otwórz - Orliman PL
Transkrypt
otwórz - Orliman PL
Numer dziesiąty - styczeń/marzec 2013 ORLIMAN PL Sp. z o.o. ul. Nenckiego 2 98-200 Sieradz ISSN: 2081-8874 Uraz najczęściej spotykany, czyli skręcenie stawu skokowego Statystyki podają ponad 350 000 przypadków rocznie skręcenia stawu skokowego. Rzeczywista ochrona stawu skokowego wynika z jego anatomii, gdyż zabezpieczony jest on z obydwu stron szeregiem więzadeł. Od strony bocznej najważniejszą rolę odgrywają więzadło strzałkowo-skokowe przednie i tylne oraz więzadło piętowo-strzałkowe. Stronę przyśrodkową stabilizuje więzadło trójgraniaste. Kontuzja może trafić się jednak każdemu z nas. W szczególności narażeni są na nią sportowcy, ludzie aktywni fizycznie oraz pracujący w terenie. Zbagatelizowany lub źle leczony uraz może doprowadzić do długotrwałego ograniczenia aktywności ruchowej, niestabilności stawu skokowego a w ostateczności do nieodwracalnych zmian zwyrodnieniowych. Bywa powodem zakończenia kariery sportowej. Zwane popularnie skręceniem kostki polega na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w stawie skokowym, które może powodować uszkodzenie torebki stawowej i więzadeł. W przeważającej liczbie wywichnięcie stopy odbywa się na zewnątrz (mechanizm supinacyjny skręcenia), a tylko co dwudzieste skręcenie diagnozowane jest jako wywichnięcie do wewnętrznej krawędzi stopy. Obok stawu skokowego skręceniu podlegają stawy skokowo-piętowy i skokowo-piętowo-łódkowy. Skręcenia stawów dzielimy na trzy stopnie. PIERWSZY - lekki. Niewielkie naciągnięcie torebki stawowej i więzadeł. Ból jest mały lub mierny i nieznacznie przeszkadza w chodzeniu. Obrzęk jest często nieduży, przeważnie wokół kostki zewnętrznej i szybko ustępuje. Pacjent nie odczuwa niestabilności stawu. W tym rodzaju skręcenia można pomóc sobie samemu stosując zasadę „PRICE” (ang.) - protection, rest, ice, compression, elevation. Sprowadza się to do maksymalnej ochrony stawu, odciążenia najlepiej na 72 godziny, schłodzenia, unieruchomienia i w końcu na elewacji, czyli uniesieniu kończyny w górę (15-20cm) na poduszce czy zwiniętym kocu. Starajmy się przez pierwsze 3-4 doby nie obciążać kończyny, najlepiej w ogóle nie chodzić. Zabandażujmy staw w taki sposób by nie drętwiały i siniały palce. Następnie schłodźmy staw np. kriożelem. (Uwaga! schłodzenie poprzez bandaż a nie bezpośrednio na skórę). Można też zastosować okłady z naturalnej zimnej borowiny na cienkiej tkaninie oraz krótkotrwałe zimne kąpiele w wodzie. Takie postępowanie zmniejsza dolegliwości bólowe, ogranicza obrzęk, zapobiega zrostom i przyspiesza gojenie uszkodzonych tkanek. Rehabilitacja takiego stawu nie jest bezwzględnie konieczna. Osobiście jednak gorąco ją zalecam. W pierwszej fazie (trzecia-czwarta doba po skręceniu) doskonale przyśpiesza terapię zmienne pole magnetyczne małej częstotliwości (parame- W NUMERZE O urazach stawu skokowego opowie doktor Jacek Reichert, doświadczony lekarza rehabilitacji medycznej z przychodni w Oławie. W nawiązaniu do jego tekstu zaprezentujemy Państwu możliwości zaopatrzenia skręconego stawu skokowego w ortezy firmy Orliman. Pracownicy Orto-Pes kontynuują tematykę protetycznopodologiczną. Doktor Maciej Starzyk, specjalista w dziedzinie ortopedii, zapozna Czytelników z bezgipsowymi metodami operacyjnego leczenia halluxów. Kiedy pierwszy raz zaprowadzić dziecko na badanie kręgosłupa? Co jest dobre dla pleców dziecka? Zapraszamy do lektury tekstu o skrzywieniach kręgosłupa. Jaki związek z naszym mózgiem ma i co to jest arachnoidea? Wyjaśni nam dr n.med. Bogumił Przeździak w kolejnym odcinku fascynujących opowieści mitologicznych. Cukierki natury, Uwaga! KOT, Krzyżówka i nieco humoru na koniec. Zapraszamy do lektury. 