nhef_katalog_2016-WWW

Transkrypt

16
17
16
17
spis treści
Jak pracujemy z filmem
program
O nas
Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej 4
Więcej niż lekcja, więcej niż kino 6
Nasza historia 8
Projekty Działu Edukacji 10
Polecają nas 11
Nauczyciele o projekcie 12
przykładowe Materiały dydaktyczne
Szkoła podstawowa 1–3: Jak ukraść psa? 16
Szkoła podstawowa 4–6: Sekrety wojny 20
Gimnazjum: Operacja hip-hop 24
Szkoła ponadgimnazjalna: Romeo i Julia 28
przykładowe Analizy Psychologiczne
Przedszkole: Kacper i Emma na safari 36
Szkoła podstawowa 1–3: Jak ukraść psa? 38
Szkoła podstawowa 4–6: Sekrety wojny 40
Gimnazjum: Operacja hip-hop 42
Przedszkole
Chodzę do kina 46
Filmowe przygody 48
Szkoła podstawowa 1–3
Filmowe lekcje – klasa 1. 52
Filmowi bohaterowie 54
Filmowe podróże 56
Filmowe sekrety 58
Szkoła podstawowa 4–6
Młodzi w obiektywie 64
Kino współczesne 66
Świat filmu 68
Gimnazjum
Młodzi w obiektywie 76
Między kulturami 78
Świat współczesny 80
Szkoła ponadgimnazjalna
Kino polskie 84
Wielokulturowość w filmie 86
Trudne tematy 88
Analiza filmu 90
Między tekstami kultury – klasa 1. 92
inne projekty
Festiwal Filmowy Kino Dzieci 100
aKINO 102
o nas
Drodzy Nauczyciele,
już po raz 11. w ramach programu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej
zachęcamy dzieci i młodzież do wspólnej nauki o filmie i poprzez film. Jak
co roku zapraszamy do spotkania z wyjątkowym kinem, które uwrażliwia
młodego odbiorcę i zachęca do krytycznego myślenia.
W tej edycji przygotowaliśmy kilka nowości. Specjalnie dla naszych
widzów sprowadziliśmy wyjątkowe tytuły, które po raz pierwszy trafią
na ekrany polskich kin. Planowanie spotkań w ramach programu usprawnią strona internetowa nhef.pl i katalog, który trzymają Państwo przed
sobą. Dzięki nim będą Państwo mieli łatwy dostęp do opisów poszczególnych tytułów, propozycji pracy z dziełem filmowym, materiałów
dydaktycznych czy opinii psychologów.
Wierzymy, że film może stać się punktem wyjścia do dyskusji na istotne
dla uczniów tematy i wielu takich wartościowych rozmów inspirowanych
naszymi filmami życzę Państwu w nowym roku szkolnym.
Kamila Tomkiel-skowrońska | dyrektor programowa NHEF
4
nowe horyzonty edukacji filmowej
Stowarzyszenie Nowe Horyzonty
Stowarzyszenie Nowe Horyzonty to organizacja pozarządowa, której
celem jest upowszechnianie ambitnej sztuki filmowej spoza głównego
nurtu. Od początku naszej działalności (2003 r.) powstało wiele projektów promujących współczesne wartościowe kino, takich jak największy
festiwal filmowy w Polsce T-Mobile Nowe Horyzonty, skupiony na niezależnej kinematografii amerykańskiej American Film Festival, Kino Nowe
Horyzonty czy inicjatywy Działu Edukacji.
Dział Edukacji
Dział Edukacji to jedna z głównych gałęzi Stowarzyszenia Nowe Horyzonty.
Od 2005 r. aktywnie wpływamy na kształt edukacji filmowej młodych
widzów, prowadząc projekty upowszechniające wartościowe kino dla dzieci
i młodzieży. Naszymi najważniejszymi inicjatywami są: Nowe Horyzonty
Edukacji Filmowej, czyli całoroczne cykle filmowe dla szkół, Festiwal
Filmowy Kino Dzieci, program dystrybucyjny Dzieciaki na Horyzoncie, projekt skierowany do rodziców O Filmie Się Rozmawia czy też warsztaty dla
nauczycieli Akademia Nowe Horyzonty.
Każdy projekt realizujemy z przekonaniem o potrzebie kontaktu z dziełem
filmowym już od najmłodszych lat. Chcemy, by młodzi widzowie poprzez
refleksyjny odbiór sztuki filmowej rozwijali swoją wrażliwość, zdobywali
wiedzę i lepiej rozumieli otaczający ich świat. Naszym celem jest również
wsparcie nauczycieli, rodziców, animatorów kultury oraz pracowników
kin, którzy tak jak my dostrzegają wartość sztuki filmowej i jej potencjał
w edukacji dzieci i młodzieży.
więcej niż lekcja, więcej niż kino
5
Nowe Horyzonty
Edukacji
Filmowej –
Więcej niż
lekcja, więcej
niż kino
O projekcie NHEF
Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej to odbywające się co miesiąc przez
cały rok szkolny projekcje kinowe dla uczniów, realizowane w ramach
cykli tematycznych dostosowanych do wszystkich etapów edukacyjnych. Pokazy poprzedzają prelekcje multimedialne wprowadzające
uczestników w tematy podejmowane w danym filmie. Do każdego
tytułu przygotowaliśmy obszerne materiały dydaktyczne dla nauczycieli, przeznaczone do wykorzystania podczas zajęć szkolnych. Cały
program NHEF pozostaje w zgodzie z podstawą programową i posiada
rekomendację Ministerstwa Edukacji Narodowej. Projekt jest realizowany w ramach Filmoteki Szkolnej.
6
Schemat zajęć
1.Prelekcja
2. Projekcja filmu
3. Propozycja wykorzystania materiałów dydaktycznych
Jak się zapisać?
1.
2.
3.
4.
5.
Sprawdź, jakie cykle grane są w Twoim lokalnym kinie.
Wybierz cykl odpowiedni dla wieku i zainteresowań Twoich uczniów.
Wypełnij elektroniczny formularz na stronie www.nhef.pl.
Wraz z uczniami weź udział w filmowych spotkaniach raz w miesiącu
od października 2016 r. do kwietnia 2017 r.
Dodatkowych informacji udzielają koordynatorzy odpowiedzialni
za projekt w Twoim mieście.
Kiedy się zapisać?
Zapisy do programu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej na rok szkolny
2016/2017 rozpoczynają się 29.04.2016 r. i będą trwały do 30.09.2016 r.
Liczba miejsc jest ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń.
Ile to kosztuje?
Ceny biletów i karnetów ustala kino biorące udział w projekcie. Bilety
na seanse realizowane w ramach programu NHEF dostępne są w przystępnych cenach, niższych niż koszt biletu na film ze standardowego
repertuaru kinowego. Nauczyciele biorą udział w programie nieodpłatnie. Uczniowie w trudnej sytuacji materialnej (maks. 2–3 osoby z klasy)
otrzymują darmowe bilety. Szczegółowe informacje o kosztach znajdują
się na stronie www.nhef.pl.
strona nhef.pl
Na stronie www.nhef.pl możesz znaleźć:
• szczegółowe informacje na temat programu w Twoim kinie
• elektroniczny formularz zapisów do projektu
• bazę filmów i opisy wszystkich cykli
• bazę materiałów dydaktycznych dla nauczycieli
• analizy psychologiczne
• propozycje prac plastycznych (przedszkole i szkoła podstawowa 1–3)
• elektroniczną wersję katalogu NHEF do pobrania.
7
8
NHEF – pierwsze kroki edukacji: 2005
kino Muranów Warszawa
11 miast, 18 cykli, 160 tytułów
materiały dydaktyczne
2010
Krokodyle z przedmieścia – pierwszy film sprowadzony 2009
do Polski specjalnie do programu NHEF
jest z nami już 8 miast! 2007 pierwsza edycja programu Film na Horyzoncie
pierwsza edycja Letniej Akademii 2006
Nowe Horyzonty we Wrocławiu
tak zaczynaliśmy
nasza
Nasza historia
9
przegląd Filmów
Duńskich w Warszawie
2012
2015
40 miast, ponad 180 filmów i 2000
projekcji, ponad 300 scenariuszy lekcji,
prezentacje i analizy psychologiczne,
2500 nauczycieli na warsztatach
Wdecha Publiczności w plebiscycie
„Co jest grane” dla FF Kino Dzieci
za wydarzenie roku 2014
start kampanii
Dzieciaki
na horyzoncie
2016
Festiwal Filmowy
Kino Dzieci
aKINO – ogólnopolski filmowy projekt edukacyjny dla szkół i przedszkoli – 5 miesięcy, 5 tematów
2014
Films For Kids.Pro
międzynarodowy program dla
scenarzystów i producentów
myślę – młodzi w kinie”
2013 kampania społeczna „Oglądam, czuję,
nagroda Warszawskiej Giełdy Programów
Edukacji Kulturalnej
przegląd Filmów Holenderskich w 9 miastach
rusza program dla przedszkolaków
przegląd Filmów Skandynawskich
w 5 miastach
nagroda Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej
w kategorii „Edukacja młodego widza”
tu jesteśmy
2011
projekty
działu
edukacji
KINO DZIECI – Festiwal Filmowy
• małe i duże filmowe podróże!
