Frezarki - Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji

Frezarki - Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji

Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Wydział Budowy Maszyn i Informatyki
Katedra Technologii Maszyn i Automatyzacji
LABORATORIUM OBRABIAREK
INSTRUKCJA
Temat: Sporz dzenie charakterystyki frezarki narz dziowej
FNC-25 oraz podział na podzielnicy uniwersalnej typ
FJDB250
Opracował mgr in . Arkadiusz Krzempek
Bielsko-Biała 2004
1. Cel wiczenia
Celem wiczenia jest poznanie budowy, kinematyki i mo liwo ci obróbkowych frezarki
narz dziowej FNC-25, zapoznanie si ze sposobami podziału na podzienicach oraz
omówienie podzielnicy ze zwi kszonym zakresem podziału typ FJDB250.
2. Klasyfikacja frezarek
Frezarki ogólnego przeznaczenia w zale no ci od cech konstrukcyjnych dzieli si na:
1) Frezarki stołowe – przeznaczone s przede wszystkim dla przemysłu precyzyjnego
(optyczny, elektro-techniczny, zegarmistrzowski), gdzie wykorzystywane s do prac
w produkcji wielkoseryjnej oraz dla warsztatów i pracowni rzemie lniczych.
Najwa niejszymi cechami ich budowy s :
− mała powierzchnia robocza;
− r czny nap d posuwów;
− du a dokładno pracy.
2) Frezarki wspornikowe.
a) Poziome – o poziomej osi wrzeciona uło yskowanego w korpusie głównym (stojaku),
z charakterystyczn dla tej odmiany belk z podtrzymkami do trzpieni frezarskich, w ród
których wyró nia si nast puj ce warianty:
− frezarki wspornikowe poziome o uproszczonej budowie i uproszczonym układzie
kinematycznym. Przeznaczone s do prac remontowych oraz produkcji jednostkowej
i małoseryjnej w warsztatach rzemie lniczych;
− frezarki wspornikowe poziome ogólnego zastosowania, s przystosowane do pracy
w cyklu automatycznym sterowanym zderzakowo, przeznaczone do ró norodnych
robót frezarskich w produkcji seryjnej.
− frezarki wspornikowe poziome uniwersalne o budowie identycznej jak frezarki
wspornikowe zwykłe, dodatkowym elementem wyposa enia jest element sa
poprzecznych zwanych obrotnic . Przy uzupełnieniu wyposa enia frezarki
o podzielnic uniwersaln mo na obrabia powierzchnie rubowe i koła z bate
o z bach sko nych.
b) Pionowe – ró ni si od poziomych tylko rozwi zaniem zespołu wrzeciona (pionowe
wrzeciono uło yskowane w głowicy wrzecionowej przesuwnej lub skr tnej z wysuwan
tulej wrzecionow ). Przeznaczone s do wysokowydajnej obróbki płaszczyzn frezami
walcowo-czołowymi i głowicami frezowymi oraz do frezowania ró nego rodzaju rowków
prostoliniowych i kołowych.
c) Lekkie – stanowi ce odmian po redni mi dzy frezarkami stołowymi i wspornikowymi
redniej wielko ci, o uproszczonej budowie (r czne posuwy pionowe i poprzeczne)
przeznaczone głównie dla wydziałów remontowych i prototypowych oraz warsztatów
rzemie lniczych.
3) Frezarki bezwspornikowe (ło owe) – podstawowy układ no ny frezarki bezwspornikowej,
składaj cy si ze sztywnego skrzyniowego ło a i stojaka, przypomina z boku liter L.
Wrzeciennik jest przesuwany pionowo po prowadnicach stojaka, a stół (najcz ciej
krzy owy) umieszczony jest na ło u. Frezarki te odznaczaj si wi ksz sztywno ci ni
frezarki wspornikowe, co pozwala na nich obrabia przedmioty o znacznej masie (1500 –
2000 kg). Frezarki bezwspornikowe dzieli si na frezarki ze stołem krzy owym poziome
1
i pionowe. Przeznaczone s do obróbki korpusów rednich i du ych przy produkcji
jednostkowej.
4) Frezarki wzdłu ne – charakterystycznymi cechami frezarek wzdłu nych s :
− stół przesuwny tylko w kierunku wzdłu nym (prostopadle do osi wrzeciona), przy
czym droga przesuwu stołu jest mniejsza od jego długo ci;
− przesuwny wrzeciennik i z reguły wysuwane wrzeciono;
Przeznaczone s do obróbki zgrubnej i ostatecznej płaszczyzn, głównie głowicami frezowymi
i frezami walcowo-czołowymi. Frezarki wzdłu ne budowane s w wielu zunifikowanych
odmianach, składaj cych si z tych samych elementów i zespołów podstawowych, a
ró ni cych si liczb i usytuowaniem wrzecienników.
5) Frezarki karuzelowe – przeznaczone s do obróbki płaszczyzn głowicami frezowymi,
głównie w przemy le motoryzacyjnym. Obrabiane przedmioty mocuje si w uchwytach
szybkomocuj cych na stole, który mo e wykonywa ruch obrotowy ci gły lub
z przeskokami.
Oprócz wymienionych frezarek mo na spotka jeszcze frezarki specjalne i specjalizowane, do
których zalicza si : frezarki kopiarki, frezarki narz dziowe, frezarki do gwintów, frezarki do
rowków wpustowych, do wałków wielowpustowych, do wierteł, kół z batych, frezarki
b bnowe. Nale y równie pami ta tutaj o frezarkach sterowanych numerycznie i powstałej
na ich bazie grupie obrabiarek pod wspóln nazw centra obróbkowe, gdzie jedn z odmian s
centra frezarsko – wytaczarskie.
Na rys. 1 przedstawiono typowych przedstawicieli omówionych powy ej frezarek.
Rys. 1. Frezarki: a – wspornikowa pozioma, b - wspornikowa pionowa, c - wspornikowa narz dziowa, d –
bezwspornikowa pionowa, e – bezwspornikowa pozioma, f – bezwspornikowa pozioma bramowa
2
3. Zastosowanie i budowa frezarki uniwersalnej
Frezarki nale do obrabiarek najbardziej rozpowszechnionych w przemy le maszynowym
i zajmuj drugie miejsce po tokarkach. Mo na na nich obrabia przedmioty ze stali, eliwa,
metali nie elaznych i tworzyw sztucznych. Du wydajno obróbki uzyskuje si dzi ki
zastosowaniu narz dzi wieloostrzowych i du ych pr dko ci skrawania. Podstawowe wielko ci
charakterystyczne frezarek ogólnego przeznaczenia okre la si poprzez podanie wymiarów
roboczych stołu B×L (B – szeroko , L – długo ). Frezarki wspornikowe poziome
uniwersalne posiadaj stół krzy owy nap dzany mechanicznie we wszystkich kierunkach,
a ponadto elementy sa poprzecznych zwany obrotnic , który umo liwia skr t stołu
w płaszczy nie poziomej (zazwyczaj w granicach 45°) i nast pnie jego ruch posuwowy pod
okre lonym k tem do osi wrzeciona, co przy dodatkowym uzupełnieniu frezarki w
uniwersaln podzielnic pozwala na obróbk powierzchni rubowych i frezowanie z batek o
z bach sko nych. Frezarki uniwersalne posiadaj wyposa enie normalne, obejmuj ce zestaw
podstawowych elementów do ustalania i mocowania narz dzi, jak i wyposa enie specjalne:
imadła maszynowe, tuleje redukcyjne, rozszerzony komplet trzpieni frezarskich, przyrz dy
podziałowe i podzielnice, skrzynki gitarowe, stoły obrotowe, głowice frezarskie k towe,
przyrz dy do dłutowania, belki z własnym nap dem, przyrz dy do frezowania z batek.
4. Charakterystyka frezarki narz dziowej FNC-25
4.1. Opis techniczny
Uniwersalna frezarka FNC-25 jest obrabiark przeznaczon do prac w wydziałach:
narz dziowych, prototypowych, produkcyjnych do wykonywania narz dzi, form,
wykrojników i innych detali o wysokiej dokładno ci. Mo na na niej obrabia takie materiały
jak: eliwo, stal, br z, mosi dz, aluminium, tworzywa sztuczne z optymalnymi szybko ciami
skrawania i posuwami dzi ki szerokiemu zakresowi obrotów i posuwów.
Przy u yciu bogatego wyposa enia normalnego i specjalnego mo na na tej frezarce
wykonywa nast puj ce rodzaje obróbki: frezowanie proste i po okr gu, wiercenie,
wytaczanie i planowanie, dłutowanie, wykonywanie prac podziałowych, frezowanie linii
rubowych, frezowanie krzywek tarczowych i b bnowych. Dla prac wymagaj cych wysokiej
dokładno ci pozycjonowania przesuwów wzdłu nego stołu i wrzeciennika, zastosowano do
frezarki jako wyposa enie specjalne czytniki optyczne, które umo liwiaj ustawienie z du
dokładno ci . Na specjalne yczenie, frezarki mo na wyposa y w dwie ruby poci gowe
toczne, których bezluzowy charakter pracy umo liwia na frezowanie przeciwbie ne
i współbie ne. Przekładnie rubowe toczne stanowi element o bardzo wysokiej precyzji
zapewniaj ce bezluzow prac , wysok sztywno osiow , wysok sprawno i dokładno
skoku oraz du
ywotno .
Konstrukcja frezarki jest bardzo sztywna i stabilna dzi ki silnie u ebrowanemu korpusowi
oraz szerokim i mocnym prowadnicom przesuwu suportu i wrzeciennika.
Frezarka składa si z nast puj cych zespołów: podstawy, korpusu, wrzeciennika, belki, stołu
pionowego, stołu poziomego oraz pulpitu sterowniczego i szafy sterowniczej. Na czole belki
mocuje si wyposa enie specjalne, takie jak: głowica frezarska, głowica szybkobie na,
głowica do dłutowania oraz wsporniki. Na stole pionowym mocuje si : stół poziomy, stół
uchylny, stół uchylny z przesuwem, podzielnic , przyrz d do frezowania linii rubowych,
przyrz d do frezowania krzywek. Natomiast na stole poziomym mocuje si stoły obrotowe,
podzielnic , imadła itp.
Nap d posuwów jest zabezpieczony przed zniszczeniem przy pomocy sprz gła
przeci eniowego. Smarowanie frezarki jest realizowane centralnie z dwu pompek. Jedna jest
3
umieszczona w korpusie i pracuje automatycznie smaruj c w sposób ci gły wrzeciennik,
skrzynk pr dko ci i posuwów. Druga pompka umieszczona jest w sporniku i słu y do
okresowego smarowania prowadnic i mechanizmów wspornika.
