spis treśœci - e

16-22.03.2015, numer 12
SPOŁECZEŃSTWO
KŁOPOTY Z EGZAMINAMI
KŁOPOTY Z EGZAMINAMI
SPOŁECZEŃSTWO
4
Maturzysto,
walcz o swoje!
”
Być może problem
polega na tym, że
niewiele osób decyduje
się na obejrzenie
ocenionych prac
Seweryn Lipoński z Poznania
Źle policzone punkty i błędnie ocenione zadania
– skarżą się od lat maturzyści. Teraz także
Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że
egzaminy w Polsce są fatalnie przygotowywane
i sprawdzane. Nie tylko maturalne.
RENATA KIM, WERONIKA BRUŹDZIAK
go pochodził tekst źródłowy w spornym
zadaniu. Adam Wawrzyński napisał, że
kompletnie nie rozumie, dlaczego odrzucono odwołanie maturzystki. „Nie zakładam złej woli egzaminatorów, rozumiem,
że ich młyny muszą mleć szybciej niż watykańskie. Czy jednak krzywda jednostek
(w dodatku często myślących kreatywnie
i nieszablonowo) nie jest obecnie kosztem wkalkulowanym w funkcjonowanie
systemu egzaminowania?” – pytał w liście
opublikowanym w „Gazecie Wyborczej”.
Państwo w państwie
Do podobnych wniosków doszła Najwyższa Izba Kontroli, która kilkanaście dni
temu opublikowała raport na temat systemu egzaminów kończących poszczególne
etapy nauki w polskich szkołach. Wynikająca z niego ocena jest dla Centralnej Komisji Egzaminacyjnej druzgocąca: testy
są źle przygotowywane, a egzaminatorzy,
którzy je potem sprawdzają, nagminnie
popełniają błędy.
– Co czwarta praca zweryfikowana na
wniosek zdającego ucznia okazała się
źle sprawdzona. I to w takim stopniu, że
trzeba było zmienić wynik i wydać nowe
świadectwo. A co gorsza, nierzetelni egzaminatorzy nadal mogli sprawdzać testy – mówi rzecznik NIK Paweł Biedziak.
– Tak być nie może, przecież te egzaminy decydują o całym życiu zdających. To
co roku ponad milion uczniów, bo nie
chodzi tylko o maturzystów, ale również
o szóstoklasistów oraz piszących testy
FOT. XXXXXXXXXXXXX
40
41
Newsweek 16-22.03.2015
Newsweek 16-22.03.2015
KŁOPOTY Z EGZAMINAMI
NIK opublikowała raport na temat
systemu egzaminów w polskich szkołach.
Wynikająca z niego ocena jest dla Centralnej
Komisji Egzaminacyjnej druzgocąca
40
86
INNA KSIĄŻKA JACKA DUKAJA
To się dzieje prawie dziś – mówi Jacek Dukaj
o fabule swojej nowej książki. A „Starość
aksolotla” zaczyna się od końca świata.
DAWID KARPIUK
K
oniec świata był mało spektakularny. Nie spadła ani jedna
bomba, nie było żadnej wielkiej wojny. Zagłada przyszła z kosmosu i zakończyła całe biologiczne
życie na Ziemi. Przetrwali tylko ci, którzy w porę zdążyli uciec do Cyfry. Jak
Grześ.
Grześ miał szczęście, bo jest specem
od IT, a w jego firmie spece od IT mają
biuro w piwnicy. To dlatego zamiast
zginąć od razu, przeczytał w internecie, że o 19.54 przez Warszawę przeszła
fala neutronowa. „Zagłada?” – straszył przez chwilę nagłówek Gazeta.pl,
a chwilę potem Gazeta.pl zmieniła się
w napis „Error 404”.
Bohater przeżył dzięki urządzeniu,
które umożliwia skopiowanie zawartości umysłu do sieci komputerowej. Tak
zaczyna się wielka przygoda Grzesia
w cyfrowym świecie, w którym Grześ
jest... no właśnie. Programem? Duszą?
Człowiekiem?
FOT. XXXXXXXXXXXXX
DUCH
W MASZYNIE
FOT. XXXXXXXXXXXXX
FOT. ILUSTRACJA MARCIN PANASIUK/MATERIAŁY PRASOWE
KULTURA
Polska i świat
POLSKA
18 Andrzej Duda – Nieznana historia kandydata PiS na prezydenta
22 Europosłowie PiS – Zatrudniają ludzi na fikcyjnych etatach
26 Kampania wyborcza – Nikt już nie prezentuje programów,
zamiast argumentów są deklaracje, hasła, obietnice.
