Faza tętnicza późna

Protokoły badania jamy brzusznej
w tomografii komputerowej
Piotr Palczewski
I i II Zakład Radiologii Klinicznej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Przygotowanie pacjenta
Na czczo 3-6 godzin
Dostęp żylny
żyła obwodowa, zgięcie łokciowe, nie: ręka
lub stopa
Zamknięcie cewnika Foleya
Dojelitowe środki cieniujące
Pozytywne – rozpuszczalne w wodzie
jodowe środki cieniujące
Neutralne – woda
Negatywne – powietrze, CO2
Sposób podania
KRÓTKI
450 ml 45 min
300 ml 20 min
300 ml tuż przed
badaniem
żołądek, dwunastnica,
jelito cienki
DŁUGI
450 ml 2-3 godz
300 ml 45 min
300 ml tuż przed
badaniem
żołądek, dwunastnica,
jelito cienkie,
jelito grube
Około 25ml środka cieniującego na 1000ml wody
Inne
Środki rozkurczające (hioscyna, glukagon)
Środki gazotwórcze (dwuwęglan sodu)
Tampon dopochwowo
Wlewka doodbytnicza
Parametry techniczne
Parametry ekspozycji
Kolimacja
Skok
Czas akwizycji
Czas obrotu lampy
Szybkość przesuwu stołu
Grubość rekonstruowanej warstwy (<5mm)
Protokół badania
Badanie bez (przed) dożylnego podania
środka cieniującego
Badanie po dożylnym podaniu środka
cieniującego – okno czasowe
Wątroba - badanie bez podawania środka
cieniującego
Prawidłowa wątroba ma współczynnik osłabienia
45 – 65 j.H.
Patologie powodujące zmianę densyjności
miąższu wątroby
Zwapnienia, inne zmiany hyperdensyjne
Tkanka tłuszczowa
Ocena wielkości wątroby w celu zaplanowania
zakresu badania po podaniu środka
cieniującego (badanie sekwencyjne)
Wątroba - badanie po podaniu
środka cieniującego
strzykawka automatyczna
prędkość podania 3-5 ml/s
objętość 100 -150ml
zawartość jodu 300 – 350 - 400 mg I/ml
Lee JKT, Sagel SS: Computed Tomography of the Body (…)
Foley. RadioGraphics, 2002
Fazy wzmocnienia wątroby
Faza tętnicza wczesna, trwa 8-10s, wyłącznie krew
tętnicza, szczytowe wysycenie tętnic
Faza tętnicza późna, trwa 8-10s, głównie krew tętnicza i
niewielka domieszka krwi z Ŝyły wrotnej (portal venous
inflow phase), guzy dobrze unaczynione
Faza Ŝyły wrotnej (wątrobowa), maksymalne wysycenie
miąŜszu około 45 sekund po wczesnej fazie tętniczej,
guzy słabo unaczynione
Faza opóźniona (equilibrium) 2-3 minuty od podania
środka cieniujacego (HCC wash-out – AASLD,
naczyniaki, CCC)
Całą wątrobę naleŜy zbadać w czasie krótszym niŜ 8
sekund
cdn…
cd.
Czas pojawiania się kolejnych
faz wzmocnienia
Faza tętnicza późna 30 s od początku
podania środka cieniującego
Faza żyły wrotnej 65 s
Faza opóźniona 2-3 min
[+ 5 s na każdą zmianę rzędowości, np.:
faza tętnicza późna 4-rzędy 35s, 16rzędów 40s, 64-rzędy 45s…]
150 ml z prędkością 3 ml/s
Tublin et al. Radiology 1999
150 ml z prędkością 5 ml/s
Tublin et al. Radiology 1999
Czynniki wpływające na
wysycenie narządów
Przy szybszym podaniu środka cieniującego
szczytowe wysycenie pojawia się wcześniej
Przy szybszym podaniu poszczególne fazy
wzmocnienia są lepiej rozdzielone
Zmniejszony rzut serca opóźnia wystąpienie
szczytowego wysycenia
Głównym czynnikiem wpływającym na wartość
szczytowego wysycenia jest masa pacjenta
Bolus tracking
Faza tętnicza późna
ROI w aorcie, początek akwizycji przy
około 150-200 j.H.