2 SZNURÓWKA try: 10mT, 25Hz, prostokątny). W drugim bądź trzecim tygodniu warto zastosować indywidualnie dobrane ćwiczenia. Mają one zapobiegać nawykowym skręceniom stopy. Drodzy Czytelnicy jak to jest z tą znajomością nowoczesnych technologii? Korzystamy z komputera, internetu, telefonu komórkowego, wysyłamy maile, korzystamy z komunikatorów internetowych. Każdy z nas na swój własny sposób i we własnym zakresie korzysta z oferowanych wirtualnych rozwiązań. Ułatwiają one życie, bywa też, że komplikują. Podobno papier odchodzi do lamusa. Podobno nadchodzi era telewizji cyfrowej, gazet elektronicznych. Trudno w to uwierzyć, bo chyba nic nie zastąpi druku ani papierowych książek, ale o ludzkich gustach nie powinno się dyskutować. Na pewno część z Państwa woli bardziej nasze drukowane katalogi i przedkłada je nad stronę internetową. Jednym z Państwa więcej przyjemności sprawia klikanie ikonek, drugim wertowanie papierowych stron. Staramy się komunikować z Państwem na oba sposoby, jest katalog papierowy - jest strona www, jest mail - jest telefon, jest „Sznurówka” - jest facebook. A propos facebooka. Czy już nas Państwo odnaleźli? Numer 10, styczeń/marzec 2013 r. ISSN: 2081-8874, Wydawca: ORLIMAN PL Sp.z o.o. ul. Nenckiego 2, 98-200 Sieradz, tel./fax 43 821 93 89, [email protected], www.orliman.pl Redakcja: Artur Mękwiński, Ewelina Mękwińska, Dagmara Stelmaszyk. Redakcja zastrzega sobie prawo korekty oraz publikacji w części lub całości wszelkich nadesłanych materiałów. Materiały nie będą odsyłane. KUPON BEZPŁATNEJ PRENUMERATY Zamawiam prenumeratę kwartalnika “Sznurówka” odbiorca .......................... ........................................ ulica ................................ ........................................ miasto .............................. kod pocztowy .................. ....................................... pieczątka i podpis ORLIMAN PL Sp. z o.o. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez firmę ORLIMAN dla potrzeb prenumeraty. DRUGI - umiarkowany. Charakteryzuje się częściowym przerwaniem więzadeł i torebki stawowej. Ból jest średnio natężony lecz w pierwszym momencie nierzadko bywa duży i uniemożliwia chodzenie. Obrzęk szybko narasta i pojawia się krwiak. Niestabilność stawu wyczuwalna jest raczej później. TRZECI - całkowite przerwanie więzadeł i torebki. Ból, paradoksalnie, może być mniejszy w momencie urazu niż w stopniu drugim. Trwa on jednak długo i podczas obciążenia kończyny czy próby chodzenia jest znacznie większy. Najczęściej uniemożliwia jakiekolwiek przemieszczanie się. Obrzęk i krwiak są wyraźne, obejmują niejednokrotnie cały staw łącznie ze śródstopiem. Utrzymują się bardzo długo. Praktycznie zawsze pacjent odczuwa mniejszą lub większą niestabilność stawu. W drugim i trzecim stopniu w mechaniźmie supinacyjnym skręcenia zostaje uszkodzone więzadło strzałkowoskokowe przednie, rzadziej strzałkowo-piętowe i strzałkowo-skokowe tylne. Ponadto ulegają naciągnięciu mięśnie strzałkowe i krótki prostownik palców. W pronacyjnym mechaniźmie dochodzi do uszkodzenia więzadła trójgraniastego. Okolica ta, w szczególności torebka stawowa, jest dobrze unerwiona. Dlatego skręceniu prawie zawsze towarzyszy ból. Uszkodzenie przyśrodkowych stabilizatorów stawu może być przyczyną podwichnięcia kości skokowej. Obserwujemy nienaturalne ustawienie stopy. Konieczna jest pomoc ortopedy lub chirurga urazowego. W diagnostyce wykorzystujemy przede wszystkim badanie przedmiotowe, wykonywane są testy wydolności więzadeł (test szufladkowy przedni) oraz badania pomocnicze najczęściej rtg i badanie ultrasonograficzne. Rzadziej z braku dostępności inne: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny lub artrografia. Zalecamy je głównie w urazach przestarzałych, ciężkich czy wielokrotnie powtarzających się (nawykowych). Leczenie i rehabilitacja w drugim i trzecim stopniu skręcenia stawu. Podczas naderwania więzadeł i torebki stawowej staw musi zostać unieruchomiony. Odciążenie w opatrunku gipsowym lub ortezie trwa najczęściej 2-3 tygodnie, a w stopniu trzecim noszenie stabilizatora przedłużamy o kolejne 3 tygodnie. W przypadku stwierdzenia zerwania więzadeł konieczny jest zabieg ortopedyczny. Leczenie uzupełniamy farmakoterapią, lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, flebotropowymi. Jeśli ból w znacznym stopniu ogranicza możliwość poruszania się, ortopeda w ramach profilaktyki przeciwzakrzepowej niejednokrotnie zaleca iniekcje preparatów małocząsteczkowej heparyny. Przyczyny przedłużającego się bólu i obrzęku stawu mogą być różne od przerostu błony maziowej albo ciała wolnego, na przykład kawałka chrząstki, w