• trzecia edycja w dniach 24.09–2.10.2016
w kilkunastu miastach w Polsce
• festiwal dla dzieci w wieku od 4 do 12 lat • kilkadziesiąt produkcji z całego świata dla
najmłodszych • warsztaty i dyskusje po każdym filmie
• sekcja filmów konkursowych, sekcja filmów
francuskich
• wydarzenia branżowe i wiele innych
• www.kinodzieci.pl
NHEF – program edukacyjny dla szkół
i przedszkoli
• 40 kin w Polsce
• 35 tysięcy uczestników programu
• 7 miesięcy spotkań – od października do kwietnia
• nowe filmy i cykle filmowe
• materiały dydaktyczne dla rodziców i nauczycieli • www.nhef.pl
Dzieciaki na Horyzoncie – dystrybucja
filmów dla młodych widzów
• katalog blisko 100 filmów dla kin i instytucji
kultury dostępnych przez cały rok
• premiery kinowe
• www.dzieciakinahoryzoncie.pl
10
aKINO – filmowy projekt edukacyjny
dla szkół i przedszkoli
• projekt inspiruje do działania w ramach Europejskiej
Stolicy Kultury Wrocław 2016
• 5 miesięcy, 5 grup wiekowych, 5 tematów
• projekt ogólnopolski
• aktywności inspirujące intelektualnie, fizycznie
i społecznie
• zapisy trwają przez cały rok na www.akinoprojekt.pl
W-F Akademii Nowe Horyzonty – warsztaty
filmowe dla nauczycieli, edukatorów
i wszystkich zainteresowanych
tworzeniem filmów
• spotkania od października do czerwca
• praktyczne zajęcia z pisania scenariusza,
tworzenia zdjęć, aktorstwa, reżyserii i montażu
• praca nad własnymi etiudami filmowymi
• www.nhef.pl
O Filmie Się Rozmawia – cykle warsztatów
psychologiczno-edukacyjnych dla dzieci
i opiekunów w Warszawie i we Wrocławiu
• spotkania oparte na projekcji filmowej
• inspirujące dyskusje i spotkania po seansach
dla rodziców, dla dzieci czas na warsztaty plastyczne
• www.dzieciakinahoryzoncie.pl
Wychowanie w Kinie – cykl spotkań dla
nauczycieli w Warszawie i we Wrocławiu
• co miesiąc projekcja filmowa połączona z warsztatem
• różnorodne metody pracy, ważne dyskusje, warsztaty
z psychologami i pedagogami
• www.nhef.pl
FILMS FOR KIDS.Pro – program rozwoju
scenariuszy filmów dla dzieci
• warsztaty dla scenarzystów i producentów
• rozwój projektów od pomysłu do pełnego scenariusza
• prezentacja projektów przed branżą filmową z Polski
i zagranicy
• w pierwszej edycji 12 projektów, z których pierwszy
trafił już do produkcji (stan na kwiecień 2016)
polecają nas
Marek Michalak | Rzecznik Praw Dziecka
„Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” to bardzo cenny
projekt pozwalający na kształtowanie świadomych i krytycznych odbiorców współczesnego kina. Państwa inicjatywa przyczynia się nie tylko
do przygotowania młodych ludzi na dojrzały odbiór dzieł filmowych, ale
również zachęca nauczycieli różnych dyscyplin do wykorzystywania
filmu w codziennej pracy dydaktycznej, pokazując, że sztuka filmowa
może nam towarzyszyć w każdej dziedzinie życia.
Dziękuję za tak wartościową inicjatywę, bo pozwala przekonać jak największą liczbę młodych odbiorców do obcowania z mądrymi i wartościowymi produkcjami filmowymi.
andrzej wajda
„Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” prezentuje
zarówno klasykę, jak i najciekawsze filmy współczesne. To propozycja
nie tylko dla przyszłych reżyserów, lecz także dla tych wszystkich, którzy wierzą w magię kina.
krzysztof zanussi
Przez wiele lat szkoły uczymy się czytać teksty drukowane, po czym
w życiu dojrzałym najczęściej korzystamy z przekazów audiowizualnych.
Ich lektura wymaga osobnej edukacji. Nie można być dzisiaj analfabetą
filmowym.
jerzy stuhr
Nie ukrywajmy – widownią kina jest dzisiaj w Polsce młodzież. To jest
ich forum informacji o świecie, o kondycji człowieka, wyborach moralnych. Muszą przyjść na to spotkanie przygotowani. Muszą się dowiedzieć i przeżyć, jak o tym świecie myśleli wielcy artyści kina. Muszą się
nauczyć z ekranem dyskutować, a nie tylko przed nim wypoczywać.
Dlatego tak bardzo wierzę w celowość programu „Filmoteka Szkolna.
Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” i przyjąłem funkcję Ambasadora
tego programu.
11
nauczyciele
o projekcie
paulina krześniak | sp nr 32 z oddziałami integracyjnymi
im. małego powstańca w warszawie
Zalet uczestnictwa w całorocznym programie edukacji filmowej z uczniami szkół podstawowych jest wiele. Jedną z najważniejszych jest to,
że od najmłodszych lat pokazujemy naszym uczniom, jak ważną dziedziną ludzkiej aktywności jest film. Nie da się ukryć, że przekaz audiowizualny jest dla młodych ludzi dużo łatwiejszy w odbiorze niż książka.
Dlatego też mądre, starannie dobrane kino dziecięce i młodzieżowe jest
sprzymierzeńcem nauczyciela. Rozmawiając o fabule obejrzanego filmu,
oceniając postępowanie bohaterów czy analizując sytuacje, w których
się oni znaleźli, dzieci kształcą takie umiejętności, jak argumentowanie,
wyciąganie wniosków czy charakteryzowanie postaci. Okażą się one nieocenione, gdy uczniom przyjdzie się zmierzyć z trudniejszym w odbiorze
tekstem kultury.
anna równy | trenerka i edukatorka filmowa
Projekt „Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” to ambitna i równocześnie przystępna forma realizacji założeń edukacji
filmowej na wszystkich poziomach kształcenia. Wzbogaca on nie tylko
treści programowe języka polskiego i wiedzy o kulturze, lecz także wpisuje się w tematykę godzin z wychowawcą. Niezwykle cenię sobie dobór
filmów, które co miesiąc oglądamy z uczniami. To najczęściej produkcje
niszowe, ambitne, które niełatwo znaleźć w szerokiej dystrybucji.
12
bożena celitan | gimnazjum i liceum im. s. sempołowskiej
w warszawie
Konieczność prowadzenia edukacji filmowej czy szerzej – edukacji medialnej – nie budzi już dzisiaj kontrowersji. Przygotowanie uczniów do
świadomego, krytycznego odbioru filmów jest ważnym zadaniem. Fakt,
że młodzi ludzie odbierają dziś świat i interpretują go za pośrednictwem
współczesnych mediów, wymaga poważnego potraktowania i zintegrowanych działań wielu środowisk i instytucji. Nie może to być jednorazowa
akcja nauczycieli, pasjonatów kina, ale systematyczna praca obejmująca
wszystkie poziomy kształcenia w każdym roku szkolnym. Indywidualny
program dla szkoły realizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem
Nowe Horyzonty to w mojej szkole rozwiązanie sprawdzone i z wielu
powodów atrakcyjne.
wioletta mrozek | gimnazjum nr 52 w warszawie
Zachęcam wszystkich nauczycieli, dyrektorów szkół, aby edukacja filmowa przyświecała wychowaniu młodzieży. Gimnazjalista, który potrafi
dojrzale oglądać filmy, a nawet potrafi samodzielnie mówić o świecie
w postaci dzieła filmowego, to jest dojrzały przyszły licealista, co za tym
idzie – dojrzały przyszły człowiek.
13
14
przykładowe
15
grupa wiekowa | szkoła podstawowa 1–3
cykl | Filmowe podróże
temat | Każdy kraj ma swój obyczaj
film | reż. K. Sung-ho, Korea Południowa 2014, 109’
opracowała | Sabina Piłat
Jak ukraść psa?
cele lekcji
środki dydaktyczne
uczeń:
• rozumie pojęcia: kraj, kontynent, miasto
• korzysta z atlasu lub mapy, aby wyszukać
wskazane miejsce
• wie, gdzie leży korea południowa
w odniesieniu do polski
• poznaje kulturę i tradycję korei
południowej i potrafi ją porównać
z kulturą własnego kraju
• bierze udział w rozmowie, korzystając
z usłyszanych informacji oraz własnych
doświadczeń
• klasyfikuje obiekty ze względu na wybraną
cechę
• pracuje w grupie, przestrzegając zasad
koleżeństwa
• wykonuje pracę plastyczną inspirowaną
doświadczeniem i wyobraźnią, korzystając
z różnorodnych środków wyrazu
plastycznego
•
•
•
•
•
•
•
•
arkusze papieru
fragmenty mapy włożone do kopert
atlasy, globus lub mapa świata
zdjęcia z korei południowej i azji
wycinki z gazet
kredki, farby, flamastry
klej, nożyczki
kolorowe papiery
pojęcia kluczowe
•
•
•
•
•
azja
korea południowa
seul
zwyczaje koreańskie
kultura
czas
2 godziny lekcyjne – 1 godzina bez pracy
plastycznej
metody i formy pracy
•
•
•
•
16
burza mózgów
praca w parach, praca w grupach
rozmowa, pogadanka
praca plastyczna
Przebieg lekcji
1. Przed zajęciami
Nauczyciel drukuje mapę Azji (www.yourchildlearns.com/megamaps/
print-world-maps.html) i zaznacza na niej kolorem Koreę Południową.
Następnie tnie mapę na kilka części i każdą z nich wkłada do koperty.
Umieszcza w sali kilka/kilkanaście kopert w miejscach, których nie widać
natychmiast po wejściu do sali.
2. Rozpoczęcie zajęć
Nauczyciel wita dzieci i mówi, że wybiorą się dzisiaj w podróż. Aby dowiedzieć się dokąd, muszą ułożyć układankę, której części ukryte są w sali.
Uczniowie szukają kopert, wyjmują ich zawartość i starają się ułożyć
części w całość. Naklejają gotową mapę na duży arkusz papieru.
3. Rozmowa po wykonanym zadaniu
W czasie rozmowy rolą prowadzącego jest zadawanie pytań, które skłonią uczniów do przemyśleń. Nauczyciel nie podaje odpowiedzi. Zwraca
uwagę na wszystkie pomysły, nawet jeśli nie są prawidłowe. Uczniowie
z pomocą nauczyciela sami odkryją prawdziwą odpowiedź i cel zajęć.
Pytania:
• Co przedstawia obrazek, który złożyliście z części?
• Dokąd udamy się w podróż?
• Co to za kontynent?
• Jaki kraj zaznaczony jest na mapie kolorem?
• Jak można sprawdzić, czy macie rację?
• Gdzie można poszukać nazw krajów, kontynentów i miast?
W tym momencie uczniowie na pewno sami zaproponują użycie mapy.
Prowadzący rozdaje uczniom atlasy lub wyświetla na tablicy mapę interaktywną, np. Google Maps (https://www.google.pl/maps), dzięki czemu
uczniowie będą mogli znaleźć Koreę Południową.
4. Przypomnienie treści filmu
Prowadzący pyta uczniów, czy domyślają się, dlaczego wybiorą się dziś
w podróż właśnie do Korei Południowej, z czym kojarzy im się ten kraj.
Przypomina uczniom, że oglądali film, który został nakręcony właśnie
tam. Rozmowa na temat treści filmu „Jak ukraść psa?”:
• Kto był głównym bohaterem filmu?
• Co przydarzyło się dziewczynce?
• Gdzie mieszkała razem z rodziną?
17
•
•
•
•
•
Dlaczego mieszkali w taki sposób?
Czy życie dziewczynki przypomina wasze?
Co jest podobne, a czym się różni?
Co w sposobie życia bohaterki podoba wam się najbardziej?
Z czym byłoby wam trudno się pogodzić?