Cało układu sterowania elektrycznego obrabiarki umieszczona jest w szafie sterowniczej.
Wszystkie elementy obsługi przeznaczone do operatywnego sterowania elektrycznego
obrabiark umieszczone s na pulpicie znajduj cym si na korpusie frezarki w pobli u
organów sterowania mechanicznego. Ogólny wygl d frezarki pokazano na rys. 2.
Gdzie:
22 – pokrywa słu ca do zalewania pompki centralnego zalewania,
31 – pokr tło regulacji dopływu chłodziwa,
32 – pokr tło przesuwu r cznego belki,
33 – koło r czne do obracania kół skrzynki pr dko ci i posuwów w celu ułatwienia
nastawienia wybranych obrotów i posuwów,
34 – pier cie blokady wrzeciona poziomego,
35 – ci gacz do mocowania narz dzi,
36 – koło przesuwu wzdłu nego stołu – prawe,
37 – koło przesuwu wrzeciennika,
38 – koło przesuwu wzdłu nego stołu – lewe,
39 – d wignia wł czenia mechanicznego przesuwu wrzeciennika,
40 – zderzaki ustawienia zakresu przesuwu wrzeciona,
41 – ruba zaciskania belki,
42 – dzwignia wł czenia i wył czenia nap du wyposa enia mocowanego na belce,
43 – ruba zaciskowa wrzeciennika,
44 – uchwyt do czujnika,
45 – dzwignia nastawienia wybranego zakresu obrotów oraz wł czenia nap du wrzeciona,
46 – d wignia nastawienia obrotów,
47 – ruba do zaciskania belki,
48 – ruba do zaciskania wrzeciennika,
49 – ruba do zamocowania podtrzymki,
50 – d wignia do wł czania przesuwu stołu wzdłu oraz w gór i dół,
51 – podstawka dla płytek mierniczych,
52 – kółko przesuwu suportu w gór i w dół,
53 – zderzaki nastawne ustawienia zakresu przesuwu suportu w gór i w dół,
54 – zderzaki kra cowe suportu (zamocowane na stole),
55 – ruba do zaciskania szafy na aparatur elektryczn ,
56 – d wignia nastawienia wybranego zakresu przesuwów oraz całkowite wył czenie
posuwów,
57 – zderzak kra cowy posuwu wzdłu nego,
58 – opór na płytki posuwu wzdłu nego,
59 – ruba z nakr tkami do mocowania stołu poziomego,
60 – zderzaki nastawcze ustawienia danego zakresu przesuwu wzdłu nego stołu
pionowego,
61 – zderzak kra cowy przesuwu wzdłu nego,
62 – ruba z nakr tkami do mocowania stołu poziomego,
63 – ruba do zaciskania przesuwu stołu pionowego,
64 – ruba do zaciskania przesuwu suportu,
4
Rys. 2. Widok ogólny frezarki
65 – d wignia nastawienia posuwów,
66 – lampka sygnalizacyjna wł czenia napi cia
67 – przycisk awaryjnego wył czenia frezarki,
68 – przycisk wł czenia i wył czenia silnika nap du głównego,
69 – przycisk wł czenia i wył czenia silnika głowicy szybkobie nej,
70 - przycisk wł czenia i wył czenia pompki chłodziwa,
71 – wł cznik główny frezarki,
72 – gniazdo o wietlenia frezarki,
73 – gniazdo 3-fazowezasilania głowicy szybkobie nej,
75 – ruba do uziemienia frezarki
4.2. Wielko ci charakterystyczne frezarki FNC-25
Stół poziomy
powierzchnia mocowania 250×700 mm, 3 rowków teowych – szeroko × rozstawienie
12×80 mm, masa stołu 80 kg;
Wrzeciennik poziomy
Sto ek wewn trzny wrzeciona ISO 40, ilo pr dko ci obrotowych wrzeciona poziomego
i pionowego 16, przy zakresach obrotów 56-71-90-112-140-180-224-280-355-450-560-710900-1120-1400-1800 obr/min, najwi kszy przesuw wrzeciennika mechaniczny/r czny – 200
mm, ilo posuwów wrzeciennika 16, zakresy posuwów wrzeciennika 11,2 - 355 mm/min
(11,2-14-18-22,4-28-35,5-45-56-73-90-112-140-180-224-280-355);
Stół pionowy
Powierzchnia mocowania 270×755 mm, 3 rowki teowe – szeroko × rozstawienie 16×60
mm, najwi kszy przesuw wzdłu ny mechaniczny/r czny – 330/350 mm, najwi kszy przesuw
pionowy mechaniczny/r czny – 310/330 mm, ilo posuwów wzdłu nych i pionowych 16,
zakres posuwów wzdłu nych i pionowych 10 – 500 mm/min (11,2-14-18-22,4-28-35,5-45-5673-90-112-140-180-224-280-355);
Nap d, wymiary gabarytowe, ci ar
Silnik główny – moc 2,2 kW, obroty przy 50 Hz – 1410 obr/min;
Silnik elektropompki chłodziwa – moc 0,1 kW, obroty przy 50 Hz – 2700 obr/min;
Masa frezarki – 1070 kg;
Wymiary gabarytowe z głowic frezarsk (długo ×szeroko ×wysoko ) – 1550×1600×1630
mm wg rys. 3;
Dopuszczalna maksymalna masa mocowanego przedmiotu na stole frezarki 70 kg;
Wysoko z głowic szybkobie n 1950 mm.
4.3. Schemat kinematyczny frezarki FNC-25
Cała frezarka nap dzana jest silnikami elektrycznymi o mocy 2,2. Nap d z wału silnika
przenosi si poprzez przekładni pasow do skrzynki pr dko ci. Skrzynka pr dko ci posiada
osiem stopni pr dko ci. Ze skrzynki pr dko ci nap d przenoszony jest przez przekładni
odboczkow na wrzeciono poziome. Wrzeciono poziome posiada 16 stopni pr dko ci
obrotowych. Z wrzeciona poziomego nap d przenosi si na belki, a nast pnie do przyrz dów
mocowania na czole belki. Na wrzecionie poziomym jest koło przesuwne, które słu y do
wł czania lub wył czania nap du na wrzeciono pionowe.
6
Wrzeciono pionowe posiada równie 16 pr dko ci obrotowych. Nap d posuwów odbywa si
od tego samego silnika, co nap d główny. Skrzynka posuwów jest nap dzana od pierwszego
wałka skrzynki pr dko ci. Skrzynka posuwów posiada 8 pr dko ci obrotowych. Ze skrzynki
posuwów nap d przenosi si poprzez dwójk przesuwn na wałek XVIII. Na wałku XVIII jest
osadzone sprz gło przeci eniowe posuwów, które zabezpiecza elementy mechanizmów
przesuwu przed zniszczeniem. Z wałka XVIII nap d przenosi w dwóch kierunkach poprzez
przekładnie ła cuchowe na wrzeciennik i stół.
Na wałku XXII znajduje si nawrotnica zmiany kierunku przesuwu wrzeciennika oraz
przesuw r czny wrzeciennika. Przesuw wrzeciennika odbywa si przy pomocy ruby i
nakr tki obrotowej. Nakr tka jest dzielona i dlatego jest mo liwo kasowania luzów.
Z wałka XXIII nap d przenosi si równie na stół poprzez przekładni ła cuchow
i przekładnie z bate do skrzynki suportowej, w której mieszcz si nawrotnice przesuwu
wzdłu nego i pionowego sterowane jedn d wigni . Przesuw wzdłu ny odbywa si przy
pomocy ruby i nakr tki, tak samo przesuw pionowy. Obie nakr tki s dzielone, co daje
mo liwo kasowania luzów. Nastawianie obrotów odbywa si przy pomocy dwóch d wigni.
Nastawianie posuwów odbywa si równie przy pomocy dwóch d wigni.
Rys. 3. Schemat kinematyczny frezarki FNC-25
4.4. Dobór parametrów skrawania
Prawidłowy dobór parametrów skrawania jest podstaw do uzyskania danej dokładno ci
obróbki i jako ci powierzchni obrabianej. W celu łatwiejszego doboru parametrów skrawania
zał czono odpowiednie dane w postaci wykresu i tabeli. W celu doboru parametrów
skrawania dla obróbki wyka czaj cej nale y kierowa si nast puj cymi zaleceniami:
7
− dla osi gni cia Ra = 10 ÷ 5 µm stosowa gł boko skrawania 0,5 ÷ 1,0 mm,
− dla osi gni cia Ra = 2,5 ÷ 1,25 µm stosowa gł boko skrawania 0,1 ÷ 0,4 mm,
− stosowa wy sze szybko ci skrawania i mniejsze posuwy na 1 z b freza.
Uwaga: Całkowit moc silnika głównego mo na wykorzysta w zakresie obrotów wrzeciona
n = 112 ÷ 1800 obr/min, w zakresie obrotów n = 56 ÷ 90 obr/min dopuszczalne jest skrawanie
ze stałym momentem Mmax = 13 kGm.
Efektywn moc silnika głównego potrzebn dla skrawania ze stałym momentem Mmax = 13
kGm dla poszczególnych obrotów wrzeciona mo na obliczy ze wzoru:
M ⋅n
[kW]
N = max
947 ⋅ η
gdzie: η = 05 - 0,7 – sprawno obrabiarki
Warto ci mocy dla poszczególnych obrotów wrzeciona przedstawiaj si nast puj co:
dla
n = 56
N = 1,1 kW,
n = 71
N = 1,35 kW,
n = 90
N = 1,75 kW,
Przykład doboru parametrów skrawania
Materiał obrabiany: eliwo szare HB = 220 kG/mm2
Frez walcowy NFWb ∅63×70, z = 6 (uz bienie grube).
Z tablicy 6 odczytujemy v = 12 m/min, f = 0,1 mm/1 ostrze,
Z wykresu 5 odczytujemy obroty wrzeciona n = 71 obr/min.
Posuw minutowy obliczamy ze wzoru:
f m = f ⋅ z ⋅ n = 0,1 ⋅ 6 ⋅ 71 = 42,6 [mm/min]
przyj fm = 35,5 mm/min.
5. Podzielnice
5.1. Wiadomo ci ogólne
Podzielnice mo na podzieli na zwykłe, uniwersalne automatyczne i wielowrzecionowe.
