Echa powstania styczniowego w Małopolsce

FORUM MAŁOPOLSKICH ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
Materiały medialne dotyczące realizacji
programu edukacyjnego pn.
„Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie i miejsca”
1. Rok 2013 rokiem powstania styczniowego
W bieżącym roku przypada 150. rocznica powstania styczniowego, największego
polskiego zrywu niepodległościowego w XIX wieku. Zainicjowała je niewielka grupa konspiratorów, jednakże w krótkim czasie przekształciło się ono w ruch masowy, w który w różnej
formie zaangażowały się szerokie rzesze społeczeństwa polskiego w trzech zaborach.
Powstanie trwało blisko szesnaście miesięcy. Było ono rezultatem polskich dążeń narodowo-wyzwoleńczych i miało ogromny wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej
Polaków. Przypomniało również społeczności europejskiej o sprawie polskiej, że Polacy są
gotowi, przy sprzyjających warunkach międzynarodowych, zbrojnie upominać się o swoje
prawo do wolności narodowej i państwowej.
Z perspektywy historii można ocenić, iż powstanie styczniowe nie mogło zakończyć
się sukcesem. Jednak sami powstańcy powinni stać się dla nas ideałem zapału, ofiarności,
pasji i determinacji na rzecz sprawy niepodległości. Patrząc na postawę kolejnych pokoleń
Polaków, którzy podejmowali walkę o sprawę narodową, można zauważyć, iż inspiracją dla
nich byli właśnie powstańcy stycznia 1863 roku.
Doceniając rangę 150. rocznicy powstania styczniowego 3 sierpnia 2012 roku Senat
Rzeczypospolitej Polskiej przyjął uchwałę o ustanowieniu roku 2013 – „Rokiem Powstania Styczniowego” („Monitor Polski” 2012, nr 0 poz. 588). Senatorowie Polscy zapasali
w niej miedzy innymi: „Honorując patriotyczne oddanie i szlachetne poświęcenie powstańców styczniowych, spłacamy dług wobec wielu pokoleń Polaków, którzy nie wahali się stanąć do walki w obronie wolności”. Jednocześnie we wspomnianej uchwale Senat RP zaapelował „do instytucji państwowych i samorządowych wszystkich szczebli o godne uczczenie
tej doniosłej rocznicy”.
Również Radni Sejmiku Województwa Małopolskiego w rezolucji nr 18/12 z dnia
29 października 2012 roku zapisali: „Uważamy, że rok 2013 powinien zostać zapamiętany
1
FORUM MAŁOPOLSKICH ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
jako rok, w którym temu wysiłkowi i tej sile moralnej, oddany zostanie należyty honor. Wyrażamy poparcie wszystkim staraniom, jakie samorządy gmin i powiatów Małopolski, organizacje pozarządowe, szkoły i placówki kulturalne, zamierzają podjąć w celu upamiętnienia
wydarzeń 1863 roku”.
150. rocznica mobilizuje samorządy szczebla regionalnego i lokalnego, instytucje państwowe i samorządowe oraz środowiska naukowe, kulturalne, edukacyjne, a także organizacje
pozarządowe, do podejmowania inicjatyw mających na celu upamiętnienie tej doniosłej rocznicy.
2. Program edukacyjny „Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie
i miejsca” – charakterystyka
Program edukacyjny „Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie
i miejsca” został przygotowany i będzie realizowany przez Forum Małopolskich Oddziałów Polskiego Towarzystwa Historycznego, które w skali kraju pozostaje najważniejszą,
powszechna organizacją skupiającą historyków polskich. Forum tworzą aktualnie Oddziały
PTH z: Limanowej, Nowego Sącza, Nowego Targu i Tarnowa.
Cel projektu koncentruje się na upamiętnieniu 150. rocznicy powstania styczniowego
w Małopolsce poprzez upowszechnianie wiedzy historycznej i ukazanie losów społeczeństwa
polskiego pod zaborami, przede wszystkim zaś zaprezentowanie wkładu galicyjskiej ludności
w procesie odzyskiwania przez Polskę niepodległości.
Projekt zostanie zrealizowany w okresie od 15 stycznia do 30 listopada 2013 r. Ma on
charakter programu edukacyjnego, którego inaugurację zaplanowano 14 marca 2013 r.
w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej w Limanowej a zakończenie w Muzeum
Okręgowym w Tarnowie.