5. Poznawanie kultury Korei Południowej
• Uczniowie zajmują miejsca na dywanie w kręgu (wydrukowane
zdjęcia) lub na dywanie przed tablicą multimedialną (zdjęcia w formie prezentacji). Jeśli to możliwe, nauczyciel puszcza
uczniom fragment hymnu Korei Południowej – link: https://www.
youtube.com/watch?v=BxhWHfo0Gvc. Tytuł hymnu to „Kochać
Kraj”. W tym czasie rozkłada zdjęcia i podpisy na podłodze –
załącznik 1 (Flaga Korei, Flaga Polski, Uprawa ryżu, Uprawa pszenicy, Pałac Gyeongbokgung w Seulu, Pałac w Wilanowie, Hanbok
– strój koreański, Strój łowicki).
• Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się zdjęciom i dopasowali
do nich podpisy. Następnie prosi, aby dzieci spróbowały znaleźć
pary zdjęć, które mają wspólną cechę, są w czymś podobne, coś
je łączy, np. obie flagi mają czerwony i biały element, w okolicy
obu pól rosną drzewa, strój łowicki i Pałac w Seulu są bardzo
ciekawie zdobione.
• Kolejnym poleceniem jest odnajdywanie dwóch obrazków, które
coś różni, np. strój łowicki jest mocno zdobiony, a koreański
mniej.
• Nauczyciel docenia wszystkie pomysły dzieci i w trakcie zadania
zachęca do wysiłku, do wyszukiwania podobieństw, których być
może nie widać na pierwszy rzut oka.
6. Koreańskie zwyczaje
Nauczyciel opowiada uczniom o kilku ciekawych koreańskich zwyczajach, które przypominają wiele zwyczajów z Azji:
• Na powitanie w Korei Pd. ludzie się sobie kłaniają. Im większy
chcemy okazać komuś szacunek, tym niżej się pochylamy. A jak
witamy się w Polsce?
• W wielu koreańskich domach obiad je się pałeczkami. Służą one
tylko do nabierania jedzenia. Nie wolno wbijać ich w potrawy ani
na nikogo nimi wskazywać – to brak szacunku dla gospodarzy.
Nakładanie jedzenia zaczyna osoba najstarsza w towarzystwie.
18
A w jaki sposób je się w Polsce? Jak je się w waszych domach? Czy
panują jakieś zwyczaje? Czy są podobne do koreańskich?
• Prezenty w Korei Pd. zawsze podaje się i odbiera dwiema rękami.
Rzadko rozpakowuje się je przy gościach. Czy znacie jakieś zasady
dotyczące wręczania prezentów w Polsce? Czy w waszych domach
są zasady dotyczące prezentów?
• Przed wejściem do czyjegoś domu, a często także do sklepów,
świątyń i hoteli, w Azji zdejmuje się obuwie. Ustawia się je na półce
przy wejściu. Czy w Polsce też tak robimy? Czy podoba wam się ten
zwyczaj? Jakbyście się czuli, gdyby przed wejściem do fryzjera ktoś
poprosił was o zdjęcie butów?
• Pechową liczbą jest 4, ponieważ po koreańsku w ten sam sposób
wymawia się słowa „cztery” oraz „śmierć”. A jaka liczba jest pechowa
w Polsce? Czy naprawdę jest pechowa? Czy wierzycie w takie
przesądy?
7. Podsumowanie
Nauczyciel prosi, aby uczniowie przypomnieli sobie wszystko, co do
tej pory wiedzieli i usłyszeli o Korei Południowej i zastanowili się, czy
Polska i Korea Południowa są do siebie podobne, czy zupełnie się różnią. Po chwili prowadzący prosi uczniów, aby wstali, rozeszli się po sali
i na jego sygnał spróbowali znaleźć osobę, która ma takie samo zdanie jak oni. Aby się tego dowiedzieć, trzeba podchodzić do kolejnych
osób i pytać, co myślą o różnicach i podobieństwach między krajami.
Gdy nauczyciel stwierdzi, że większość uczniów znalazła już swoją parę,
przerywa zadanie i prosi, aby zmienili pary i tym razem poszukali osoby,
która ma zupełnie inne zdanie niż oni.
Po zakończeniu zadania uczniowie wracają na dywan i siadają w kręgu.
Prowadzący podsumowuje zajęcia. Prosi, aby uczniowie podzielili się
swoimi przemyśleniami, a także tym, czego dowiedzieli się od kolegów.
Docenia pomysły uczniów, zachęca do wyrażania własnej opinii.
19
cykl | Młodzi w obiektywie
temat | Zło oczami dziecka
film | reż. D. Bots, Holandia 2014, 94’
opracowała | Joanna Waszkowska
sekrety wojny
CELE LEKCJI
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
Podczas lekcji uczeń:
• interpretuje zachowanie bohaterów
filmowych i dostrzega jego przyczyny
i skutki
• ma możliwość wyrażenia swoich emocji
i poglądów
• nabywa kompetencje
społeczno-emocjonalne
• dostrzega w tekstach kultury wartości
uniwersalne
• doskonali umiejętności dyskusji
i argumentowania
•
•
•
•
•
Metody i formy pracy
2 godziny lekcyjne
arkusze szarego papieru
ekran/tablica interaktywna
komputer z dostępem do Internetu
rzutnik multimedialny
kartki A4
pojęcia kluczowe
•
•
•
•
przyjaźń
kłamstwo
konflikt
wojna
czas
• praca z materiałem audiowizualnym
(spot kampanii społecznej)
• mapa mentalna
• drama
• plakat
• dyskusja
20
Przebieg lekcji
1. Dyskusja
Zapytaj uczniów o wrażenia po obejrzeniu filmu. Moderuj dyskusję tak,
by pojawiły się wypowiedzi na temat treści filmu, okoliczności historycznych, miejsca akcji, określenia stron konfliktu, przemilczeń, informacji
na temat trojga głównych bohaterów.
2. Praca w grupach
Podziel uczniów na 3 grupy i rozdaj arkusze szarego papieru. Zadaniem
uczniów jest napisać pośrodku imię bohatera dziecięcego (Maartje, Tuur
lub Lambert). Dzielimy każdą kartkę na pół. Każda grupa ma to samo
zadanie, ale w odniesieniu do swojej postaci.
Po lewej stronie należy wypisać, co postać ukrywa oraz co w związku
z tym czuje, np. Maartje ukrywa, że jest Żydówką (strach). Po prawej
stronie należy wypisać, co ukrywają przed dzieckiem inni (rodzice, sąsiedzi, inne dzieci) oraz co w związku z tym czuje bohater (np. rodzice Tuura
nie mówią mu, że należą do ruchu oporu).
co ukrywa
+
emocje
co przed nią
ukrywają
+
emocje
imię postaci
21
3. Drama
Po wykonaniu zadania nr 2 przedstawiciel danej grupy wczuwa się
w postać bohatera i musi opowiedzieć w 1. osobie liczby pojedynczej
o sekrecie skrywanym przez niego oraz sekrecie skrywanym przed nim.
W odniesieniu do tego ostatniego należy rozwinąć wypowiedź o opis
sytuacji oraz opis przeżyć po odkryciu prawdy. W tym zadaniu ważne
jest, by uczniowie dostrzegli uczucia i emocje postaci. Dzieci mogą
w tym zadaniu zmieniać ton głosu, gestykulować, najważniejsze jednak,
by używały jak najwięcej nazw emocji i uczuć.
4. Minipodsumowanie
Poproś uczniów, by zaznaczyli na swoich arkuszach, które wydarzenia,
fakty, sekrety nie miałyby miejsca, gdyby nie było wojny. Uczniowie
po tej części lekcji muszą zrozumieć, że wojna zmienia ludzi, jest źródłem negatywnych emocji.
5. Film
Obejrzyj z uczniami spot organizacji Save The Children pt. „Second
a Day” (https://www.youtube.com/watch?v=RBQ-IoHfimQ). Sprawdź,
czy uczniowie zrozumieli, co zostało ukazane (wojna, konieczność
ucieczki, dezorientacja, zagubienie, pogorszenie zdrowia). Porozmawiaj
z uczniami, co łączy bohaterkę filmu „Second a Day” z postacią Maartje
(konieczność opuszczenia domu, zagubienie, kontakt z działaniami
wojennymi).
6. Zapisanie tematu w zeszytach
Temat: Zło oczami dziecka.
Rozmawiamy o filmie „Sekrety wojny” (reż. D. Bots).
7. Graf
Pod tematem uczniowie zapisują w formie graficznej lub w punktach
uzasadnienia, dlaczego każda wojna jest złem i każde działanie wojenne
wpływa destrukcyjnie na człowieka (zmienia wygląd, odbiera nazwisko,
zmusza do ucieczki lub zmiany poglądów, zmusza do opowiedzenia się
po którejś stronie, odbiera możliwość wyboru, pozbawia poczucia bezpieczeństwa, wpływa na pogorszenie zdrowia, wprowadza podziały,
wprowadza ograniczenia wolności…).
22
8. Plakaty
W ramach podsumowania poproś uczniów, by każdy z nich na rozdanych
kartkach A4 zaprojektował plakat wyrażający sprzeciw wobec wojny.
Koniec lekcji powinien być wykorzystany na rozmowę na temat ukazanych na plakatach treści lub elementów graficznych. Wybrani uczniowie mogą wyjaśnić celowość użycia danych słów, zwrotów, rysunków
w swoich pracach.
KARTA PRACY W DOMU
Odwołując się do obejrzanego filmu „Sekrety wojny”, wykonaj zadania:
1. Typ zadania: wchodzenie w rolę, ćwiczenie empatii
Wyobraź sobie, że jesteś bohaterem filmu „Sekrety wojny” i prowadzisz pamiętnik. Opisz zdarzenie z twoim udziałem, do którego doszło
z powodu działań wojennych. Napisz, co się stało oraz co czułeś/aś.
Twoja praca musi mieć przynajmniej 20 zdań.
2. Typ zadania: selektywne czytanie, wyszukiwanie informacji, dobór źródeł
Czy w chwili obecnej toczy się gdzieś wojna? Poszukaj informacji na ten
temat. Zapisz w zeszycie nazwy dwóch miejsc objętych konfliktem.
3. Typ zadania: selektywne czytanie, wyszukiwanie informacji, dobór źródeł
Czy znasz organizacje, które pomagają dzieciom, gdy dzieje się im
krzywda? Poszukaj informacji na ten temat, zanotuj w zeszycie nazwę
jednej organizacji i napisz, w jaki sposób pomaga dzieciom.