No i musi być energicznie i żywiołowo
30 Rząd – Robi wszystko, by Bronisław Komorowski wygrał
w pierwszej turze, bo to zwiększyłoby szanse PO na trzecią
kadencję rządów i umocniłoby pozycję Ewy Kopacz
SPOŁECZEŃSTWO
FOT. MARIUSZ FORECKI
C
zy jestem rozgoryczona? Raczej
zmęczona – mówi Kinga Jasiewicz. Dwudziestolatka z Krakowa od blisko roku walczy z Okręgową
Komisją Egzaminacyjną, która błędnie
– jest o tym święcie przekonana – oceniła
jedno z jej zadań maturalnych.
– Gdy ogłoszono wyniki testu z chemii, biologii i fizyki, zdziwiłam się, że dostałam tak mało punktów. Byłam pewna,
że napisałam lepiej. Jeszcze tego samego
dnia złożyłam wniosek o wgląd do mojego arkusza egzaminacyjnego. Poszłam
do siedziby Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (OKE), obejrzałam moją pracę i doszłam do wniosku, że mam rację
– w jednym z zadań z biologii nie zaliczono mi prawidłowej odpowiedzi – opowiada dziewczyna, która maturę zdawała
w 2014 r. w prestiżowym krakowskim liceum ojców Pijarów.
Napisała prośbę o ponowne sprawdzenie zadań, ale dostała odpowiedź, że wynik matury jest ostateczny.
Tydzień później złożyła w sądzie pozew
przeciwko OKE. Wniosek przygotowała
sama, trochę jej pomogła kuzynka prawniczka. Dwa miesiące później ogłoszono
wyniki rekrutacji na studia: okazało się, że
zabrakło jej jednego punktu, by dostać się
na dzienną stomatologię w Collegium Medicum UJ. Musiała pójść na studia płatne.
Kiedy lokalna prasa zaczęła pisać o samotnej wojnie Kingi Jasiewicz z komisją
egzaminacyjną, poparł ją redaktor naczelny miesięcznika „Wiedza i Życie”, z które-
PERYSKOP
1.
Jacek Dukaj się raczej nie spotyka. Jeśli już, to pisze. Kursywą, czcionką
Bookman Old Style. – Proszę wybaczyć, ale nie mam w sobie genów celebryctwa – pisze w e-mailu. – Wydaje
mi się zresztą, że jestem dość nudnym
człowiekiem. Nie da się sfilmować życia umysłowego, jedynie życie ciała.
Trudno powiedzieć, co robi ciało Jacka Dukaja, ale o jego życiu umysłowym
wiemy sporo – powieści, opowiadania,
recenzje książek, eseje o kulturze i technologiach. Dukaj to jeden z najbardziej utytułowanych polskich pisarzy.
Był nominowany do Nike, Paszportu
Polityki (trzykrotnie), dostał Europejską Nagrodę Literacką, Zajdle, Śląkfy
i wiele innych nagród. W środowisku
mówią o nim „drugi Lem”.
– Nie ma człowieka, jest gra w człowieka – przekonuje Dukaj, kiedy pytam
o bohatera „Starości aksolotla”. Grzesia,
tego, co się skopiował do sieci. – Czło-
wieczeństwo się kształtuje w każdorazowym spotkaniu natury, technologii
i jednego lub kilku podmiotów myślących. Bardzo bym chciał zachować
jakiś kanon człowieczeństwa, obiektywny punkt odniesienia. Bez niego ryzyko samozatracenia się kultury
i biologii (które będą już jednym i tym
samym) może okazać się zbyt duże. Ale
nie bardzo widzę, jak w praktyce dałoby się to zrobić, nie zatrzaskując nas
w jakimś totalitaryzmie.
Korespondować z Dukajem to jak otwierać kolejne rozdziały eseju. Bardzo
poważnie i ani trochę o życiowych banałach.
