Szkodliwość Palenia Tytoniu

Szkodliwość
Palenia
Tytoniu
Elżbieta Puścińska
Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc
II Klinika Chorób Płuc
„ …tutejsza ludność przyniosła owoce,
drewniane włócznie i
pewne suszone liście (tytoń),
które wydzielały specyficzny zapach”
San Salvador 12 października 1492
Krzysztof Kolumb
XVI Jean Nicot
1590 Polska, poseł Zygmunta III
1598 pierwszy traktat o szkodliwości
palenia
Mężczyźni, aktualni palacze
Rozpowszechnienie nałogu
palenia
brak danych
Bilano V i wsp.Global trends and projections for tobacco use, 1990–2025: an analysis of
smoking indicators from the WHO Comprehensive Information Systems for Tobacco Control,
Lancet 2015; 385: 966–76
Kobiety, aktualnie palące
Rozpowszechnienie
nałogu palenia
brak danych
Bilano V i wsp.Global trends and projections for tobacco use, 1990–2025: an analysis of
smoking indicators from the WHO Comprehensive Information Systems for Tobacco Control,
Lancet 2015; 385: 966–76
Sztuk papierosów w miliardach
Konsumpcja papierosów na świecie
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
Źródło: Opracowanie na podstawie FAO.
Agnieszka Borowska Tendencje zmian na rynku tytoniowym w Polsce w latach
1990–2006
Przyczyny zgonów (USA)
w 1990 i 2000
(%)
20
15
10
5
0
palenie
dieta
alkohol
infekcje
brak
aktywności fizycznej
źródło:Mokdad AH i wsp JAMA 2004,291:1238-45
zatrucia
wypadki
Dym tytoniowy
Palenie tytoniu jest najczęstszą
pojedynczą przyczyną zgonu i
chorób w Unii Europejskiej
Dym tytoniowy zawiera ponad 4000
substancji chemicznych
Palący się papieros to źródło ponad
60 substancji rakotwórczych, a nie
zapalony zawiera ich około 16
Skład chemiczny papierosa decyduje
o toksyczności dymu
papierosowego
US Surgeon General’s Report 1989.
Składniki dymu tytoniowego
Dym tytoniowy /spalanie papierosa
0.5 -1.5 mg nikotyny
1 - 3 mg substancji rakotwórczych
Strumień główny
Strumień boczny
Faza gazowa:
tlenek węgla, amoniak, formaldehyd
Faza cząsteczkowa:
.US Surgeon General’s Report 1989.
Nikotyna

substancja wywołująca
uzależnienie

S-nikotyna aktywny
izomer

wchłanianie zależne od
pH

metabolizowana w
wątrobie do kotyniny
US Surgeon General’s Report 1989.
N
N
CH3
Uzależniający charakter nikotyny
uważa się, że uzależniające właściwości nikotyny
są wynikiem jej szybkiego, intensywnego i
krótkotrwałego wpływu na uwalnianie dopaminy
w mózgu
od momentu wdechu nikotyna dostaje się do mózgu
w ciągu 10 sekund
okres połowicznego rozpadu nikotyny wynosi ok. 2
godzin
Jarvis M.J, Why people smoke. BMJ 2004 ; 328:277-279
Mechanizm działania nikotyny w
centralnym układzie nerwowym
Jądro półleżące
nAcc
b2
a4b2
b2a4
obszar brzuszny nakrywki
VTA
•
Nikotyna łączy się z acetylocholinowymi receptorami nikotynowymi (nACh) w CUN; głównie
z receptorem nikotynowym 42 w obszarze brzusznej nakrywki (VTA)
•
połączenie nikotyny z receptorem nikotynowym w VTA, powoduje uwolnienie dopaminy w
Jądrze Półleżącym (Nucleus Accumbens (nAcc), co wiąże się z uczuciem nagrody
Jarvis MJ. Why people smoke. BMJ 2004; 328:277-279.