23
grupa wiekowa | gimnazjum
cykl | Świat współczesny
temat | W stronę życia
film | reż. B. Evans, Nowa Zelandia 2014, 93’
opracowała | Wioletta Mrozek
operacja hip-hop
cele lekcji
metoda
uczeń:
• potrafi ze zrozumieniem odczytać dzieło
filmowe
• porządkuje informacje dotyczące treści
filmu
• charakteryzuje postać mówiącą w filmie
• znajduje w filmach nawiązania do
tradycyjnych wątków literackich
i kulturowych
• omawia na podstawie poznanych dzieł
filmowych podstawowe, ponadczasowe
zagadnienia egzystencjalne: miłość,
przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja,
wiara religijna, samotność, inność
• uczestniczy aktywnie w dyskusji nad
problematyką filmu
• metaplan
• dyskusja
• analiza porównawcza dzieł kultury
24
forma
zbiorowa, grupowa
środki dydaktyczne
fragmenty filmu „operacja
hip-hop” – zdjęcia z przeszłości
• 00:07:17 terri
• 00:11:48 kara
• 00:18:03 eileen
• 00:31:35 maynie
• 00:35:37 minnie
Przebieg lekcji
1. Nauczyciel w celu przypomnienia bohaterów filmu prosi uczniów
o uporządkowanie wiedzy o postaciach.
Proponuje ćwiczenie. Każdy z bohaterów w filmie przedstawiał pamiątkowe fotografie, które mówiły coś o jego życiu. Należy wyobrazić
sobie, że starsze panie szukają pomocy w obsłudze portalu społecznościowego. Każda chce utworzyć galerię, w której opowie coś o sobie.
Uczniowie powinni ułożyć opisy pod pamiątkowymi zdjęciami poszczególnych osób.
Dzielimy klasę na 5 grup, bo tyle postaci należy opisać. Uczniowie mogą
wylosować postać. Nauczyciel powinien mieć wydrukowane lub przygotowane jako slajdy screeny z filmu – obrazki z albumów. Uczniowie
uzupełniają zdjęcia odpowiednimi opisami o życiu kobiet.
• Kara (kit) Nelson
• Terri Woolmore-Goodwin
• Eileen Evans
• Maynie Thompson
• Winnie Mitchell
odpowiedzi:
• Kara (kit) Nelson: Mój mąż kochał statki i morze, a ja lubiłam łowić
ryby. Pobraliśmy się, gdy ja miałam 45, a on 50 lat, a wcześniej mieszkając w Anglii, dzieliło nas 20 mil, a nigdy na siebie nie trafiliśmy.
Zmarł w 2004 roku. Strajkowałam w Anglii z dziewczynami przeciwko
wojnie nuklearnej.
• Terri Woolmore-Goodwin: Ja z zabawką Feliksem. Mój mężczyzna jest
moim Adonisem, nadal jest piękny i ujmujący. A kiedy byliśmy narzeczonymi, nie nosiłam pierścionka.
• Eileen Evans: Grałam w teatrze nie zawsze te role, co chciałam. Męża
poznałam, gdy grałam służącą. Babcia zajmowała się mną podczas
wojny, bo rodzice byli zaangażowani politycznie. Boję się wojny, odkąd
przesiedziałam bombardowanie z zabawkami w schronie.
• Maynie Thompson: Moja pierwsza pokusa, amerykański żołnierz piechoty morskiej, długo zastanawiałam się, czy mogę z nim pójść do
łóżka. Nawet szukałam odpowiedzi w Biblii. A poślubiłam kogoś, kto
nie chciał dzieci, dlatego zostawił mnie samą z piątką. Byłam zaangażowana w walkę na rzecz pokoju na świecie.
25
• Winnie Mitchell: Zainspirowała mnie działalność Maynie, poszłam
za nią, krzyczałyśmy przeciwko wojnie nuklearnej, wojnie w Wietnamie, strajkowałyśmy w Anglii.
2. Nauczyciel pyta uczniów, co mogą powiedzieć o pokoleniu tych
kobiet, biorąc pod uwagę ich świadectwa życia.
Uczniowie odpowiadają, że każda miała w życiu jakieś wyzwanie.
Wychowywała dzieci, robiła karierę lub oddawała się akcjom społecznym. Wszystkie były aktywne i pełne życia.
Nauczyciel pyta, co przyniosła im starość. Uczniowie odpowiadają, że starość przyniosła ograniczenia: choroby, samotność, niepełnosprawność.
3. Nauczyciel przypomina uczniom Santiago – bohatera powieści
Hemingwaya „Stary człowiek i morze”. Następnie prosi uczniów o dopisanie analogicznych etapów do tanecznego wyzwania grupy seniorów.
Uczniowie uzupełniają schemat fabularny tej opowieści.
Rodzaj aktywności
Santiago wypływa w morze.
Seniorzy przystępują do projektu hip-hop.
Santiago walczy z rekinami i traci siły.
Pokonują trudności przed występem.
Sukces
Santiago łowi rybę.
Występują podczas zawodów tanecznych.
Finał
Santiago wraca na brzeg.
Seniorzy wracają z Las Vegas do Waiheke.
Dlaczego po to sięgają?
Rodzaj walki
Jakiego rodzaju są to trudności?
Tabela z przykładowymi odpowiedziami:
Rodzaj aktywności
Santiago wypływa w morze.
Seniorzy przystępują do projektu hip-hop.
Dlaczego po to sięgają?
Chce odwrócić los, pokonać starczą
niemoc, poczucie beznadziejności
życia. Morze to coś
nieprzewidywalnego, to żywioł.
Rodzaj walki
Santiago walczy z rekinami i traci siły.
Nie chcą być samotni, nie chcą myśleć
o własnych chorobach i starości.
Hip-hop to taniec ludzi z młodego
kręgu, ludzi innego pokolenia,
dla nich, starych ludzi, to coś
niewyobrażalnie innego.
Pokonują trudności przed występem.
Jakiego rodzaju są to trudności?
To zawody trudności, które musi
pokonać, męczy się, traci
przytomność, załamuje się
psychicznie, wpada w rozpacz.
Santiago łowi rybę.
Z trudem zdobywają pieniądze
na wyjazd, wizę Maynie, pokonują
niepełnosprawność, ograniczenia,
słabą kondycję, stres.
Występują podczas zawodów tanecznych.
Ryba daje radość, otuchę, dumę.
Santiago ma uczucie spełnienia,
wykonał wspaniałą pracę.
Santiago wraca na brzeg.
Taniec pozwala im być razem. Stają się
rodziną. Taniec jest nowym przeżyciem,
podnoszącym na duchu.
Seniorzy wracają z Las Vegas do Waiheke.
Osiągnięty cel
Sukces i jego smak
Finał
26
Co zyskali?
Zyskuje podziw ludzi, wiarę w siebie,
Niektórzy z nich doznali kontuzji,
radość chłopca, którego nie zawiódł. rozchorowali się. Rosemary złamała
Spełnił własne marzenie, czuje się
miednicę. Maynie poszła do szpitala
wartościowy.
z powodu zapalenia płuc.
Szkielet ryby stanie się pamiątką
A jednak pokonali wszystkie trudności.
jego siły i niezłomności.
Większość z nich nadal tańczy.
Zaczęli spełniać swoje marzenia. Kara
wyruszyła w podróż. Eileen zaczęła
pracować jako modelka. Dzięki
występowi otrzymali dużo czułości
i miłości od młodych ludzi.
4. Nauczyciel zadaje pytanie, czy Billy Jordan mogłaby symbolizować postać Manolina. Prosi uczniów o porównanie postaw obojga
bohaterów.
Manolin – młody opiekun Santiago
Billy – młoda trenerka i opiekunka seniorów
Manolin przynosi Santiago ryby i gazety.
Manolin podziwia starca, jego doświadczenie i mądrość.
Manolin inspiruje Santiago do łowienia, chce,
żeby wypłynął i wierzy, że wróci z rybą.
Manolin spędza czas z Santiago, rozmawia z nim, potem
tęsknią za sobą. Dzięki niemu Santiago nie jest samotny.
Odpowiedzi uczniów:
Manolin – młody opiekun Santiago
Billy – młoda trenerka i opiekunka seniorów
Manolin przynosi Santiago ryby i gazety.
Billy odwiedza Maynie, kupuje lekarstwa, pomaga w pielęgnacji.
Manolin podziwia starca, jego doświadczenie i mądrość.
Słucha swoich podopiecznych, ich życie ją inspiruje, ich
opowieści dają jej siłę do działania. Po trzęsieniu ziemi to jest
pierwsza rzecz, którą robi i ma dla niej sens.
Billy wierzy w siłę grupy, w ich sukces, codziennie mówi,
że są wspaniali, chwali ich.
Okazuje kobietom wiele czułości, całuje je, obdarza miłymi
słowami, miłością, której potrzebują na co dzień. Dzięki niej
wszyscy stają się rodziną.
Manolin inspiruje Santiago do łowienia, chce,
żeby wypłynął i wierzy, że wróci z rybą.
Manolin spędza czas z Santiago, rozmawia z nim, potem
tęsknią za sobą. Dzięki niemu Santiago nie jest samotny.
5. Uczniowie formułują wnioski
Młodzi potrzebują starszych, a starsi młodszych. Mogą wzajemnie z siebie czerpać dobro. Manolin chciał mieć w Santiago przyjaciela i autorytet. Billy odkryła dzięki seniorom sens własnego życia, dzięki grupie
stała się lepszym, spełnionym człowiekiem.
6. Praca domowa
Nakręć wywiad ze swoją babcią „Marzenia wczorajsze i dzisiejsze”.
Zawrzyjcie informacje o sukcesach życiowych starszych ludzi i ich niezrealizowanych celach.
27
grupa wiekowa | szkoła ponadgimnazjalna
cykl | Między tekstami kultury – klasa 1
temat | „Może ta miłość Weronę oczyści?…” – współczesne
odczytanie najsłynniejszej historii miłosnej w adaptacji
B. Luhrmanna. Zabiegi adaptatorskie w „Romeo i Julii”.
film | reż. B. Luhrmann, USA 1996, 120’
opracowała | Małgorzata Wiśniewska
Romeo i Julia
cele lekcji
środki dydaktyczne
Po lekcji uczeń powinien:
• umieć analizować i interpretować dzieło
filmowe w kontekście zjawisk kultury
popularnej, w szczególności pracować
z kadrem filmowym i plakatem do filmu
• rozumieć mechanizm adaptacji filmowej
dzieła literackiego
• wskazywać i opisywać zastosowane zabiegi
adaptatorskie
• charakteryzować kreacje głównych
postaci i ich rolę w całej adaptacji
• rozpoznawać i interpretować kluczowe
motywy i symbole wprowadzone do filmu
• rozumieć związki dzieła z nurtem
postmodernizmu
• B. Luhrmann, film „Romeo i Julia”, USA 1996
• W. Szekspir, „Romeo i Julia”, przekład
S. Barańczaka, Kraków 2006
• P. Sitarski, „Kochankowie z Verona
Beach, czyli współczesna wersja Romea
i Julii w reżyserii Baza Luhrmanna”, w:
„Przewodnik dla licealistów. Most”, Wyd.
