Typy szlifów we wkładkach gramofonowych - sferyczny

Typy szlifów we wkładkach gramofonowych - sferyczny, eliptyczny, liniowy
poniedziałek, 24 września 2012 02:00 - Poprawiony wtorek, 25 września 2012 08:17
Wyróżniamy trzy zasadnicze typy
szlifów końcówek igieł we wkładkach
gramofonowych. Każdy z nich
charakteryzuje inny stopień
zaawansowania budowy, a tym samym
jakości dźwięku oraz kosztów
produkcji. Najprostszy szlif
nazywany jest sferycznym. Poza tym
w sprzedawanych wkładkach stosuje
się szlify eliptyczne oraz liniowe.
Najnowszym osiągnięciem producentów
wkładek jest typ micro-line niezwykle zaawansowany i trudny w
produkcji oraz implementacji.
Typy szlifów we wkładkach gramofonowych.
1. Szlif sferyczny (stożkowy) – podstawowy typ szlifu, który
jest montowany w budżetowych wkładkach gramofonowych. Swoją
budową przypomina kulkową końcówkę długopisu – tym samym ma
symetryczną budowę. Sprawdza się wszędzie tam, gdzie koszty
odgrywają najważniejszą rolę. Wynika to przede wszystkim z
prostej konstrukcji, która nie wymaga pracy bardzo
skomplikowanych maszyn oraz komputerów. Igła ze szlifem
sferycznym jest wystarczająca dla prostszych i tańszych
gramofonów, oraz starszych typów nagrań, których jakość
tłoczenia i realizacji nie ma ambicji typowo audiofilskich.
Dodatkową zaletą jest fakt, że szlif sferyczny jest bardzo
tolerancyjny dla kiepsko nagranych winyli.
To wszystko powoduje, że w dalszym ciągu każdy szanujący się producent
posiada w swojej ofercie minimum jedną wkładkę z tego typu szlifem.
Minimalny czas pracy szlifu sferycznego to minimum 150 godzin, a w
przypadku renomowanych producentów czas ten jest znacząco dłuższy.
Wygląda to na niewiele, jednak wynika z surowych jakościowo badań
firmy Jico, która przyjęła własny współczynnik zniekształceń, a
następnie sprawdzała przez ile czasu pracy wkładka z danym szlifem
mieści się w wartościach progowych. Praktyka pokazuje, że odczuwalna
różnica w spadającej jakości dźwięku w przypadku szlifu sferycznego
jest odczuwalna dużo później. Jest to efekt zainstalowania wkładki z
tego typu szlifem w tańszych systemach hi-fi, które są mniej czułe na
zużycie igły.
1 / 5
Phoca PDF
Typy szlifów we wkładkach gramofonowych - sferyczny, eliptyczny, liniowy
poniedziałek, 24 września 2012 02:00 - Poprawiony wtorek, 25 września 2012 08:17
Przykładowa wkładka ze szlifem sferycznym: Goldring Elan
2. Szlif eliptyczny – to dużo bardziej zaawansowany szlif w stosunku
do sferycznego. Pierwszą firmą, która uzyskała patent na szlif
eliptyczny było amerykańskie GRADO. Pomimo wyższych kosztów wykonania zapewnia dużo lepszą jakość dźwięku.
Wynika to z dużo mniej okrągłego kształtu, przez co rośnie kontakt
igły ze zboczami rowka w płycie. Innymi słowy końcówka igły ma dużo
bardziej pociągły (stąd nazwa eliptyczny) i asymetryczny kształt, tym
samym lepiej dopasowuje się do wgłębień w rowku płyty. Pozwala to na
odczytanie dużo większej liczby informacji na takim samym odcinku
płyty w stosunku do igły ze szlifem sferycznym.
Przewaga szlifu eliptycznego nad sferycznym ujawnia się w odsłuchu
nowszych tłoczeń, które są zdecydowanie precyzyjniej wykonane.
