81 sytuacja ekonomiczno-finansowa przemys£u spo¯ywczego w

Sytuacja ekonomiczno-finansowa
spo¿ywczego
w kontekœcie jego
konkurencyjnoœci
STOWARZYSZENIE przemys³u
EKONOMISTÓW
ROLNICTWA
I AGROBIZNESU
Roczniki Naukowe l tom XI l zeszyt 3
81
Jadwiga Dro¿d¿
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ¯ywnoœciowej – Pañstwowy Instytut
Badawczy w Warszawie
SYTUACJA EKONOMICZNO-FINANSOWA PRZEMYS£U
SPO¯YWCZEGO W KONTEKŒCIE JEGO KONKURENCYJNOŒCI
ECONOMIC AND FINANCIAL PERFORMANCE OF FOOD INDUSTRY
IN THE CONTEXT OF ITS COMPETITIVENESS
S³owa kluczowe: przemys³ spo¿ywczy, konkurencyjnoœæ, sytuacja ekonomiczno-finansowa
Key words: food industry, competitiveness, economic and financial performance
Synopsis. Poprawa sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiêbiorstw, a zatem i poszczególnych sektorów gospodarki realna jest w przypadku, gdy podmioty maj¹ przewagê konkurencyjn¹ nad swoimi rywalami.
Wstêp
Problematyka konkurencyjnoœci w dobie globalizacji gospodarek jest przedmiotem wielu badañ, opracowañ i rozwa¿añ. W nauce istnieje wiele definicji tego pojêcia, a wœród nich definicja
OECD, w której „…konkurencyjnoœæ oznacza zarówno zdolnoœæ firm, przemys³ów, regionów,
narodów lub ponadnarodowych ugrupowañ do sprostania miêdzynarodowej konkurencji, jak i
do zapewnienia relatywnie wysokiej stopy zwrotu od zastosowanych czynników produkcji i
relatywnie wysokiego zatrudnienia na trwa³ych podstawach” [Stankiewicz 2005]. W literaturze
przedmiotu pojawia siê tak¿e inny sposób interpretacji pojêcia konkurencyjnoœæ stosowany przez
niektórych polskich ekonomistów, wed³ug którego „konkurencyjnoœæ to oferowanie warunków
wymiany lepszych ni¿ inni uczestnicy obrotu gospodarczego” [Gorynia 1998]. Na uwagê zas³uguje tak¿e taki sposób interpretacji konkurencyjnoœci, w którym przez „konkurencyjnoœæ w uk³adzie
statycznym rozumie siê zazwyczaj zdolnoœæ przedsiêbiorstwa do prowadzenia dzia³alnoœci z
zyskiem. Natomiast konkurencyjnoœæ w uk³adzie dynamicznym oznacza zdolnoœæ do utrzymania
lub poprawienia dotychczasowego poziomu konkurencyjnoœci” [Moszkowicz, Moszkowicz 1997].
Utrzymanie przewagi konkurencyjnej na poziomie przedsiêbiorstwa lub bran¿y jest jednym z czynników gwarantuj¹cych poprawê efektywnoœci funkcjonowania podmiotów gospodarczych.
Cel i metodologia
Celem opracowania by³a próba przedstawienia sytuacji ekonomiczno-finansowej w przemyœle
spo¿ywczym po integracji z Uni¹ Europejsk¹ w kontekœcie poprawy konkurencyjnoœci polskich
producentów ¿ywnoœci. W procesie realizacji tego celu korzystano z danych zawartych w sprawozdaniach F-01/I-01 z³o¿onych w GUS przez producentów artyku³ów spo¿ywczych, napojów i
wyrobów tytoniowych, którzy zatrudniali ponad 9 osób sta³ej za³ogi. Liczebnoœæ badanej zbiorowoœci w poszczególnych latach by³a zró¿nicowana, ale na ogó³ dotyczy³a oko³o 3 tys. firm spo¿ywczych. Ich udzia³ w zatrudnieniu wynosi³ 84% ogó³u pracuj¹cych w sektorze, a w produkcji sprzedanej (liczonej w cenach bazowych) by³ o 11 punktów procentowych wiêkszy i wynosi³ a¿ 95%. W
ostatnich latach notujemy systematyczny wzrost udzia³u badanej zbiorowoœci w grupie podmiotów funkcjonuj¹cych w przemyœle spo¿ywczym.