Podzielnice zwykłe – pozwalaj na dokonywanie podziału bezpo redniego, przy którym k t
obrotu wrzeciona podzielnicy równy jest k towi obrotu korbki (1). Do korpusu (2)
podzielnicy przymocowana jest tarcza podziałowa (3) z kilkoma rz dami obwodowo
umieszczonych otworów. W otwory te wprowadza si czop zatrzasku (4) korbki (1). Tarcza
ma wykonane otworki po obu stronach, aby zwi kszy liczb podziałów.
k – liczba całkowita równa lub wi ksza od jedno ci
Podzielnice uniwersalne – pozwalaj na uzyskanie wielkiej ilo ci ró nych podziałów oraz
posuwów skojarzonych, za pomoc , których mo liwe jest frezowanie linii rubowych
i spiralnych. O wrzeciona podzielnicy mo e by ustawiona pod dowolnym k tem do
powierzchni stołu, co pozwala na podział powierzchni sto kowej.
Zazwyczaj podzielnice tego typu wyposa one s w trzy wymienne tarczki z otworkami. Ka da
tarczka ma nast puj ce liczby otworków na poszczególnych okr gach:
I – 15, 16, 17, 18, 19, 20,
II – 21, 23, 27, 29, 31 i 33,
III – 37, 39, 41, 43, 47 i 49.
8
Rys.4. Podzielnica uniwersalna schemat kinematyczny
Przy obracaniu korb ruch wałka I jest przenoszony na wrzeciono podzielnicy za
po rednictwem przekładni limakowej – taki podział nazywa si podziałem po rednim. Na
podzielnicach uniwersalnych mo na prowadzi równie dzielenie bezpo rednie tak jak na
podzielnicach zwykłych. W tym celu na wrzecionie podzielnicy zakłada si tarcz z 24
otworami i odł cza si limak od limacznicy.
Dzielenie po rednie obwodu koła na równe cz ci mo na przeprowadzi w trojaki sposób:
a) zwykłe,
b) sprz one,
c) ró nicowe.
Dzielenie zwykłe
Przy dzieleniu zwykłym tarczka podziałowa jest przez cały czas unieruchomiona zatrzaskiem
(4). Liczb obrotów korbk obliczamy ze wzoru:
z
n k = ks
jz
gdzie:
nk – liczba obrotów korb ,
zks – liczba z bów koła limakowego ( limacznicy),
j – krotno limaka,
z – liczba podziałów na obwodzie przedmiotu obrabianego.
Najcz ciej limacznica ma 40 z bów (zks = 40), a limak jest jednokrotny (j = 1) st d:
40
nk =
z
Przykład. Na frezarce poziomej naci z by na kole z batym frezem kr kowym modułowym. Ilo
Ile wykona obrotów korb by obróci koło z bate o jeden z b (wr b)?
z = 32
nk =
z bów 32.
40 40
8
4
4
=
=1 =1 =1+
z 32
32
16
16
Wynika st d, e korb nale y wykona jeden pełny obrót i dodatkowo przesuwamy j w tym samym kierunku o 4
otworki. Przy czym zatrzask korby musi by w tym przypadku ustawiony na okr gu z 16 otworkami.
By unikn ka dorazowego obliczania otworków i popełniania bł dów, korzysta si z pomocy
nastawnych wskazówek. Wskazówki rozchyla si ci tymi kraw dziami o k t odpowiadaj cy
cz ci obrotu korb (w tym przypadku 4 działki). Nast pnie unieruchamia si je wzgl dem
siebie. Sposób posługiwania si wskazówkami przedstawia rys. 5.
9
Rys. 5. Nastawianie wskazówki tarczki podziałowej i posługiwanie si wskazówkami
Dzielenie po rednie zwykłe mo liwe jest do zastosowania wtedy, gdy korzystaj c ze wzoru do
obliczenia liczby obrotów korb , otrzymamy liczb całkowit b d liczb całkowit i ułamek
(mianownik po przekształceniu musi by równy liczbie otworków na jednym z okr gów
podziałowych, licznik odpowiada wtedy liczbie działek, o któr nale y przesun dodatkowo
korb ).
Dane ułatwiaj ce znalezienie wła ciwego rozwi zania przy dzieleniu zwykłym i ró nicowym
zamieszczono w tabelach (np. Poradnik Frezera).
Dzielenie sprz one
Cz sto zdarza si , e podział zwykły jest niemo liwy z powodu braku odpowiedniej liczby
otworków w tarczkach. Dlatego wtedy mo na zastosowa dzielenie sprz one, które polega
z
na rozło eniu ułamka otrzymanego ze wzoru n k = ks na takie ułamki, których mianowniki
jz
b d odpowiadały istniej cym liczbom otworków w jednej lub w dwóch tarczkach w my l
wzoru
z
ax + by
n k = ks =
jz
xy
ax by a b
nk =
+
= +
xy xy y x
nk = n p + nr
gdzie:
np – wielko
nr – wielko
obrotu korbki w stosunku do nieruchomej tarczki;
obrotu korbki wraz z tarczk wzgl dem zatrzasku r.
Przykład. Obwód przedmiotu podzieli na 36 cz ci. W tarczach podziałowych nie ma okr gu o takiej liczbie
otworków, jak równie równie ułamek 40/36 nie da si przekształci na taki ułamek, którego mianownik byłby
równy istniej cej liczbie otworków. Przy dzieleniu sprz onym obliczymy, wi c:
40 7 + 33
7
33 1 11
=
=
+
= +
63
7⋅9
7 ⋅ 9 7 ⋅ 9 9 21
3 11
nk = n p + nr =
+
27 21
czyli
3
11
np =
, nr =
27
21
nk =
Do dzielenia zastosujemy tarczk II z otworami przelotowymi. Zatrzask korby p umiejscowimy w jednym z
otworków okr gu o 27 otworkach, a zatrzask r, znajduj cy si z tyłu tarczki, w jednym z otworków o 21
otworkach. Podczas dzielenia najpierw obrócimy korb wzgl dem tarczki unieruchomionej zatrzaskiem r
o działki, a nast pnie nie wyjmuj c zatrzasku korbki p odci gamy zatrzask r i obrócimy w tym samym kierunku
korb razem z tarczk o 11 działek.
Niekiedy ułamek wygodniej jest rozło y na ró nic dwóch ułamków, jak np. przy z = 69.
10
40
40
63 − 23
63
23
21 1
=
=
=
−
=
−
69 23 ⋅ 3
23 ⋅ 3
23 ⋅ 3 23 ⋅ 3 23 3
21 11
−
nk =
23 33
W tym przypadku korb (wzgl dem nieruchomej tarczki) obracamy w jednym kierunku,
a nast pnie tarczk z korb w przeciwnym kierunku – oboj tna jest kolejno wykonywania
tych ruchów.
W przypadku, gdy tarczki maj otwory nieprzelotowe, nale y umie ci na podzielnicy
jednocze nie dwie tarczki. Dla przykładu
40 7 + 33
7
33 1 11 2 11
=
+
= +
=
+
nk =
=
63
7⋅9
7 ⋅ 9 7 ⋅ 9 9 21 18 21
Tarcz z 21 otworkami osadzamy odwrotnie, a tarcz z 18 otworami osadzamy normalnie.
Dalszy tok post powania jest taki sam. W przypadku stałego zatrzasku r (brak mo liwo ci
przesuwu promieniowego) do ruchu obrotowego tarczki mo na wykorzysta tylko otworki
zewn trzne, co zmniejsza zakres stosowania dzielenia sprz onego.
Wida , e dzielenie sprz one mo na stosowa , gdy mianowniki b d równe liczbie
otworków w tarczach. Je eli jest to niemo liwe nale y zastosowa dzielenie ró nicowe.
nk =
Dzielenie ró nicowe
Dzielenie ró nicowe (przy normalnym zespole kół zmianowych podzielnicy) umo liwia
dokonanie podziału obwodu przedmiotu na dowoln liczb cz ci (2 – 360). Z tarczki
podziałowej musi by wysuni ty zatrzask r, gdy tarczka obraca si podczas dzielenia.
Konieczno ruchu tarczki wynika z nast puj cego rozumowania. Obwód przedmiotu nale y
z
podzieli na z cz ci. Otrzymanemu ze wzoru n k = ks ułamkowi odpowiada obrócenie
jz
korbki z poło enia A do B (Rys. 6). Je eli w poło eniu korbki B pod jej zatrzaskiem jest otwór
– podział zwykły. Przy dzieleniu ró nicowym takiego otworku nie ma. S natomiast w
pobli u otworki x i y.
Rys. 6. Zasada dzielenia ró nicowego
Przy dzieleniu ró nicowym wybiera si jeden z tych otworków, przy czym w czasie obrotu
korbki z poło enia A do B tarczka obraca si w kierunku zgodnym z korbk lub przeciwnym.
Z chwil , gdy zatrzask wpadnie w dany otwór podział jest zako czony.
W przypadku wybrania otworu x mamy podział zast pczy z′>z, natomiast przy wyborze
otworu y liczba podziałów z′<z. Liczb z′ przyjmuje si jako niewiele ró ni c si od z, ale
tak , przy której mo liwy jest podział zwykły na z′ cz ci. Wynika to ze wzoru (**). Tarczka
podziałowa otrzymuje ruch obrotowy od wrzeciona podzielnicy przez koła zmianowe za, zb, zc
i zd oraz przekładni sto kow o przeło eniu 1:1.
11
Rys. 7. Schemat kinematyczny podzielnicy uniwersalnej przystosowanej do podziału ró nicowego
Podzielnice uniwersalne zaopatrzone s w zespół kół zmianowych o liczbie z bów: 24, 26,
28, 32, 36, 40, 44, 48, 56, 64, 72, 86, 100 (czasem dodatkowo 46, 52, 58, 68 i 76). Liczb kół
zmianowych, które nale y zało y na podzielnic oblicza si ze wzoru:
z a z c 40
(z'− z ) (*)
⋅
=
zb zd
z'
Liczb obrotów korbk wzgl dem tarczy obliczamy ze wzoru:
40
nk ' =
(**)
z'
Ułamek otrzymany ze wzoru (*) mo e mie warto dodatni lub ujemn . Dodatni warto
40
(z'− z ) uzyskujemy, gdy z′<z – kierunek obrotów tarczki zgodny z kierunkiem
wyra enia
z'
obrotów korbki, natomiast ujemn , gdy z′>z – kierunek obrotów tarczki przeciwny do
kierunku obrotów korbki. Mo e zdarzy si , e kierunek obrotów tarczki nie jest wła ciwy
i wówczas zakładamy koło po rednie zp o dowolne liczbie z bów. Dane do ułatwiaj ce
znalezienie wła ciwego rozwi zania cz sto znajduj si w tabelach (np. Poradnik Frezera).