Na program składać się będzie kilkanaście zadań o charakterze i zasięgu regionalnym,
czyli małopolskim oraz lokalnym (Limanowa, Nowy Sącz, Nowy Targ, Tarnów). W ramach
działań regionalnych przewidziano 3 zdania: 1) Wystawę czasową pt. „Zapomniani bohaterowi powstania styczniowego w Galicji”, która będzie prezentowana w czterech miejscowościach: Limanowej, Nowym Sączu, Nowym Targu i Tarnowie 2) Konferencja naukowa
w Tarnowie z udziałem specjalistów w zakresie dziejów powstania styczniowego. Jej tematy-
2
FORUM MAŁOPOLSKICH ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
ka będzie koncentrować się na galicyjskich konotacjach powstania styczniowego 3) Publikacja naukowa uzupełniona płytą DVD z zapisem multimedialnym wystawy.
W ramach działań o zasięgu lokalnym zaplanowano 6 zadań w tym sesje edukacyjne
(3), wykłady (3) konkursy (4), wycieczkę (1), wystawę pokonkursową (1), koncert chóru (1).
Planuje się organizację 3 sesji edukacyjno-historycznych w Limanowej, Nowym Sączu i
Nowym Targu, z udziałem uczniów szkół ponadgimnazjalnych w myśl idei „uczniowie dla
uczniów” oraz zawodowych historyków. Planuje się również organizację trzech wykładów
historycznych dla młodzieży w Nowym Targu. Ponadto, przewidziano cztery konkursy: fotograficzny, historyczny, plastyczny, na esej, skierowane do młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjlanej. Podczas inauguracji programu w Limanowej zaplanowano koncert pieśni
patriotycznych w wykonaniu Chóru Mieszanego Canticum Iubilaeum.
Realizację projektu wspierają dwie instytucje Województwa Małopolskiego: Muzeum
Okręgowe w Nowym Sączu i Muzeum Okręgowe w Tarnowie.
3. Patronaty honorowe
Patronat honorowy nad projektem „Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie i miejsca” objęli: Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Bogdan Borusewicz,
Marszałek Województwa Małopolskiego Marek Sowa, Prezes Polskiego Towarzystwa
Historycznego prof. dr hab. Jan Szymczak.
4. Komitet naukowy
Nad merytoryczną stroną programu czuwał będzie Komitetu Naukowego w składzie:
prof. dr hab. Andrzej Chwalba (Uniwersytet Jagielloński), ks. prof. dr hab. Stanisław Nabywaniec (Uniwersytet Rzeszowski), prof. dr hab. Eugeniusz Niebelski (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie), dr hab. Lidia Małgorzata Michalska-Bracha
– prof. UJK, (Uniwersytet Jana Kazimierza w Kielcach), dr hab. Edmund Juśko – prof.
KUL (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie).
5. Finansowanie projektu
Projekt „Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie miejsca”, został złożony w formie wniosku do otwartego konkursu ofert na realizację zadań publicznych Województwa Małopolskiego w dziedzinie kultury pn. „Mecenat Małopolski”. Oferentem jest
3
FORUM MAŁOPOLSKICH ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
w imieniu Forum Małopolskich Oddziałów PTH jest Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu.
6. Czym jest Forum Małopolskich Oddziałów PTH
Forum Małopolskich Oddziałów PTH tworzy cztery Oddziały tej organizacji to jest:
Oddział z Limanowej, Oddział z Nowego Sącza, Oddział z Nowego Targu i Oddział z Tarnowa. Pierwsze spotkanie przedstawicieli tych Oddziałów, inicjujące współpracę, odbyło się
w Nowym Targu, 21 kwietnia 2012 r. Początkowo współpraca koncentrowała się na zagadnieniach wewnętrznych samej organizacji, jaką jest Polskie Towarzystwo Historyczne, szczególne w kontekście Walnego Zebrania Delegatów Towarzystwa, które odbyło się w Gnieźnie
29 września 2012 r. Obecnie współpraca obejmuje działalność merytoryczną Oddziałów.
Sformalizowana została podpisaniem przez te cztery Oddziały stosownego porozumienia, co
nastąpiło 19 grudnia 2012 r. w Nowym Targu.
Celem współpracy jest współdziałanie wymienionych Oddziałów na terenie województwa małopolskiego w zakresie działalności statutowej Polskiego Towarzystwa Historycznego, w szczególności zaś w przedsięwzięciach o charakterze wydawniczym, naukowym
i popularyzatorskim, mającej za zadanie pogłębianie wiedzy historycznej i jej upowszechnianie, a także promowanie osiągnięć historyków związanych z małopolskimi Oddziałami PTH.