Oceny kondycji ekonomiczno-finansowej producentów artyku³ów spo¿ywczych dokonano za
pomoc¹ wskaŸników op³acalnoœci, rentownoœci i p³ynnoœci finansowej. Analizie poddano tak¿e poziom wartoœci dodanej i jej strukturê. Ka¿dy z wymienionych wskaŸników obrazuje tylko pewien
aspekt sytuacji ekonomiczno-finansowej bran¿y, dlatego do oceny pozycji konkurencyjnej nale¿y
stosowaæ je ³¹cznie, tak by siê uzupe³nia³y. Obliczenie i analiza tych wskaŸników w konwencji dyna-
82
Jadwiga Dro¿d¿
micznej s³u¿y do oceny tendencji zmian pozycji konkurencyjnej przedsiêbiorstwa lub ca³ego sektora.
W ocenie op³acalnoœci produkcji ¿ywnoœci wykorzystano dwa wskaŸniki, a mianowicie:
– op³acalnoœæ ogó³em – relacja sumy przychodów ze sprzeda¿y i zrównanych z nimi, pozosta³ych
przychodów operacyjnych oraz przychodów finansowych do sumy kosztów dzia³alnoœci operacyjnej, pozosta³ych kosztów operacyjnych i kosztów finansowych w procentach,
– op³acalnoœæ sprzeda¿y – relacja przychodów ze sprzeda¿y do kosztów dzia³alnoœci operacyjnej
w procentach.
Ocenê rentownoœci w przemyœle spo¿ywczym ograniczono do zbadania poziomu nastêpuj¹cych wskaŸników rentownoœci:
– przychodów netto – relacja zysku przed i po opodatkowaniu oraz akumulacji kapita³u i nadwy¿ki operacyjnej do przychodów ogó³em netto przemys³u spo¿ywczego i podstawowych jego
kierunków w procentach,
– aktywów ogó³em – relacja zysku po opodatkowaniu do wartoœci aktywów ogó³em producentów ¿ywnoœci w procentach (ROA),
– kapita³u w³asnego – relacja zysku po opodatkowaniu do wartoœci kapita³u w³asnego zaanga¿owanego w przemyœle spo¿ywczym w procentach (ROE).
Analizê sytuacji ekonomiczno-finansowej przemys³u spo¿ywczego uzupe³niono ocen¹ p³ynnoœci finansowej na poziomie ca³ego sektora. Przeanalizowano zmiany wskaŸnika bie¿¹cej p³ynnoœci finansowej (iloraz aktywów obrotowych i zobowi¹zañ krótkoterminowych) oraz p³ynnoœci szybkiej (iloraz aktywów obrotowych pomniejszonych o zapasy i zobowi¹zañ krótkoterminowych)
producentów artyku³ów ¿ywnoœciowych oraz ogólnego poziomu zad³u¿enia bran¿y, bêd¹cego
relacj¹ procentow¹ kapita³u obcego (zobowi¹zañ d³ugo- i krótkoterminowych) do wartoœci aktywów ogó³em.
Sytuacja ekonomiczno-finansowa producentów ¿ywnoœci, napojów
i wyrobów tytoniowych
Po wejœciu Polski do UE w przemyœle spo¿ywczym nast¹pi³o o¿ywienie produkcyjne, a wartoœæ
produkcji sprzedanej tego sektora od po³owy 2005 roku zwiêksza³a siê w tempie 6-7% rocznie.
O¿ywienie to mia³o trwa³e podstawy, gdy¿ by³o ono wynikiem wiêkszego popytu wewnêtrznego
(wynikaj¹cego ze wzrostu dochodów ludnoœci) oraz popytu eksportowego. W 2008 roku nast¹pi³o
pewne spowolnienie tempa rozwoju przemys³u spo¿ywczego do oko³o 3% rocznie. Spowolnienie
rozwoju tego dzia³u przemys³u notujemy zw³aszcza od maja 2008 roku. Wartoœæ produkcji sprzedanej przemys³u spo¿ywczego w 2008 roku by³a o oko³o 30% wy¿sza ni¿ w 2003 roku.
