1 marca br. wesz³a w ¿ycie uchwa³a nr 45 Głównej Kwatery ZHP w

FINANSE
1 marca br. wesz³a w ¿ycie uchwa³a nr 45 G³ównej Kwatery ZHP w sprawie „Jednolitych zasad
œwiadczenia us³ug wewnêtrznych w ZHP”. Uchwa³a ta wywo³a³a w niektórych œrodowiskach
kontrowersje. Poni¿ej publikujemy rozmowê ze skarbnikiem ZHP, hm. Bogus³awem Kowalewskim, która – mamy nadziejê – wyjaœni najczêœciej pojawiaj¹ce siê w¹tpliwoœci.
Zacznijmy od tego, dlaczego G³ówna Kwatera zdecydowa³a siê w ogóle wprowadziæ te
zasady?
– G³ówna Kwatera zosta³a zobligowana do opracowania
„Jednolitych zasad œwiadczenia us³ug wewnêtrznych”
uchwa³¹ Rady Naczelnej
ZHP dotycz¹c¹ programu
ekonomicznego. Wynika to
z obowi¹zku realizacji dwóch
kierunków tego programu: „jawnoœæ” oraz „organizacja i zarz¹dzanie”.
Rozumiem, ¿e nie jest to inicjatywa samej
G³ównej Kwatery, ¿e zosta³a ona de facto
„zmuszona” do uchwalenia tego dokumentu?
– Nie tylko. By³a tak¿e presja wielu hufców,
którym zale¿a³o na tym, aby jasno, precyzyjnie
okreœliæ zasady wzajemnych rozliczeñ pomiêdzy hufcami a chor¹gwiami, a tak¿e rzeczywiste koszty, które s¹ ponoszone w zwi¹zku
z obs³ug¹ poszczególnych struktur ZHP oraz akcji letniej i zimowej.
Mowa tu by³a o jawnoœci. A czy nie jest
tak, ¿e przy okazji has³a „jawnoœæ”, niejako pod tym pretekstem, zosta³y na³o¿one
nowe obci¹¿enie finansowe na hufce?
– To nie s¹ wcale nowe obci¹¿enia finansowe,
w ten sposób zastêpujemy inne op³aty, które
przez ostatnie lata funkcjonowa³y w Zwi¹zku.
Jakie na przyk³ad?
– Od 1997 roku obowi¹zywa³a zasada o przeznaczaniu 10% kosztów poœrednich od realizowanych zadañ zleconych, dotacji i innych
przedsiêwziêæ na koszty obs³ugi. Ich podzia³
by³ nastêpuj¹cy: 4% – hufiec, 4% – chor¹giew,
2% – GK. W 1999 roku Naczelnik ZHP zlikwidowa³ wspomnian¹ zasadê ze wzglêdu na
drastyczne obni¿enie dotacji dla ZHP i innych
stowarzyszeñ. Problem jednak pozosta³.
Jaki problem? Mo¿e powinniœmy zacz¹æ
w³aœnie od jego zdefiniowania?
– Pozosta³ problem prowadzenia rozliczeñ
i obs³ugi finansowo-ksiêgowej poszczególnych jednostek, w tym HAL i HAZ. A do
rzetelnego rozliczania niezbêdne jest zatrudnienie osób posiadaj¹cych w tym zakresie
kwalifikacje.
W jaki sposób radzi³y sobie komendy po
likwidacji kosztów poœrednich?
– Czêœæ komend harcerskich samodzielnie
ustali³a nowe warunki dotycz¹ce op³at, które
26
g³ównie, choæ nie tylko, dotyczy³y obs³ugi
akcji letniej i zimowej, czêsto op³aty te by³y
okreœlone na takim poziomie, aby pozwala³o
to funkcjonowaæ komendom przez ca³y rok.
Stosowano wiêc miêdzy innymi koszty poœrednie, op³aty zale¿ne od liczby dokumentów Ÿród³owych, stawki za osobodzieñ lub
rycza³ty od uczestników obozu.
Czy takie rozwi¹zania stosowa³y wszystkie
chor¹gwie?