Elementy uzależnienia od palenia
Farmakologiczne
Nikotyna w dymie tytoniowym jest bardzo
uzależniająca,
stymuluje uwalnianie dopaminy w mózgu, które skutkuje
krótkotrwałym uczuciem nagrody/ satysfakcji
Behawioralne
Bodziec środowiskowy związany z
paleniem odgrywa rolę we
•kształtowanie
się postawy i przekonania o
•presja środowiska
wzmacnianiu
uzależnienia
od
korzyściach
z palenia
•łatwy dostęppłynących
do papierosów
nikotyny
•rodzaj doznań (pozytywne, negatywne) po
•wpływ środowiska, rodziców, rodzeństwa,
wypaleniu pierwszego papierosa.
reklamy
•dalsze palenie - czynniki psychospołeczne
•postrzeganie palenia jako czynności użytecznej
Dlaczego palacze palą
PROCES
FAZA:
NAŁÓG
nieodparta
Obojętność potrzeba
przejmująca
Przyjemność kontrolę
Nawyku
Nałogu
Uzależnienie od nikotyny, podobnie jak uzależnienie od
kokainy amfetaminy i opiatów, jest przewlekłym,
nawracającym stanem i wymaga interwencji lekarskiej
Nikotyna
Kokaina
50
Alkohol
Halucynogeny
Haszysz
Heroina
(%)
40
30
20
10
0
15-24
25-34
35-44
grupy wiekowe
Anthony et al. Exp Clin Psychopharm. 1994;2:244-268.
45-54
Objawy abstynencyjne
Nerwowość,
frustracja,
lub gniew
Niepokój
lub zniecierpliwienie
Zwiększony apetyt
lub przyrost masy ciała
Uczucie
smutku, depresji
Lęk
Bezsenność
Trudności z koncentracją
Uzależnienie od tytoniu jest chorobą
Zespół Uzależnienia od Tytoniu (ZUT)
(F17.2 / ICD-10) – to postępująca,
przewlekła i nawracająca choroba
wymagająca diagnozy i leczenia
Zespół Odstawienia Tytoniu (F17.3 /
ICD-10)
1980
The Health Consequences of Smoking for Women: A Report of the Surgeon General
1979
Healthy People - The Surgeon General's Report on Health Promotion and Disease Prevention
Smoking and Health: A Report of the Surgeon General
The Health Consequences of Smoking, 1977-1978
1976
The Health Consequences of Smoking: A Reference Edition
1975
The Health Consequences of Smoking 1975
1974
The Health Consequences of Smoking 1974
1973
The Health Consequences of Smoking 1973
1972
The Health Consequences of Smoking 1972
Television and Growing Up: The Impact of Televised Violence. Report to the Surgeon General
1971
The Health Consequences of Smoking: A Report of the Surgeon General: 1971
1969
The Health Consequences of Smoking: 1969 Supplement to the 1967 Public Health Service Review
1968
The Health Consequences of Smoking: 1968 Supplement to the 1967 Public Health Service Review
1967
The Health Consequences of Smoking, A Public Health Service Review
Securing Health in Our Urban Future: A Report to the Surgeon General
Report on Regional Medical Programs to the President and the Congress
Kidney Disease Program Analysis: A Report to the Surgeon General
1966
Protecting and Improving Health through the Radiological Sciences: A Report of the Surgeon General prepared by the National Advisory
Committee on Radiation
1964
Smoking and Health: Report of the Advisory Committee of the Surgeon General of the Public Health Service
The Health Consequences of
Smoking—50 Years of Progress
A Report of the Surgeon General
2014