Pacjenci otyli
Parametry ekspozycji
Większa objętość środka cieniującego
Środek cieniujący z większym stężeniem
jodu
Trzustka
Foley. RadioGraphics, 2002
Trzustka
Faza trzustkowa pokrywa się z fazą
tętniczą późną dla wątroby (około 35-45s)
Faza
Trzustka
Trzustka/ Adenoca
Tętnicza wczesna 70 HU
16 HU
Trzustkowa
122 HU
49 HU
śyły wrotnej
109 HU
44 HU
McNulty. Radiology, 2001
Mieszana faza tętniczo-żylna
Trójfazowe wstrzyknięcie:
70 ml 3 ml/s
10 ml 1 ml/s
70 ml 5 ml/s
Zastosowanie: pacjenci po urazie
wielonarządowym
Nerki
15-25 s faza tętnicza kora około 70 j.H.
40s kora 145 j.H
50 s rdzeń 60 j.H
100-120 s wyrównanie wysycenia kory i
rdzenia (faza nefrograficzna)
3-5min rozpoczęcie wydzielania moczu
cieniującego (faza wydzielnicza)
Wskazanie
Protokół
Doustny środek cieniujący
Uwagi
Perforacja /
niedrożność / ostry
brzuch
[Bez
kontrastu]
Faza
tętnicza
wczesna
Faza żyły
wrotnej
-
-
Ropień
Faza żyły
wrotnej
Krótki lub Długi
Długi protokół podania
doustnego środka
cieniującego, jeżeli
podejrzewamy proces zapalny
w miednicy. Jeżeli
podejrzewamy przetokę
odbytniczo-pęcherzową
możemy wykonać wlewkę
dodbytniczą ze środkiem
cieniującym
Chłoniak – ocena
zaawansowania
Faza żyły
wrotnej
-lub Krótki lub Długi
-
Wskazanie
Protokół
Doustny środek cieniujący
Uwagi
Guz pierwotny
wątroby, dobrze
unaczynione
przerzuty, HCV /
HBV, marskość,
stłuszczenie
wątroby,
[Bez
kontrastu]
Faza tętnicza
późna
Faza żyły
wrotnej
Faza
opóźniona
[Krótki – woda]
Badanie bez podawania środka
cieniującego celowe, jeżeli
obecne jest znaczne
stłuszczenie wątroby (np. w
USG)
Kontrola po leczeniu
guzów pierwotnych
wątroby i przerzutów
dobrze
unaczynionych
[Bez
kontrastu]
Faza tętnicza
późna
Faza żyły
wrotnej
Faza
opóźniona
-
Badanie bez podawania środka
cieniującego celowe, jeżeli
obecne jest znaczne
stłuszczenie wątroby (np. w
USG)
-
-
Kontrola przerzutów Faza żyły
słabo unaczynionych wrotnej
Wskazanie
Protokół
Doustny środek cieniujący
Uwagi
Żółtaczka
Bez kontrastu
Faza tętnicza późna
Faza żyły wrotnej
Faza opóźniona
Krótki - woda
Badanie przed
podaniem środka
cieniującego może
pokazać drobne
złogi (brodawka
Vatera) lub
uszkodzenie
miąższu wątroby
przebiegające z
podwyższeniem
gęstości (np.
hemochromatoza)
Guz trzustki – rak
gruczołowy;
Ostre zapalenie
trzustki
[Bez kontrastu]
[Faza tętnicza wczesna]
Faza trzustkowa
Faza żyły wrotnej
Krótki - woda
-
Neuroendokrynny
guz trzustki
[Bez kontrastu]
Faza tętnicza wczesna
Faza trzustkowa
Faza żyły wrotnej
Krótki - woda
-
Wskazanie
Protokół
Doustny środek
cieniujący
Uwagi
Nadnercza
Bez kontrastu
Wypłukiwanie
-
Jeżeli zmiana o
gęstości >10 j.H. < 30
j.H, ocena
wypłukiwania np.: 150
ml ś. ć. 3ml/s ,
pomiary gęstości w 60s
i po 10min
Hematuria, ostry
dyżur, podejrzenie
kolki nerkowej
Bez kontrastu
-
Protokół niskiej dawki
(30 – 60 mAs)
Podejrzenie guza nerki
Bez kontrastu
Faza korowordzeniowa
Faza nefrograficzna
Faza wydzielnicza
-
Jeżeli: 1. zmiana
ogniskowa zawiera
makroskopowy tłuszcz
i nie ma zwapnień
(angiomyolipoma) lub
2. ma jednolitą
densyjność powyżej 70
j.H (torbiel z gęstą
treścią) – można z
dużą pewnością
(99,9%) podejrzewać
zmianę łagodną.
Zakres badania
W przypadku guzów złośliwych i procesów
zapalnych należy objąć całość jamy
brzusznej (od kopuł przepony do spojenia
łonowego) przynajmniej w jednej fazie
badania (faza żyły wrotnej).
Dziękuję za uwagę…