Pierwszym dużym przedsięwzięciem zrealizowanym przez Forum Małopolskich Oddziałów PTH była Międzynarodowa Konferencja Naukowa pt. „Dzieje wojen i wojskowości
w badaniach regionalnych od starożytności do współczesności”, która odbyła się w dniach 911 listopada 2012 r. w Nowym Targu. Kolejnym wspólnym projektem była organizacja wystawy czasowej pt. „W służbie Jego Cesarskiej Mości ... – Bitwa Limanowska 1914”, której
wernisaż miał miejsce 8 grudnia 2012 r. w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej
w Limanowej.
W 2013 roku realizowany będzie przez Forum Małopolskich Oddziałów PTH program
edukacyjny pod nazwą „Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie miejsca”.
4
FORUM MAŁOPOLSKICH ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
7. Harmonogram działań
Zadanie publiczne realizowane w okresie od 15 stycznia do 30 listopada 2013 r.
Poszczególne działania w zakresie reali14)
zowanego zadania publicznego
Terminy realizacji poszczególnych działań
Oferent lub inny podmiot
odpowiedzialny za działanie
w zakresie realizowanego
zadania publicznego
1. Sesje edukacyjno-historyczne:
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
1.1. Sesja w Limanowej
1.2. Sesja w Nowym Sączu
1.3. Sesja w Nowym Targu
Konferencja naukowa w Tarnowie
Wykłady historyczne w N. Targu
Wystawa historyczna – prezentacja:
4.1. Prezentacja w Limanowej
4.2. Prezentacja w Nowym Sączu
4.3. Prezentacja w Nowym Targu
4.4. Prezentacja w Tarnowie
Konkursy: fotograficzny, historyczny, plastyczny, na esej
5.1. Konkursy w Limanowej: fotograficzny, na esej
Marzec 2013
Kwiecień 2013
Październik 2013
Listopad 2013
Kwiecień -czerwiec 2013
5.2. Konkursy w Nowym Targu: fotograficzny, historyczny, plastyczny
Wystawa pokonkursowa
Wycieczka krajoznawczohistoryczna, Nowy Targ
Publikacja naukowa (redakcja,
skład, druk, promocja, płyta DVD), Nowy Targ-Tarnów
Koncert Chóru, Limanowa
Styczeń – październik .2013
Marzec 2013
Kwiecień 2013
Październik 2013
Listopad 2013
PTH o/Limanowa
PTH o/ Nowy Sącz
PTH o/Nowy Targ
PTH o/Tarnów
PTH o/Nowy Targ
L, NS, NT, T
PTH o/Limanowa
PTH o/Nowy Sącz
PTH o/Nowy Targ
PTH o/Tarnów
L, NT
Styczeń- marzec 2013
PTH o/Limanowa
PTH o/Nowy Targ
Październik 2013
Październik 2013
PTH o/Nowy Targ
PTH o/Nowy Targ
Listopad 2013
PTH o/Nowy Targ,
PTH o/Tarnów,
Marzec 2013
PTH o/Limanowa
8. Działania Tarnowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego
Tarnowski Oddział PTH w ramach projektu „Echa powstania styczniowego w Małopolsce – ludzie i miejsca”, będzie realizował działania o zasięgu regionalnym, takie jak organizacja konferencji naukowej, przygotowanie wydawnictwa naukowego, związanego z projektem wraz z płytą DVD, zawierającą prezentację multimedialną, przygotowaną w oparciu
o wystawę „Zapomniani bohaterowi powstania styczniowego w Galicji”. Ponadto we współpracy z Muzeum Okręgowym w Tarnowie została opracowania lokalna część wspomnianej
wystawy.
5
FORUM MAŁOPOLSKICH ODDZIAŁÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO
Natomiast sama konferencja naukowa i wydawnictwo będą koncentrować się tematycznie na wkładzie Galicji i jej mieszkańców w styczniową insurekcję. Konferencja jest planowana na początku miesiąca listopada i będzie ona finałem oraz podsumowaniem całego
projektu. Odbędzie się ona w tarnowskim Ratuszu, wraz z prezentacją wydawnictwa oraz
wstawy planszowej „Zapomniani bohaterowie powstania styczniowego w Galicji”.
9. Logotyp projektu
6