Tymczasem świat po zagładzie jest
pełen takich jak Grześ. Cyfrowych ludzi, którzy znaleźli sobie nowe ciała
– robotów, androidów, maszyn. Obserwują świat przez kamery przemysłowe,
elektroniczne oczy, obiektywy. Niektórzy marzą o odtworzeniu życia na Ziemi. Inni na odwrót. Chcą, by duch na
86
87
Newsweek 1 6- 22. 0 3. 20 1 5
Newsweek 16- 22. 03 . 2015
zawsze pozostał w maszynie. Szykuje
się wojna.
2.
Aksolotl to stadium larwalne kilku gatunków płazów. To znaczy, że jest tylko etapem w rozwoju. Po jakimś czasie
aksolotl przeobraża się w ambystomę. Powiedzmy: w coś innego. Starość aksolotla to czas przed przemianą.
Dotyczy nas wszystkich. A więc zagłada jest blisko? – To jest „prawie dzisiaj” – mówi Dukaj. – Nie chciałem
nawet datować tej przyszłości. Otworzy pan „Rzepę” czy „Wyborczą” i z dużym prawdopodobieństwem znajdzie
pan tam coś o zapaści demograficznej Polski czy całego Zachodu, o zaniku etatów i zastępowaniu ludzi przez
maszyny, o atakach dronów na terrorystów bądź jakiejś kontrowersyjnej nowej technice medycznej, która jeszcze
bardziej rozmywa granice człowieczeństwa.
J
JACEK
DUKAJ
N
Najnowsza książka
„„Starość aksolotla”
ukazuje się wyłącznie
u
w formie e-booka
i jest reklamowana
jjako pierwsza powieść
c
cyfrowa
36 Sprawa Durczoka – Ci, których zadaniem jest patrzenie na
ręce innym i pilnowanie ich uczciwości, sami muszą być bez
skazy. Skaza na „Faktach” pozostanie na długo
40 Edukacja – Raport NIK o tym, jak fatalnie są przygotowywane
i sprawdzane egzaminy w Polsce
44 Emigranci – Wyjeżdżają do obcego kraju, są tam obcy. Wracają
z emigracji do Polski i też czują się obco
48 Memy – Malarka i blogerka Marta Frej opowiada, jak powstają
memy, które robią furorę w internecie
52 Zakonnice – Francuska reżyserka Anne Fontaine kręci film
o ich losach podczas wyzwalania Polski przez Rosjan
56 Fałszywie oskarżeni – O gwałt, znęcanie się, nękanie
ŚWIAT
60 Rosja – Za rok na ulice wyjdą nie tylko demokraci i liberałowie,
ale również ci, którzy po prostu będą głodni – uważa Michaił
Kasjanow, były premier Rosji, dziś jeden z liderów opozycji
64 Wielka Brytania – Dlaczego absolwent dobrej londyńskiej
uczelni został katem Państwa Islamskiego?
67 Etgar Keret – Gówno mnie obchodzi, jak doprowadzimy
do kompromisu z Palestyńczykami. Chcę tylko, żeby
to wreszcie nastąpiło – mówi znany izraelski pisarz
BIZNES
70 Aleksander Grad – Wiceprezes Tauronu walczy
z amerykańskim Kongresem
74 Cyrk – Czy dzisiaj można jeszcze w nim i na nim zarobić?
NAUKA
78 Geny matki i ojca – Walczą o jak największy wpływ na tworzące
się dziecko. Okazuje się, że częściej wygrywają te po tacie
82 Zagadka menopauzy – Najnowsze badania nad orkami
dowodzą, że starość to dobrodziejstwo
KULTURA
TAJEMNICE DZIEDZICZENIA
NAUKA
W
ykapana mama – mówią o twoim dziecku znajomi i rodzina. Ma takie same jak ona włosy, jej oczy
i uśmiech. Ale to tylko pozory. Prof. Fernando Pardo Manuel de Villena z University of North Carolina School
of Medicine właśnie potwierdził to, co od lat przypuszczali uczeni: genetycznie więcej nas łączy z tatą niż z mamą.
I to jego geny, a nie matczyne, mają na nas większy wpływ.
To one w główniej mierze decydują o cechach osobowości, talentach czy skłonnościach, także do różnych chorób.
Zespół prof. de Villeny badał co prawda nie ludzi, lecz
trzy genetycznie różne szczepy myszy, pochodzące od podgatunków mieszkających na różnych kontynentach. Krzyżował je na wszystkie możliwe sposoby, a gdy urodzone
z tych związków osobniki osiągnęły dojrzałość, badał,
jak działają ich geny obecne w czterech różnych rodzajach tkanek, w tym mózgu. Sprawdzał, kiedy aktywne są
geny pochodzące od taty, a kiedy – otrzymane od mamy.
