozgrywania zawodów ligowycłl. Wciąp ostatnich siedmiu lat wyposażyliśmy kilkaset obleklów sportowych - począwszy od małych sal gimnastycznych wszkołach podstawowych po pełnowymiarowe hale widowiskowo-sportowe. Od kilku lal na zlecenie Polskiego Związku Koszykówki realizujemy również dostawy sprzętu do koszykówki dla Uczniowskich Klubów Sportowych na terenie całej Polski. Posiadany polecjal produkcyjny I wysoko wykwalifikowana kadra pracowników fXllW3la na szytią realizację zamówień. Oys111nalemr specjallstyr.znym sprzętem 1111ołaiowym, dzięki któremu roontaż urządzeń sportowych 1111że być prowadzony po całkowitym wykończeniu obiektu. Zapraszamy do współpracy Inwestorów, moly, kluby sportowe, firmy budow1ane reali2lljące oblekły splltowe. Jesteśmy rówliei do dyspozycji naszych Klieotów chcących uzymć Informację odnośnie najbardzjej optymaJnych wańantów wyposażania obiektów sportowych. Zapraszamy również do odwiedzenia naszej witryny internetowej: www.pesmenpol.com.pl FIRMAPRODUKCYJNO-HANDLOWA PESMENPOL, 32-425 TRZEMEŚNIA 53 tel. (012) 273 06 31 , 273 53 91 , fax (O 12) 273 06 32, e-mail: sport@pesmenpol. com.pl