Acetanisole Acetic Acid Acetoin Acetophenone• 6-Acetoxydihydrotheaspirane• 2-Acetyl-3- Ethylpyrazine• 2-Acetyl-5-Methylfuran• Acetylpyrazine• 2-Acetylpyridine• 3-Acetylpyridine• 2-Acetylthiazole• Aconitic Acid•
dl-Alanine• Alfalfa Extract• Allspice Extract,Oleoresin, and Oil• Allyl Hexanoate• Allyl Ionone• Almond Bitter Oil• Ambergris Tincture• Ammonia• Ammonium Bicarbonate• Ammonium Hydroxide •Ammonium
Phosphate Dibasic• Ammonium Sulfide• Amyl Alcohol• Amyl Butyrate• Amyl Formate• Amyl Octanoate• alpha-Amylcinnamaldehyde• Amyris Oil• trans-Anethole• Angelica Root Extract, Oil and Seed Oil• Anise•
Anise Star, Extract and Oils• Anisyl Acetate• Anisyl Alcohol• Anisyl Formate• Anisyl Phenylacetate• Apple Juice Concentrate, Extract, and Skins• Apricot Extract and Juice Concentrate• 1-Arginine• Asafetida Fluid
Extract And Oil• Ascorbic Acid• 1-Asparagine Monohydrate• 1-Aspartic Acid• Balsam Peru and Oil• Basil Oil• Bay Leaf, Oil and Sweet Oil• Beeswax White• Beet Juice Concentrate• Benzaldehyde• Benzaldehyde
Glyceryl Acetal• Benzoic Acid, Benzoin• Benzoin Resin•Benzophenone• Benzyl Alcohol• Benzyl Benzoate• Benzyl Butyrate• Benzyl Cinnamate• Benzyl Propionate• Benzyl Salicylate• Bergamot Oil• Bisabolene• Black
Currant Buds Absolute• Borneol• Bornyl Acetate• Buchu Leaf Oil• 1,3-Butanediol• 2,3-Butanedione• 1-Butanol• 2-Butanone• 4(2-Butenylidene)-3,5,5-Trimethyl-2-Cyclohexen-1-One• Butter, Butter Esters, and Butter
Oil• Butyl Acetate• Butyl Butyrate• Butyl Butyryl Lactate• Butyl Isovalerate• Butyl Phenylacetate• Butyl Undecylenate• 3-Butylidenephthalide• Butyric Acid]• Cadinene• Caffeine• Calcium Carbonate• Camphene•
Cananga Oil• Capsicum Oleoresin• Caramel Color• Caraway Oil• Carbon Dioxide• Cardamom Oleoresin, Extract, Seed Oil, and Powder• Carob Bean and Extract• beta-Carotene• Carrot Oil• Carvacrol• 4Carvomenthenol• 1-Carvone• beta-Caryophyllene• beta-Caryophyllene Oxide• Cascarilla Oil and Bark Extract• Cassia Bark Oil• Cassie Absolute and Oil• Castoreum Extract, Tincture and Absolute• Cedar Leaf Oil•
Cedarwood Oil Terpenes and Virginiana• Cedrol• Celery Seed Extract, Solid, Oil, And Oleoresin• Cellulose Fiber• Chamomile Flower Oil And Extract• Chicory Extract• Chocolate• Cinnamaldehyde• Cinnamic Acid•
Cinnamon Leaf Oil, Bark Oil, and Extract• Cinnamyl Acetate• Cinnamyl Alcohol• Cinnamyl Cinnamate• Cinnamyl Isovalerate• Cinnamyl Propionate• Citral• Citric Acid• Citronella Oil• dl-Citronellol• Citronellyl
Butyrate• itronellyl Isobutyrate• Civet Absolute• Clary Oil• Clover Tops, Red Solid Extract• Cocoa• Cocoa Shells, Extract, Distillate And Powder• Coconut Oil• Coffee• Cognac White and Green Oil• Copaiba Oil•
Coriander Extract and Oil• Corn Oil• Corn Silk• Costus Root Oil• Cubeb Oil• Cuminaldehyde• para-Cymene• 1-Cysteine Dandelion Root Solid Extract• Davana Oil• 2-trans, 4-trans-Decadienal• delta-Decalactone•
gamma-Decalactone• Decanal• Decanoic Acid• 1-Decanol• 2-Decenal• Dehydromenthofurolactone• Diethyl Malonate• Diethyl Sebacate• 2,3-Diethylpyrazine• Dihydro Anethole• 5,7-Dihydro-2-Methylthieno(3,4-D)