– Nie. By³y oczywiœcie jednostki, które œwiadomie rezygnowa³y z pobierania jakichkolwiek op³at, poniewa¿ op³aca³y s³u¿by
ksiêgowe z innych œrodków. Ale by³y tak¿e
niu tych op³at, ale musi zastanowiæ siê nad Ÿród³em pokrycia tych kosztów.
Czy G³ówna Kwatera nie obawia siê, ¿e taka
formu³a spowoduje, ¿e komendy chor¹gwi
wcale nie zrezygnuj¹ z op³at i ustal¹ stawki maksymalne?
– Nie, powiem wiêcej: na przyk³ad Komenda Chor¹gwi Wielkopolskiej nie zamierza
pobieraæ tych op³at, ale – co istotne – za tê
obs³ugê zap³ac¹ bezpoœrednio hufce w tworzonych rejonach obs³ugi finansowej. Hufce te z³o¿¹ siê równie¿ na zakup pe³nego
oprogramowania do obs³ugi finansowo-ksiêgowej.
JAWNIE
komendy, które ¿adnych op³at nie pobiera³y,
nie maj¹c jednoczeœnie ¿adnych Ÿróde³ pokrycia tych kosztów. O takich przypadkach
mo¿emy dzisiaj czytaæ w prasie.
Podsumujmy: czêœæ komend wprowadzi³a
w³asne zasady, które – jak rozumiem – sprawdza³y siê w praktyce. Czêœæ rezygnowa³a
z op³at. Przypadki generowania kosztów bez
Ÿróde³ ich pokrycia pomiñmy jako – mam
nadziejê – kwestiê jednak marginaln¹. Czy
w sytuacji, kiedy te ró¿ne rozwi¹zania dzia³a³y, nie mo¿na by³o tego pozostawiæ?
– Nie, poniewa¿ kadra instruktorska chcia³a,
aby zosta³y okreœlone jasne zasady rozliczeñ.
A czy to naprawdê dobry pomys³, aby w tak
zró¿nicowanej organizacji wprowadzaæ jednolite zasady – jednolite dla kilkunastu chor¹gwi i kilkuset hufców?
– Jednolite zasady specyfikuj¹ obszary, w których niezbêdna jest op³ata za obs³ugê. Natomiast wysokoœæ stawki pozostaje do okreœlenia
przez komendê chor¹gwi, ale „na stole”, czyli
decyzj¹ w³adzy statutowej, podjêt¹ w formie
uchwa³y, z podaniem do wiadomoœci komend
hufców. Komenda chor¹gwi mo¿e – zgodnie
z uchwa³¹ GK – podj¹æ decyzjê o niepobieraCZUWAJ | 04.2003
–
W dyskusjach na temat uchwa³y 45 pojawi³ siê zarzut, ¿e tak naprawdê nie s¹ to
¿adne zasady...
– Nie mogê siê z tym zgodziæ, poniewa¿
uchwa³a, zreszt¹ zgodnie z oczekiwaniem
czêœci komend hufców, wyraŸnie okreœla, jaka
us³uga jest przedmiotem op³aty i w jakiej
wysokoœci trzeba j¹ uiœciæ. Zgodnie z intencj¹
cz³onków Rady Naczelnej, gdzie tylko by³o
to mo¿liwe, przy poszczególnych czynnoœciach podane s¹ odpowiadaj¹ce im, konkretne kwoty.
No w³aœnie, czêœæ komendantów twierdzi,
¿e tych kwot nie powinno w ogóle w tym
dokumencie byæ!
– Dotychczas g³ównym problemem by³a ró¿na wysokoœæ op³at i dowolnoœæ w wyborze
czynnoœci, za które by³y pobierane. A ten
dokument ustala przedzia³y stawek za poszczególne us³ugi.
PrzejdŸmy do szczegó³ów, porozmawiajmy
kolejno o tych op³atach, które szczególnie
dotkn¹ hufce? Jakie to op³aty?
