D - Sąd Okręgowy w Gliwicach

Sygn. akt VIII U 666/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 4 lutego 2016 r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie:
Przewodniczący:
SSO Grzegorz Tyrka
Protokolant:
Zuzanna Gulcz
po rozpoznaniu w dniu 4 lutego 2016 r. w Gliwicach
na rozprawie
sprawy J. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.
o ponowne przeliczenie świadczenia
na skutek
odwołania J. L.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.
z dnia 5 marca 2015 r. nr (...)
oddala odwołanie.
(-) SSO Grzegorz Tyrka
VIII U 666/15
UZASADNIENIE
Ubezpieczony J. L. domagał się przeliczenia emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej i
przy uwzględnieniu odprowadzonych składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za lata 1991-1994.
Decyzją z dnia 5 marca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu
przeliczenia emerytury, bowiem nie zostały przedstawione nowe dowody w sprawie, które miały wpływ na wysokość
świadczenia.
Ubezpieczony wniósł odwołanie, domagając się zmiany zaskarżonej decyzji poprzez przeliczenie emerytury z
uwzględnieniem składek na ubezpieczenie społeczne odprowadzone z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej
za lata 1991-1994, a następnie przeliczenia emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej
(k.46). Nadto ubezpieczony domagał się zasądzenia na swoją rzecz od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie odwołania.
Na uzasadnienie podano, że ubezpieczony nie ma prawa do przeliczenia emerytury, bowiem w latach 1991-1994 nie
podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej; natomiast z chwilą nabycia
prawa do emerytury – od 21 maja 2012 roku – nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu. Organ rentowy dodał, że nie
zostały spełnione przesłanki, o których stanowi art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Ubezpieczony uiścił składkę na ubezpieczenie społeczne za miesiąc maj 2012 roku.
Decyzją z dnia 27 czerwca 2012 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury, poczynając od
dnia 21 maja 2012 roku na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej w związku z osiągnięciem wieku 65 lat.
Ubezpieczony uzyskał informację, że skoro nabył prawo do emerytury od dnia 21 maja 2012 roku, to zbędne było
opłacenie składki na ubezpieczenie społeczne za okres od dnia 21 maja do dnia 31 maja.
W związku z tym, w czerwcu 2012 roku ubezpieczony złożył skutecznie wniosek o wyrejestrowanie się z ubezpieczeń
społecznych od dnia 21 maja 2012 roku. Następnie ubezpieczony zgłosił się tylko do ubezpieczenia zdrowotnego od
dnia 21 maja 2012 roku.
Ubezpieczony wystąpił o przeliczenie emerytury.
Prawomocną decyzją z dnia 13 sierpnia 2012 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przeliczenia emerytury na
podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej, bowiem po nabyciu prawa do emerytury ubezpieczony nie
podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Po otrzymaniu decyzji z dnia 13 sierpnia 2012 roku ubezpieczony złożył deklarację rozliczeniową za miesiąc maj 2012
roku, w której podał wysokość składki na ubezpieczenie społeczne za pełny miesiąc maj 2012 roku. Ubezpieczony
opłacił także składkę na ubezpieczenie społeczne za okres od dnia 21 maja do dnia 31 maja 2012 roku.
Prawomocną decyzją z dnia 22 sierpnia 2012 roku organ rentowy stwierdził, że w okresie od dnia 1 lipca 1991 roku
do dnia 31 grudnia 1994 roku J. L. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia
pozarolniczej działalności.
Ubezpieczony ponownie złożył wniosek o przeliczenie emerytury.
Decyzją z dnia 10 grudnia 2012 roku organ rentowy wydał decyzję odmowną.
Na skutek wniesionych środków odwoławczych przez ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia
27 listopada 2014 roku uchylił wyrok Sądu I instancji oraz decyzję z dnia 10 grudnia 2012 roku i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania organowi rentowemu.
W pisemnym uzasadnieniu Sąd Apelacyjny podał, że Sąd I instancji orzekał o prawie do emerytury, podczas gdy
ubezpieczony wnioskował o przeliczenie świadczenia. Nadto, Sąd I instancji orzekał o okoliczności nie objętej
zaskarżoną decyzją, t.j. o uwzględnieniu w emeryturze składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej
działalności gospodarczej za lata 1991-1994. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że ubezpieczony po raz kolejny dnia
10 października 2012 roku złożył wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55
ustawy emerytalnej i przy równoczesnym uwzględnieniu składek odprowadzonych z tytułu prowadzonej działalności
gospodarczej. Sąd Apelacyjny wskazał, że wniosek ubezpieczonego należy oceniać przez pryzmat art. 114 ust. 1 ustawy
emerytalnej.
/dowód z: akt ZUS, akt tut. Sądu o sygn. VIII U 304/13/.
Sąd zważył, co następuje:
Odwołanie J. L. nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie należy podnieść, że treść decyzji wydanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a także zakres
wniesionego od niej odwołania wyznacza przedmiot sporu oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych –
wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2004 roku w sprawie III AUa 430/04 opublikowany w
OSA z 2005 roku, Nr 10, poz. 27 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 roku w sprawie II UZ
52/99 opublikowane w OSNP z 2000 roku, Nr 15, poz. 601. Oznacza to, że zakres rozpoznania w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych jest wyznaczony w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej
do sądu ubezpieczeń społecznych; a drugiej kolejności przedmiotem postępowania sądowego określonego zakresem
odwołania od decyzji organu rentowego.
W związku z powyższym przedmiotem niniejszego postępowania jest wyłącznie roszczenie ubezpieczonego o
przeliczenie emerytury przy uwzględnieniu składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej działalności za
lata 1991-1994 oraz na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalnej.