Zró¿nicowana by³a dynamika rozwoju poszczególnych kierunków przemys³u spo¿ywczego.
Najszybciej rozwija³o siê przetwórstwo wtórne. Œrednie tempo wzrostu produkcji wyrobów wielosk³adnikowych przekracza³o 7% rocznie, a jej wartoœæ po integracji wzros³a o 1/3. Nowym zjawiskiem ostatnich lat jest powtórne przyspieszenie (do 7% rocznie) rozwoju produkcji napojów
alkoholowych i wyrobów tytoniowych. W okresie integrowania z UE (szczególnie w 2003 i 2005
roku), nast¹pi³ znacz¹cy wzrost wstêpnego przetwórstwa produktów rolnictwa. Jednak¿e proces
uprzemys³awiana tego przetwórstwa zosta³ zahamowany z powodu niskich zbiorów zbó¿ (w 2006
roku) i owoców (w 2007 roku). Najwolniej – podobnie jak w latach wczeœniejszych – rozwija³a siê
produkcja standardowych artyku³ów ¿ywnoœciowych. Tempo wzrostu produkcji tych wyrobów
,
,
;
;
,
9
,
,
,
,
,
9
9
,
,
;
;
,
9
,
,
,
,
,
9
9
,
,
;
;
,
9
,
,
,
,
,
9
9
,
,
;
;
,
9
,
,
,
,,
9
9
,,
;
;
,
9
,
,
,
,,
9
9
,,
;
;
,
Rysunek 1. Tempo wzrostu produkcji sprzedanej przemys³u
spo¿ywczego: a w procentach (w
stosunku do analogicznego okresu
roku poprzedniego, ceny sta³e), a dotyczy firm œrednich i du¿ych (powy¿ej 49 zatrudnionych)
ród³o: opracowanie w³asne na podstawie: Biuletyn Statystyczny GUS
2004, nr 1; 2005, nr 1; 2006, nr 1;
2007, nr 1, 12; 2008, nr 4 i 2009, nr 1.
Sytuacja ekonomiczno-finansowa przemys³u spo¿ywczego w kontekœcie jego konkurencyjnoœci
83
wynosi³o zaledwie 2% rocznie.
Porównanie wskaŸników op³acal
noœci produkcji ¿ywnoœci, napojów i
wyrobów tytoniowych w kolejnych latach wskazuje na wzrost op³acalnoœci
sprzeda¿y realizowanej przez przedsiê- biorstwa bezpoœrednio po integracji.
Wartoœæ przychodów ze sprzeda¿y
produktów przekracza³a kwotê kosztów
dzia³alnoœci operacyjnej o 4,3-4,8%, tj.
o oko³o 1 punkt procentowy wiêcej ni¿ przed integracj¹. W 2008 roku nast¹pi
³o pogorszenie op³acalnoœci do pozioRSáDFDOQR üRJyáHP
RSáDFDOQR üVSU]HGD \
mu z pierwszego roku integracji z UE,
lecz nadal jest to poziom zadowalaj¹cy. Rysunek 2. Op³acalnoœæ produkcji artyku³ów ¿ywnoœcioPo wejœciu do UE radykalnie po- wych, napojów i wyrobów tytoniowych
prawi³y siê wskaŸniki finansowe ca³e- ród³o: opracowanie w³asne na podstawie niepublikowanych
go przemys³u spo¿ywczego [Dro¿d¿ danych GUS.
2008]. W latach 2004-2007 w porównaniu z 2003 rokiem:
– rentownoœæ netto zwiêkszy³a siê dwukrotnie do ok. 4% wartoœci przychodów, a ROE dwuipó³krotnie do ok. 12-13%, tj. do poziomu ponad dwukrotnie wy¿szego od podstawowej stopy
procentowej NBP,
– w mniejszym stopniu zwiêkszy³y siê wskaŸniki rentownoœci brutto (z 2,5-3,0 do 4,5-5%), akumulacji (z ok. 5 do 7%) i operacyjnej (z 8,5 do 9,5%),
– zmniejszy³y siê obci¹¿enia przychodów kosztami finansowymi (z 2,3 do 1,2-1,3%) oraz zysku
podatkiem dochodowym (z 40 do ok. 20%); s¹ to g³ówne Ÿród³a poprawy wskaŸników rentownoœci netto,
– udzia³ zysku w przychodach gotówki by³ porównywalny z udzia³em amortyzacji, co umo¿liwi³o
utrzymanie wysokiego poziomu inwestowania bez znacz¹cego zasilania sektora kapita³em inwestorów zewnêtrznych.