– Op³ata za obs³ugê spraw pracowniczych,
w tym rozliczeñ publiczno-prawnych, czyli
ZUS, PIT, PFRON, ubezpieczenia pracowni-
FINANSE
cze, inne obowi¹zki sprawozdawcze. W tym
przypadku op³ata dotyczy wy³¹cznie hufców,
które zatrudniaj¹ pracowników. Nie ma pracowników – nie ma op³at. Ale s¹ hufce, które
prowadz¹ rozbudowan¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹, maj¹ bazy, w których zatrudniaj¹ personel itd. Trudno w takim przypadku, by
komenda chor¹gwi ponosi³a ciê¿ar obs³ugi
tych etatów.
p³atnoœci. Mo¿e te¿ zró¿nicowaæ op³aty zale¿nie od rodzaju obozu. Warto zwróciæ uwagê na fakt, ¿e wiêkszoœæ komend hufców
prowadzi dzia³alnoœæ zarobkow¹ organizuj¹c
obozy dla dzieci i m³odzie¿y niezrzeszonej.
Trudno oczekiwaæ, ¿e komendy chor¹gwi
bêd¹ zatrudniaæ dodatkowe osoby do ksiêgowoœci lub w inny sposób finansowaæ wysokie koszty obs³ugi tych obozów.
Powiedzmy jasno: jeœli hufiec nie ma ¿adnego pracownika, wówczas nie bêdzie wnosi³ tych op³at. Czy tak?
– Tak.
Du¿e zdziwienie wywo³a³y op³aty ekologiczne....
Z przepisów dotycz¹cych ochrony œrodowiska wynika, ¿e jednostka samobilansuj¹ca
jest zobowi¹zana do wnoszenia op³at z tytu³u korzystania ze œrodowiska, np. z tytu³u
zanieczyszczenia powietrza (u¿ytkowanie
samochodów) czy iloœci wykorzystanej
wody (studnie g³êbinowe na obozach itd.).
Takie s¹ przepisy pañstwowe! Mo¿na siê na
nie oburzaæ, mo¿na siê denerwowaæ, ale
trzeba p³aciæ i nie powinna robiæ tego tylko
komenda chor¹gwi, ale te¿ poszczególne
Jakie s¹ dalsze op³aty istotne dla hufców?
– Za sta³¹ obs³ugê finansow¹, czyli prowadzenie pe³nej ksiêgowoœci hufców i oœrodków,
przyjmowanie sprawozdañ finansowych, rozliczanie dotacji, ksiêgowanie raportów kasowo-bankowych, odprowadzanie podatków
w tym VAT oraz inne rozliczenia. Forma prawna naszej organizacji powoduje okreœlone kon-
„na stole”
sekwencje. ZHP jest jedn¹ osob¹ prawn¹.
W zwi¹zku z faktem prowadzenia niewyodrêbnionej dzia³alnoœci gospodarczej jesteœmy zobligowani do prowadzenia pe³nej
ksiêgowoœci we wszystkich jednostkach
samobilansuj¹cych. Takimi jednostkami s¹
komendy chor¹gwi oraz inne zak³ady gospodarcze powo³ywane przez Naczelnika i Skarbnika na wniosek komendantów chor¹gwi. Tak
wiêc to komenda chor¹gwi prowadzi i odpowiada za sprawy finansowe w stosunku do
hufców.
Bilanse hufców s¹ pomocnicze wobec bilansu chor¹gwi. W przypadku ka¿dego hufca
nale¿y wykonaæ wszystkie czynnoœci wymienione w opisie tego punktu, jednak komenda
chor¹gwi ma mo¿liwoœæ zró¿nicowania tych
op³at w zale¿noœci od obrotów hufca, liczby
dokumentów itp.
A co z akcj¹ letni¹? To dotyczy praktycznie
ka¿dego hufca.
– Jest op³ata za przygotowanie, zatwierdzenie i rozliczenie obozu czy zimowiska. Sposób naliczenia tej op³aty oraz stawki okreœla
komenda chor¹gwi. Mo¿e ona podj¹æ decyzjê o zwolnieniu niektórych obozów (np.
wêdrowne, samodzielne obozy dru¿yn) z od-
hufce. Tym bardziej, ¿e pokrywanie tych
zobowi¹zañ przez komendê chor¹gwi oznacza³oby w praktyce, ¿e p³aciliby wszyscy –
tak¿e ci, którzy nie maj¹ samochodów czy
w³asnych oœrodków.
Porozmawiajmy teraz o konkretnych kwotach. Ile najmniej zap³aci hufiec, który nie
prowadzi ¿adnej dzia³alnoœci gospodarczej
i nie zatrudnia ¿adnych pracowników?