Pyrimidine• Dill Seed Oil and Extract• meta-Dimethoxybenzene• para-Dimethoxybenzene• 2,6-Dimethoxyphenol• Dimethyl Succinate• 3,4-Dimethyl-1,2Cyclopentanedione• 3,5- Dimethyl-1,2-Cyclopentanedione• 3,7Dimethyl-1,3,6-Octatriene• 4,5-Dimethyl-3-Hydroxy-2,5-Dihydrofuran-2-One• 6,10-Dimethyl-5,9-Undecadien-2-One• 3,7-Dimethyl-6-Octenoic Acid• 2,4 Dimethylacetophenone• alpha,para-Dimethylbenzyl Alcohol•
alpha,alpha-Dimethylphenethyl Acetate• alpha,alpha Dimethylphenethyl Butyrate• 2,3-Dimethylpyrazine• 2,5-Dimethylpyrazine• 2,6-Dimethylpyrazine• Dimethyltetrahydrobenzofuranone• delta-Dodecalactone• gammaDodecalactone• para-Ethoxybenzaldehyde• Ethyl 10-Undecenoate• Ethyl 2-Methylbutyrate• Ethyl Acetate• Ethyl Acetoacetate• Ethyl Alcohol• Ethyl Benzoate• Ethyl Butyrate• Ethyl Cinnamate• Ethyl Decanoate• Ethyl
Fenchol• Ethyl Furoate• Ethyl Heptanoate• Ethyl Hexanoate• Ethyl Isovalerate• Ethyl Lactate• Ethyl Laurate• Ethyl Levulinate• Ethyl Maltol• Ethyl MethylPhenylglycidate• Ethyl Myristate• Ethyl Nonanoate• Ethyl
Octadecanoate• EthylOctanoate• Ethyl Oleate• Ethyl Palmitate• Ethyl Phenylacetate• Ethyl Propionate• Ethyl Salicylate• Ethyl trans-2-Butenoate• Ethyl Valerate• Ethyl Vanillin• 2-Ethyl (or Methyl)-(3,5 and 6)Methoxypyrazine• 2-Ethyl-1-Hexanol, 3-Ethyl -2 -Hydroxy-2-Cyclopenten-1-One• 2-Ethyl-3, (5or 6)-Dimethylpyrazine• 5-Ethyl-3-Hydroxy-4-Methyl-2 (5H)-Furanone• 2-Ethyl-3-Methylpyrazine• 4-Ethylbenzaldehyde•
4-Ethylguaiacol• para-Ethylphenol• 3-Ethylpyridine•Eucalyptol• Farnesol• D-Fenchone• Fennel Sweet Oil• Fenugreek, Extract, Resin, and Absolute• Fig Juice Concentrate• Food Starch Modified• Furfuryl Mercaptan• 4(2-Furyl)-3-Buten-2-One• Galbanum Oil• Genet Absolute• Gentian Root Extract• Geraniol• Geranium Rose Oil• Geranyl Acetate• Geranyl Butyrate• Geranyl Formate• Geranyl Isovalerate• Geranyl Phenylacetate• Ginger
Oil and Oleoresin• 1-Glutamic Acid• 1-Glutamine• Glycerol• Glycyrrhizin Ammoniated• Grape Juice Concentrate• Guaiac Wood Oil• Guaiacol• Guar Gum• 2,4-Heptadienal• gamma-Heptalactone• Heptanoic Acid• 2Heptanone• 3-Hepten-2-One• 2-Hepten-4-One• 4-Heptenal• trans -2-Heptenal• Heptyl Acetate• omega-6-Hexadecenlactone• gamma-Hexalactone• Hexanal• Hexanoic Acid• 2-Hexen-1-Ol• 3-Hexen-1-Ol• cis-3-Hexen-1Yl Acetate• 2-Hexenal• 3-Hexenoic Acid• trans-2-Hexenoic Acid• cis-3-Hexenyl Formate• Hexyl 2-Methylbutyrate• Hexyl Acetate• Hexyl Alcohol• Hexyl Phenylacetate• 1-Histidine• Honey• Hops Oil• Hydrolyzed Milk
Solids• Hydrolyzed Plant Proteins• 5-Hydroxy-2,4-Decadienoic Acid delta-Lactone• 4-Hydroxy-2,5-Dimethyl-3(2H)-Furanone• 2-Hydroxy-3,5,5-Trimethyl-2-Cyclohexen-1-One• 4-Hydroxy -3-Pentenoic Acid Lactone•
2-Hydroxy-4-Methylbenzaldehyde• 4-Hydroxybutanoic Acid Lactone• Hydroxycitronellal• 6-Hydroxydihydrotheaspirane• 4-(para-Hydroxyphenyl)-2-Butanone• Hyssop Oil• Immortelle Absolute and Extract• alphaIonone• beta-Ionone• alpha-Irone• Isoamyl Acetate• Isoamyl Benzoate• Isoamyl Butyrate• Isoamyl Cinnamate• Isoamyl Formate, IsoamylHexanoate• Isoamyl Isovalerate• Isoamyl Octanoate• Isoamyl Phenylacetate•