Przykład. Podzieli obwód przedmiotu na 69 cz ci. Przyjmujemy z′ = 70. Koła zmianowe obliczamy
z a z c 40
(70 − 69 ) = 40 = + 4
⋅
=
z b z d 70
70
7
z a z c 32
⋅
=
z b z d 56
lub
24 32
⋅
24 56
Liczba obrotów korb
nk ' =
40 4 12
= =
70 7 21
Przykład. Podzieli obwód przedmiotu na 73 cz ci. Przyjmujemy z′ = 70. Koła zmianowe obliczamy
z a z c 40
(70 − 73) = − 12
⋅
=
z b z d 70
7
z a z c 48 24 48
⋅
=
=
⋅
z b z d 28 28 24
Liczba obrotów korb
nk ' =
40 4 12
= =
70 7 21
12
Przykład. Nacina metod kształtow koło z bate o liczbie z bów z = 127. Przyjmuj c zast pcz liczb podziału
z′ = 130.
za zc
40
(130 − 127 ) = + 120 = + 12
⋅
=
z b z d 130
130
13
z a z c 48
⋅
=
z b z d 52
Przy tej liczbie zast pczej (z′ = 130) zadania nie mo na rozwi za , poniewa komplet kół zmianowych nie ma
koła 52, jak równie innego, którego liczba byłaby iloczynem liczby 13. Dlatego przyjmujemy inn liczb
zast pcz z′ = 120
za zc
40
(120 − 127 ) = − 7
⋅
=
z b z d 120
3
z a z c 56
⋅
=
z b z d 24
Liczba obrotów korb
nk ' =
40 1 6
= =
120 3 18
Dzielenie obwodu koła według k ta rodkowego
Tego typu dzielenie spotykane jest np. przy frezowaniu rowków wiórowych w rozwiertakach
z nierównomiern podziałk . Mo e by przeprowadzone przez dzielenie bezpo rednie
(specjalna tarczka podziałowa) lub po rednie.
Przy dzieleniu po rednim liczb obrotów korbk obliczamy ze wzoru:
40
ω
nk =
ω =
360
9
gdzie:
ω – k t rodkowy wyra ony w stopniach.
Je eli k t wyra ony jest w minutach (ω′) lub sekundach (ω″) to:
ω'
ω"
lub n k =
nk =
540
32400
Otrzymany ułamek z tych wzorów nale y zamieni na ułamek zwykły, którego mianownik
byłby równy liczbie otworków w jednym z okr gów tarczki podziałowej. Licznik b dzie
wskazywa o ile otworków na tym okr gu nale y dodatkowo przesun korb podzielnicy.
Przykład. K t rodkowy mi dzy frezowanymi rowkami wynosi ω = 18°. Obliczy liczb obrotów korbk .
nk =
18
=2
9
Korbk nale y wykona 2 pełne obroty.
Przykład. K t rodkowy mi dzy frezowanymi rowkami wynosi ω = 31°17′11″. Obliczy liczb obrotów korbk .
31° = 31⋅ 60 ⋅ 60 = 111 600 s
1 020 s
17′ = 17 ⋅ 60
=
11 s
11″ =
112 631 s
Zgodnie ze wzorem:
nk =
112631
= 3 + 0,4762
32400
Korbk nale y wykona 3 pełne obroty oraz 0,4762 obrotu.
Aby zamieni ułamek dziesi tny nale y skorzysta z tabeli (Poradnik Frezera). Sk d wiemy,
e zatrzask korby mamy ustawi na okr gu z liczb otworków 21 i przesun o 10 otworków
(nie licz c otworku, wzgl dem, którego były wykonane trzy pełne obroty).
13
Dzielenie obwodu koła według długo ci odcinka łuku
Na obwodzie przedmiotu nale y wyfrezowa dwa lub wi cej rowków o odległo ci t (Rys. 8)
Rys. 8.Dzielenie obwodu koła wg długo ci odcinka łuku
Liczb obrotów korb mo emy obliczy po uprzednim znalezieniu k ta rodkowego ω° ze
wzoru:
t
ω = 360
πD
lub bezpo rednio ze wzoru
40
nk =
t
πD
Przykład. Na wałku o rednicy D = 150 mm nale y wyfrezowa dwa rowki w odległo ci t = 15 mm. Obliczy
ilo obrotów korbki przed nacinaniem drugiego rowka.
nk =
40 ⋅ 15
40
9
=
=1
3,14 ⋅ 150 31
31
Korb nale y wykona 1 pełny obrót i nast pnie przesun o 9 otworków na okr gu o 31 otworkach.
Przykład. Na wałku o rednicy D = 84 mm nale y wyfrezowa dwa rowki w odległo ci t = 21 mm. Obliczy ilo
obrotów korbki przed nacinaniem drugiego rowka.
nk =
40 ⋅ 21
= 3,1847 = 3 + 0,1847
3,14 ⋅ 84
Korb nale y wykona 3 pełne obroty i nast pnie przesun
podstawie tabeli).
o 5 otworków na okr gu o 27 otworkach (na
Frezowanie rowków rubowych z zastosowaniem podzielnicy uniwersalnej
W takim przypadku przedmiot obrabiany (walec) wykonuje dwa ruchy: ruch wzdłu ny (ze
stołem frezarki) oraz ruch obrotowy otrzymywany od wrzeciona podzielnicy, nap dzanego
przez rub poci gow stołu.
Przed przyst pieniem do pracy nale y ustawi frez nad osi obrotu walca. Metody s dwie:
pierwsza mniej dokładna polega na ustawieniu freza (wierzchołka ostrza freza) w tej samej
płaszczy nie pionowej, co wierzchołek kła konika. Natomiast dokładniejsza metoda polega na
ustawieniu freza przy pomocy k townika i płytek wzorcowych. Metoda ta jest stosowana
tylko wtedy, gdy wierzchołek z bów freza kr kowego le y w płaszczy nie symetrii freza. Po
ustawieniu nale y unieruchomi poprzeczny przesuw stołu
Po ustawieniu freza nale y skr ci stół pod k tem równym k towi pochylenia linii rubowej
frezowanego rowka. K t skr cenia stołu oblicza si z zale no ci:
πd
tgω =
Sn
Kierunek skr cenia zale y od kierunku zwojno ci rowka (prawozwojne – stół skr ci w lewo,
lewozwojne – stół skr ci w prawo). Po ustawieniu unieruchomi obrotnic .
Wtedy to dopiero przyst pujemy do zało enia przedmiotu i kół zmianowych za, zb, zc, zd.
14
Rys. 9. Schemat nap du stołu frezarki i wałka przy frezowaniu rowka rubowego
Liczb z bów kół z batych obliczamy ze wzoru:
z a z c 40 ⋅ S p
⋅
=
zb zd
Sn
gdzie:
Sp – skok ruby poci gowej stołu frezarki w mm,
Sn – skok linii rubowej nacinanego rowka w mm,
za – liczba z bów koła mocowanego na rubie poci gowej,
zd – liczba z bów koła mocowanego na wale podzielnicy.
1"
, a skok linii rubowej
4
frezowanego rowka mo e by wyra ony w mm lub w calach. St d powy szy wzór mo na
przedstawi nast puj co:
z z
200
Sn w mm a ⋅ c =
zb zd
Sn
S p = 5 [mm]
Najcz ciej ruba poci gowa frezarki ma skok 5, 6 mm lub
z a z c 1000
⋅
=
zb zd
Sn
z z
240
Sn w mm a ⋅ c =
zb zd
Sn
Sn w calach
S p = 6[mm]
za zc
1200
⋅
=
z b z d S n ⋅ 127
z z
2 ⋅ 127
Sn w mm a ⋅ c =
zb zd
Sn
Sn w calach
Sp =
1"
4
z a z c 10
⋅
=
zb zd S n
Podzielnica zaopatrzona jest najcz ciej w zespół kół zmianowych o nast puj cych liczbach
z bów: 24, 25, 28, 32, 36, 40, 44, 48, 56, 64, 72, 86, 100, 127 oraz ewentualnie w koła
dodatkowe 46, 52, 58, 68, 76. Czasami podzielnice wyposa a si w inne zespoły kół
zmianowych. Je eli w zespole kół zmianowych brak jest koła o 127 z bów, a zachodzi
konieczno zamiany milimetrów na cale, to w obliczeniu korzystamy z zale no ci
Sn w calach
15
1 mm ≈
13"
, 13×25,4 = 330
330
Przykład. Obliczy k t skr cenia stołu oraz liczby z bów kół zmianowych do frezowania prawego rowka
rubowego o skoku Sn = 480 mm, rednica wałka d = 80 mm. Skok ruby poci gowej stołu frezarki Sp = 6 mm.
K t skr cenia stołu
tg ω =
πd
Sn
=
3,14 ⋅ 80
= 0,524 z tablicy tangensów ω = 27°40′
480
Liczba z bów kół zmianowych
z a z c 240 240 24
⋅
=
=
=
zb zd
Sn
480 48
Przykład. Obliczy liczby z bów kół zmianowych do frezowania lewego rowka rubowego na wałku o rednicy
d = 59 mm. K t pochylenia linii rubowej rowka ma by równy ω = 28°10′. Skok ruby poci gowej stołu frezarki
Sp =
1"
.
4
Obliczamy skok rowka Sn
Sn =
πd 3,14 ⋅ 59
=
= 346 mm
tg ω 0,5354
Liczba z bów kół zmianowych
z a z c 2 ⋅ 1 27 127
⋅
=
=
zb zd
Sn
173
Poniewa liczba 173 jest liczb pierwsz i podzielnica nie posiada takiego koła, dlatego liczb t musimy
zast pi liczb 174. Wyniknie st d pewien bł d
z a z c 127 127 1 127 24
⋅
=
=
⋅
=
⋅
z b z d 174
3 58 72 58
Przy tych kołach zmianowych skok rowka wynosi
Sn =
2 ⋅ 127
= 348 mm
127 24
⋅
72 58
Bł d skoku rowka wynosi 2 mm
K t pochylenia rowka
tg ω =
πd
Sn
=
3,14 ⋅ 59
= 0,5325 z tablicy tangensów ω = 28°2′
348
Bł d k ta pochylenia rowka wynosi 8′.
Wida , e nie zawsze jest mo liwo doboru odpowiednich kół zmianowych. Dlatego w tych
przypadkach dobrze jest korzysta z tablic, w których podane s liczby kół zmianowych przy
frezowaniu rowków rubowych.
Dzielenie odcinka prostej na cz ci
Przy frezowaniu z batek z zastosowaniem uniwersalnej podzielnicy tarczkowej wrzeciono
podzielnicy ł czymy ze rub poci gow stołu frezarki za po rednictwem kół z batych za, zb,
zc, zd. Przy zastosowaniu podzielnicy tarczkowej o przeło eniu 1:40 liczby kół zmianowych
obliczamy ze wzoru:
z a z c 40mπ
z batka o z bach prostych
⋅
=
zb zd
S p nk
z batka o z bach sko nych
za zc
40m n π
⋅
=
z b z d S p n k cos β
gdzie:
16
za – liczba z bów koła zamocowanego na wrzecionie podzielnicy,
zd – liczba z bów koła zamocowanego na rubie poci gowej stołu frezarki,
m – moduł z batki o z bach prostych w mm,
mn – moduł z batki o z bach sko nych w przekroju prostopadłym do linii z ba w mm,
Sp – skok ruby poci gowej stołu frezarki w mm,
nk –liczba obrotów korbk podzielnicy,
β – k t pochylenia linii rubowej z ba z batki.