Stentor, Warszawa 2007
• J. Bralczyk, „Potrzebne jak woda”, „Wiedza
i Życie”, wrzesień 2015, nr 7
• „Słownik gatunków i zjawisk filmowych”,
ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2010
• „Słownik adaptacji filmowych”,
ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2005
• kadry i plakat ze stron: pinterest.com,
filmweb.pl – zał. 1, kino.org.pl
Metody i formy pracy
• streszczenie
• formułowanie własnego zdania na temat
filmu
• praca z filmem – analiza kadru filmowego
• praca z tekstem kultury – plakat do filmu
• praca w grupach
• dyskusja problemowa i kierowana
• pogadanka nauczyciela
28
Pojęcia kluczowe
•
•
•
•
•
•
•
adaptacja filmowa
parodia
groteska
spaghetti western
teledysk (wideoklip)
kino postmodernistyczne
pokolenie mtv
czas
2–3 lekcje (język polski, WOK)
przebieg lekcji
1. Przed rozmową na temat filmu przypominamy treść tragedii
Szekspira (lektura gimnazjalna), prosząc młodzież o odczytanie pracy
domowej – streszczenia (60-80 słów).
W krótkim wprowadzeniu informujemy, że dzieło sfilmowano po raz
pierwszy już w 1900 roku i że od tego czasu powstało co najmniej 50
ekranizacji oraz filmów nawiązujących do historii Romea i Julii. Świadczy
to o nieprzemijającej aktualności geniusza ze Stratfordu, sprawdzającego się nie tylko w każdych czasach, ale i w każdej dekoracji czy konwencji. Podajemy przykłady najsławniejszych adaptacji:
• 1968: Oscarowa wersja w reżyserii Franka Zeffirellego, nastawiona
na manifestację młodości i fizyczności, zrealizowana w autentycznej scenerii włoskiego renesansu
• 1996: „Romeo i Julia” Lloyda Kaufmana – swobodna ekranizacja
w konwencji czarnej komedii z elementami gore
• 2007: japońskie anime „Romeo x Juliet”
• 2011: „Gnomeo i Julia” – film animowany, którego bohaterami
są ogrodowe porcelanowe krasnale
Następnie dzielimy się wrażeniami po pokazie – młodzież „na gorąco”
formułuje opinie, zwracając uwagę na śmiały i efektowny sposób, w jaki
reżyser potraktował materiał literacki. Wnioski z rozmowy wykorzystamy i uporządkujemy w następnej części zajęć.
2. Przechodzimy do analizy filmu, podając uczniom zestaw pytań
pomocniczych, które ukierunkują tok lekcji (dyskusja kierowana lub
praca w grupach, ćwiczenia z kadrami i plakatem).
• Jaki tytuł wybrał Luhrmann i jak zbudował prolog oraz finał
adaptacji?
• Gdzie i kiedy rozgrywa się historia kochanków?
• Jak twórca potraktował język i akcję sztuki? Co zmienił?
Co wprowadził?
• Czym się kierował, konstruując bohaterów (para głównych postaci,
Tybalt i Merkucjo) i dobierając aktorów?
• W jakiej umieścił ich dekoracji, jakie wybrał rekwizyty, kostiumy
i muzykę? Do jakich nawiązał konwencji filmowych? [praca
z wybranymi kadrami]
29
• Jakie symbole/motywy wprowadził do swej adaptacji? [praca
z plakatem do filmu]
Propozycje odpowiedzi:
Tytuł adaptacji „z plusem” zamiast spójnika sugeruje uwspółcześnienie
fabuły i nastawienie na młodego odbiorcę. Kojarzy się z młodzieńczymi
wyznaniami miłości, wypisanymi na ścianach, drzewach czy ławkach.
Prolog i finał tragedii są ukazane jako wiadomości z dziennika telewizyjnego: spikerka informuje o zatargach między gangami w Verona Beach
i ich tragicznych skutkach. Ten chwyt reporterskiej relacji „na żywo”
wprowadza widza w medialną konwencję adaptacji, która będzie konsekwentnie rozwijana w całym filmie. Z drugiej jednak strony, stanowi
czytelną aluzję do parodosu (wprowadzenia) i epilogu antycznego chóru.
Akcję dzieła umiejscowiono we współczesności, w wymyślonym mieście Verona Beach (włoska Werona), które przypomina trochę Miami,
Las Vegas, Los Angeles i Meksyk (w którym kręcono zdjęcia). Ten amerykańsko-latynoski charakter adaptacji, połączony z napisami przedstawiającymi postacie, wraz z odpowiednim doborem aktorów (latynoski
Tybalt, czarnoskóry Merkucjo i amerykański Romeo) nasuwa skojarzenia
z popularną serialową produkcją lat 90. („Żar tropików”, „Beverly Hills
90210” czy wcześniejszy, ale kultowy „Miami Vice”).
Aktorzy mówią językiem Szekspira, który najlepiej sprawdza się w wyznaniach miłosnych i refleksyjno-filozoficznych, zaś w dialogach gangsterów
czy wypowiedziach szefa policji brzmi groteskowo, co można dwojako
interpretować: jako nawiązanie do Szekspirowskiego złamania zasady
decorum albo wpisanie w konwencję gry z tradycją (mieszania wysokiego stylu z błahą sytuacją). Reżyser dodał też pewne kwestie, np.
obrazowe obelgi zaczerpnięte zresztą ze sztuk autora „Hamleta” (m.in.
„król urynału”, „łajno przekupnia”), a niektóre cytaty wręcz sparodiował,
np. klub bilardowy, w którym lubi spędzać czas gang Montekich, nosi
nazwę teatru Szekspira „The Globe”. Podobny efekt wywołują pistolety
produkowane pod marką „Sword” (Miecz) i karabiny – „Long-sword”
(Rapier). Luhrmann bawi się językiem pierwowzoru, wypisując cytaty ze
sztuki na ogromnych billboardach reklamowych. Współczesny artysta
zmodyfikował też niektóre sytuacje: słynny dialog pod balkonem Julii
toczy się w pobliżu basenu, do którego zakochani w końcu wpadają,
30
co rozładowuje nieco patos tej znanej i ogranej sceny. Aby skondensować napięcie w finale i uwypuklić tragizm niewinnych kochanków, z których zadrwił okrutny i niesprawiedliwy los, australijski twórca połączył
moment budzenia się Julii (drgnienie powiek, nieznaczny ruch palca)
z chwilą zażycia przez jej ukochanego trucizny. Romeo, w przeciwieństwie do widza, nie dostrzega powracającej do życia dziewczyny i wypija
własną śmierć.
Do następnego pytania nauczyciel przygotowuje kadry z filmu
(wyświetla je na ekranie albo rozdaje wydruki).
Wprowadzenie: Współczesny artysta osadził losy kochanków w scenerii
wielkomiejskiej wojny gangów, w środowiskach mafijnych fortun, pełnych przepychu pałaców, wystawnych przyjęć, modnych klubów i luksusowych limuzyn. Towarzyszą im reporterzy z TV. Oni sami, jako celebryci,
są na okładkach czasopism i wypowiadają się przed kamerami.
• Kadr: strzelanina i pożar na stacji benzynowej – czarne stroje, fryzury
i broń stanowią aluzję do spaghetti westernu, w filmie nawiązanie do
gatunku poprzez muzykę, zwolnione ujęcia (slow motion) i koncentrację na szczególe – rozdeptanej przez Tybalta zapałce.
• Kadr: przyjęcie w pałacu rodziców Julii – udekorowane schody,
po których schodzi Merkucjo jako gwiazda wieczoru, kiczowaty
wystrój sali, maskaradowe stroje gości, połączenie śpiewu z układami tanecznymi, nawiązanie do musicalu i teledysku.
• Kadr: spotkanie Romea i Julii na balu – ona w białej, prostej i skromnej
sukience, ze skrzydłami anielskimi, on w przebraniu średniowiecznego rycerza (srebrna kolczuga), strój obojga kojarzy się ze średniowiecznym romansem rycerskim („Tristan i Izolda”?), wskazując
na archetypiczność bohaterów – kochanków wszech czasów.
• Kadr: scena śmierci Merkucja w ruinach nadmorskiego teatru – chwyt
„teatru w teatrze” podkreślający teatralność, umowność adaptacji.
Wnioski:
Synkretyzm gatunków (melodramat, włoski western, musical, operetka, reportaż TV, teledysk) i mieszanka konwencji (powaga, parodia,
groteska, teatralność) składają się na postmodernistyczną grę z tradycją i nowoczesnością. Jej elementem składowym będą także wpisane
w strukturę filmu motywy i symbole.
31
Do ostatniego zadania opiekun załącza plakat – propozycja odczytania
w kontekście całego filmu:
Utrzymany w poważnej, czarno-biało-czerwonej kolorystyce plakat do
filmu przedstawiający krzyż, na którym wisi serce, zapowiada cierpienie
i śmierć kochanków, ale też sygnalizuje wszechobecną w dziele tematykę religijną. Jej przejawami są: ogromny, górujący nad miastem posąg
Chrystusa, udekorowane jego wizerunkiem koszulki, domy, samochody,
policyjny helikopter; figurki Matki Boskiej i aniołów w pokoju Julii i na kolbie pistoletu Tybalta. Rangę tej płaszczyzny podnosi szlachetna postawa
ojca Laurentego, sceny w zakrystii i kościele (pieśń chóru). Jednak dla
większości bohaterów sfera sacrum to modny gadżet, pamiątka, pusty
znak, który nie niesie żadnej treści. Dlatego w świecie filmu „Romeo
i Julia” jest tyle przemocy, agresji, mściwości.
O potrzebie oczyszczenia ze zła i poszukania wartości duchowych przekonuje nie tylko śmierć dzieci obu skłóconych rodzin, ale także drugi
wprowadzony do adaptacji symbol – woda. Według Jerzego Bralczyka
woda to żywioł pospolity i zarazem tajemniczy, bogaty w znaczenia,
symbolizujący upływ czasu, zmienność i przemijanie życia, ale także
oczyszczenie, czystość, świętość. Prosimy młodzież o wskazanie scen
wykorzystujących ten motyw, np.:
• Szyba akwarium, przez którą bohaterowie widzą się po raz pierwszy
podczas przyjęcia w pałacu. Woda wysubtelnia ich twarze, zmywa
brud otoczenia.