obrębie stawu skokowego do braku lub złej rehabilitacji. Niestabilność stawu wiąże się z rozciągnięciem aparatu więzadłowo-ścięgnistego i torebki stawowej. Pacjent określa ją nierzadko jako „uciekanie stopy”, któremu towarzyszy ból głównie podczas chodzenia po nierównym terenie, o luźnym podłożu (np. plaża) lub w butach na wysokim obcasie. Należy wówczas powrócić do diagnostyki stawu i rozważyć dalszą rehabilitację bądź leczenie operacyjne. W każdym przypadku po zakończeniu leczenia ortopedycznego pożądane są zabiegi fizyko- i kinezyterapii w celu szybszego powrotu do normalnej aktywności fizycznej i uniknięcia powikłań. Terapię polem magnetycznym można rozpocząć jeszcze w opatrunku gipsowym. Przy braku przeciwwskazań (m.in. stan ogólny pacjenta, choroby onkologiczne, silny ból) ten rodzaj zabiegu przyśpiesza leczenie minimum o 2-3 tygodnie. Konieczna jest tu współpraca lekarzy, fizjoterapeutów i rzecz jasna samego poszkodowanego. Kinezyterapię rozpoczynamy najlepiej 1-2 tygodnie po zdjęciu opatrunku gipsowego. Zapalenie żył, obrzęk limfatyczny czy zmiany skórne mogą opóźnić leczenie ruchem. Przy obrzęku dobrze najpierw wykonać drenaż limfatyczny. Wysięk zapalny zawierający dużą ilość włóknika może być przyczyną zrostów. Właściwą kinezę rozpoczynamy zwykle od ćwiczeń czynno-biernych, a w przypadkach lżejszych od czynnych wolnych stopy i podudzia. Nie powinniśmy zapominać o ćwiczeniach palców. Poprawa zakresu ruchu umożliwia dalsze ćwiczenia poprawiające czucie głębokie. Priopriocepcja umożliwia „odczuwanie podłoża” i jest pierwszym czynnikiem ostrzegającym stopę przed niebezpieczeństwem ponownego urazu. W momencie ustępowania bólu i obrzęku 3 SZNURÓWKA możemy zastosować ćwiczenia oporowe, pamiętając o ścisłej współpracy pacjenta z fizjoterapeutą. Wzmocnienie aparatu więzadłowego to główny cel rehabilitacji, zapobiegający nawykowym skręceniom czy podwichnięciom stawu. Z praktyki wiem, że bardzo często pomija się ten etap kinezyterapii i skutki są wiadome. Fizykoterapia obejmuje zabiegi powierzchowne (leczenie zimnem, laseropunkturę) i głębokie (prądolecznictwo, pole magnetyczne). Unikam zabiegów cieplnych, w tym wirówek wodnych tak często ordynowanych oraz ultradźwięków. Powodują one nasilenie bólu, stanów zapalnych i obrzęku. Ultradźwięki mogą pogłębić uraz. Zabiegi te są dopuszczalne w stanach przestarzałych. Wodolecznictwo dopuszczamy przy zastosowaniu wody chłodnej 2426 ⁰C. W skręceniach lekkich stosujemy zabiegi o działaniu powierzchownym, a w pozostałych całą paletę zabiegów fizykalnych nie zapominając o kluczowej Kinezyterapii. Przy stwierdzeniu zaburzeń unerwienia stopy warto rozważyć leczenie prądami trójkątnymi (przypadki cięższe) lub sinusoidalnymi (lżejsze) nerwów obwodowych. 1-2 serie zabiegów mogą postawić chorego na nogi. Ciężkie uszkodzenia wymagają dłuższej terapii. Wówczas winniśmy także „zadbać” o zdrową kończynę, która w skutek przeciążenia wymaga wzmocnienia. Poniżej wymieniamy ortezy firmy ORLIMAN, które mogą być zastosowane podczas leczenia i rehabilitacji w drugim i trzecim stopniu skręcenia stawu skokowego. Orteza 1 SS składa się z dwóch plastikowych paneli bocznych ruchomo połączonych z elementem stopowym, który sięga aż do nasad dalszych kości śródstopia. Elementy boczne wyłożone są od strony podudzia miękkimi wkładkami neoprenowymi. Stabilizator posiada możliwość całkowitego unieruchomienia elementów składowych w pozycji neutralnej. W wersji 2 SS jedyna różnica polega na użyciu w miejsce wkładek neoprenowych połączonych ze sobą dwóch poduszek powietrznych, które oprócz komfortu zapewniają jeszcze wpływ na zmniejszenie obrzęku pourazowego i zwiększenie siły stabilizacji stawu poprzez równomierne rozłożenie ciśnienia powietrza na okolicę do której przylegają. opracował po 25 latach doświadczenia z powyższymi urazami lek. med. Jacek Reichert specjalista rehabilitacji medycznej Niepubliczna Przychodnia Leczniczo-Rehabilitacyjna ZDROWIE w Oławie www.zdrowieolawa.pl Stabilizator EST-085 VALTEC jest przykładem klasycznego ortopedycznego rozwiązania, jeśli chodzi o pourazowe zaopatrzenie stawu skokowego. To dwie „łupki” połączone ze sobą nieelastycznymi taśmami oraz