Zaskarżona decyzja została oparta na art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) – zwaną dalej ustawą – zgodnie z którym prawo
do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli
po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności
istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.
Należy pamiętać, że organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję, był związany wyrokiem Sądu Apelacyjnego w
Katowicach z dnia 27 listopada 2014 roku, w sprawie III AUa 3727/13.
W związku z art. 114 ust. 1 ustawy do wznowienia postępowania w sprawie przeliczenia emerytury wymagane
jest ujawnienie okoliczności nieznanych organowi rentowemu w chwili orzekania, ale istniejących przed wydaniem
decyzji, czyli takich okoliczności, które nie były znane organowi rentowemu w chwili orzekania o wysokości emerytury,
a nie takie, które zostały przedłożone wprawdzie organowi rentowemu w chwili orzekania o wysokości świadczenia,
a nie zostały uwzględnione.
Sąd Apelacyjny w Gdańsku zwrócił uwagę, że art. 114 ust. 1 ustawy umożliwia ponowne ustalenie prawa do świadczeń
czy też ich wysokości, jeżeli po ich przyznaniu zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawnione okoliczności
istniejące przed ustaleniem prawa, które mają wpływ na prawo do świadczeń (ich wysokość). Ze wskazanego
przepisu prawa wynika, że przesłanką ponownej oceny uprawnień ubezpieczonych są „nowe dowody” i „ujawnione
okoliczności” istniejące przed podjęciem decyzji organu rentowego mające wpływ na wysokość świadczenia – wyrok
Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 25 marca 2015 roku, w sprawie III AUa 1818/14, opublikowany w LEX Nr
1667535. W uchwale siedmiu sędziów z dnia 5 czerwca 2003 roku, w sprawie III UZP 5/03, Sąd Najwyższy zajął
stanowisko, że odmienna ocena dowodów dołączonych do wniosku o świadczenie, przeprowadzona przez organ
rentowy po uprawomocnieniu się decyzji przyznającej świadczenie, nie jest już okolicznością uzasadniającą wszczęcie
z urzędu postępowania o ponowne ustalenie prawa do świadczeń na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy.
W niniejszej sprawie nie ma zastosowanie art. 114 ust. 1 ustawy. Ubezpieczony nie przedłożył bowiem żadnych nowych
dowodów w sprawie, ani też nie ujawnił nowych, nieznanych uprzednio organowi rentowemu okoliczności, a z kolei
organ rentowy nie stwierdził istnienia dowodu, co do którego nie posiadał wiedzy w dacie ponownego orzekania o
wysokości emerytury.
Prawomocną decyzją z dnia 13 sierpnia 2012 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do przeliczenia
emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy, bowiem po nabyciu prawa do emerytury ubezpieczony
nie podlegał ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym. Ubezpieczony wyrejestrował się z tych ubezpieczeń od dnia 21
maja 2012 roku, t.j. daty nabycia prawa do emerytury.
Okoliczność, że po uprawomocnieniu się decyzji z dnia 13 sierpnia 2012 roku ubezpieczony złożył korektę deklaracji
rozliczeniowej za miesiąc maj 2012 roku i uregulował składkę na ubezpieczenie społeczne za okres od dnia 21 maja do
dnia 31 maja nie ma wpływu na treść zaskarżonej decyzji i nie stanowi nowego dowodu w sprawie. Ubezpieczonemu
umknęła istotna okoliczność, że w czerwcu 2012 roku wyrejestrował się z ubezpieczenia społecznego od dnia 21
maja 2012 roku i z tą datą zgłosił się do ubezpieczenia tylko zdrowotnego. Tą okolicznością organ rentowy był
związany. Ubezpieczony nie może z mocą wsteczną dokonywać sanacji swojej wcześniej decyzji, uiszczając składki na
ubezpieczenie społeczne i licząc na przeliczenie emerytury na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy.
Należy także zwrócić uwagę, że Sąd jest związany prawomocną decyzją organu rentowego z dnia 22 sierpnia 2012 roku
o niepodleganiu J. L. ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za lata 1991-1994.
Skoro organ rentowy wydał decyzję dotyczącą praw i obowiązków, której odwołujący nie zaskarżył, to Sąd musi mieć
na względzie przy rozstrzyganiu innych spraw dotyczących tej osoby wynikający z niej stan prawny. Sąd Najwyższy
w wyroku z 29 stycznia 2008 roku (w sprawie I UK 173/07, opublikowanym w OSNP z 2009 roku, Nr5–6, poz.
78) stwierdził, że sąd ubezpieczeń społecznych jest związany ostateczną decyzją, od której strona ani nie wniosła
odwołania w trybie art. 4779 k.p.c., ani nie podważyła jej skuteczności w inny prawem przewidziany sposób. Znajduje
tu bowiem zastosowanie zasada domniemania prawidłowości aktów administracyjnych, zgodnie z którą wywołują
one skutki prawne i wiążą inne organy państwowe, w tym sądy. Na tę okoliczność zwracał także uwagę Naczelny
Sąd Administracyjny w wyroku z 18 listopada 1998 roku (w sprawie III SA 1103/97, niepublikowany.). Ma to
istotne znaczenie praktyczne, gdyż uniemożliwia osobie niezadowolonej z takiej decyzji późniejsze jej podważanie w
ramach innego postępowania sądowego. Zaniedbanie więc zaskarżenia decyzji organu rentowego mającej znaczenie
niejako prejudycjalne uniemożliwia następnie kwestionowanie wynikających z niej skutków prawnych w innym
postępowaniu. Zatem ubezpieczony nie może domagać się uwzględnienia w wysokości emerytury okresu prowadzenia
działalności gospodarczej (lata 1991-1994), skoro w tym okresie nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu.
Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne i art. 47714 § 2 k.p.c., należało oddalić
odwołanie J. L..
SSO Grzegorz Tyrka