Nauka o organizacji

Nauka o organizacji
Wykład 1
Plan wykładu
• Informacje organizacyjne i prezentacja sylabusa
• Istota organizacji
• Cechy organizacji
• Typy organizacji
• Granice organizacji
Kontakt
• Konsultacje: czwartki 13.15-14.45, sala 115 A0
• Informacje i wykłady:
www.karolinamazur.pl
Definicja organizacji według T. Kotarbińskiego
i J. Zieleniewskiego (1, s. 24)
•Trzy znaczenia pojęcia organizacji:
•Czynnościowe
•Atrybutowe
•Rzeczowe
Cykl działania zorganizowanego
Ujęcie czynnościowe
Cykl działania zorganizowanego H. Le Chateliera
• „postawienie jasnego, ściśle określonego celu
• zbadanie środków i warunków, niezbędnych do zastosowania, aby osiągnąć
zamierzony cel
• przygotowanie środków i warunków
• wykonanie zamierzonych czynności zgodnie z przyjętym planem
• kontrola otrzymanych wyników i wyciągnięcie z nich wniosków” (1, s. 25).
Cykl działania zorganizowanego
zmodyfikowany według J. Zieleniewskiego
• „Uświadomienie sobie rzeczywistych celów działania i ich wzajemnego
stosunku.
• Planowanie działania, albo inaczej: organizowanie toku działań.
• Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów potrzebnych do wykonania planu.
• Realizowanie planu.
• Kontrola realizacji, polegająca na porównaniu realizacji z odpowiednimi
wzorami i wyciągnięciu z tego porównania wniosków na przyszłość.” (1, s.
25)
Organizacja i jej części
Ujęcie atrybutowe
Ujęcie atrybutowe(1, s. 26)
• Według J. Zieleniewskiego organizacja to „pewien szczególny rodzaj
stosunków części do siebie i do złożonej z nich całości; stosunek ten
polega na tym, iż części współprzyczyniają się do powodzenia całości”
• cechy rzeczy, jej atrybuty: „szczególny rodzaj stosunków” .
Organizacja jako struktura
Ujęcie rzeczowe
Organizacja w ujęciu rzeczowym (1, s. 27)
• organizacja to „pewien rodzaj całości (rzecz
zorganizowana) ze względu na stosunek do niej własnych
elementów, mianowicie taka całość, której wszystkie
składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”
• proces, sposób i rezultat organizowania.
Pozostałe podejścia teoretyczne
Ujęcie celowościowe (prakseologiczne)(1, s.
26-27)
• definicje organizacji mają charakter celowościowy,
• są one formułowane z punktu widzenia celu organizacji (lub grupy
zorganizowanej)
• cele te są z góry określone (nawet nieformalne i społeczne oraz
nieuświadomione),
• tworzenie organizacji ma umożliwić realizację określonych celów (bez
organizacji nie jest możliwa ich realizacja)
• cele determinują strukturę organizacji i kierunek jej działań.
Podejście systemowe
• Organizacje traktowane stanowią systemy - wyodrębnione z otoczenia
względnie autonomicznych całości, posiadających wewnętrzne
powiązania i sprzężenia
• Według R.L. Ackoffa system to „to zestaw składników , między którymi
zachodzą wzajemne stosunki, a każdy z nich jest bezpośrednio lub
pośrednio połączony z innym”
• Organizacja w ujęciu systemowym to konkretny otwarty system
społeczno-techniczny ukierunkowany na uświadomione i sformułowane
cele działania oraz mający określony sposób uporządkowania. (1, s. 28)
• Cechy organizacji jako systemu:
• wyodrębnienie z otoczenia
• uporządkowanie elementów, inaczej: struktura systemu
• efekt synergii
Podejście sytuacyjne
• organizacja jest systemem złożonym z podsystemów i oddzielonym od
otoczenia dającymi się zidentyfikować granicami
Cechy organizacji
Cechy organizacji (1. s. 28)
• Utworzenie przez ludzi lub przez członków
• Systemy społeczno-techniczne
• Celowe zorientowanie
• Posiadanie wspólnego zarządu
• Rozmyślne zachowanie się
• Ekwifinalność, a więc zdolność do osiągania tych samych przyjętych celów końcowych
przy różnych warunkach początkowych i przy wykorzystaniu różnych środków.
• Zdolność do utrwalania wzorców działań (instytucjonalizacja) tj. wyodrębnienia
przestrzennego, ekonomicznego i prawnego oraz formalizacji celów, funkcji i struktury.
• Współdziałanie z otoczeniem, prowadzenie z nim wymiany dóbr materialnych, środków
pieniężnych, energii i informacji, co jest uzasadnieniem dla nazwy „system otwarty”.
• Zdolność do samoorganizacji, do zwiększania swojej sprawności i stopnia
uporządkowania (negatywnej entropii).
Typy organizacji
Typologia D. Katza i R.L. Kahna (1, s. 36)
• Organizacje produkcyjne
• Organizacje scalające
• Organizacje adaptacyjne
• Organizacje polityczne
Typologia według B. Kożuch i A. Kożucha (1, s.
37)
• Komercyjne – For Profit (I sektor)
• Publiczne – Public (II sektor)
• Społeczne – Non Profit (III sektor)
Typologia organizacji A. Etzioniego (1, s. 36)
• Organizacje przymusowe
• Organizacje utylitarne
• Organizacje normatywne
Granice organizacji
Organizacja
i jej
otoczenie
Model otoczenia przedsiębiorstwa
OTOCZENIE
demograficzne
OTOCZENIE
społecznokulturowe
Potencjalni
wchodzący
ekonomiczne
Firmy
Dostawcy
Org.
Nabywcy
prawne
KONKURENCYJNE
Substytuty
międzynarodowe
organizacyjne
KONKUREN-CYJNE
technicznotechnologiczne
ekologiczne
OGÓLNE
Organizacja i jej interesariusze
władze
dostawcy
Organizacje
branżowe
inwestorzy
organizacja
pracownicy
Grupy
polityczne
klienci
społecznosci
Typologia interesariuszy
Atrybuty:
• Siła
• Legitymizacja
• Pilność
Interesariusze – podejście sieciowe
http://partneringresources.com/value-network-workshop/
Teoria otwartych granic
Literatura
1. B. Kożuch, A. Kożuch, Podstawy organizacji i zarządzania, Towarzystwo
Naukowe Współczesnego Zarządzania w Krakowie Fundacja Współczesne
Zarządzanie w Białymstoku, Kraków 2008
2. R.I. Ackoff, Zasady planowania, PWE, Warszawa, 1973
3. Z. Martyniak, Organizacja i zarządzanie. 60 problemów teorii i praktyki,
Antykwa, Kluczbork, 1996