• Obmycie twarzy przez Romea na balu oznacza powrót do rzeczywistości po narkotycznej wizji wywołanej tabletką (ecstasy?).
• Wspólny upadek do basenu po scenie balkonowej to potwierdzenie
czystości ich uczucia.
3. Na zakończenie lekcji wpisujemy dzieło Luhrmanna w nurt postmodernizmu, punktując cechy tego kierunku obecne w filmie (zebranie wniosków – pogadanka nauczyciela, przykłady podają uczniowie).
• Gra (z odbiorcą, konwencjami, tradycją), prowadzona poprzez narzędzia takie jak pastisz, parodia i cytat (np. z musicalu „West Side
Story”).
• Mozaikowość struktury, czyli łączenie różnych gatunków, konwencji,
języków. Poza wspomnianymi już gatunkami filmowymi w „Romeo
i Julii” wykorzystano stylistykę modnego w latach 90. teledysku
32
•
•
•
•
(wideoklipu), łącząc z obrazem dynamiczną młodzieżową muzykę,
np. w scenie w windzie, filmowanej okrążającą postacie kamerą,
a następnie zmontowanej krótkimi cięciami, słyszymy piosenkę
„Kissing You” Des’ree.
Użycie typowego dla kina postmodernistycznego chwytu teatralności, sztuczności, kreacyjności przedstawianej rzeczywistości.
Perypetiom bohaterów przyglądają się widzowie – zwykli ludzie
na plaży, na stacji benzynowej. Nie ma więc złudzenia prawdy ekranowej (stylu przezroczystego).
Sztuczność świata podkreśla też dekoracyjność, przepych scenografii i kostiumów.
Pełnoprawna rola muzyki, która nie jest tylko tłem akcji, ale stanowi
samodzielną pozycję w fabule, np. solistyczny występ czarnego chóru
kościelnego z piosenką „When Doves Cry”. Taki muzyczno-taneczny
występ, rodem z musicalu, staje się udziałem Merkucja – gwiazdy
przyjęcia u Kapuletów.
Swobodne mieszanie kultury wysokiej i niskiej, sacrum i profanum,
powagi z żartem, liryzmu z dowcipem.
Praca domowa (tematy do wyboru):
• Oceń grę aktorów odtwarzających główne role, zwracając uwagę
na związek środków wyrazu aktorskiego, do których sięgają, z charakterem postaci i ich miejscem w środowisku.
• Uzasadnij opinie krytyków o filmie Luhrmanna, że jest on przeznaczony dla „pokolenia MTV”. Wyjaśnij to pojęcie.
33
34
przykładowe
analizy psychologiczne
35
grupa wiekowa | przedszkole
opracowała | Katarzyna Wasilewska
Kacper i Emma
na safari
Film o przygodach pary znanych bohaterów tym razem opowiada o przyjaźni, nieśmiałości oraz ochronie przyrody. Mama Emmy jest weterynarzem i jedzie pomóc koleżance opiekować się dzikimi zwierzętami.
Zabiera ze sobą córkę i jej najlepszego przyjaciela. Dzięki temu widzowie
udają się wraz z Kacprem i Emmą w ciekawą i barwną podróż do Afryki,
przedstawionej jako baśniowa oaza dzikiej natury. Mają możliwość
poznać przyrodę afrykańskiej sawanny i zwyczaje ludzi zamieszkujących daleki kontynent. Oprócz tego, podobnie jak we wcześniejszych
filmach o przygodach Kacpra i Emmy, widzowie mają okazję do przemyśleń i rozmów na temat przyjaźni i relacji z rówieśnikami. Film jest
angażujący i ciekawy zarówno dla kilkulatków, jak i starszych widzów
– może go z przyjemnością obejrzeć cała rodzina. Stanowi dobry punkt
wyjścia do rozmów na lekcjach wychowawczych, ale jest też wspaniałą
rozrywką.
tematy do rozmowy
Nieśmiałość
Kacper i Emma poznają Tiri – rówieśniczkę, córkę przyjaciółki mamy
Emmy. Dziewczynka doskonale zna zwyczaje zwierząt i ukryte leśne
ścieżki, ale początkowo nie odnosi się zbyt miło do przyjezdnych. Kacper
i Emma starają się zdobyć jej zaufanie – okazuje się, że Tiri jest bardzo
nieśmiała i dlatego unika towarzystwa. Na co dzień nie ma też wielu okazji, by bawić się z dziećmi – mieszka na odludziu, a jedyna dziewczynka
w okolicy sprawia wrażenie niedostępnej i zadziera nosa. Widzowie przekonują się, że Tiri, zachęcona przez Kacpra i Emmę, może się otworzyć
na przyjaźń. Okazuje się też, że pozornie antypatyczna mała sąsiadka Tiri
również tęskni za towarzystwem i w istocie jest całkiem miłą, tylko trochę
samotną dziewczynką. Widzowie mogą na podstawie filmu zastanowić się
36
nad wieloma kwestiami dotyczącymi nieśmiałości. Co sprawia, że jesteśmy nieśmiali? Co daje dzieciom możliwość zabawy z rówieśnikami? Czy
jeśli ktoś unika naszego towarzystwa, to znaczy, że nas nie lubi? Jak
można znaleźć przyjaciół i zachęcić innych do przyjaźni?
Ochrona przyrody
Kacper i Emma są zachwyceni dzikimi zwierzętami. Podoba im się ptak
w klatce i dzikie lwiątko. Chcieliby mieć takich pupili i mieszkać z nimi.
Przekonują się jednak, że zwierzęta mają uczucia i własne potrzeby –
nie są w stanie być szczęśliwe w niewoli. Widzowie razem z Emmą
i Kacprem dowiadują się, że nie wolno unieszczęśliwiać i więzić zwierząt z powodu swoich kaprysów i chęci posiadania. Film uczy empatii
i szacunku dla zwierząt. Do dyskusji: czy zwierzę jest przedmiotem?
Czym różni się zwierzę dzikie od oswojonego lub udomowionego? W jaki
sposób możemy dbać o zwierzęta? Co to znaczy „gatunek chroniony”?
Pomaganie
Mama Emmy pracuje ciężko w klinice dla zwierząt, żeby pomóc ciężarnej koleżance. Emma i Kacper pomagają Tiri ośmielić się i znaleźć przyjaźń. Dzieci pomagają też choremu lwiątku odzyskać mamę. Wspierają
również siebie nawzajem podczas przygód. Do dyskusji: co zyskujemy,
pomagając innym? W jaki sposób nasze życie staje się bogatsze i bardziej
szczęśliwe, gdy robimy różne rzeczy z innymi i dla innych?
Ze względu na udział animowanych bohaterów (ożywionych pluszaków)
film może być polecany szczególnie dzieciom w wieku przedszkolnym
i wczesnoszkolnym. Jest też bezpieczny emocjonalnie, ma przyjazny
i pogodny nastrój.
37
opracowała | Katarzyna Wasilewska
Jak ukraść psa?
Film opowiada o losach Ji-so – dziewczynki, która straciła dom. Mieszka
z mamą i bratem w samochodzie, ale chciałaby prowadzić normalne
życie. Z tego powodu podejmuje ryzykowną decyzję i próbuje ukraść
psa. Dziewczynka dowiaduje się wiele o sobie samej i życiu. Dla młodych widzów film może być angażujący ze względu na wiele poruszanych
w nim problemów.
tematy do rozmowy
Rodzinny dom
Bohaterka filmu wstydzi się, że nie ma domu i nie ma gdzie mieszkać ani
wyprawić przyjęcia urodzinowego. Boi się odrzucenia ze strony szkolnych
kolegów i koleżanek, dlatego ukrywa swoją tajemnicę. Z jej ust pada zdanie: „Jakie to szczęście mieć dom!”. Dzięki projekcji filmu widzowie mają
okazję zastanowić się nad tym, czy posiadanie własnego mieszkania jest
czymś oczywistym? Jakie różnorodne domy mają ludzie na całym świecie? Czy ma sens rywalizacja „kto ma większy i ładniejszy dom?” i czy
posiadanie własnego lokum świadczy o człowieku? Można też przeprowadzić dyskusję na temat bezdomności – dlaczego niektórzy ludzie nie
mają lub nie chcą mieć domu?
38
Nieszczęście
Ji-so przedstawia widzom bajkę Ezopa opowiadającą o nieszczęściu.
Sama uważa się za najbardziej nieszczęśliwą osobę na Ziemi. Ma żal do
losu, że nie ma taty, domu ani pieniędzy potrzebnych do tego, by mieszkać w godnych warunkach. Złości się też na mamę, która rozpaczliwie
i dość nieporadnie usiłuje wychowywać dzieci w samochodzie, jednocześnie szukając pracy. W miarę rozwoju akcji widz wraz z bohaterką
odkrywa, że różni ludzie mają swoje własne problemy i że ciężko jest
je porównywać. Starsza pani straciła syna, bezdomny włóczęga tęskni
za córką, a mama Ji-so jest smutna po odejściu męża. Dla widzów film
stanowi lekcję empatii i pozwala rozwijać wrażliwość na potrzeby i uczucia innych ludzi.
Złe uczynki
Bohaterka filmu chce zdobyć pieniądze na dom, dlatego postanawia
ukraść psa starszej pani, a następnie wyłudzić od niej nagrodę za odnalezienie pupila. Widzowie śledzą tę przygodę z napięciem, świadomi,
że kradzież i kłamstwo to złe uczynki. Dziewczynka jest zdeterminowana i – wspierana przez przyjaciółkę – dopina swego. Wtedy jednak
zastanawia się, w jaki sposób jej czyn wpłynął na życie psa i starszej
pani. Film zmusza widzów do zastanowienia się: czy mamy prawo popełniać występki dlatego, że sami jesteśmy w złej sytuacji? Czy własne
nieszczęście usprawiedliwia wyrządzanie krzywdy innym? Czy bieda
usprawiedliwia kradzież?
Problemy poruszane w filmie są interesujące dla dzieci i mogą być podstawą do dyskusji na temat ważnych kwestii etycznych. Walorem filmu
jest pozytywne zakończenie, dające nadzieję i modelujące postawy prospołeczne. Widz dowiaduje się, że happy end nie pojawia się bez ciężkiej
pracy, która skuteczniej niż nieuczciwość pomaga odmienić swój los na
lepsze.
