Jarmark rymów - Wydawnictwo AD OCULOS
Transkrypt
Jarmark rymów - Wydawnictwo AD OCULOS
Jarmark rymów tylko dla dorosłych Julian Tuwim Jarmark rymów tylko dla dorosłych Wybór i opracowanie Andrzej Żmuda Warszawa-Rzeszów 2008 Poezje Błaganie Ustrzeż mnie, obroń Od ognia, głodu i moru, Od rodzimego humoru, Od proletariackiej poezji, Od Männergesangvereinów z poznańskiej archidiecezji, Od teatromanów, yogów, szaradzistów, Od arystokratów ducha i essayistów, Od autorów „szkiców“ i „bluetek“, Od Zachęty, krewnych i chórów z operetek, Od dusz artystycznych i obiecujących talentów, Od „Wiadomości Literackich“ abonentów, Od wiercikuprów, titin, dziwek szczebietliwych, Od izraelickich inteligentów i socjałów nobliwych, Od patriotycznych cyklistów i wioślarzy, Od pisujących wiersze malarzy, Od starych skautów, od słuchania Roty, Od znawcy literatury i ciężkiego idioty, Od „Zwrotnicy“ i od sztuki góralskiej, Od aktorów z pseudonimami: Wirski, Gromicz, Malski, Od subtelnych felietonistów, Od psychoanalityków i footbalistów, Od „przysiadających się“ do stolika, Od spinki do sztywnego kołnierzyka, Od studenckich dowcipów, komediowych amantów, Od żydowskich szlagonów i korporantów, Od scen amatorskich, – 23 – Julian Tuwim Od poetów pomorskich, Od miłośników, bywalców i ulubieńców, Od mówiących „sakpalto“ młodzieńców, Od nagłej kwesty, Od szoferów nie mających reszty, Od szczura w prewecie, Od recenzji w „Świecie“, Od życia świadomego, Od Grydza zaperzonego, Od kuchni postnej, Od zapalenia okostnej, Od wszelkich wrzodów i pryszczów, Od tych, co piszą „Tuwin“, a mówią „mistrzu!“ Od ości w gardle, Od supła w sznurowadle, Od sprawy honorowej, Od pani....... owej, Od próśb o protekcję u rządu, Od „Małego Naszego Przeglądu“, Od rozmowy z panem A., B., C., D., E., F., G., H., I., J., K., P., R., S., U., T., Z., L., Ł., M., N., W., Od słów „kwef“, „smęt“, „kruż“ i „chram“, Od tłumaczących powieści dam, Od męki dni powszednich i nudy niedzielnej Ustrzeż mnie, wielki, mocny Boże nieśmiertelny! – 24 – Poezje Dyskusja Ostro urżnęliśmy się czystą Władek i ja. Władek jest twardym komunistą, Gdy w czubie ma. Jak piłki, tak przy głowie głowa, Pijane w pień, Po białych płotach Czerniakowa Hula mój cień. Zabiega naprzód, plackiem leży, Usłużny tchórz... I nagle – za mną; zęby szczerzy, A w ręku nóż. Księżulo z nieba – zezowate Spojrzenia śle. Więc może optyka? gra świateł? A może nie. Może nie księżyc? Może rybak Z gwiaździstych stron? A Władzio mi o kolektywach! A won!! Że industrializacja? Racja. Pożytek z niej. Indus – rozumiem. Trializacja – Już mniej. – 25 – Julian Tuwim Pierwsza kolacja w pensjonacie Cztery paniusie jędzowate Dziobią nosami filiżanki I przyglądają się zjadliwie Butelce wina na mym stole. Panna Mimosenduft z Tarnowa Omdlewające ma spojrzenie I głośno mówi z panem Pinklem O „Wiadomościach Literackich“. Dyrektor z Pszczyny promienieje I wylizując sos z talerza Czyta w kurierku z satysfakcją Matrymonialne ogłoszenia. Lecz Kolasiński z Częstochowy Jest tutaj duszą towarzystwa! W rodzinnym mieście swym ten młodzian Musi być pierwszym bilardzistą. Z jaką piekielną gracją nosi Ten ulubieniec dam miejscowych Barwną chusteczkę batikową W bocznej kieszonce marynarki! Z jaką dystynkcją tudzież swadą Wygłasza lotne aforyzmy: „Taniec, faktycznie, proszę pani, Obecnie sportem jest poniekąd“. – 26 – Poezje Panna Mimosenduft żarłocznie Świdruje wzrokiem tytuł książki Na moim stole. Wreszcie szepce Do pana Pinkla: „Klub Picwica“. Wielką sensację w towarzystwie (Sensację i rozczarowanie) Budzą me skromne słowa: „Proszę Jeszcze kawałek chleba z masłem“. Panna Mimosenduft szaleje: „Co on powiedział? Co powiedział?“ Pinkel z uśmiechem pobłażliwym Powtarza: „On chce chleba z masłem“. Cztery paniusie jędzowate Dziobią nosami i gadają: „Wiersze wierszamy, moja pani, A Żyd – czytałam sama w prasie!“ A po kolacji biegnie za mną Pinkel w binoklach i powiada: „Przepraszam, zdaje się, pan Tuwim? Pozwoli pan, że się przedstawię...“ – 27 – Julian Tuwim Semi-Eros (Wrażenia z podróży) Wyfioczone semitki, Berlińskie judejki, Wiedeńskie izraelitki, Subtelne Salomejki, Wykwintne sulamitki, Sodomitki i gomorejki, Omdlewające lesbijki, Sarońskie lilijki, Haremowe zulejki – Skaczą koło nich żydki, Z żydków mają pożytki, Żydki dają na zbytki, Ale wolą aryjki, Więc mizdrzą się bestyjki: Tuczą sobie łydki, Bielą giętkie szyjki, Różują ryjki: Kleopatrusie, Dalilijki, Rebeki, Sarcie, Lilithki, Starozakonne żmijki, Salomonowe midinetki, King David girls z operetki, Esterotyczne orchidejki, Coś z Rafaela... coś z Cwejki... Ach, żydowskie kobitki, Ach, paneuropejki, Bankierskie afrodytki, – 28 – Poezje Berlińskie asyryjki, Wiedeńskie dahomejki, Powiedziałbym wam, judytki, Powiedziałbym, o! hebrejki, Biblijne koryfejki, Powiedziałbym wyraz brzydki, Ale mi wstyd, bo... ..... każdy gbur wie, ..... głowy nie urwał: ..... żydowskiej k...ie, ..... żydowska k...a. – 29 – Spis treści Julian Tuwim Tytuł i arcyzabawny konterfekt... . . Andrzej Żmuda Urok Tuwimowskiego słowa... . . . 5 7 Poezje Łódź . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Błaganie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pierwsza kolacja w pensjonacie . . . . . . . Semi-Eros (Wrażenia z podróży) . . . . . . . Podświadomość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sic! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kartka z dziejów ludzkości . . . . . . . . . . . Zośka wariatka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miłosierdzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Giełdziarze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rodowód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . O St. P. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . O pewnym pieńku . . . . . . . . . . . . . . . . . Mój dzionek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Protest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Demon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . „Popierajcie LOPP“ . . . . . . . . . . . . . . . . . Le style c’est I’homme . . . . . . . . . . . . . . Posłuszeństwo rodzicam – wielka roskosz Dwa meandry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Z cyklu Quinze chansons . . . . . . . . . . . . Wlazł kotek na płotek . . . . . . . . . . . . . . Sprzeczka z żoną . . . . . . . . . . . . . . . . . . Żaby łacinniczki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bracia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . – 285 – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 23 25 26 28 30 32 34 35 39 42 45 46 49 50 51 54 56 59 61 61 62 65 66 68 70 71 Spis treści „Mein Liebchen,was willst du noch mehr?“ Wieniawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kosteź Ballada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sześć fraszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Do jednej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Anatol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Małomówna matka . . . . . . . . . . . . . . . . . . Na krytyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Po uszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Symptomat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kwiaciarka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dziewczynka z zapałkami . . . . . . . . . . . . . Ozór na szaro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Poeta zazdrości pewnemu literatowi (...) . . Wielka Teodora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rapsod żałobny na śmierć pułkownika (...) Melodia Warszawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Banalna historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wróg nr 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 . 74 . 76 . 79 . 79 . 79 . 79 . 79 . 80 . 80 . 81 . 84 . 87 . 90 . 92 . 95 . 99 . 106 . 111 . 113 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Piosenki Przygoda z kelnerką . . . . . . . . Mam chłopczyka na Kopernika Abram, ja ci zagram . . . . . . . . Co nam zostało z tych lat . . . . Księżyc nad Tahiti . . . . . . . . . Nasza jest noc . . . . . . . . . . . . Nie daj umrzeć mi z tęsknoty . Melodia . . . . . . . . . . . . . . . . . Kuplety laureata Tworek . . . . Miłość ci wszystko wybaczy . . – 286 – . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 119 122 124 125 126 127 129 130 132 Spis treści Pierwszy znak . . . . . . . . . . . . . . . Pokoik na Hożej . . . . . . . . . . . . . Zamieńmy się ustami . . . . . . . . . . Dziewica z kolonii Staszica . . . . . . Zwariowany alfabet . . . . . . . . . . . *** Jak trudno jest premierem być... Do Warszawianki z roku 1890 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 134 136 137 138 140 143 Z notatnika nerwowca . . . . . . . . . . . . . . . Kinochamy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dzieje pewnego aforyzmu . . . . . . . . . . . . PURS Rozporządzenie . . . . . . . . . . . . . . . Słowiczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Z listów do redakcji „Poradnika Rasowego“ O znajomych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . O wizytach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wywiad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ślusarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cud z komornikiem . . . . . . . . . . . . . . . . . Mistyka finansów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Śledztwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przestępca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przewrót w Pikutkowie . . . . . . . . . . . . . . W Bristolu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cokolwiek Szopena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 150 153 157 159 161 163 167 172 176 179 185 192 200 209 223 235 Skecze i monologi B a l w O p e r z e ( f r a g m e n t ) . . . . . . . . . . . . 243 P r z y p i s y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 N o t a b i o g r a f i c z n a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 N o t a e d y t o r s k a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 – 287 –