W minionych latach w przemyœle spo¿ywczym osi¹gniêto wzrost:
– kwoty zysku netto z 1,6 mld z³ w 2003 roku do 6,5 mld z³ w 2007 roku, tj. czterokrotny,
– kapita³u w³asnego odpowiednio z 30,1 do 44,8 mld z³ (o 49%), w tym œrodków w³asnych w
obrocie z 5,1 do 10,8 mld z³.
W 2008 roku nast¹pi³o wyhamowanie i odwrócenie tych tendencji. Wynik finansowy netto
przemys³u spo¿ywczego zmala³ z 6,5 do 4,1 mld z³ i by³ najmniejszy po 2004 roku. Obni¿y³y siê
wskaŸniki rentownoœci przychodów na poszczególnych poziomach o 1,6-1,8 p.p. O ponad 5 p.p.
mniejsza by³a tak¿e rentownoœæ kapita³u w³asnego, lecz jej poziom by³ nadal wiêkszy od stopy
Tabela 1. WskaŸ niki rentownoœci prz emy s³u spo¿ y wcz ego
WskaŸ nik
Wyni k fi nansowy netto
Jednostka
miary
[mln z³]
WskaŸ niki rentownoœci w latach
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1 599,0 4 649,1 4 366,3 5 065,3 6 480,1 4 123,3
Rentownoœæ w procentach przychodów:
brutto
%
2,58
4,77
4,41
4,76
5,25
3,44
netto
%
1,56
3,87
3,54
3,86
4,25
2,64
akumulacji
%
5,11
7,18
7,05
7,19
7,28
5,61
operacyjna
%
8,47
9,59
9,25
9,26
9,63
8,99
Rentownoœæ kapi ta³u w³asnego (ROE)
%
5,31
13,99
11,99
12,87
14,45
9,29
Rentownoœæ maj¹tku (ROA)
%
2,37
6,22
5,60
5,92
6,73
3,99
ród³o: opracowani e w³asne na podstawi e ni epubli kowanych danych GUS.
84
Jadwiga Dro¿d¿
procentowej oferowanej przez banki. Pomimo pogorszenia wskaŸników rentownoœci przemys³u
spo¿ywczego, jego sytuacja ekonomiczno-finansowa jest jeszcze dobra i zadowalaj¹ca. Gorsza (w
2008 roku) kondycja producentów ¿ywnoœci, napojów i wyrobów tytoniowych by³a rezultatem
wzrostu obci¹¿enia sprzeda¿y kosztami obs³ugi kapita³u obcego oraz mniejszej dynamiki rozwoju
produkcji tych wyrobów w porównaniu z latami wczeœniejszymi.
Wzrost sprzeda¿y przetwórstwa, osi¹gniêty po wejœciu Polski do UE, by³ zjawiskiem powszechnym, wystêpuj¹cym w ka¿dym dziale produkcji ¿ywnoœci i napojów, lecz stopieñ poprawy wyników finansowych by³ ró¿ny w poszczególnych kierunkach przetwórstwa i bran¿ach tego sektora.
Stabilnoœci¹ wyników finansowych
wyró¿nia³o siê przetwórstwo wtórne. WySURGXNFMD
X \ZHN
raŸna i sta³a tendencja wzrostu wyników
finansowych wyst¹pi³a w przetwórstwie
SU]HWZyUVWZ
produktów pochodzenia zwierzêcego i w
RZWyUQH
produkcji u¿ywek, a niestabilne by³y wy
SU]HWZyUVWZ
niki finansowe przetwórstwa produktów
RSURGXNWyZ
pochodzenia roœlinnego. Spadek rentow
]ZLHU] F\FK
noœci netto w 2008 roku by³ zjawiskiem
SU]HWZyUVWZ
powszechnym i dotyczy³ wszystkich kieRSURGXNWyZ
runków tego przetwórstwa. Do koñca
UR OLQQ\FK
2007 roku trwa³ proces wyrównywania
siê odpowiednich wskaŸników miêdzy
Rysunek 3. Rentownoœæ netto poszczególnych kiebran¿ami, a w roku kolejnym nast¹pi³o
runków przetwórstwa [%]
zwiêkszenie rozpiêtoœci miêdzy bran¿ami
ród³o: opracowanie w³asne na podstawie niepublikowao najwiêkszej i najmniejszej rentownoœci.
nych danych GUS.