Isobornyl Acetate• Isobutyl Acetate• Isobutyl Alcohol• Isobutyl Cinnamate• Isobutyl Phenylacetate• Isobutyl Salicylate• 2-Isobutyl-3-Methoxypyrazine• alpha-Isobutylphenethyl Alcohol• Isobutyraldehyde• Isobutyric
Acid•
d,l-Isoleucine•
alpha-Isomethylionone
• 2-Isopropylphenol• Isovaleric Acid• Jasmine Absolute, Concrete and Oil• Kola Nut Extract• Labdanum Absolute and Oleoresin• Lactic Acid• Lauric Acid• Lauric Aldehyde• Lavandin Oil• Lavender Oil• Lemon Oil and
Extract• Lemongrass Oil• 1-Leucine• Levulinic Acid• Licorice Root, Fluid, Extract and Powder• Lime Oil• Linalool• Linalool Oxide• Linalyl Acetate• Linden Flowers• Lovage Oil And Extract• 1-Lysine]• Mace Powder,
Extract and Oil• Magnesium Carbonate• Malic Acid• Malt and Malt Extract• Maltodextrin• Maltol• Maltyl Isobutyrate• Mandarin Oil• Maple Syrup and Concentrate• Mate Leaf, Absolute and Oil• para-Mentha-8-Thiol-3One• Menthol• Menthone• Menthyl Acetate• dl-Methionine• Methoprene• 2-Methoxy-4-Methylphenol• 2-Methoxy-4-Vinylphenol• para-Methoxybenzaldehyde• 1-(para-Methoxyphenyl)-1-Penten-3-One• 4-(paraMethoxyphenyl)-2-Butanone• 1-(para-Methoxyphenyl)-2-Propanone• Methoxypyrazine• Methyl 2-Furoate• Methyl 2-Octynoate• Methyl 2-Pyrrolyl Ketone• Methyl Anisate• Methyl Anthranilate• Methyl Benzoate•
Methyl Cinnamate• Methyl Dihydrojasmonate• Methyl Ester of Rosin, Partially Hydrogenated• Methyl Isovalerate• Methyl Linoleate (48%)• Methyl Linolenate (52%) Mixture• Methyl Naphthyl Ketone• Methyl
Nicotinate• Methyl Phenylacetate• Methyl Salicylate• Methyl Sulfide• 3-Methyl-1-Cyclopentadecanone• 4-Methyl-1-Phenyl-2-Pentanone• 5-Methyl-2-Phenyl-2-Hexenal• 5-Methyl-2-Thiophene-carboxaldehyde• 6Methyl-3,-5-Heptadien-2-One• 2-Methyl-3-(para-Isopropylphenyl) Propionaldehyde• 5-Methyl-3-Hexen-2-One• 1-Methyl-3Methoxy-4-Isopropylbenzene• 4-Methyl-3-Pentene-2-One• 2-Methyl-4-Phenylbutyraldehyde•
6-Methyl-5-Hepten-2-One• 4-Methyl-5-Thiazoleethanol• 4-Methyl-5-Vinylthiazole• Methyl-alpha-Ionone• Methyl-trans-2-Butenoic Acid• 4-Methylacetophenone• para-Methylanisole• alpha-Methylbenzyl Acetate•
alpha-Methylbenzyl Alcohol• 2-Methylbutyraldehyde• 3-Methylbutyraldehyde• 2-Methylbutyric Acid• alpha-Methylcinnamaldehyde• Methylcyclopentenolone• 2-Methylheptanoic Acid• 2-Methylhexanoic Acid• 3Methylpentanoic Acid• 4-Methylpentanoic Acid• 2-Methylpyrazine• 5-Methylquinoxaline• 2-Methyltetrahydrofuran-3-One• (Methylthio)Methylpyrazine (Mixture Of Isomers)• 3-Methylthiopropionaldehyde• Methyl 3Methylthiopropionate• 2-Methylvaleric Acid• Mimosa Absolute and Extract• Molasses Extract and Tincture• Mountain Maple Solid Extract• Mullein Flowers• Myristaldehyde• Myristic Acid• Myrrh Oil• beta-Napthyl
Ethyl Ether• Nerol• Neroli Bigarde Oil• Nerolidol• Nona-2-trans,6-cis-Dienal• 2,6-Nonadien-1-Ol• gamma-Nonalactone• Nonanal• Nonanoic Acid• Nonanone• trans-2-Nonen-1-Ol• 2-Nonenal• Nonyl Acetate• Nutmeg