Podzielnica uniwersalna beztarczkowa – zalet jest uproszczenie dzielenia dzi ki temu, e
korbk wykonuje si tylko całkowit liczb obrotów, co zmniejsza prawdopodobie stwo
pomyłek. Jest kilka typów tych podzielnic.
Podzielnica uniwersalna dwutarczkowa – cech charakterystyczn tych podzielnic jest to, e
posiadaj dwie tarcze z otworkami. Mo na na niej wykonywa podział bezpo redni jak
i po redni.
Podzielnica automatyczna – stosowana s w produkcji seryjnej i masowej przedmiotów
frezowanych metod podziałow . Podział nast puje przy ko cu ruchu powrotnego stołu
(narz dzie jest poza materiałem), lub w czasie trwania tego ruch (je eli frezarka pracuje w
cyklu z opuszczaniem wspornika).
Podzielnica zwykła wielowrzecionowe – pozwalaj na równoczesne frezowanie kilku
przedmiotów. Najcz ciej budowane s z poziom osi wrzeciona jako trójwrzecionowe.
Nap d takich podzielnic jest zwykle r czny. Buduje si te podzielnice automatyczne, które
umo liwiaj uzyskanie bardzo du ej wydajno ci obróbki.
5.2. Opis podzielnicy uniwersalnej ze zwi kszonym podziałem typ FJDB250
5.2.1. Wiadomo ci ogólne
Podzielnica ta słu y do podziału na cz ci i k ty oraz do samoczynnego obracania przedmiotu
obrabianego przy nacinaniu spiral i linii rubowych (tylko ze skrzynk gitarow typu FWHu).
Pozwala na dokonywanie podziału w zakresie od 2 do 400 000. Składa si z tarcz
podziałowych, du ej i małej, dwóch odpowiadaj cych im korbek pokr tnych i przekładni
planetarnej 1:100.Wewn trz korpusu znajduje si przekładnia limakowa, składaj ca si
z br zowej limacznicy i stalowego hartowanego limaka, wył czanego mimo rodowo.
Wrzeciono podzielnicy ma cylindryczny otwór przelotowy oraz sto ek do zamocowania
tulejek zaciskowych lub kła. Na ko cu wrzeciona znajduje si gwint do mocowania
uchwytów trójszcz kowych, a za nim jest umieszczona tarcza z trzema okr gami otworków:
24,30 i 36 do szybkiego dzielenia na prost liczb cz ci.
Zacisk pozwala na uruchomienie wrzeciona. Dzielenie przez przekładni limakow 1:40
odbywa si za pomoc du ej tarczy i du ej korbki, reszt podziałów wykonuje si za pomoc
małej tarczy i małej korbki.
Głowica jest ruchoma i daje si obraca w płaszczy nie pionowej o 180°, przy czym
odpowiednie ruby pozwalaj na jej unieruchomienie.
Podzielnic ma wbudowana w osłon przekładni sto kow i wałek do przenoszenia nap du
ze skrzynki gitary typu FWDu na przekładni limakow i wrzeciono.
Istnieje mo liwo
przeniesienia nap du bezpo rednio na wrzeciono z gitary FWHu
z pomini ciem przekładni sto kowej. W przypadku tym nale y rozł czy przekładni limaklimacznica. Podzielnica ta mo e współpracowa z nast puj cymi frezarkami: FC-25;
FD25/32; 2FW; 2FWA; FH32.
17
5.2.2. Ogolimy opis działania podzielnicy
Rys. 10. Widok podzielnicy typ FJDB250
Poz. 12 - Zacisk du ej tarczy
Poz. 318 - Wałek zatrzaskowy do podziału po redniego (du a korba) Jeden obrót korbki
stanowi 1/40 obrotu wrzeciona.
Poz. 46-1 i 47-1 - Wskazówki małej tarczy.
Do poz. 46-1 - Wkr t do zaciskania wskazówek małej tarczy.
Poz. 71-1 - Tarcza do podziału bezpo redniego.
Poz. 90-1 - Wałek wł czania i wył czania przekładni limakowej.
Poz. 121 - D wignia zacisku wrzeciona.
Poz. 300 - Głowica obrotowa (korpus).
Poz. 304 - Tarcza mata do podziału po redniego.
Poz. 305 - Tarcza du a do podziału po redniego.
Poz. 306- D wignia słu ca do podziału za pomoc małej tarczy.
Do poz. 306 - Wkr t do ustalania długo ci małej korbki.
Poz. 307- D wignia słu ca do podziału za pomoc du ej tarczy.
Poz. 315 i 316 - Wskazówki du ej tarczy.
Do poz. 315 - Wkr t do zaciskania wskazówek du ej tarczy.
Poz. 319 - Wałek zatrzaskowy do podziału po redniego (mała korbka). Jeden obrót korbki
stanowi 1 /4000 obrotu wrzeciona.
Poz. 322 - Sworze do ustalania poło enia du ej korbki (zale nie od okr gu otworków).
Poz. 341 - Pilot do podziału bezpo redniego.
Poz. 349 - ruba słu ca jako zacisk głowicy obrotowej.
18
5.2.3 Opis nap dów
Nap d r czny
a) Je eli pokr camy du
korbk (poz. 307), a mała korbka (poz. 306) jest wtedy
unieruchomiona (jej kołek zapadkowy znajduje si w otworku tarczy), wówczas nap d
z korbki (poz. 307) przenosi si w kolejno ci na: koło z bate o z bach wewn trznych „a”,
wieniec „wieniec”, wieniec „c”, (wie ce „b” i „c” s wykonane na jednym kole z batymdwuwie cowym), koło z bate o z bach wewn trznych „d", tulejk (poz. 312), wałek
(poz. 311-1), koło z bate (poz. 333-1), koło z bate (poz. 334-1), limak (poz. 91-2),
limacznic (poz. 78) i wrzeciono (poz. 87-10). Na jeden obrót du ej korbki (poz. 307)
wrzeciono wykona 1/40 obrotu.
b) Je eli pokr camy mał korbk (poz. 306, rys. 02), a du a korbka (poz. 307) jest wtedy
unieruchomiona (jej kołek zapadkowy znajduje si w otworku tarczy), wówczas nap d
z korbki (poz. 306) przenosi si w kolejno ci na: tulejk mimo rodow (poz. 314), koło
z bate o wie cach „b” i „c”, koła z bate o uz bieniu wewn trznym „a” i „d”, tulejk
(poz. 312), wałek (poz. 311-1) itd.
Na jeden obrót małej korbki (poz. 306) wrzeciono wykona wtedy 1/4000 obrotu.
Nap d mechaniczny
Nap d mechaniczny, stosowany przy frezowaniu spirali i linii rubowych o małych skokach,
podzielnica otrzymuje ze skrzynki gitary FWHu poprzez tulej sprz głow (poz. 055) FWHu,
zabierak (0084-10 FJDB250) osadzony we wrzecionie. Natomiast w przypadku frezowania
zwykłych spiral i linii rubowych podzielnica otrzymuje nap d ze skrzynki gitary FWHu. Przy
czym korbki (mał i du poz. 306 i 307), nale y unieruchomi przez wło enie kołków
zapadkowych w otwory tarcz oraz odsun od tarczy zacisk (poz. 12).
Nap d ze skrzynki gitary FWDu przenosi si za po rednictwem wałka(poz. 327) i kół
z batych sto kowych na koło (poz. 323), tulej (poz. 303), tarcz podziałow (poz. 305),
kołek zapadkowy (poz. 318), du korbk (poz. 307), tarcz podziałow (poz. 304), koło
z bate o z bach wewn trznych „a”, wieniec „b” i „c”, koło z bate o z bach wewn trznych
„d”, tulejk (poz. 312), wałek (poz. 311-1), koło z bate (poz. 333-1), koło z bate (poz. 3341), limak (poz. 91-2), limacznic (poz. 78) na wrzeciono (poz. 87-10).
5.2.4. Podziały
Podział bezpo redni
Tarcza (poz. 71-1), zało ona na wrzecionie, jest przeznaczona do szybkiego podziału
bezpo redniego na cz ci, bez u ywania przekładni limakowej. Tarcza ma trzy okr gi
otworków (na stronie wewn trznej), a mianowicie: 24, 30, 36.
Na korpusie podzielnicy znajduje si kołek zapadkowy (pilot, poz. 341). Podział bezpo redni
odbywa si w nast puj cy sposób:
Nale y zwolni zacisk wrzeciona przez pokr cenie d wigni (poz. 0121) i rozł czy
przekładni limakow przez pokr cenie wałka (poz. 90-1). Nast pnie mo na ju obraca
wrzeciono za pomoc zwykłego kołka, wkładanego w otwory na zewn trznej powierzchni
tarczy (poz. 71-1).
Po ustaleniu, na jakim okr gu otworków ma si odbywa podział, nale y odpowiednio
ustawi kołek zapadkowy (poz. 341). Kołek przesuwa si wraz z obsad w prowadnicy, do
której jest przykr cony rub .
Tabela l podaje podział na cz ci i odpowiednie do tego szeregi otworków oraz ilo
otworków.
Przykład:
19
Nale y naci 8 rowków (tzn., e trzeba podzieli na 8 cz ci). W tablicy l znajdujemy:
1 kolumna- podział na 8 cz ci,
2 kolumna- szereg otworków 24,
3 kolumna- ilo otworków 3.
Kołek zapadkowy nale y wcisn w jeden z otworków zakresu 24, zacisn wrzeciono d wigni (poz. 0121),
a nast pnie frezowa pierwszy rowek.
Dla wykonania nast pnego rowka nale y najpierw zwolni zacisk wrzeciona, a po wyj ciu kołka zapadkowego z
otworka obróci tarcz o 3 otworki.
Dalej operacja powtarza si .
W wypadku wykonywania wi kszej ilo ci sztuk o tym samym podziale poleca si dla skrócenia czasu (odpada
liczenie otworków) oznaczenie poszczególnych poło e kołka czerwonym ołówkiem przy pierwszej sztuce
(sposób ten stosuj ju od dawna warsztatowcy).
Podział po redni
Podział po redni dzieli si na:
a) podział na cz ci dokładny,
b) podział na cz ci przybli ony,
c) podział na k ty w stopniach,
d) podział na k ty w minutach i sekundach.