Tabela 2. WskaŸ niki p³y nnoœci finansowej producentów ¿ y wnoœci
WskaŸ nik
Je d n .
miary
Bi e¿¹cej p³ynnoœci fi nansowej
p kt
WskaŸ niki p³y nnoœci w latach
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1,19
1,22
1,27
1,30
1,30
1,23
0,83
Szybki ej p³ynnoœci fi nansowej
p kt
0,76
0,76
0,83
0,84
0,83
Ogólnego zad³u¿eni a
%
50,0
50,0
47,2
47,4
46,4
50,4
Udzi a³ fi rm rentownych w: ogólnej li czbi e fi rm
przychodach
%
%
74,2
76,7
78,9
83,4
78,4
85,8
79,1
85,7
82,6
89,0
74,8
75,4
ród³o: opracowani e w³asne na podstawi e ni epubli kowanych danych GUS.
Poprawia³a siê bie¿¹ca p³ynnoœæ finansowa przemys³u spo¿ywczego (z 1,19 w 2003 roku do 1,3
w 2007 roku). W 2008 roku zmala³a ona do 1,23, lecz by³ to ci¹gle poziom wystarczaj¹cy do zapewnienia terminowej sp³aty zobowi¹zañ przez producentów ¿ywnoœci. O braku zatorów p³atniczych w
tym przemyœle œwiadczy tak¿e wysoki wskaŸnik szybkiej p³ynnoœci finansowej, który uwzglêdnia
najbardziej p³ynne aktywa obrotowe. Równoczeœnie zmniejsza³ siê udzia³ w sektorze firm nierentownych (w ogólnej liczbie podmiotów z 25 do 16% i w obrotach sektora z 21 do 10%), ale w 2008
roku wzrós³ on i by³ podobny jak przed integracj¹. Do koñca 2007 roku mala³ tak¿e wskaŸnik
ogólnego zad³u¿enia przemys³u spo¿ywczego. W analizowanym okresie obni¿y³ siê on o 3,6 p.p.,
lecz w roku ubieg³ym odnotowano jego wzrost. Wartoœæ zobowi¹zañ (d³ugo- i krótkoterminowych)
przekroczy³a po³owê wartoœci aktywów ogó³em w przemyœle spo¿ywczym.
Systematycznie wzrasta³a wartoœæ dodana brutto (WDB) wytworzona w przemyœle spo¿ywczym. W ostatnich latach zbli¿y³a siê ona do 30 mld z³ i by³a o po³owê wiêksza ni¿ przed integracj¹.
Na pocz¹tku bie¿¹cej dekady udzia³ przemys³u spo¿ywczego w wytwarzaniu WDB ca³ego naszego
przemys³u wynosi³ oko³o 11%, a po integracji zwiêkszy³ siê on do 13,8% w 2007 roku. W 2008 roku
odnotowano wyhamowanie wzrostowej tendencji wartoœci dodanej wytworzonej przez producentów ¿ywnoœci, lecz nie obni¿y³a siê ona poni¿ej poziomu z roku poprzedniego.