Szczególnie zauważalna jest poprawa przetwarzania wysokich tonów,
których jakość dramatycznie zmienia się w zależności od typu i
precyzji wykonania szlifu igły gramofonowej. Dodatkowa zaleta w
stosunku do szlifu sferycznego to żywotność igły – blisko dwukrotnie
wyższa. Minimalny czas życia igły ze szlifem sferycznym to 250 godzin
i to przy najbardziej rygorystycznych pomiarach, niesłyszalnych dla
ludzkiego ucha. W praktyce czas ten może być znacząco dłuższy.
Przykładowe wkładki ze szlifem eliptycznym: Goldring Elektra, Goldring
2100, Goldring 2200
3. Szlif liniowy (line contact) – pierwszy zaawansowany szlif tego
typu nazywa się Shibata. Nazwa pochodzi od nazwiska japońskiego
2 / 5
Phoca PDF
Typy szlifów we wkładkach gramofonowych - sferyczny, eliptyczny, liniowy
poniedziałek, 24 września 2012 02:00 - Poprawiony wtorek, 25 września 2012 08:17
projektanta, który opracował go dla JVC.
Zupełnie nowa specyfikacja szlifów powstała w związku z wejściem na
rynek nowych płyt z dużo lepszą jakością tłoczenia CD-4
(kwadrofoniczną). Pozwala ona przenosić częstotliwości do 45.000
Hz, co jest wartością dwukrotnie lepszą w stosunku do formatu
poprzedniego. Aby spełnić dużo surowsze wymagania nowych nagrań
Shibata zdecydował się na zaostrzenie końcówki szlifu, co z jednej
strony znacząco ograniczyło horyzontalny kontakt igły z rowkiem
płyty winylowej. Z drugiej zaś znacząco zwiększyła się powierzchnia
wertykalnego kontaktu igły z bokami wytłoczonego rowka. W założeniu
Shibaty szlif miał mieć jak największy kontakt boczny z
wytłoczeniem płyty, stąd nazwa szlif liniowy. Aby osiągnąć ten efekt
znacząco zwężono szerokość igły oraz wyciągnięto jej długość. Np
standardowa szerokość szlifu eliptycznego to 8-10 um, gdy szerokość
szlifu Shibaty to 6. Jeszcze większa przepaść dotyczy długości
(wysokości) igły. W szlifie eliptycznym to 18 um, zaś w przypadku
Shibaty to minimum 50 um, a nawet 75 um.To pozwala na dużo większy
kontakt boczny igły i wytłoczonym rowkiem płyty.
Różnica jakościowa w stosunku do szlifu eliptycznego okazała się na
tyle duża, że na rynku zaroiło się od innych bliźniaczych szlifów –
nieco zmodyfikowanych. Czasami motywem zmiany była chęć oszczędzenia
na opłatach patentowych dla Shibaty, innym razem chęć poprawienia
szlifu. W efekcie czego na rynku zaroiło się od różnych szlifów typu
line contact. Wybrane z nich to: Hyper Eliptical, Stereohedron, Fine
Line, hyberbolic, pathemax. Wiele osób zalicza do tej kategorii także
szlif Ogura zwany także Vital (np. u Goldringa).
Główne zalety szlifu liniowego to zdolność do poprawnego
odtwarzania tonów powyżej 35.000 Hz. Duże znaczenie ma tutaj aspekt
praktyczny – dzięki dużo większej powierzchni styku w stosunku do
szlifu eliptycznego wkładka ze szlifem liniowym dużo lepiej odtwarza
wysokie tony z płyt o zauważalnym stopniu zużycia. Szczególnie, jeśli
były eksploatowane przez wkładki wyposażone w szlif sferyczny lub
eliptyczny. Wkładka ze szlifem liniowym dociera do mniej zużytych lub
zupełnie nietkniętych miejsc w rowku płyty.
Zdecydowanie udało się także zmniejszyć zużycie igły oraz samych
nagrań. Wynika to z dużo mniejszego nacisku igły na centymetr
kwadratowy winylu. Minimalny czas pracy igły ze szlifem liniowym
wynosi 400 godzin - według badań Jico. Jednak podobnie, jak w
3 / 5
Phoca PDF
Typy szlifów we wkładkach gramofonowych - sferyczny, eliptyczny, liniowy
poniedziałek, 24 września 2012 02:00 - Poprawiony wtorek, 25 września 2012 08:17
przypadku poprzednich typów szlifów praktyczny czas użytkowania, w
którym wkładka pracuje na słyszalnie wysokim poziomie jest znacząco
dłuższy.