wyłożone od strony bezpośrednio przylegającej do podudzia tzw. „leniwą pianką” która powoduje, iż pomimo obrzęku i dużej bolesności „noszenie” stabilizatora na nodze nie sprawia dodatkowego bólu. Noszenie EST-085 poprawia stabilność stawu i przez to wpływa na zmniejszenie odczuwanych dolegliwości pourazowych. Jeżeli potrzeba staw unieruchomić oferujemy również rozwiązania bardziej sztywne takie jak buty masztowe. EST-087 lekki, gwarantujący dobrą cyrkulację powietrza dookoła unieruchomionego stawu, stopy i podudzia, bardzo dobrze unieruchamiający staw a dzięki odpowiedniej konstrukcji nie nastręczający kłopotów podczas przemieszczania się na chorej kończynie – oczywiście pod warunkiem, iż może być obciążana. EST-083 jest butem marszowym o podobnej konstrukcji jak wspomniany wcześniej EST087, z tą jednak różnicą iż posiada komory powietrzne, które po napompowaniu powodują unieruchomienie stawu. TOBIPLUS, ALTTEX, 4404 TOBIPLUS ALLTEX to ortezy o różnych konstrukcjach jednakże to co je łączy to elementy sztywnikowe różnej wielkości i umiejscoweinia. We wszytskich również zastosowano różnego rodzaju taśmy dociągowe i stabilizujące, elastyczne i nieelastyczne. Bazowy element konstrukcyjny – „kamaszek” - wykonany w każdej z ortez z innego materiału - powoduje, iż każdy ze stabilizatorów ma zupełnie inne właściwości. Wspomniane ortezy i stabilizatory mają różne funkcje i różne właściwości, i powinny być za każdym razem wydawane Pacjentowi na wyraźne wskazanie osoby kierującej do zaopatrzenia, posiadającej odpowiednią w tej dziedzinie wiedzę by Pacjentowi pomóc, ulżyć w cierpieniu i przyspieszyć proces leczenia i rehabilitacji oraz jak zawsze działać prewencyjnie. Więcej na temat ortez znajdą Państwo na naszej stronie internetowej: www.orliman.pl Redakcja 4 SZNURÓWKA Protetyka Zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią, w bieżącym numerze zamieszczamy ilustracje bandażowania kikuta po amputacji powyżej kolana. Przypomnijmy: właściwa technika bandażowania, w zależności od poziomu amputacji, ma bezpośredni wpływ na formowanie kikuta, to zaś jest bardzo istotnym czynnikiem mającym wpływ na zaprotezowanie Pacjenta ! PODOLOGIA 3. 1. 4. 2. 5. www.ortopes.pl W tym numerze omówienie zagadnień związanych z podologią kierujemy do osób, które zastanawiają się, czy i kiedy wykonać badania stóp oraz do rozważających to, jakie wkładki ortopedyczne będą dla nich odpowiednie. W myśl zasady: lepiej zapobiegać niż leczyć, chcemy podkreślić, jak ważna, również w przypadku schorzeń stóp, jest profilaktyka. KTO POWINIEN PODDAĆ SIĘ BADANIU STÓP? Wczesne wykrycie schorzeń w obrębie stóp pozwoli na podjęcie skutecznych środków przeciwdziałających rozwojowi choroby i jej groźnych powikłań. Badanie podologiczne wykonać można profilaktycznie, nawet przy braku jakichkolwiek niepokojących sygnałów mówiących o dysfunkcji kończyn dolnych. Uzyskamy dzięki temu pewność co do tego, że nic złego nie dzieje się z naszymi stopami. Z analizy podologicznej skorzystać powinny z pewnością te osoby, które zaobserwowały jakiekolwiek odchylenia od normy – zauważyły zmiany skórne lub w obrębie paznokci, odczuwają ból, dyskomfort podczas chodzenia a także przy braku aktywności ruchowej. Badanie takie bardzo wskazane jest dla osób z nadwagą, uprawiających sport i tych w podeszłym wieku. Z regularnych konsultacji podologicznych powinni korzystać chorzy na cukrzycę, aby zapobiec tzw. „stopie cukrzycowej”, oraz cierpiący na hemofilię czy reumatyzm. Są one wskazane także dla osób z rozpoznanymi wcześniej dysfunkcjami anatomicznymi i funkcjonalnymi stóp. Jak w przypadku każdego schorzenia, także i w kwestii prawidłowego funkcjonowania stóp, niezwykle ważna jest profilaktyka. Jak najwcześniejsze rozpoznanie będące podstawą dalszego, właściwego leczenia, jest pierwszym krokiem do odzyskania pełnej sprawności kończyn dolnych. DLA KOGO WKŁADKI ? Indywidualne wkładki ortopedyczne dedykowane są w zależności od ich przeznaczenia. Ich rodzaj zależy od tego, jaki stopień aktywności cechuje daną osobę i - przede wszystkim – z jakimi dolegliwościami się ona zmaga. W podziale tym wyróżnić można: •linię miejską (City) •sportową (Sport) •komfortową (Comfort) Specjalne wkładki przeznaczone są dla osób uprawiających konkretne dyscypliny sportowe. Odrębny rodzaj jest również dla tych, którzy cierpią na „stopę cukrzycową” oraz z powodu zmian reumatoidalnych w obrębie stóp. Wszystkie modele można oczywiście formować w zależności od indywidualnych potrzeb Pacjenta. Adriana Błażej 5 SZNURÓWKA Porady Ortopedy Bezgipsowe metody operacyjnego leczenia halluxów Operacja palucha koślawego wykonywana jest przy użyciu metody adekwatnej do stopnia deformacji – SCARF, chevron, osteotomia przypodstawna ze stabilizacją płytką tytanową, osteotomia Akin’a, usztywnienie, a dodatkowo gdy zachodzi potrzeba, także z plastyką tkanek miękkich stawu śródstopno-palcowego palucha. Każdy Pacjent traktowany jest indywidualnie i konkretna metoda dobierana jest do stopnia i rodzaju zniekształcenia. Zaletą tych metod jest stabilne zespolenie odłamów, co pozwala na bezgipsowy przebieg leczenia po operacji. Od 2 doby po zabiegu można poruszać się swobodnie w specjalnym bucie pooperacyjnym. Po około 4-6 tygodniach Pacjentki powracają do chodzenia w obuwiu codziennym. Stosowane metody używane są przez większość chirurgów stopy i stawu skokowego na całym świecie. Możliwa jest jednoczesna korekcja obu stóp. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu rdzeniowym bądź okołokostkowym. Pacjent pozostaje na jedną noc w szpitalu. dr Maciej Starzyk O Au tor ze W poprzednim numerze „Sznurówki” powoływaliśmy się na autorytet doktora Macieja Starzyka – specjalisty w dziedzinie ortopedii. Swoją pracę wykonuje z pasją i pełnym zaangażowaniem, wciąż doskonaląc umiejętności chirurgiczne. Swoją medyczną karierę rozwijał m.in. w Wielkiej Brytanii oraz Francji. Praktykował w SRO ZOZ przy ulicy Poświęckiej we Wrocławiu oraz w szpitalu MSWiA. Obecnie prowadzi gabinet ortopedyczny „PES SANUS” (Zdrowa Stopa) przy ulicy Gwarnej we Wrocławiu, w którym spełnia się jako ortopeda – traumatolog. Maciej Starzyk swoją życiową przygodę z ortopedią rozpoczął w 1995 roku, kiedy po ukończeniu stażu podyplomowego (dyplom lekarza uzyskał rok wcześniej, w 1994r.) otworzył specjalizację z ortopedii i traumatologii narządu ruchu, pierwszy jej stopień uzyskując w 1998r., a drugi w 2003. Klinika Chirurgii Urazowej i Chirurgii Ręki, gdzie pracował do 2001r., ukształtowała jego medyczne zainteresowania wokół problemów ortopedycznourazowych kończyny górnej. W latach 2004-2006 przebywał w Wielkiej Brytanii, rozwijając umiejętności i rozszerzając swoje zainteresowania na chirurgię stopy i stawu skokowego. Pracuje i operuje we wrocławskich szpitalach, skupiając się głównie na rozwijaniu nowoczesnych technik operacyjnych w obrębie stopy, takich jak endoprotezoplastyka stawu skokowego i endoprotezoplastyka stawu śródstopno-palcowego palucha, operacji płaskostopia, rekonstrukcji ścięgna Achillesa, rekonstrukcji więzadeł stawu skokowego. Zajmuje się także chirurgią estetyczną stopy (paluchy koślawe, deformacje palców stóp). Uczestniczy aktywnie w zagranicznych kursach i szkoleniach. Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Ortopedii i Traumatologii, Polskiego Towarzystwa Chirurgii Stopy i Stawu Skokowego, a także European Foot and Ankle Society. www.pessanus.pl Czym skorupka za młodu... Pierwsze badanie kręgosłupa dziecka powinno odbyć się w 4-5 roku jego życia. W badaniach przesiewowych stwierdzono, że blisko 50% 15-latków ma wadę układu ruchu. U dzieci i młodzieży bardzo często występują boczne skrzywienia kręgosłupa. Niestety, wykrywane przypadkowo i zbyt późno są trudne do korekcji. Groźne mogą być boczne skrzywienia kręgosłupa czyli skoliozy biorące się najczęściej ze złej ruchomości stawów biodrowych lub ze złych nawyków podczas chodzenia i stania (zbyt intensywne obciążanie prawej kończyny). Skoliozy funkcjonalne-jednołukowe odpowiednio leczone są najczęściej odwracalne. Skoliozy strukturalne (samoistne, wrodzone, porażenne) oraz inne wady postawy wymagają bezwzględnie porady lekarza specjalisty i konkretnej terapii. Leczenie wady postawy to głównie przestrzeganie właściwej higieny życia, unikanie lub usuwanie szkodliwych czynników, odpowiednie odżywianie i prowadzone pod kierunkiem fizjoterapeuty