Powder and Oil• Oak Chips Extract and Oil• Oak Moss Absolute• 9,12-Octadecadienoic Acid (48%)And 9,12,15-Octadecatrienoic Acid (52%)• delta-Octalactone• gamma-Octalactone• Octanal• Octanoic Acid• 1Octanol• 2-Octanone• 3-Octen-2-One• 1-Octen-3-Ol• 1-Octen-3-Yl Acetate• 2-Octenal• Octyl Isobutyrate• Oleic Acid• Olibanum Oil• Opoponax Oil And Gum• Orange Blossoms Water, Absolute, and Leaf Absolute•
Orange Oil and Extract• Origanum Oil• Orris Concrete Oil and RootExtract• Palmarosa Oil• Palmitic Acid• Parsley Seed Oil• Patchouli Oil• omega-Pentadecalactone• 2,3-Pentanedione• 2-Pentanone• 4-Pentenoic Acid•
2-Pentylpyridine• Pepper Oil, Black And White• Peppermint Oil• Peruvian (Bois De Rose) Oil• Petitgrain Absolute, Mandarin Oil and Terpeneless Oil• alpha-Phellandrene• 2-Phenenthyl Acetate• Phenenthyl Alcohol•
Phenethyl Butyrate• Phenethyl Cinnamate• Phenethyl Isobutyrate• Phenethyl Isovalerate• Phenethyl Phenylacetate• Phenethyl Salicylate• 1-Phenyl-1-Propanol• 3-Phenyl-1-Propanol• 2-Phenyl-2-Butenal• 4-Phenyl-3Buten-2-Ol• 4-Phenyl-3-Buten-2-On• Phenylacetaldehyde• Phenylacetic Acid• 1-Phenylalanine• 3-Phenylpropionaldehyde• 3-Phenylpropionic Acid• 3-Phenylpropyl Acetate• 3-Phenylpropyl Cinnamate• 2-(3Phenylpropyl)Tetrahydrofuran• Phosphoric Acid• Pimenta Leaf Oil• Pine Needle Oil, Pine Oil, Scotch• Pineapple Juice Concentrate• alpha-Pinene, beta-Pinene• D-Piperitone• Piperonal• Pipsissewa Leaf Extract• Plum
Juice• Potassium Sorbate• 1-Proline• Propenylguaethol• Propionic Acid• Propyl Acetate• Propyl para-Hydroxybenzoate• Propylene Glycol• 3-Propylidenephthalide• Prune Juice and Concentrate• Pyridine• Pyroligneous
Acid And Extract• Pyrrole• Pyruvic Acid• Raisin Juice Concentrate• Rhodinol• Rose Absolute and Oil• Rosemary Oil• Rum• Rum Ether• Rye Extract• Sage, Sage Oil, and SageOleoresin• Salicylaldehyde• Sandalwood
Oil, Yellow• Sclareolide• Skatole• Smoke Flavor• Snakeroot Oil• Sodium Acetate• Sodium Benzoate• Sodium Bicarbonate• Sodium Carbonate• Sodium Chloride• Sodium Citrate• Sodium Hydroxide• Solanone•
Spearmint Oil• Styrax Extract, Gum and Oil• Sucrose Octaacetate• Sugar Alcohols• Sugars• Tagetes Oil• Tannic Acid• Tartaric Acid• Tea Leaf and Absolute• alpha-Terpineol• Terpinolene• Terpinyl Acetate• 5,6,7,8-
Toksyny
Immuno
modulujace
nikotyna
tlenek węgla
akroleina
ROS
inne
Kancerogeny
policykliczne
węglowodory
Nnitrozoaminy
nikiel
kadm
chrom
arsen
inne
Substancje uzależniające lub
ułatwiające
nikotyna
aldehydy
amoniak
inne
Nikotyna
proliferacja komórek
apoptoza
migracja
angiogeneza
procesy zapalne
odporność
Formaldehyd
ciała smołowate
Butan
do wyrobu
benzyny syntetycznej
Fenole
Amoniak
chłodnictwo,
nawozy mineralne
nitrozaminy
DDT
insektycyd polichlorowe
Aceton
składnik farb i lakierów
Arsen
trutki na szczury
Seńczuk W. Toksykologia Współczesna, PZWL, Warszawa, 2005
Metanol
benzyny silnikowe
Kadm
Kadm jeden z najbardziej toksycznych składników dymu
tytoniowego
zawartość w płucach
– palacze 3.0 µg/g suchej masy
– osoby niepalące 1.1 µg/g suchej masy
Mechanizmy karcynogenezy
Zmiany w strukturze i ekspresji genów
Stress oksydacyjny
Zaburzenia adhezji
Zaburzenie procesów naprawy DNA
Apoptoza
Stavrides. Free Radic Biol Med. 2006;41(7):1017-1030.