– Mo¿e nic nie zap³aciæ, jeœli tak swoj¹
uchwa³¹ zdecyduje komenda chor¹gwi.
No a w przypadku, kiedy komenda chor¹gwi nie zrezygnuje z op³at, jaka – wed³ug
uchwa³y 45 – jest ta minimalna kwota?
– Z uwzglêdnieniem akcji letniej i zimowej?
Nie, chodzi mi jedynie o dzia³alnoœæ œródroczn¹.
– 50 z³otych miesiêcznie za sta³¹ obs³ugê finansow¹.
Mo¿na powiedzieæ, ¿e te op³aty dotycz¹ zadañ, które nale¿¹ do typowych, standardowych zadañ chor¹gwi czy G³ównej Kwatery.
Czy tak?
– Tak, to wynika z ustawy o rachunkowoœci.
CZUWAJ | 04.2003
Czy w takim razie nie maj¹ racji hufcowi,
którzy mówi¹ tak: na nasze zadania statutowe musimy sami pozyskiwaæ fundusze i robimy to, aby prze¿yæ, wiêc na swoje zadania
komendy chor¹gwi i G³ówna Kwatera te¿
powinny pozyskaæ œrodki.
– Odpowiem na przyk³adzie G³ównej Kwatery. Op³aty, o których mówimy, id¹ wy³¹cznie
na obs³ugê finansowo-ksiêgow¹ komend chor¹gwi oraz jednostek samobilansuj¹cych. Ani
grosz z tych op³at nie idzie na zadania, które
s¹ zadaniami statutowymi G³ównej Kwatery.
Natomiast œrodki, które pozyskuje GK, przeznaczamy na kszta³cenie kadry instruktorskiej
(np. regionalne zbiórki hufcowych czy kszta³cenie w CSI) oraz program (np. wyprawki do
programu „Barwy przysz³oœci”, które w kwietniu dotr¹ do ka¿dego dru¿ynowego).
Wielu hufcowych nie kryje z³oœci, rozgoryczenia, ¿e zostali zaskoczeni wprowadzeniem zasad jednolitych. Czy nie mo¿na by³o
prowadziæ wczeœniej szerszych konsultacji
z chor¹gwiami i hufcami, no i przede wszystkim wprowadziæ jej z kilkumiesiêcznym
okresem vacatio legis?
– W tej kadencji w³adz naczelnych sprawa by³a
przedstawiona po raz pierwszy na zbiórce komendantów chor¹gwi rok temu. Kolejne wersje projektów by³y szczegó³owo omawiane na
kolejnych zbiórkach komendantów chor¹gwi.
Podczas tych zbiórek prosi³em komendantów
o konsultacje z hufcami. Ci komendanci, którzy chcieli, te konsultacje przeprowadzili, a ich
efekty zosta³y uwzglêdnione w naszych pracach. Sprawa by³a te¿ przedstawiana na zbiórkach komendantów hufców organizowanych
w poszczególnych chor¹gwiach, a teraz jest
omawiana na regionalnych zbiórkach komendantów hufców.
A kwestia vacatio legis?
– Je¿eli chor¹gwie maj¹ Ÿród³o na pokrycie
kosztów obs³ugi finansowo-ksiêgowej, to
mog¹ opóŸniæ wprowadzenie op³at w ¿ycie,
no i oczywiœcie w ogóle mog¹ zadecydowaæ
o ich niepobieraniu.
Mam nadziejê, ¿e na tej kontrowersyjnej
uchwale nie zakoñczy siê wprowadzanie
w Zwi¹zku idei jawnoœci?
– Oczywiœcie, ¿e na tym siê nie skoñczy!
„Jednolite zasady…” s¹ jednym z pierwszych kroków zmierzaj¹cych do uregulowania i okreœlenia zasad finansowych w ZHP.
A jakie bêd¹ kroki nastêpne?
– Kolejnymi krokami bêd¹: og³oszenie bilansów ZHP, chor¹gwi i hufców wraz z objaœnieniami, w tym dotycz¹cymi kosztów utrzymania
komend, a nastêpnie zasady wynagradzania
i zatrudniania w ZHP.
Dziêkujê za rozmowê.
ROZMAWIA£: HM. GRZEGORZ CA£EK
27