Judaizm w Polsce - UTW PW

Konspekt wykładu wygłoszonego dla Uniwersytetu III wieku –
Politechnika Warszawska (9 XII 2008 r.)
dr Edward Gigilewicz
Judaizm w Polsce
1.
Dane statystyczne
Pod koniec XV w. w Polsce zamieszkiwało ok. 30 tys. śydów, w połowie XVII w. –
od 350 tys. do 500 tysięcy. W chwili rozbiorów ok. 800 tys. Na przełomie XIX i XX w. ok.
2 mln; przed wybuchem II wojny świat. ok. 3,5 mln; w latach 1946-1950 z Polski
do Palestyny i Izraela emigrowało około 120 tys. śydów. W Polsce w 1951 Ŝydów było ok. –
9 tys., 1956 – 10 tys., 1967 – 5,5 tys., 1969 – 2 tys. , 1997 – 1,3 tys.; obecnie ok. 1 tys.
(a moŜe 1, a moŜe 5 tys.). Obecnie w Polsce (2007) mieszka około 1 tys. wyznawców
judaizmu i około 15 tys. osób pochodzenia Ŝydowskiego, którzy są chrześcijanami bądź
ateistami.
2. Informacja o judaistycznych związkach wyznaniowych w Polsce:
Związek Gmin śydowskich (data powstania w GUS – XII wiek, rejestracja 1988),
skupia obecnie 9 gmin i 12 filii;
Naczelny organ: Związkowy Zjazd Kongregacji – wybiera rabina. Organ Wykonawczy Zarząd
Główny. Nauczaniem religii kieruje Fundacja Ronalda S. Laudera.
Bractwo dla Poznawania Judaizmu. Siedziba Wrocław - 45 osób. Zajmuje się
kultywowaniem obrzędów Ŝydowskich. Pomaga w samoidentyfikacji członków jako Ŝydów.
Występuje przeciwko objawom antysemityzmu. Prowadzi własną szkołę podstawową. Źródło
wiary: Tora, Biblia Hebrajska.
Izraelicka NiezaleŜna Gmina Wyznaniowa – Poznań. Wyodrębniona ze Związku
Gmin śydowskich 2001. Odwołuje się do polsko – niemiecko - Ŝydowskiego dziedzictwa
kulturowego. Reprezentuje nurt liberalny w judaizmie, skupia 60 członków, 4 duchownych.
NiezaleŜna Gmina Wyznania MojŜeszowego w Gdańsku
Wyodrębniona ze Związku Gmin śydowskich 2000, w wyniku sporów personalnych. Wydaje
gazetkę „Jesteśmy” w nakładzie 500 egz.. Cel: Opieka nad zabytkami i cmentarzami
Ŝydowskimi na Pomorzu, skupia 181 osób.
3.
Prezentacja (multimedialna) Synagogi w Tykocinie
4.
Uwarunkowania historyczne stosunków polsko Ŝydowskich, w świetle Statutu
kaliskiego nadanego śydom przez Bolesława PoboŜnego 16 VIII 1264 i uchwał waadu –
sejmu Ŝydowskiego; grupy Ŝydowskie (Ŝydzi: sefardyjscy, aszkenazyjscy, chasydzi, litwacy),
kwestia Holocaustu.
5.
Dialog katolicko-Ŝydowski w świetle nauk rabinów polskich i teoretyków dialogu
(m.in. M. Buber), dokumentów Soboru Watykańskiego II (zwłaszcza deklaracji
Nostra
Aetate), wypowiedzi papieŜy (Jana Pawła II i Benedykta XVI), Listu Rady Episkopatu Polski
do spraw Dialogu Religijnego z 25 VIII 2000 r. oraz Ŝydowskiego dokumentu Dabru emet
z IX 2000 r.