Badanie Sir Richarda Dolla
Przeprowadzone w połowie XX wieku badanie
lekarzy brytyjskich, stworzyło podstawy
naukowe dla określenia i zrozumienia
rozmiaru szkód zdrowotnych wynikających z
palenia
Palenie
skrócenie oczekiwanej
długości życia
100
Przeżycie po 60 rż (%)
88
80
Osoby niepalące
71
60 Palacze papierosów
40
26
32
Wnioski:
20
Średnio palacz papierosów umrze
o 10 lat wcześniej niż osoba niepaląca 0
2
5
40
Doll et al. BMJ. 2004;328:1519-1527.
65
50
60 70 80
wiek (lata)
90
100
Choroby odtytoniowe
Choroby sercowo-naczyniowe
Choroba niedokrwienna
serca
Nowotwór
Płuca
Jamy ustnej/gardła
Krtani
Przełyku
Żołądka
Trzustki
Nerki
Pęcherza
Szyjki macicy
Ostra białaczka szpikowa
Wątroby
Jelita grubego
Choroby naczyniowe mózgu (udar)
Choroby naczyń obwodowych
Tętniak aorty brzusznej
Czynne palenie
Inne
Niekorzystne wyniki leczenia
chirurgicznego/gojenie się ran
Złamania w obrębie biodra
Niska gęstość tkanki kostnej
Zaćma
Zaburzenia immunologiczne
RZS
Cukrzyca
Choroby układu
oddechowego
POChP
Zapalenie płuc
Zła kontrola astmy
Gruźlica
Choroby układu
rozrodczego
Zaburzenia erekcji
Zmniejszona płodność
Komplikacje ciążowe
Niska masa urodzeniowa
noworodków
Wady płodu
Ciąża pozamaciczna
The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General, 2014, U.S.
POChP
POCHPPrzewlekła Obturacyjna Choroba Płuc
 80 milionów ludzi choruje na POCHP
 Połowa z nich umiera 10 lat po rozpoznaniu
choroby
 POCHP będzie czwartą w kolejności
przyczyną zgonów do 2030 roku
 w 2005, 3 miliony ludzi zmarło z powodu
POCHP
World Health Organization. http://www.who.int/en.
POChP
Skumulowana czestość wystepowania
40
35.5%
Ciężkie
35
Umiarkowane
30
Łagodne
25
20
15
10
7,8%
5
0
Nigdy
Ex-
nie palący
palacze
Aktualni palacze
Byli palacze
Løkke et al. Thorax. 2006;61(11):935-939; .
Wpływ zaprzestania palenia tytoniu na FEV1 u chorych na
POChP
POChP / Polska
30+ wiek, kaszel
10% dorosłych ~ 2 mln
3.5% wszystkich hospitalizacji
25% hospitalizacji z powodu chorób
układu oddechowego
4 przyczyna zgonu
15,000 zgonów rocznie
Rak płuca
Rak płuca
Palacze tytoniu mają wyższe ryzyko zachorowania na raka płuc
Palenie odpowiada za 80 % przypadków raka płuca
18
16
Hazard Ratio
14
12
10
8,4
8
6
3,6
4
2
1,0
0
nigdy nie palili
byli palacze
aktualni palacze
Mannino et al. Arch Intern Med. 2003;163:1475-1480. > 5000 pacjentów, 17 lat obserwacji
Europeanlung.org/lung-cancer/, ELF, ERS
Palenie: zwiększone ryzyko z powodu
nagłego zgonu sercowego
Relative Risk (95% CI)a
4,0
3,0
2,3
2,0
1,4
1,0
1,0
0,0
nigdy nie palili
byli palacze
Wannamethee et al. Circulation. 1995;91:1749-1756. 7000 badanych, 8 lat
palacze
Palenie a choroby układu krążenia
 ryzyko chorób układu krążenia
 miażdżyca
 stress oksydacyjny
 zapalenie
 obszar martwicy
zaburzenia funkcji płytek i śródbłonka
przemiany metaboliczne
American Heart Association. Scientific Position, Risk Factors and Coronary Heart Disease, 2005.
Palenie, a choroby układu chłonnego
Wzrost ryzyka zachorowania na
białaczkę
Potencjał leukemogenny
benzen,
uretan,
butadien,
pierwiastki promieniotwórcze,
styren
Korte et al. Environ Health Perspect. 2000;108(4):333-339.