Tarcza du a z otworkami zawiera nast puj ce okr gi:
1 strona: 24, 28, 30, 34, 37, 38, 39, 41, 42, 43, 100
2 strona: 46, 47, 49, 51, 53, 54, 57, 58, 59, 62, 66. Tarcza mała z otworkami zawiera
nast puj ce okr gi: 54 i 100. Jakiekolwiek obliczenia podziałów na cz ci dokładne na k ty
w stopniach oraz w minutach i sekundach - s zb dne. Oblicza nale y jedynie podział na
cz ci- przybli ony.
Tablica II podaje wszystkie dane do podziału dokładnego na cz ci.
Tablica III podaje wszystkie dane do podziału dokładnego w stopniach.
Tablica IV podaje wszystkie dane do podziału dokładnego w minutach i sekundach.
a) Podział na cz ci dokładny
Uwaga, U ywa si tylko du ej tarczy z otworkami.
Przykład l:
Nale y dokona podziału na 12 cz ci.
Z tablicy II znajdujemy 3 obroty: całkowite korbk + przesuni cie o 8 otworków na okr gu 24 otworków (zob.
uwaga poni ej).
Przykład 2:
Nale y dokona podziału na 10 cz ci: W tablicy II znajdujemy 4 obroty korbk . Litera „ w” w kolumnie „ okr g
otworków” oznacza, e wci ni cia kołka zapadkowego mo e by wykonane na wszystkich okr gach.
Przykład 3:
Nale y dokona podziału na 145 cz ci: w tablicy II znajdujemy przesuni cie o 16 otworków na okr gu 58.
Uwaga. W przypadkach 1 i 3 jest przewidziane, e nale y dokona przesuni cia 8 otworków na okr gu 24 i 16
otworków na okr gu 58. Dla unikni cia pomyłek nale y ustawi odpowiednio wskazówki na du ej tarczy z
otworkami.
Ustawienie to odbywa si w nast puj cy sposób: jedn ze wskazówek opiera si o wci ni ty kołek zapadkowy, a
druga ustawia si na odpowiedni ilo otworków nie wliczaj c w to otworka, w którym znajduj si kołek. Po
ustawieniu wskazówek nale y je zacisn wkr tem (do poz. 315).
Uwagi powy sze odnosz si równie do podziału na k ty.
b) Podział na cz ci przybli ony
Podział na dowoln ilo cz ci jest mo liwy przez zastosowanie w podzielnicy- małej tarczy
podziałowej (poz, 304, rys. 0,2), małej korbki z wałkiem zatrzaskowym (poz. 319) i
przekładni planetarnej (koła z b. o uz bieniach „ a” , „ b” , „ c” , „ d” ) o przeło eniu 1/100. Mała
tarcza (poz. 304) jest zwi zana z du korbk (poz. 307). Po unieruchomieniu kołka
zapadkowego du ej korbki w otworze du ej tarczy podziałowej (poz. 305), obracaj c mał
20
korbk (poz, 306), uzyskujemy dzi ki przekładni planetarnej przeło enie mi dzy wałkiem
(poz. 311-1), a mał korbk (poz. 306):
a c
i =1− ⋅
b d
Koła z bate przekładni planetarnej maj nast puj ce ilo ci z bów:
Za=77, Zb=70, Zc=63, Zd=70. Warto liczbowa przeło enia przekładni planetarnej wynosi:
77 63
99
1
i = 1−
⋅
= 1−
=
70 70
100 100
Znaczy to, e na jeden pełny obrót małej korbki (poz. 306) wałek (poz. 311), a wi c i
limak, wykonuje 1/100 obrotu. Obrót wrzeciona podzielnicy wynosi:
1
1
1
−
=
100 40 4000
Obracaj c du korbk (poz. 307) po unieruchomieniu kołka zapadkowego małej korbki
w otworze małej tarczy (poz. 304) mamy mo no dzielenia po redniego w sposób normalny,
limak współpracuj cy ze limacznic mo e, wi c otrzymywa nap d zarówno przez jedn
i drug korbk , przy czym szybkie pokr cenie limaka uzyskuje si przez korbk du , wolne
za przez korbk mał , za po rednictwem przekładni planetarnaj. Jak ju stwierdzili my,
uprzednio jeden obrót korbki du ej odpowiada 100 obrotom małej korbki. Tarcza (poz. 304)
ma dwa okr gi otworków o ilo ci 100 i 54 w ka dym. Wałek zatrzaskowy przekr cany
mimo rodowo w tulejce (poz. 321) za pomoc pier cienia (poz. 350) mo e obsługiwa oba
okr gi. Wykorzystuj c okr g o 100 otworkach na tarczy (poz. 305) otrzymamy odpowiednio
na jedn podziałk tej tarczy pokr cenie limaka, odpowiadaj ce jednemu obrotowi korbki
(poz. 306). Wykorzystuj c w tym przypadku równie na tarczy (poz. 305) okr g o 100
otworkach otrzymamy na pokr cenie o jedn podziałk korbki (poz. 307):
1/10000 obrotu limaka lub 1/400000 obrotu limacznicy, a wi c i wrzeciona.
Okr g o 100 otworkach tarczy (poz. 304) słu y do dzielenia na dan ilo cz ci. Okr g na
tarczy (poz. 304) o liczbie otworków 54 słu y do pokr cenia przedmiotu obrabianego
o wielko wyra on w mierze k towej: stopniach, minutach, sekundach.
W przypadku dzielenia na cz ci przeprowadzamy obliczenie w nast puj cy sposób: wobec
tego, e jednemu obrotowi wrzeciona podzielnicy odpowiada obrót korbki (poz. 306) –
o 400000 podziałek na tarczy (poz. 304) na okr gu o 100 otworkach, to w przypadku
dzielenia na „ z” cz ci, musimy pokr ci o x - otworków:
40000
x=
z
Dzielenie przeprowadzamy w ten sposób, e warto ci rozkładamy odpowiednio na korbk
(poz. 306 i 307). Iloraz ten przedstawiamy jako całkowit wielokrotno 100 oraz ułamek.
Wyja niamy to na przykładzie:
Przykład 1:
Mamy dokona podziału na 71 cz ci, rozpatrzymy, wi c przypadek, który przy normalnej budowie podzielnicy,
nie posiadaj cej opisywanego tutaj urz dzenia, wymagałby zastosowania dzielenia ró nicowego. Warto x
wynosi w tym wypadku:
x=
40000 40000
57
=
= 5633
z
71
71
Poniewa pokr cenie korbk (poz. 306) o tak ilo otworków trwałoby długo, przeto pokr camy korbk (poz.
307) o 56 otworków (na okr gu o 100 otworkach), co odpowiada pokr ceniu o 56000 otworków na okr gu o 100
otworkach tarczy (poz. 304). Nast pnie korbk (poz. 306) pokr camy o 33 otworki. W sumie otrzymujemy
21
pokr cenie odpowiadaj ce 5633 otworkom na tarczy (poz. 304). Pozostały ułamek 57/71 zaokr glamy do
jedno ci i dodajemy do liczby 33, tzn. korbk (poz. 306) przekr camy ostatecznie o 34 podziałki.
W rozpatrywanym przykładzie bł d wynika z tego, e korbk (poz. 306) pokr camy za du o, o wielko
stanowi c
1−
57 14
=
cz ci podziałki.
71 71
Bł d odniesiony do pokr cenia wrzeciona podzielnicy wynosi:
1
1
1
⋅ =
400000 2 800000
Zorientujemy si , jak bł d ten b dzie odbijał si na podziale przedmiotu o rednicy D.
Maksymalny bł d wyniesie:
π ⋅D
800000
Je li np. rednica przedmiotu wynosi D=200 mm, to maksymalny bł d na obwodzie wyniesie:
π ⋅ 200
= 0,0078
800000
Zaokr glaj c jednak, z nadmiarem dla ka dego nast pnego podziału, otrzymamy dla ostatecznego podziału bł d
(gdy ilo cz ci wynosi Z)
π ⋅D
800000
w przypadku, gdy D=200 mm, Z=71
π ⋅ 200 ⋅ 70
800000
⋅ ( z − 1)
= 0,055 mm
Ten bł d ko cowego dzielenia mo na jednak zmniejszy przez odpowiednie kolejne zaokr glanie z nadmiarem i
niedomiarem.
Przykład 2:
Nale y podzieli na 67 cz ci; sprawdzaj c w tablicy II widzimy, e, niestety, s tylko podziały na 66 i 68 cz ci.
Wobec tego obliczamy:
x=
40000 40000
10
=
= 5970
z
67
67
gdzie: x-ilo obrotów korbki lub przesuni cia korbki na obranym okr gu otworków,
Z-ilo cz ci podziału.
Czynno ci przy obracaniu korbkami s nast puj ce:
a) dwie pierwsze cyfry 59 oznaczaj , e nale y przesun du korbk (poz. 307) o 59 otworków na okr gu 100
du ej tarczy.
b) dwie dalsze cyfry 70 oznaczaj , e nale y przesun mał korbk (poz. 306) o 70 otworków na okr gu 100
małej tarczy,
c) pozostały ułamek 10/67 nale y wyrówna przez dodanie 1 otworka do przesuni cia małej korbki na okr gu
100 małej tarczy co 7 podział, co oblicza si w sposób nast puj cy:
1÷
10
= 6,7 ≈ 7
67
to znaczy, e przy przesuni ciu małej korbki (poz. 306) nale y co 7 podział przesun j nie o 70-otworków na
okr gu 100 małej tarczy, a o 71 otworków.
Ogólny bł d podziału w mm na obwodzie jest stosunkowo bardzo mały; na przykład dla rednicy 305 mm bł d
całkowity podziału wynosi 0,02 mm.
Uwaga. W wyniku podzielenia 400000/Z otrzymamy zawsze liczb całkowit + ułamek. Liczba całkowita
zawiera mo e cyfry od 4 do 1. Cyfry te dzielimy na grupy, jak ni ej:
Np. liczb całkowit podziału:
5970 – dzielimy na dwie cz ci, pocz wszy od 0. Cz
pierwsza musi zawiera 2 cyfry:
59 i 70.
Np. liczb całkowit podziału:
512 – dzielimy na dwie cz ci, pocz wszy od 2. Cz
pierwsza musi zawiera 2 cyfry: 5 i 12.
22
c) Podział na k ty w stopniach
Uwaga. U ywa si tylko okr gu otworków 54 du ej tarczy (póz. 305).
Przykład 1:
Nale y dokona podziału na 5°:
W tablicy III znajdujemy przesuni cie o 30 otworków.
Przy kła d 2:
Nale y dokona podziału na 137°. W tablicy III znajdujemy 15 obrotów korbki + przesuni cie o 12 otworków.