Przykładowe wkładki ze szlifem liniowym: Ortofon 2M Black, Ortofon 2M
Bronze. Do tej kategorii zalicza swoje wkładki Goldring –
modele ze szlifem Gygera lub Vital np. 1012GX, 1042, 2300, Eroica
, 2400, Legacy. Jednak na potrzeby lepszego przeanalizowania różnic
wyróżnimy szlif microline, jako oddzielną kategorię.
4. Szlif microline – to najnowsze rozwiązania stosowane w najbardziej
zaawansowanych wkładkach gramofonowych. Początek tego typu
rozwiązaniom dał szlif Van Den Hulla, który powstał dzięki
komputerowej
analizie. Van Den Hull dążył do maksymalnego zbliżenia kształtu igły,
tak aby przypominała swoim kształtem nóż wycinającego rowku w płytach
winylowych.
Po raz kolejny zmniejszono rozmiar igły, szczególnie dotyczy to
szerokości – w skrajnym wypadku z 6 um (szlif Shibata) do 2.5 um
(Micro Line oraz SAS). Van Den Hull zaproponował szerokość 4 um. Fritz
Gyger w 1987
roku zaproponował z kolei szerokość 5 um. Szlif Gygera swoim
skomplikowanym wykończeniem bardzo mocno przypomina nóż tłoczący
winyle. Aby uzyskać tak zaawansowany kształt niezbędne jest nie tylko
zastosowanie analizy komputerowej przy projektowaniu, ale także
powierzenie komputerowi wycinanie samego kształtu szlifu – z pomocą
precyzyjnej wiązki laserowej. Dlatego też, mimo sporej szerokości
szlif Gygera czy Van Den Hulla są z powodzeniem zaliczane do typu
microline. Inne szlify microline to: Dynavector, Jico SAS, MicroRidge
oraz 2SD.
Tak doskonałe dopasowanie igły do linii wycięcia w płycie
4 / 5
Phoca PDF
Typy szlifów we wkładkach gramofonowych - sferyczny, eliptyczny, liniowy
poniedziałek, 24 września 2012 02:00 - Poprawiony wtorek, 25 września 2012 08:17
pozwoliło na mocno słyszalną redukcję zniekształceń harmonicznych
oraz przesunięć fazowych. Ponadto, szlify microline do maksimum
redukują jakiekolwiek szumy i inne dźwięki, które wynikają z
fizycznego kontaktu igły z płytą analogową. Rekordowy jest także czas
pracy igieł ze szlifami typu microline. Jico określa ów czas na
minimum 500 godzin, co jest nawet pięciokrotnie lepszym wynikiem od
najprostszych wkładek dostępnych na rynku.
Z drugiej strony, zastosowanie szlifu typu microline wymaga potężnej
wiedzy technicznej oraz wielu prób, stąd wielu producentów decyduje
się pozostać przy prostszych szlifach nawet w droższych wkładkach np.
Audio-Technica czy Shure. Jednym z niewielu producentów, który z
wielkim powodzeniem zastosował szlif microline w swoich wkładkach jest
Goldring (różne odmiany szlifów Gygera oraz szlif 2SD).
Różnorodność nazw i rozmiarów w przypadku szlifu micro line wynika z
podobnych pobudek jak w przypadku szlifu liniowego. Niechęć do
płacenia za patenty konkurencji oraz promowanie ich nazw własnych, w
końcu różne doświadczenia producentów oraz różne efekty w budowaniu
wkładek sprawiły, że rynek szlifów zapełnił się gąszczem
marketingowych nazw. Wszystko to znacząco utrudnia porównanie
rozwiązań, które faktycznie zostały użyte przez producentów wkładek.
5 / 5
Phoca PDF