Palenie, a ciąża









przedwczesne oddzielenie łożyska
wewnątrzmaciczne zaburzenia wzrostu
poronienie samoistne – I trymestr
umieralność płodu
przedwczesne pęknięcie błon płodowych
poród przedwczesny
łożysko przodujące
podwyższony hematokryt u płodu
astma w dzieciństwie
Andres et al. Semin Neonatol. 2000;5:231-241; Cnattingius. Nicotine Tob Res. 2004;6(suppl 2):S125-S140.
Zaburzenia w gojeniu ran
Zaburzony przepływ krwi
Istotne zaburzenia odpowiedzi
immunologicznej
Czynnik ryzyka wystąpienia
powikłań pooperacyjnych
Opóźnione gojenie
Freiman et al. J Cutan Med Surg. 2004;8(6):415-423;
Terminem bierne palenie określa się narażenie osób
niepalących na wdychanie produktów dymu tytoniowego
powstającego w wyniku palenia papierosów przez innych
Ten rodzaj palenia ma charakter niedobrowolny,
wymuszony
Na skład dymu w obu strumieniach wpływa wiele czynników
między innymi szybkość przepływu powietrza, temperatura
spalania tytoniu i bibułki, itp
Według WHO bierne palenie jest
czynnikiem rakotwórczym dla ludzi
nie ma „bezpiecznego stężenia” ekspozycji
“The Debate is Over”
The Health Consequences of Involuntary Exposure to Tobacco Smoke
Surgeon General Richard H. Carmona
June 27, 2006
www.surgeongeneral.gov/library/secondhandsmoke
Dym tytoniowy wypełnia restauracje, bary, miejsca pracy i inne
zamknięte pomieszczenia, w których palacze palą produkty przemysłu
tytoniowego.
Każdy jest narażony na wdychanie dymu i szkodliwości z tym związane.
Artykuł 8 FTCT wyraża stanowisko że nie ma bezpiecznego poziomu
ekspozycji na dym tytoniowy.
Jedynie zapewnienie środowisk całkowicie wolnych od dymu tytoniowego,
jest jedyną drogą do całkowitej ochrony ludzi przed szkodliwością
biernego palenia
W chwili obecnej nie są znane metody, które całkowicie zabezpieczałyby
osoby niepalące przed szkodliwościami biernego palenia, poza całkowitym
zakazem palenia. Ani oddzielanie pomieszczeń, ani układy wentylacyjne nie
spełniają takiej roli.
Szkody spowodowane biernym paleniem
Dorośli
Dzieci
Rak płuca
infekcje układu
oddechowego (zapalenie
oskrzeli, zapalenie płuc),
astma oskrzelowa (indukcja i
zaostrzenia)
Choroba wieńcowa,
szkodliwy wpływ na
hemoglobinę
Udar mózgu
Ciąża: niska masa
urodzeniowa noworodka
infekcje ucha środkowego
Zespół Nagłej Śmierci
Niemowląt (SIDS)
.The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General, 2014, U.S.
5
5
4
4
R Ra (Log Scale)
RRa (Log Scale)
Bierne palenie a rak płuc
zależność od ekspozycji
3
2
1
1-19 10-19
20
Liczba papierosów
wypalanych /dzień
przez współmałżonka
0
Hackshaw et al. BMJ. 1997;315(7114):980-988;
3
2
1
0
1-19
20-39
Lata spędzone
z palaczem
40
POLSKA 2009-2010
Codzienny palacz
33,5% mężczyzn
21% kobiet
8,7 milionów palaczy
średnia liczba pap/dzień 16-18
30 min po przebudzeniu – 60%
23% w nocy
Źródło:Globalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) Polska 2009-2010
Źródło: Globalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) Polska 2009-2010
GATS
Polska 2009-2010
%
Dorośli narażeni na dym
tytoniowy w pracy
Aktualnie palacze %
80,9
Niepalący %
Ogółem
28,0
44,2
Dorośli narażeni na dym
tytoniowy w domu
46,1
26,8
33,6
Dorośli narażeni na dym
tytoniowy w lokalach
gastronomicznych
79,5
68,5
72,1
Źródło:Globalny sondaż dotyczący używania tytoniu przez osoby dorosłe (GATS) Polska 2009-2010
Źródło; Institute for Health Metrics and Evaluation
Jama, January 2014,311(2);183-92
ZDROWIE
Zdrowie to stan pełnego;
fizycznego, umysłowego i społecznego
dobrostanu
to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa
WHO