W strukturze wartoœci dodanej przemys³u spo¿ywczego najwiêkszy udzia³ maj¹ wynagrodzenia. Ostatnio jednak notowano tendencjê spadkow¹ tego wskaŸnika. W 2003 roku stanowi³y one
Sytuacja ekonomiczno-finansowa przemys³u spo¿ywczego w kontekœcie jego konkurencyjnoœci
85
42% WDB; w 2007 obni¿y³y siê o 5,3 p.p., ale w roku 2008 odnotowano pewien wzrost wyna
grodzeñ w tworzeniu WDB. Od 2004 roku drug¹
pozycjê w strukturze WDB przemys³u spo¿yw- czego zajmuje wynik finansowy, którego udzia³
by³ wzglêdnie stabilny przez trzy kolejne lata. Wiêksze jego wahania in plus wyst¹pi³y w 2007
i in minus w 2008 roku. W poprzedniej deka- dzie pozycja tego sk³adnika WDB by³a zdecydowanie mniejsza i charakteryzowa³a siê du¿¹ zmiennoœci¹. Kolejn¹ pozycjê w strukturze
WDB zajmuj¹ koszty amortyzacji, aczkolwiek
Rysunek 4. Wartoœæ dodana przemys³u spoich udzia³ w ostatnich latach nieco zmala³.
¿ywczego [mld z³]
Zmienny by³ udzia³ kosztów finansowych, które
ród³o: opracowanie w³asne na podstawie niepublikowanych danych GUS.
stanowi³y ponad 12% WDB w 2003 roku i oko³o 6% w 2006 roku. W roku 2008 koszty obs³ugi kapita³u obcego stanowi³y ponad 13% WDB.
By³o to wynikiem nie tylko wy¿szej stopy pro- centowej, lecz tak¿e wiêkszego zapotrzebowa- nia na kapita³ obcy ze strony producentów
#
¿ywnoœci. Pozosta³e sk³adniki WDB przemy- #
#
#
#
#
#
s³u spo¿ywczego (podatki i op³aty oraz ubez- #
#
#
#
#
pieczenia spo³eczne i inne œwiadczenia) mia³y
#
niewielki udzia³ (nieprzekraczaj¹cy 10%) i by³y
wzglêdnie stabilne.
Wysoka dynamika rozwoju produkcji i
NRV]W\ILQDQVRZH
sprzeda¿y, du¿a aktywnoœæ inwestycyjna i zna]\VNEUXWWR
DPRUW\]DFMD
cz¹ca poprawa sytuacji finansowej przedsiêREFL
HQLDZ\QDJURG]H
biorstw, spowodowa³y, ¿e nie spe³ni³y siê oba# Z\QDJURG]HQLD
wy zwi¹zane z zagro¿eniem konkurencj¹
SRGDWNLLRSáDW\
producentów ¿ywnoœci z innych krajów UE.
Nasz rynek ¿ywnoœciowy nie zosta³ zalany ¿yw- Rysunek 5. Struktura wartoœci dodanej przemynoœci¹ z krajów unijnych, a odwrotnie zanoto- s³u spo¿ywczego
wano szybki wzrost jej eksportu do krajów ród³o: opracowanie w³asne na podstawie niepublikowanych danych GUS.
Wspólnoty [Ocena... 2008]. Nie by³o tak¿e masowej upad³oœci polskich przedsiêbiorstw, lecz tylko niewielkie zmiany struktury podmiotowej w
kierunku wzrostu koncentracji produkcji. W 2008 roku polscy producenci ¿ywnoœci zaczêli odczuwaæ
skutki œwiatowego kryzysu finansowego. Nast¹pi³o spowolnienie rozwoju gospodarczego, co obni¿y³o tempo wzrostu krajowego popytu na ¿ywnoœæ. Artyku³y ¿ywnoœciowe nale¿¹ do podstawowych dóbr konsumpcyjnych i odznaczaj¹ siê nisk¹ elastycznoœci¹ popytu, lecz nie jest realne utrzymanie w przysz³oœci wysokiego tempa rozwoju krajowego rynku ¿ywnoœci i napojów. Jego ch³onnoœæ
w latach 2003-2007 zwiêksza³a siê o ok. 3% rocznie, a obecnie tempo to mo¿e siê obni¿yæ do 1,0-1,5%
rocznie. Recesja w krajach bêd¹cych najwiêkszymi importerami polskiej ¿ywnoœci (Niemcy, Wielka
Brytania, Rosja, Ukraina) najprawdopodobniej wywo³a obni¿enie popytu na dostawy z Polski.