Przy kład 3:
Nale y dokona podziału na 189°. W tablicy III znajdujemy 21 obrotów korbki.
d) Podział na k ty w minutach i sekundach
Tablica IV podaje mo liwe do zrealizowania podziały w minutach i sekundach.
Uwaga. U ywa si tylko okr gu otworków 54 na małej tarczy (poz. 304),
Przykład 1:
Nale y dokona podziału na 3'
. W tablicy IV znajdujemy przesuni cie o 30 otworków.
Przy kła d 2:
Nale y dokona podziału 13'
48". W tablicy IV znajdujemy 2 obroty korbki + przesuni cie o 30 otworków.
Przykład 3:
Nale y dokona podziału na 59'
. W tablicy IV znajdujemy 10 obrotów korbki + przesuni cie o 50 otworków.
Uwaga. Je eli zachodzi konieczno podziału, np. 47 17'48", to dla takiego podziału nale y wzi sum
przesuni dla 47 i 17'48". W tablicach III IV znajdujemy 5 obrotów du ej korbki + 12 otworków na okr gu 54
du ej tarczy oraz 3 obroty małej korbki + 16 otworków na okr gu 54 małej tarczy.
Tablica podziałów bezpo rednich
Tablica l
Podziałna cz ci Okr g otworków Liczba otworków Podziałna cz ci Okr g otworków Liczba otworków
1
2
3
2
24
30
36
12
15
18
3
24
30
36
8
10
12
4
24
36
6
9
5
30
6
6
24
30
36
4
5
6
8
24
3
9
36
4
10
30
3
12
24
36
2
3
1
2
3
15
30
2
18
36
2
24
24
1
30
30
1
36
36
1
23
Tablica podziałów na cz ci
Tablica II
Podział
na
cz ci
Liczba
Okr g
otworków
Obrotów
korb
Otworków
Podział
na
cz ci
Liczba
Okr g
otworków
Obrotów
korb
Otworków
Podział
Okr g
na
otworkó
cz ci
w
Liczba
Obrotów
korb
2
Otworków
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
W
20
–
24
24
1
16
46
46
–
3
40
4
3
34
13
8
25
30
1
18
47
47
–
40
4
W
10
–
26
39
1
21
48
24
–
20
5
W
8
–
27
54
1
26
49
49
–
40
6
24
6
16
28
42
1
18
50
30
–
24
7
28
5
20
29
58
1
22
51
51
–
40
8
W
5
–
30
24
1
8
52
39
–
30
9
54
4
24
31
62
1
18
53
53
–
40
10
W
4
–
32
28
1
7
54
54
–
40
11
66
3
42
33
66
1
14
55
66
–
48
12
24
3
8
34
34
1
6
56
28
–
20
13
39
3
3
35
28
1
4
57
57
–
40
14
49
2
42
36
54
1
6
58
58
–
40
15
24
2
16
37
37
1
3
59
59
–
40
16
24
2
12
38
38
1
2
60
24
–
16
17
34
2
12
39
–
40
18
54
2
12
40
19
38
2
4
41
41
–
20
W
2
–
42
42
–
40
66
66
–
40
21
42
1
38
43
43
–
40
68
34
–
20
22
66
1
54
44
66
–
60
23
46
1
34
45
54
–
48
39
W
1
1
62
62
1
–
64
24
–
15
40
65
39
–
24
Tablica podziału na cz ci
Tablica II
Podziałna
cz ci
Okr g
otworków
Liczba
otworków
Podziałna
cz ci
Okr g
otworków
Liczba
otworków
Podziałna
cz ci
Okr g
otworków
Liczba
otworków
1
2
3
1
2
3
1
2
3
70
28
16
170
34
8
370
37
4
72
54
30
172
43
10
376
47
5
74
37
20
176
66
15
380
38
4
75
30
16
180
54
12
390
39
4
76
38
20
184
46
10
392
49
5
78
39
20
185
37
8
400
30
3
80
24
12
188
47
10
408
51
5
82
41
20
190
38
8
410
41
4
84
42
20
192
24
5
420
42
4
85
34
16
195
39
8
424
53
5
86
43
20
196
49
10
430
43
4
88
66
30
200
30
6
432
54
5
90
54
24
204
51
10
440
66
6
92
46
20
205
41
8
456
57
5
94
47
20
210
42
8
460
46
4
95
38
16
212
53
10
464
58
5
96
24
10
215
43
8
470
47
4
98
49
20
216
54
10
472
59
5
100
30
12
220
66
12
480
24
2
102
51
20
224
28
5
490
49
4
24
104
39
15
228
57
10
496
62
5
105
42
16
230
46
8
500
100
8
106
53
20
232
58
10
510
51
4
108
54
20
235
47
8
520
39
3
110
66
24
236
59
10
528
66
5
112
28
10
240
24
4
530
53
4
114
57
20
245
49
8
540
54
4
115
46
16
248
62
10
560
28
2
116
58
20
250
100
16
570
57
4
118
59
20
255
51
8
580
58
4
120
24
8
260
39
6
590
59
4
124
62
20
264
66
10
600
30
2
125
100
32
270
54
8
620
62
4
130
39
12
272
34
5
660
66
4
132
66
20
280
28
4
680
34
2
135
54
16
290
58
8
720
54
3
136
34
10
296
37
5
740
37
2
140
28
8
300
30
4
760
38
2
144
54
15
304
38
5
780
39
2
145
58
16
310
62
8
820
41
2
148
37
10
312
39
5
840
42
2
150
30
8
320
24
3
860
43
2
152
38
10
328
41
5
880
66
3
155
62
16
330
66
8
920
46
2
156
39
10
336
42
5
940
47
2
160
28
7
340
34
4
960
24
1
164
41
10
344
43
5
980
49
2
165
66
16
360
54
6
1000
100
4
168
42
10
368
46
5
Tablica podziałów na k ty w stopniach
Tablica III
K t
Liczba
obrotów
korbki
1
2
Liczba
otworków
na okr gu
54
3
1
2
Liczba
otworków
na okr gu
54
3
1
2
Liczba
otworków
na okr gu
54
3
1
2
1
–
6
91
10
6
181
20
6
271
30
6
2
–
12
92
10
12
182
20
12
272
30
12
3
–
18
93
10
18
183
20
18
273
30
18
4
–
24
94
10
24
184
20
24
274
30
24
5
–
30
95
10
30
185
20
30
275
30
30
6
–
36
96
10
36
186
20
36
276
30
36
7
–
42
97
10
42
187
20
42
277
30
42
8
–
48
98
10
48
188
20
48
278
30
48
9
1
–
99
11
–
189
21
–
279
31
–
10
1
6
100
11
6
190
21
6
280
31
6
11
1
12
101
11
12
191
21
12
281
31
12
12
1
18
102
11
18
192
21
18
282
31
18
13
1
24
103
11
24
193
21
24
283
31
24
14
1
30
104
11
30
194
21
30
284
31
30
15
1
36
105
11
36
195
21
36
285
31
36
16
1
42
106
11
42
196
21
42
286
31
42
17
1
48
107
11
48
197
21
48
287
31
48
18
2
–
108
12
–
198
22
–
288
32
–
19
2
6
109
12
6
199
22
6
289
32
6
20
2
12
110
12
12
200
22
12
290
32
12
21
2
18
111
12
18
201
22
18
291
32
18
K t
Liczba
obrotów
korbki
K t
Liczba
obrotów
korbki
K t
Liczba
obrotów
korbki
Liczba
otworków
na okr gu
54
3
25
22
2
24
112
12
24
202
22
24
292
32
24
23
2
30
113
12
30
203
22
30
293
32
30
24
2
36
114
12
36
204
22
36
294
32
36
25
2
42
115
12
42
205
22
42
295
32
42
26
2
48
116
12
48
206
22
48
296
32
48
27
3
–
117
13
–
207
23
–
297
33
–
28
3
6
118
13
6
208
23
6
298
33
6
29
3
12
119
13
12
209
23
12
299
33
12
30
3
18
120
13
18
210
23
18
300
33
18
31
3
24
121
13
24
211
23
24
301
33
24
32
3
30
122
13
30
212
23
30
302
33
30
33
3
36
123
13
36
213
23
36
303
33
36
34
3
42
124
13
42
214
23
42
304
33
42
35
3
48
125
13
48
215
23
48
305
33
48
36
4
–
126
14
–
216
24
–
306
34
–
37
4
6
127
14
6
217
24
6
307
34
6
38
4
12
128
14
12
218
24
12
308
34
12
39
4
18
129
14
18
219
24
18
309
34
18
40
4
24
130
14
24
220
24
24
310
34
24
41
4
30
131
14
30
221
24
30
311
34
30
42
4
36
132
14
36
222
24
36
312
34
36
43
4
42
133
14
42
223
24
42
313
34
42
44
4
48
134
14
48
224
24
48
314
34
48
45
5
–
135
15
–
225
25
–
315
35
–
46
5
6
136
15
6
226
25
6
316
35
6
47
5
12
137
15
12
227
25
12
317
35
12
48
5
18
138
15
18
228
25
18
318
35
18
49
5
24
139
15
24
229
25
24
319
35
24
50
5
30
140
15
30
230
25
30
320
35
30
51
5
36
141
15
36
231
25
36
321
35
36
52
5
42
142
15
42
232
25
42
322
35
42
53
5
48
143
15
48
233
25
48
323
35
48
54
6
–
144
16
–
234
26
–
324
36
–
55
6
6
145
16
6
235
26
6
325
36
6
56
6
12
146
16
12
236
26
12
326
36
12
57
6
18
147
16
18
237
26
18
327
36
18
58
6
24
148
16
24
238
26
24
328
36
24
59
6
30
149
16
30
239
26
30
329
36
30
60
6
36
150
16
36
240
26
36
330
36
36
61
6
42
151
16
42
241
26
42
331
36
42
62
6
48
152
16
48
242
26
48
332
36
48
63
7
–
153
17
–
243
27
–
333
37
–
64
7
6
154
17
6
244
27
6
334
37
6
65
7
12
155
17
12
245
27
12
335
37
12
66
7
18
156
17
18
246
27
18
336
37
18
67
7
24
157
17
24
247
27
24
337
37
24
68
7
30
158
17
30
248
27
30
338
37
30
69
7
36
159
17
36
249
27
36
339
37
36
70
7
42
160
17
42
250
27
42
340
37
42
71
7
48
161
17
48
251
27
48
341
37
48
72
8
–
162