ćwiczenia oddechowe, fleksyjne, antygrawitacyj- ne. Rodziców powinno zaniepokoić m.in. obniżenie jednego z barków, skręcenie tułowia i miednicy, asymetryczne ustawienie łopatek i ich odstawanie, jednostronne pogłębienie talii, ograniczenie ruchów bioder czy koślawienie i łatwe niszczenie obuwia. Do częstych wad postawy należą deformacje klatki piersiowej, koślawość kolan, płaskostopie i wiele innych. W następstwie dochodzi do sztywności stawów, dysfunkcji i osłabienia więzadeł i mięśni, anomalii chodu, braku kondycji, zadyszki. Skorygujmy nasze dzieci, które powinny siedzieć w „sposób swobodny”. Jeśli muszą stać dłużej to najlepiej na obu nogach lub na lewej w pozycji „na spocznij”, poprawne jest również stanie z nogami skrzyżowanymi (prawa noga z tyłu). Najkorzystniejsze dla kręgosłupa jest spanie w pozycji płodowej na boku. I najważniejsze – każdy sport jest korzystny. Polecane są ćwiczenia typu: karate, kung-fu, joga, taniec oraz kinezyterapia w ośrodkach leczących wady postawy. Zwalnianie dziecka z zajęć WF-u jest błędem. www.zdrowieolawa.pl 6 SZNURÓWKA Róg Amona i pajęczynówka Znajdująca się w mózgu sier- ku kultur, bo poza egipską i grec- igraszki bogów na Olimpie. powata wyniosłość, podobna ką w Rzymie głowa jego zdobiła A więc Zeusa w postaci byka w kształcie do rogu barana, ma pomniki nagrobne, by pozostać porywającego Europę, Ledę łacińską nazwę cornu ammonis jeszcze w nazwie anatomicznej. z Łabędziem, gii i ma związek z Heraklesem. złoty deszcz padający na Danae, pod osło- - róg Amona. Przyjęto ją z mitoloJedna z trzech błon łącznotkan- ną którego odwiedził ją Zeus, kowych, które pokrywają mó- Io, ukochaną nimfę Zeusa, Pewnego razu Herakles, syn zgowie i rdzeń kręgowy to paję- otoczoną ciemną chmurą, ro- Zeusa i Alkmeny, żony króla Teb, czynówka. Jej łacińska nazwa jest mans Apollina z Koronis i wie- w czasie swoich licznych wędró- arachnoidea. Źródłem pierwsze- le innych, podobnych scen, wek dotarł do Afryki ponieważ go członu tej nazwy jest grecki przedstawiających tam , na pustyni libijskiej, pra- wyraz Arachne, co znaczy pająk. bogów. Gdy Palla Atena zo- gnął rozmawiać ze swym ojcem A wyjaśnienie wprowadza nas baczyła utkane przez Arachne Zeusem. Władca bogów ukazał w świat greckiego mitu o bogini płótno przedstawiające sceny się synowi nie wprost, ale okryty Atenie i Arachne, dziewczynie na Olimpie, musiała przyznać, skórą barana. Swoją boską głowę z Lidii, córce Idmona, farbiarza że było to mistrzowskie wyko- ukrył w miejscu głowy tego zwie- tkanin z Kolofonu. nanie. Rozgniewana, z wście- rzęcia i w tej postaci rozmawiał Atena z synem. walecznym mężom w boju, jak tkaninę Arachne. Zasmucona Amon był pierwotnie lokalnym i w pracach kobiecych, zwłasz- tym lidyjska dziewczyna po- bóstwem miasta egipskiego Teb, cza w przędzeniu tkanin, w któ- wiesiła się z rozpaczy. Atena potem został głównym bóstwem rych była mistrzynią. Arachne zrozumiała, jak dalece zaśle- Egiptu i przedstawiano go jako chwaliła się, że swoim talentem pił ja gniew, przywróciła życie mężczyznę z głową barana. Gre- przewyższa umiejętności bogini i Arachne, ale przemieniła ją cy osiedleni w Cyrenie (greckie potrafi tkać jeszcze piękniej. Sta- w pająka. Odtąd Arachne- Kyrene) utożsamiali go z Zeusem, nęła nawet z Ateną do zawodów. pająk snuje cienkie pajęczyny a szczególne zaufanie żywili do Bogini przedstawiła na swej lub jak pisze nasz wieszcz Sło- jego wyroczni w oazie Siwa. Tam tkaninie dwunastu olimpijskich wacki „srebrne w belkach płó- przybrał on postać brodatego bogów w całym ich majestacie, cienka przędzie”. mężczyzny z rogami barana. Arachne wykonała piękną tka- Tak Ammon stał się bóstwem kil- ninę przedstawiającą miłosne patronowała zarówno kłością podarła słabostki na strzępy Dr n. med. Bogumił Przeździak Czy wiesz, że... kobieta należąca do wspólnoty Amiszów używa tylko czterech kompletów ubrań: jednego na codzień, drugiego do prania, trzeci komplet zakłada od święta, czwarty zapasowy w razie potrzeby trzyma w szafie lub kufrze… Amisze to wspólnota religijna licznie zamieszkująca rolnicze stany USA (m.in. Pensylwanię, Iowa, Missouri, Indianę i Ohio) oraz kanadyjskie Ontario. Utrzymują się z pracy