Równoczeœnie jednak os³abienie waluty krajowej wzglêdem euro poprawiaæ bêdzie op³acalnoœæ
tego eksportu i redukowaæ presjê na zwiêkszanie importu tych produktów. To ostatnie zjawisko
mo¿e oznaczaæ spowolnienie tempa spadku eksportu i redukcji dodatniego salda obrotów.
Podsumowanie
Po wejœciu Polski do UE w przemyœle spo¿ywczym nast¹pi³o o¿ywienie produkcyjne, czego
rezultatem by³a poprawa sytuacji ekonomiczno-finansowej tej ga³êzi przemys³u. Zwiêkszy³ siê wynik
finansowy generowany przez producentów ¿ywnoœci. WskaŸniki rentownoœci ustabilizowa³y siê
na wysokim poziomie, a bran¿a charakteryzowa³a siê bezpieczn¹ p³ynnoœci¹ finansow¹. W 2008
roku nast¹pi³o jednak spowolnienie rozwoju tej ga³êzi przemys³u, co by³o jedn¹ z przyczyn niewielkiego pogorszenia kondycji ekonomiczno-finansowej przemys³u spo¿ywczego. Znalaz³o to swoje
86
Jadwiga Dro¿d¿
odzwierciedlenie tak¿e w zahamowaniu wzrostu udzia³u eksportu w produkcji sprzedanej przemys³u spo¿ywczego. W 2008 roku oko³o 22% produkcji artyku³ów spo¿ywczych ulokowano na rynkach zagranicznych, tj. tyle co w 2007 roku (podczas gdy bezpoœrednio po integracji notowano
kilkuprocentowy wzrost udzia³u eksportu w skali ka¿dego roku). Wysoki jednak w dalszym ci¹gu
udzia³ eksportu w sprzeda¿y, jak równie¿ zadowalaj¹ca nadal sytuacja ekonomiczno-finansowa
przemys³u spo¿ywczego œwiadcz¹ o wysokiej konkurencyjnoœci tego sektora przemys³u.
Literatura
Biuletyn Statystyczny. GUS: 2004, nr 1; 2005, nr 1; 2006, nr 1; 2007, nr 1, 12; 2008, nr 4 i 2009, nr 1.
Dro¿d¿ J. 2008: Analiza ekonomiczno-finansowa przemys³u spo¿ywczego w latach 2003-2007. Studia i Monografie, nr 139. IERiG¯-PIB, Warszawa, s. 122.
Gorynia M. 1998: Zachowania przedsiêbiorstw w okresie transformacji. Mikroekonomia przejœcia. Wyd. Akademii Ekonomicznej, Poznañ, s. 102.
Moszkowicz K., Moszkowicz M. 1997: Konkurencyjnoœæ i innowacje – gdzie szukaæ szansy? [W:] To¿samoœæ
i strategia przedsiêbiorstwa – modele doœwiadczenia. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wroc³awskiej, Wroc³aw, s. 110.
Ocena rozwoju konkurencyjnoœci polskich producentów ¿ywnoœci po integracji z Uni¹ Europejsk¹. 2008: Program Wieloletni, Raport nr 99, Szczepaniak I. (red.). IERiG¯ – PIB, Warszawa, s. 173.
Stankiewicz M.J. 2005: Konkurencyjnoœæ przedsiêbiorstwa. Budowanie konkurencyjnoœci przedsiêbiorstwa
w warunkach globalizacji. Dom Organizatora, Toruñ, s. 36.
Summary
After accession to the European Union a revival of Polish food industry production was observed. It resulted
in improvement of economic and financial performance of that industry and increase of profits generated by food
processors. Indices of profitability sustained at high level and liquidity was safe. Slow down of food industry
production in 2008 was one of the factors which influenced a minor deterioration of the economic and financial
performance of the food industry. It resulted in curbing of export shares increase in production sold. About 22%
of production was exported in 2008 which was the same share as in 2007 (during the first years after joining the
EU export shares had been growing by several per cent each year). Still high share of export in production sold
as well as satisfactory performance of food industry prove its high competitiveness.
Adres do korespondencji:
mgr Jadwiga Dro¿d¿
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki
¯ywnoœciowej – Pañstwowy Instytut Badawczy
ul. Œwiêtokrzyska 20
00-002 Warszawa
tel. (0 22) 50 54 770
e-mail: [email protected]