18
–
252
28
–
342
38
–
73
8
6
163
18
6
253
28
6
343
38
6
74
8
12
164
18
12
254
28
12
344
38
12
75
8
18
165
18
18
255
28
18
345
38
18
76
8
24
166
18
24
256
28
24
346
38
24
77
8
30
167
18
30
257
28
30
347
38
30
78
8
36
168
18
36
258
28
36
348
38
36
26
79
8
42
169
18
42
259
28
42
349
38
42
80
8
48
170
18
48
260
28
48
350
38
48
81
9
–
171
19
–
261
29
–
351
39
–
82
9
6
172
19
6
262
29
6
352
39
6
83
9
12
173
19
12
263
29
12
353
39
12
84
9
18
174
19
18
264
29
18
354
39
18
85
9
24
175
19
24
265
29
24
355
39
24
86
9
30
176
19
30
266
29
30
356
39
30
87
9
36
177
19
36
267
29
36
357
39
36
88
9
42
178
19
42
268
29
42
358
39
42
89
9
48
179
19
48
269
29
48
359
39
48
90
10
–
180
20
–
270
30
–
360
40
–
Tablica podziałów na k ty (mał tarcz i mał korb )
Tablica IV
Liczba
Otworków
na okr gu
54
Minuty
Sekundy
3
4
38
40
–
7
22
3
40
40
12
7
24
3
42
40
24
7
26
36
3
44
40
36
7
28
48
3
46
40
48
7
30
–
3
48
41
–
7
32
50
41
34
Obrotów
korb
1
2
3
4
1
2
3
4
0
6
–
1
20
–
3
0
12
–
2
20
12
0
24
–
4
20
24
0
36
–
6
20
–
8
20
–
10
21
21
1
48
–
Liczba
Otworków
na okr gu
54
Obrotów
korb
Sekundy
0
Minuty
Liczba
Otworków
na okr gu
54
Minuty
Sekundy
Obrotów
korb
1
12
–
12
12
3
12
7
1
24
–
14
21
24
3
52
41
24
7
36
1
36
–
16
21
36
4
–
41
36
7
38
1
48
–
18
21
48
4
2
41
48
7
40
2
–
–
20
22
–
4
4
42
–
7
42
2
12
–
22
22
12
4
6
42
12
7
44
2
24
–
24
22
24
4
8
42
24
7
46
2
36
–
26
22
36
4
10
42
36
7
48
2
48
–
28
22
48
4
12
42
48
7
50
3
–
–
30
23
–
4
14
43
–
7
52
3
12
–
32
23
12
4
16
43
12
8
–
3
24
–
34
23
24
4
18
43
24
8
2
3
36
–
36
23
36
4
20
43
36
8
4
3
48
–
38
23
48
4
22
43
48
8
6
4
–
–
40
24
–
4
24
44
–
8
8
26
44
12
8
10
4
12
–
42
24
12
4
4
24
–
44
24
24
4
28
44
24
8
12
24
30
44
14
4
36
–
46
36
4
36
8
4
48
–
48
24
48
4
32
44
48
8
16
5
–
–
50
25
–
4
34
45
–
8
18
5
12
–
52
25
12
4
36
45
12
8
20
5
24
1
–
25
24
4
38
45
24
8
22
5
36
1
2
25
36
4
40
45
36
8
24
5
48
1
4
25
48
4
42
45
48
8
26
6
–
1
6
26
–
4
44
46
–
8
28
6
12
1
8
26
12
4
46
46
12
8
30
6
24
1
10
26
24
4
48
46
24
8
32
6
36
1
12
26
36
4
50
46
36
8
34
6
48
1
14
26
48
4
52
46
48
8
36
7
–
1
16
27
–
5
–
47
–
8
38
7
12
1
18
27
12
5
2
47
12
8
40
1
20
27
24
5
4
47
24
8
42
1
22
27
36
5
6
47
36
8
44
7
7
24
36
27
7
48
1
24
27
48
5
8
47
48
8
46
8
–
1
26
28
–
5
10
48
–
8
48
8
12
1
28
28
12
5
12
48
12
8
50
8
24
1
30
28
24
5
14
48
24
8
52
8
36
1
32
28
36
5
16
48
36
9
–
8
48
1
34
28
48
5
18
48
48
9
2
9
–
1
36
29
–
5
20
49
–
9
4
9
12
1
38
29
12
5
22
49
12
9
6
9
24
1
40
29
24
5
24
49
24
9
8
9
36
1
42
29
36
5
26
49
36
9
10
9
48
1
44
29
48
5
28
49
48
9
12
10
–
1
46
30
–
5
30
50
–
9
14
10
12
1
48
30
12
5
32
50
12
9
16
10
24
1
50
30
24
5
34
50
24
9
18
1
52
30
36
5
36
50
36
9
20
2
–
30
48
5
38
50
48
9
22
31
40
51
24
10
10
36
48
11
–
2
2
–
5
–
9
11
12
2
4
31
12
5
42
51
12
9
26
11
24
2
6
31
24
5
44
51
24
9
28
11
36
2
8
31
36
5
46
51
36
9
30
11
48
2
10
31
48
5
48
51
48
9
32
12
–
2
12
32
–
5
50
52
–
9
34
12
12
2
14
32
12
5
52
52
12
9
36
12
24
2
16
32
24
6
–
52
24
9
38
12
36
2
18
32
36
6
2
52
36
9
40
12
48
2
20
32
48
6
4
52
48
9
42
13
–
2
22
33
–
6
6
53
–
9
44
13
12
2
24
33
12
6
8
53
12
9
46
13
24
2
26
33
24
6
10
53
24
9
48
13
36
2
28
33
36
6
12
53
36
9
50
13
48
2
30
33
48
6
14
53
48
9
52
2
32
34
–
6
16
54
–
10
–
2
34
34
12
6
18
54
12
10
2
34
20
54
4
6
14
14
–
12
14
24
2
36
24
6
24
10
14
36
2
38
34
36
6
22
54
36
10
14
48
2
40
34
48
6
24
54
48
10
8
15
–
2
42
35
–
6
26
55
–
10
10
15
12
2
44
35
12
6
28
55
12
10
12
15
24
2
46
35
24
6
30
55
24
10
14
15
36
2
48
35
36
6
32
55
36
10
16
15
48
2
50
35
48
6
34
55
48
10
18
16
–
2
52
36
–
6
36
56
–
10
20
16
12
3
–
36
12
6
38
56
12
10
22
16
24
3
2
36
24
6
40
56
24
10
24
16
36
3
4
36
36
6
42
56
36
10
26
16
48
3
6
36
48
6
44
56
48
10
28
17
–
3
8
37
–
6
46
57
–
10
30
12
3
10
37
6
48
57
12
10
32
12
37
6
50
57
24
10
34
57
36
17
12
24
3
17
36
3
14
37
36
6
52
36
10
17
48
3
16
37
48
7
–
57
48
10
38
18
–
3
18
38
–
7
2
58
–
10
40
18
12
3
20
38
12
7
4
58
12
10
42
18
24
3
22
38
24
7
6
58
24
10
44
18
36
3
24
38
36
7
8
58
36
10
46
18
48
3
26
38
48
7
10
58
48
10
48
19
–
3
28
39
–
7
12
59
–
10
50
19
12
3
30
39
12
7
14
59
12
10
52
19
24
3
32
39
24
7
16
59
24
11
–
17
24
28
19
36
3
34
39
36
7
18
59
36
11
2
19
48
3
36
39
48
7
20
59
48
11
4
6. Zalecenia dotycz ce referatu i sprawozdania.
W referacie nale y uwzgl dni :
1. Cel wiczenia.
2. Krótkie omówienie rodzajów frezarek.
3. Krótk charakterystyk frezarki FNC-25 i analiz schematu kinematycznego.
4. Charakterystyka podziału na podzielnicach.
5. Omówienie podzielnicy uniwersalnej podzielnicy ze zwi kszonym zakresem podziału typ
FJDB250.
Sprawozdanie ma zawiera :
Na podstawie charakterystyki i schematu kinematycznego frezarki narz dziowej FNC-25:
1. Obliczy rozpi to szeregu geometrycznego R:
n
R = max
nmin
2. Obliczy iloraz szeregu geometrycznego ϕ:
n
a) ϕ = k −1 R = k −1 k
n1
b) Dobra znormalizowan (najbli sz ) warto ϕ (Dobra na podstawie tabeli “Normalne
pr dko ci obrotowe wrzeciona obrabiarek, tolerancji i warto ci dokładne liczb
normalnych” i wypisa warto ci normalnych pr dko ci obrotowych – korzystaj c m.in. z
PN-62/M-03150)
ϕ=
Normalne pr dko ci (nominalne) obrotowe wrzeciona poziomego (WRh) frezarki FNC-25
wynosz :
n1 =
n16 =
1. Obliczy przeło enia elementarne i oraz przedstawi je w funkcji ϕ:
− mi dzy wałkiem Ws i I
ip = 1
− mi dzy wałkami I i II
19
i11 =
38
i12 =
i13 =
i14 =
− mi dzy wałkami II i III
i21 =
i22 =
i23 =
29
− mi dzy wałkami III i IV
i3 =
−
i4
−
i5
mi dzy wałkami IV i V
=
mi dzy wałkami V i VI
=
− mi dzy wałkami V i VIII (WRh)
i62 =
− mi dzy wałkami VI i VIII (WRh)
i61 =
3. Obliczy przeło enia całkowite mi dzy wałkiem I i wałkiem VII (WRh)
I 1 = i11 ⋅ i 21 ⋅ i3 ⋅ i4 ⋅ i5 ⋅ i61 = ...... =
I 16
4. Obliczy pr dko ci obrotowe wrzeciona (WRh)
n1 = 1410 ⋅ I 1 =
n16 = 1410 ⋅ I 16 =
=
[ obr/min ]
=
[ obr/min ]
5. Wykona wykres pr dko ci obrotowych w skali logarytmicznej
6. Opisa sposoby podziałów na podzielnicach
7. Wypisa metodologi post powania i poda (obliczy ) parametry nastaw dla wybranej
metody podziału – podzielnicy uniwersalnej znajduj cej si na wyposa eniu laboratorium
8. Wnioski i uwagi
Literatura:
1. Kosmol J.: Automatyzacja obrabiarek i obróbki skrawaniem. Wydawnictwo
Naukowo-Techniczne 2000.
2. Dudik K.: Poradnik tokarza. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne 1985.
3. Wrotny L. T.: Obrabiarki skrawaj ce do metalu. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne
1974.
4. Wrotny L. T.: Podstawy konstrukcji obrabiarek. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne
1973.
5. Paderewski K.: Vademecum obrabiarek skrawaj cych. Wydawnictwo NaukowoTechniczne 1979.
6. Dokumentacja techniczno – ruchowa frezarki FNC-25,
7. Dokumentacja techniczno – ruchowa podzielnicy ze zwi kszonym zakresem podziału
typ FJDB250.
30