Naukowcy z zaskoczeniem stwierdzili, że zdecydowanie
częściej aktywne były ojcowskie fragmenty DNA, i wyjaśnili, na czym ten mechanizm polega. Badali myszy, ale tak
samo jest u ludzi. „Mechanizmy dziedziczenia u wszystkich ssaków są bowiem oparte na tych samych zasadach”
– zapewnia prof. de Villena.
Jego zdaniem odkrycie rozpoczyna „zupełnie nową erę
badań nad ludzkim genomem”. Jest jednak mało prawdopodobne, by pozwoliło szybko rozwiązać zagadkę, w jaki
sposób i po kim dziedziczymy wygląd. Dlaczego jedno
dziecko jest podobne do ojca, a drugie do mamy. Na razie naukowcy przede wszystkim angażują się w badania
(i na nie dostają pieniądze), które mają wyjaśnić, jak powstają choroby zależne od wielu genów. Do takich należą
na przykład cukrzyca typu 2, schorzenia serca, schizofrenia, otyłość czy nowotwory. „Wiadomo, że niektóre rodzaje mutacji są złe. Dziś już też wiemy, że jeśli odziedziczymy
je po matce, geny nie będą tak aktywne, jak gdybyśmy dostali je od ojca, i choroba może się nie ujawnić. Jeśli jednak
otrzymamy je od taty, prawdopodobieństwo pojawienia
się choroby jest znacznie większe” – tłumaczy prof. de Villena. Dzięki temu może uda się wreszcie znaleźć lepsze niż
dziś sposoby leczenia tych schorzeń.
DOROTA ROMANOWSKA
Mózg czy siła mięśni
Przez lata zasady dziedziczenia wydawały się niezwykle
proste: dostajemy dwa komplety genów, jeden od mamy,
a drugi od taty. Aktywność obu kopii każdego genu jest
jednakowa. Uważano, że raz włącza się gen od mamy,
a innym razem ten od taty. Z tego wyciągnięto wniosek,
że w takim samym stopniu jesteśmy podobni do obojga
rodziców. W takim samym też stopniu dziedziczymy po
nich m.in. skłonności do chorób. I tylko przypadek miał
decydować, które fragmenty DNA dostaniemy od którego
z rodziców i z której kopii danego genu – matczynej czy
ojcowskiej – organizm w danej chwili skorzysta.
Jednak na początku lat 80. XX w. Eric Barrington Keverne i Azim Surani z uniwersytetu w Cambridge zaczęli
FOT. XXXXXXXXXXXXX
Geny matki i ojca walczą
o jak największy wpływ na tworzące się
dziecko. Częściej wygrywają te po tacie
– wynika z ostatnich badań.
FOT. TOM MERTON/GETTY IMAGES
WIELKA WOJNA
GENÓW
78
79
Newsweek 16 -22.03.2015
Newsweek 1 6 - 2 2 .0 3.2 0 1 5
76
TATA GÓRĄ
Okazuje się, że
więcej genetycznie
nas łączy z tatą niż
z mamą. I to jego
geny mają na nas
większy wpływ
Download
Pobierz ze from
Sklepu
Windows
Windows
Store
Okładka: Marcin Kaliński/„Wprost”, Joseph C. Justice Jr./E+/Getty Images
1
Newsweek 16 - 22.03.2015
86 Jacek Dukaj – W „Starości aksolotla” pisarz używa hipertekstu,
umieszcza odnośniki, grafiki i modele postaci, które można
wydrukować w 3D
90 Mary Komasa – Chce udowodnić, że choć ma znane nazwisko,
jest samodzielną, niezależną artystką
94 Grzegorz Jarzyna – W nowym spektaklu „Męczennicy” pyta,
czy w liberalnym świecie jest miejsce dla ortodoksyjnej wiary
98 Kristen Stewart – Z celebrytki wyrasta na najciekawszą
aktorkę pokolenia, czego dowodem kapitalna „Sils Maria”
FELIETONY
10
12
51
59
Jerzy Mazgaj – Brunello
Grzegorz Markowski/ Krzysztof Materna – Niewysłane listy
Marcin Meller – Dobrze, że są
Zbigniew Hołdys – Prawa natury