39
opracowała | Justyna Kuczmierowska
Sekrety Wojny
W roku 1943 Holandia jest pod okupacją niemiecką. W tej niepewnej
i napiętej atmosferze wojny dwaj przyjaciele – Tuur i Lambert – zmagają
się z wyzwaniami codzienności, unikając nalotów lotniczych, próbując
zrozumieć rzeczywistość, chodząc do szkoły i wspaniale bawiąc się
w pobliskich lasach i sekretnej jaskini. Pewnego dnia do ich miasteczka
przyjeżdża pogodna, rezolutna dziewczynka – Maartje. Dziewczynka
zaprzyjaźnia się z Tuurem, sprawiając tym samym, że Lambert czuje
się odrzucony. Chłopiec, mając poczucie wykluczenia, mówi swojemu
kolaborującemu z nazistami tacie o pozornie nieistotnym sekrecie dotyczącym dziewczynki. To zaś prowadzi do szeregu trudnych, a nawet tragicznych konsekwencji dla Maartje i innych mieszkańców miasteczka.
tematy do rozmowy
Przyjaźń
Tuur i Lambert są najlepszymi przyjaciółmi. Chłopcy wspólnie spędzają
czas, razem się bawią i rozmawiają, mają znane tylko sobie rytuały (sposób żegnania się) i sekrety (jaskinia). Pomagają sobie w trudnościach
(zaczepki starszych chłopców, zgubienie się w jaskini). Na tę ich piękną
przyjaźń przychodzi też czas prób (przyjazd Maartje do miasteczka
i zaprzyjaźnienie się dziewczynki z Tuurem, zdradzenie sekretu przez
Lamberta, zagrożenie życia Maartje i całej rodziny Tuura). Mimo nieufności i niepewności co do swoich uczuć – chłopcy w obliczu trudności
zaufają sobie, a ich przyjaźń, pomimo wielkiej presji ze strony rodziców
i nacisków otoczenia, odżyje i pomoże w uratowaniu Tuura i jego rodziny.
Przyjaźń to wielka siła i wartość. Warto z dziećmi porozmawiać o tym,
co jest fajnego w trwaniu w przyjaźni, jak budują swoje przyjaźnie, jakie
trudności w przyjacielskiej relacji napotkali i jak udało im się je pokonać.
Można również pokazać, jak ważna jest szczera rozmowa i wyjaśnianie
trudnych spraw, które zawsze w bliskich relacjach mogą się przydarzyć.
40
Pierwsze zauroczenia
Kiedy do miasteczka chłopców przyjeżdża Maartje, wiele się zmienia.
Szczególnie w życiu Tuura, który jest zafascynowany dziewczynką, lubi
spędzać z nią czas, rozmawiać z nią, patrzeć na nią i ją poznawać. Ich
relacja się zacieśnia jeszcze bardziej, kiedy dzieci dzielą się ze sobą swoimi sekretami. Maartje zdradza przyjacielowi, że jest Żydówką, pokazuje
mu „zakazanego prosiaczka”, Tuur zaś opowiada dziewczynce o swoim
odkryciu dotyczącym tego, że jego rodzina jest zaangażowana w ruch
oporu. Siła przyjaźni i uczucia sprawiają, że Tuur jest gotów walczyć
o dziewczynkę i jej życie, chronić ją i jej pomagać. W sytuacji zagrożenia
jej życia robi, co w jego dziecięcej mocy, by pomóc Maartje. A kiedy już nic
innego mu nie pozostaje, rzuca jej własnoręcznie zrobiony w kamieniu
medal, wiedząc, że marzyła, by wygrać na Olimpiadzie.
W pewnym wieku to zupełnie normalne, że chłopcy i dziewczynki fascynują się sobą, lubią z sobą spędzać czas i chcą się poznawać. Warto
zapytać dzieci, jakie cechy lubią u rówieśników płci przeciwnej. Czy mają
takie ważne dla siebie osoby?
Wojna
Film przedstawia świat z okresu II wojny światowej. Pokazuje niemieckich
okupantów, naloty, nazistowskich kolaborantów (tata Lamberta), członków ruchu oporu (rodzina Tuura i inni mieszkańcy miasteczka) oraz Żydów
(Maartje i jej rodzice), którzy w trakcie II wojny światowej byli wywożeni
pociągami do obozów koncentracyjnych, gdzie najczęściej ginęli. Warto
pokazać dzieciom, że rodzice przyjaciół – Tuura i Lamberta – stali po dwóch
stronach barykady, byli swoimi przeciwnikami, że właśnie to powodowało
tak duży konflikt między Tuurem a jego rodzicami, którzy znali wartość
przyjaźni, a równocześnie chcieli być wierni swoim wartościom. Można
zapytać dzieci, co jeszcze wiedzą o II wojnie światowej, co słyszały, jakie
obrazy wojny mają w głowach. Dobrze też porozmawiać o bohaterstwie
wielu osób przedstawionych w filmie, które dla ratowania innych narażały
swoje życie (ciotka i wujek Maartje, rodzina Tuura i innych wywiezionych
z miasteczka rodzin walczących o wolność i życie innych osób).
Literatura polecana
I. Chmielewska, „Pamiętniki Blumki”, Media Rodzina, 2011
A. M. Grabowski, „Wojna na pięknym brzegu”, wyd. Literatura, 2014
E. Gaweł-Luty, „Przyjaźń jako wartość w relacjach społecznych dzieci
i młodzieży”, Wyd. Impuls, 2009 (dla rodziców i nauczycieli)
41
grupa wiekowa | gimnazjum
opracowała | Kamila Raczyńska
Operacja hip-hop
Motto filmu
Nigdy nie jest się za starym na podróż życia!
„Operacja hip-hop” to ciepły i inspirujący film dokumentalny opowiadający niezwykłą historię. Oto poznajemy grupę seniorów z Nowej Zelandii
(Waiheke Island), którzy pod okiem swojej ambitnej opiekunki Billie
Jordan postanawiają wystąpić podczas World Hip Hop Championships
w Las Vegas. Wbrew wszelkim ograniczeniom (tym wiekowym i tym
materialnym) angażują się w stworzenie układu tanecznego, który
zaprezentują przed dużo młodszą widownią i przed resztą świata.
Historia pokazuje, że naprawdę nie ma czegoś takiego jak bycie „za starym” na spełnianie swoich marzeń i przełamywanie barier. Zatem zdobywajmy świat, bo ograniczenia istnieją tylko w naszych głowach!
tematy do rozmowy
Jak rozumiesz przysłowie: Starość nie radość, młodość nie wieczność?
Czy po obejrzeniu filmu nadal zgadzasz się z tym, dość popularnym, przysłowiem? Czy starość może być radosnym etapem naszego życia?
Jak odbiera się starość w naszej kulturze? Czy podoba ci się takie podejście do dojrzewania/starzenia się? Zastanów się nad rolą mediów w tworzeniu tzw. terroru młodości. Przyjrzyj się popularnym reklamom pod
kątem przedstawiania w nich osób starszych. Zastanów się, czy samo
określenie kogoś „starym” nie jest odbierane jako obraza.
Jak w innych kulturach (np. w Azji) podchodzi się do starości i jak traktuje
się ludzi starych? Skąd te różnice? Zapoznaj się z tekstem Aleksandry
Świstow z bloga pojechana.pl i powiedz, jak go interpretujesz:
„Gdy wyjeżdżałam z Polski, o starości nie wiedziałam zbyt wiele, rzadko
ją widywałam, musiała się gdzieś chować. Pamiętałam ją z przychodni –
zmęczoną i chorą. Czasem czułam jej wilgotny zapach w kolejce w aptece.
Kątem oka widziałam, jak samotna i smutna siadała na ławce w parku,
by opowiedzieć płaczącej wierzbie o minionych czasach, jak drżącymi
rękami odbierała rentę. W jej bladych, zmęczonych oczach dostrzegłam
42
tęsknotę za gośćmi, którzy nie nadchodzą. Gdy ją mijałam w milczeniu,
czułam strach.
W Chinach starość jest wszędzie. Nie mniej strudzona i chora, jednak niezwykle towarzyska i aktywna. Wszędzie słychać jej śmiech! Obdarzona
ogromnym szacunkiem śmiało wychodzi na ulice, nie wstydzi się naznaczonej czasem twarzy. Tańczy, śpiewa, gra w karty, spędza czas z przyjaciółmi i rodziną, cieszy się jesienią życia. Widuję ją codziennie, mówimy
sobie dzień dobry, a ona uśmiecha się ciepło do mnie. Czuję wtedy spokój”
(http://pojechana.pl/2013/09/starosc-w-chinach/).
Jak rozumiesz motto filmu: nigdy nie jest się za starym na podróż życia?
Co nas najczęściej ogranicza, gdy przychodzi do realizacji marzeń?
Faktyczne, zewnętrzne ograniczenia, czy te, które nosimy w sobie? Może
są to przekonania, które usłyszeliśmy kiedyś od rodziców lub w szkole
(„i tak ci się nie uda”), a może boimy się ryzykować, bo nie umiemy radzić
sobie z porażką i łatwo się zniechęcamy? Jakie powody najczęściej wskazują ludzie, którzy nie podążają za swoimi marzeniami, planami sprzed
lat? A co ciebie powstrzymuje przed realizacją najśmielszych przedsięwzięć? Zastanów się szczerze, czy sam/a nie podcinasz sobie skrzydeł.
Czym jest dla ciebie „podróż życia”? Czy to musi być dosłowna podróż,
czy może być to metafora? Jeśli tak, to jaka jest Twoja „podróż
życia”? O czym marzysz, co byś określił/a swoim najbardziej szalonym
marzeniem?
43
cykle dla przedszkoli:
na www.nhef.pl dostępne są:
• Chodzę do kina
• Filmowe przygody
• szczegółowy opis każdego filmu
• wątki z prelekcji do każdego tytułu
• materiały dydaktyczne do pobrania –
scenariusze lekcji, karty pracy,
propozycje tematów do dyskusji
• propozycje prac plastycznych – pomysły
na rozwinięcie poruszanych w filmach
tematów
• opinie psychologów
• lista miast, w których realizowane są poszczególne cykle
• daty spotkań w twoim kinie.
tu znajdziesz:
•
•
•
•
•
44
opis dostępnych cykli filmowych
opinie nauczycieli
powiązanie z podstawą programową
przykład, jak pracujemy z filmem
podstawowe informacje o wszystkich
tytułach cyklu.
Przedszkole
45
chodzę do kina
Proponowany cykl to zestaw starannie wyselekcjonowanych filmów, zarówno długo-, jak i krótkometrażowych.