własnych rąk odmawiając skutecznie respektowania ustalonego odgórnie prawa stanowego. Żyją według swoich zasad nazywanych przez nich Ordnung (Prawo). Są pacyfistami, nie służą w wojsku ani nie odbywają szkolenia militarnego. Uważani są za prostych, skromnych i pokornych. Na pierwszym miejscu stawiają interes rodziny i wspólnoty. Zdobycze cywilizacji (telewizja, internet, telefon, samochód, moda) uważają za przyczynę osłabiania więzów rodzinnych. Samowystarczalni i nie zainteresowani światem zewnętrznym nie używają elektryczności dostarczanej przez Państwo, choć generują ją sami (w młynach). Zbiór praw, które respektują określa niemal każdy detal ich życia: zaczynając od technologii jakich mogą używać skończywszy na kolorach materiałów z jakich szyją ubrania. Kobiety mogą nosić ubrania w kolorach niebieskich, zielonych i brązowych, przy czym mężatki noszą się tylko w czerni. Mężczyźni noszą czarne surduty bez guzików, słomiany kapelusz na co dzień, czarny od święta. Utrzymują się przede wszystkim z rolnictwa a także rzemiosła. Słyną z wyrobu mebli według wzorów sprzed 150 lat. Kobiety szyją i zdobią narzuty na łóżka – kiedyś tylko na własne potrzeby, dziś również na sprzedaż. Amisze bardzo strzegą prywatności swoich domów, a chcąc zobaczyć jego wnętrze można udać się do „The Amish Farm and House” w Lancaster w stanie Pensylwania (USA). SZNURÓWKA Cukierki natury Uwielbiam suszone owoce. Nie potrafię oprzeć się rodzynkom, figom, morelom a w szczególności daktylom. Moje dziecko też je uwielbia, choć wiem, że dzieciom upodobania smakowe się często zmieniają i za jakiś czas miseczka rodzynek może okazać niczym „persona non grata”. Póki co jednak słodki susz jest na topie. Nie popieram słodyczy w postaci cukierków, czekoladek w menu malucha, ponieważ nie dostarczają one żadnych wartości odżywczych. Niby każdy dorosły to wie, ale bardzo często w torebce z lalką, samochodem lub innym drobiazgiem (z okazji świąt czy urodzin malucha) znajdzie się wafelek, batonik lub czekolada… Ja wybieram dla syna „cukierki natury”, które kupuję w sklepie ze zdrową żywnością. Paczka rodzynek, moreli lub fig jest droższa niż te kupowane w sklepie spożywczym, ale wiem, że owoce te są suszone promieniami słonecznymi a nie siarkowane. Bez wyrzutów sumienia mogę dać je dziecku żeby jadło gdy tylko ma ochotę. A co oznacza, że owoc jest siarkowany? Nic innego jak tylko potraktowanie go kolejnym środkiem chemicznym w celu zachowania jego walorów, głównie wizualnych, bo ile wartości odżywczych ma rodzynka nie dość, że traktowana agrochemią w czasie wzrostu i dojrzewania, to jeszcze suszona dwutleniekiem siarki (E220). Owoce siarkowane (szczególnie widoczne jest to w przypadku moreli) są jasne i „ładnie” wyglądają. Owoce wysuszone promieniami słonecznymi lub na ekranach solarnych ciemnieją (również morele są tu najlepszym przykładem, ponieważ po prostu brązowieją). Gdy weźmiemy do ust owoc siarkowany (np. figę) jest on twardy, owoc suszony nieinwazyjnie nadaje się do jedzenia prosto z paczki, choć przed spożyciem zalecam zalanie go na chwilę gorącą wodą. A co zawierają te suszone frykasy? Oto lista ich wartości odżywczych niektórych z nich: RODZYNKI – suszone winogrona zachowujące najcenniejszy swój składnik o działaniu przeciwnowotworowym – resweratrol (orga- Uwaga! KOT Franku, Franiu Franciszku!! Bądź grzeczny, proszę cię! Kilka razy dziennie tak wołam, tupię nogą, klaszczę w dłonie i nic. Jak do słupa. Ale jak zawołam z kuchni i przymilnym głosem przywołam go to w pięć sekund przy mnie jest. Bo wie, że dostanie coś dobrego i smakowitego… Życie pod jednym dachem z kotem to nie lada wyzwanie. Wiedzą to wszyscy właściciele tych czworonogów. Ale życie z kotem pełnoletnim, niespełna osiemnastoletnim to wyzwanie, któremu człowiek do końca już nie jest w stanie sprostać. Prawda jest, że każdy kot chadza własnymi drogami, ale nikt nie dodaje, że te drogi często się przecinają z naszymi-właścicieli i to często w nocy gdy w najlepsze śpimy. Mój kot można by rzec kot-profesor od miesiąca bez jednego kła, to muszę ze smutkiem stwierdzić upierdliwiec straszliwy. Im starszy tym gorzej z jego charakterem. Ma się cudownie mimo zaawansowanego wieku. Jego spryt osiągnął już mistrzowski poziom, a formy wymuszania różnych smakołyków samą mnie zaskakują. Franciszek bo to o nim mowa jest wspaniałym przyjacielem. Jego rasa mimo, że „pospolita” wcale taka nie jest. Jego inteligencja jestem pewna jest większa niż niejednego człowieka. Przez lata mieszkania pod jednym dachem na dobre wkomponował się w moje życie, a właściwie to ja wkomponowałam w jego. Bo to ja schodzę mu z fotela gdy chce mu się spać. Głaszczę go, czeszę, drapię gdy tylko wyrazi na to ochotę, a ochotę ma zawsze kiedy ja jej nie mam. Jego ulubionym miejscem do leżenia (to jego ulubiona forma spędzania czasu) jest moje łóżko. Gdy wychodzę do pracy on na nim leży, gdy wracam jest w tej samej pozycji. Gdyby nie pusta miska można by pomyśleć, że pojął tajemną sztukę hibernacji. 7 niczny związek chemiczny, przeciwutleniacz); zawierają błonnik, żelazo, potas, cynk i związki mineralne, a także witaminy C i E zwalczające wolne rodniki; magnez oraz witaminy z grupy B wspomagają utrzymanie koncentracji; poprawiają pracę serca oraz wpływają na kondycję skóry, podnoszą odporność organizmu. Można podawać dzieciom po 7 miesiącu życia. MORELE – zawierają dużo błonnika, żelaza, boru i potasu; są bogatym źródłem beta-karotenu, witamin A i C oraz likopenu, który jest silnym przeciwutleniaczem broniącym nas przed wolnymi rodnikami. Można podawać dzieciom po 10 miesiącu życia. FIGI – zawierają najwięcej błonnika spośród wszystkich suszonych owoców, dlatego najskuteczniej zapobiegają zaparciom; są najlepszym spośród produktów roślinnych źródłem wapnia (100 gram tego owocu = szklanka mleka); zawierają dużo potasu oraz witamin z grupy B, korzystnie działają na serce i układ krwionośny. Biały nalot na nich to nie pleśń lecz cukier, który wytrąca się z tych owoców w czasie ich suszenia. Można podawać dzieciom po 12 miesiącu życia. DAKTYLE – bogate w magnez, potas oraz witaminy A, B1, B2 i P; zawierają naturalne salicylany, (związki o działaniu podobnym do aspiryny) zapobiegające zakrzepom oraz zawałom serca; są bogate w cukry proste, które nie wymagają procesu trawienia, dlatego od razu są wchłaniane przez organizm; 10-15 daktyli dostarczy nam sporej porcji żelaza. Można podawać dzieciom po 12 miesiącu życia. Myślę, że warto zamienić batonik na garść tych słodkości. Przyniosą nam oraz naszym dzieciom o wiele więcej korzyści niż atakujące nasz zewsząd pięknie zapakowane słodkości. DaS Uwielbiam jego zapach. Jest połączeniem piżma i czegoś jeszcze. Nie wiem co to, ale gdy mi źle biorę go na ręce i tulę się do jego szyi i wdycham. A on zastyga tak i cierpliwie czeka kiedy mi przejdzie. To nie prawda, że koty nie potrzebują nas ludzi, że są samowystarczalne. Może są mniej wymagające, bo nie trzeba wychodzić z nimi na dwór, ale tak samo jak psy czekają na uczucie, które trzeba im okazywać. Przez lata, które wspólnie dzielimy dokładnie znam jego „mimikę” i on też dokładnie rozpoznaje moje zachowanie, mój głos. Kiedy mówię za głośno potrafi do mnie przyjść i dać do zrozumienia, że nie życzy sobie takiego zachowania. Lubi jak robię mu kulki ze sreberka do zabawy, które potem zbieram po całym mieszkaniu. Nie znosi jak odkurzam, i jak ścielę łóżko. Zawsze o wszystkim wie, nic mu nie umyka. Także drogi Czytelniku kot to wspaniały kompan, który staje się nagle członkiem rodziny. Szybko zawładnie Twoim sercem więc dokładnie zastanów się czy jesteś gotowy na takie poświęcenie. W zamian jednak dostaniesz cudowne mruki o 6 rano prosto do ucha. Czy jesteś na to gotowy? Właścicielka Kota 8 SZNURÓWKA Krzyżówka doświadczalna Młody agronom ogląda sad i poucza właściciela: Pan ciągle pracuje starymi metodami. Będę zdziwiony, jeśli z tego drzewa uda się panu uzbierać choćby 10 kg jabłek. - Ja też będę zdziwiony, gdyż zawsze zbierałem z niego gruszki. - Wyobraź sobie, wczoraj w cyrku byłem świadkiem, jak lew pożarł swego pogromcę! Co za straszny dramat! - Rozumiem, kazano dopłacić wam za ten nadprogramowy numer? - Ależ nie... - To gdzie ten dramat? „Wśród ludzi jest więcej kopii niż oryginałów” Pablo Picasso „Gdyby ludzie robili tylko to, co wyglądało na możliwe, do dzisiaj siedzieliby w jaskiniach” Stanisław Lem