To kino nie tylko piękne, ale także pouczające, zawierające
ważny przekaz dla najmłodszego widza. Tematyka bliska
dzieciom i bohaterowie, z którymi łatwo się identyfikować,
sprawiają, że kinowy seans będzie świetną zabawą połączoną z nauką, a także szansą na wzbudzenie w dziecku
potrzeby kontaktu ze sztuką.
Cykl „Chodzę do kina” to filmy o tematyce bliskiej dzieciom
w wieku przedszkolnym. Fabuły proponowanych tytułów
opowiadają m.in. o relacjach z przyjaciółmi, tymi rzeczywistymi i tymi z wyobraźni. Sfera uczuć przedszkolaka jest
bardzo zróżnicowana – pojawia się radość, sympatia, ale
i strach, zazdrość, gniew. Kontakt młodych widzów z filmami pochodzącymi z tego zestawienia będzie więc
świetną okazją do rozmowy o tym, co ich niepokoi, czego
się boją, czy też jak porozumieć się rówieśnikami.
Rozwijanie umiejętności społecznych to bardzo ważny cel
w edukacji przedszkolnej. Relacje z innymi, współpraca,
pomaganie kolegom – tego małe dziecko dopiero się uczy.
Bohaterowie filmów znajdują się w podobnej sytuacji, dlatego młody odbiorca z łatwością będzie mógł się z nimi
utożsamić.
Cykl „Filmowe przygody” uczy dziecko:
• przestrzegać reguł obowiązujących w społeczności
dziecięcej (starać się współdziałać w zabawach
i w sytuacjach zadaniowych)
• starać się łączyć przyczynę ze skutkiem
i próbować przewidywać, co się może zdarzyć
• jak należy się zachować na uroczystościach,
np. na koncercie, festynie, przedstawieniu,
w teatrze, w kinie
• wypowiadać się w różnych technikach plastycznych
i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich
jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji.
Anna Świć – nauczycielka edukacji przedszkolnej, logopeda w Przedszkolu Nr 83 w Lublinie, członkini grupy
Superbelfrzy Mini
46
1. kacper i emma –
najlepsi przyjaciele
reż. A. L. Naess | Norwegia 2013 | 74’
prelekcja: Nowe sytuacje
Zmiana miejsca zamieszkania i związane z tym przeniesienie do nowego przedszkola to dla małego dziecka trudna
sytuacja. Film opowiada o lęku przed tym, co nowe, o strachu, nad którym trudno zapanować, i o wielkiej sile prawdziwej przyjaźni.
Kacper z obawą czeka na pierwszy dzień w przedszkolu.
Dopiero przeprowadził się do nowego domu i jeszcze nikogo tu nie zna. Osobą, którą spotyka na samym początku,
jest rezolutna Emma. Dziewczynka pomaga Kacprowi odnaleźć się w nowej sytuacji, a ich spotkanie staje się początkiem prawdziwej przyjaźni. Dzieci spędzają ze sobą
każdą wolną chwilę, przeżywają razem wiele przygód,
dzielą się radościami i smutkami. Pewnego dnia podczas
wycieczki do remizy strażackiej ginie ulubiony pluszak
Emmy – Pani Królik. Czy wspólnie z Kacprem uda im się
odnaleźć zgubę? Ciepły, bliski dzieciom film ukazuje rzeczywiste radości i troski kilkulatków oraz siłę przyjaźni
i jej rolę w życiu człowieka.
nagrody
Nagroda Dziennikarzy Złoty Kwiat Paproci za najlepszy film
na Festiwalu Kino Dzieci 2014 | Nagroda Publiczności Złoty
Kwiat Paproci za najlepszy film Kino Dzieci 2014
Wątki z prelekcji
Będziemy rozmawiać o tym, jakie sytuacje są dla nas
nowe. Zapytamy o nasze uczucia wtedy, kiedy stajemy się
uczestnikami nieznanego nam wcześniej doświadczenia.
Spróbujemy wymyślić receptę na to, jak nie dać się strachowi i sprostać wyzwaniom.
2. zestaw filmów krótkich:
chodzę do kina! nowość
czas trwania: 47’
prelekcja: Nasza wyobraźnia w kinie
3. kacper i emma –
ferie zimowe
prelekcja: Podróże pełne przygód
przyjaźń
czas trwania: 53’
prelekcja: Ja i moi przyjaciele
Pojęcia kluczowe
nowe sytuacje, strach, przełamywanie lęków, pomoc
Propozycja pracy plastycznej
Bardzo pomocne pudełko – kształtowanie wrażliwości
i umiejętności przyjmowania perspektywy innej osoby,
mówienia o trudnych sytuacjach i emocjach, modelowanie
zachowania związanego z przyjmowaniem osoby / byciem
nową osobą w grupie
47
filmowe przygody
Kino i atmosfera, która towarzyszy seansom filmowym,
to niezwykły świat, pełen magii i nowych doświadczeń.
Warto do niego wprowadzać już najmłodszych widzów.
Cykl „Filmowe przygody” prezentuje zarówno filmy krótkie,
jak i długometrażowe, pochodzące z różnych zakątków
świata i dobrane tak, aby ich tematyka była bliska widzom,
odpowiednia dla odbiorcy w wieku przedszkolnym.
Przedszkole to czas zabawy, radości i nawiązywania
pierwszych przyjaźni. Jednocześnie to okres, w którym
dzieci poznają, co to praca zespołowa, stają przed pierwszymi ważnymi zadaniami, uczą się odpowiedzialności,
doświadczają również pierwszych niepowodzeń. Jednym
z podstawowych i najważniejszych celów edukacji przedszkolnej jest rozwijanie umiejętności społecznych, a proponowany zestaw filmów z pewnością pomoże w jego
realizacji. Kinowe seanse to dobry wstęp do stworzenia
wielu sytuacji wychowawczo-dydaktycznych. Będą pretekstem do rozmowy o sprawach bliskich dzieciom, dotyczących bezpośrednio nich samych lub takich, z którymi
mogą się zetknąć. Warsztaty plastyczne nawiązujące do
tematyki obejrzanych filmów staną się okazją do poznania
różnych technik plastycznych.
Cykl „Filmowe przygody” uczy dziecko:
• przestrzegać reguł obowiązujących w społeczności
dziecięcej oraz w świecie dorosłych
• łączyć przyczynę ze skutkiem i próbować
przewidywać, co się może zdarzyć
• jak należy się zachować na uroczystościach,
np. na koncercie, festynie, przedstawieniu,
w teatrze, w kinie
• wypowiadać się w różnych technikach plastycznych
i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich
jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji
• nazywać zwierzęta żyjące w różnych
środowiskach przyrodniczych.
Anna Świć – nauczycielka edukacji przedszkolnej, logopeda w Przedszkolu Nr 83 w Lublinie, członkini grupy
Superbelfrzy Mini
48
1.hokus-pokus,
albercie albertsonie
reż. T. Kove | Norwegia 2013 | 75’
prelekcja: Czy już dorosłem do tego, by… /
Albert Albertson – bohater, którego znamy z książek
Animacja opowiada o marzeniach i rozterkach tytułowego
Alberta. Aby zrealizować swoje pragnienie posiadania psa,
bohater postanawia zostać iluzjonistą.
Albert ma dwa marzenia: bardzo chciałby mieć psa
i wreszcie stać się dorosłym. Jednak to drugie pragnienie to tylko środek do celu – spełnienia pierwszego. Tata
rozumie dążenie syna, ale ma wątpliwości, czy chłopiec
jest wystarczająco odpowiedzialny, żeby posiadać psa.
Albertowi i jego tacie trudno jest dojść do porozumienia –
każdy ma swoje argumenty i liczy na to, że ten drugi
ustąpi. Dla chłopca autorytetem staje się sąsiad iluzjonista, znający mnóstwo różnych sztuczek. Czy do spełnienia marzeń Alberta wystarczy magia? „Hokus-pokus”
oparty jest na uniwersalnych doświadczeniach kilkulatków, zwraca uwagę na ich radości i smutki, przybliża świat
dzieci w wieku przedszkolnym.
wyzwania
czas trwania: 45’
prelekcja: Trudności można pokonać
nagrody
nominacja do nagrody Amanda w kategorii „najlepsza muzyka” 2014
3. magiczne święta kacpra
i emmy
Wątki z prelekcji
Porozmawiamy o tym, czym są obowiązki i czy łatwo się
z nich wywiązywać. Zapytamy, co to znaczy być odpowiedzialnym. Opowiemy, o czym marzymy, i zastanowimy się,
jak dążyć do spełnienia naszych pragnień.
4. jill i joy
Pojęcia kluczowe
odpowiedzialność, obowiązki, marzenia
Magiczne obrazki, czyli animacja – rozwój manualny
i poznawczy
prelekcja: Ja i moja rodzina
reż. S. Cantell | Finlandia 2014 | 80’
prelekcja: Wyobraźnia
kim jestem? nowość
czas trwania: 51’
prelekcja: Siła akceptacji
6. kacper i emma na safari
nowość
reż. A.L. Naess | Norwegia 2015 | 75’
prelekcja: Nasz przyjaciel zwierzak
7. wielka wyprawa molly
nowość
reż. T. Siegers | Niemcy 2015 | 72’
prelekcja: Wielka wyprawa Molly
49
cykle dla sp 1–3:
•
•
•
•
• propozycje prac plastycznych – pomysły
na rozwinięcie poruszanych w filmach
tematów
Filmowe lekcje – klasa 1. Filmowi bohaterowie
Filmowe podróże
Filmowe sekrety
tu znajdziesz:
•
•
•
•
•
50
opinie nauczycieli
tytułach cyklu.
szkoła
podstawowa 1–3
51
filmowe lekcje – klasa 1.
Cykl stworzony z myślą o „pierwszakach”. Filmy oraz
tematy spotkań dobrane w oparciu o podstawę programową stanowią propozycję uzupełnienia i uatrakcyjnienia
nauki w klasie I szkoły podstawowej.
Cykl adresowany jest do najmłodszych uczniów szkół podstawowych. Prezentowane tytuły wprowadzają dzieci
w bogaty i różnorodny świat kina. Widzowie zobaczą
zarówno filmy krótko-, jak i długometrażowe, animacje
oraz produkcje aktorskie. Ich bohaterowie znajdują się
w sytuacjach dobrze znanych dzieciom z domu, podwórka
czy szkoły. Są one związane m.in. z przyjaźnią, życiem
rodzinnym, zainteresowaniami czy współpracą. Obejrzane
w kinie tytuły mogą stać się kanwą rozmów na ważne dla
pierwszoklasistów tematy. W ich przeprowadzeniu pomoże nauczycielom towarzysząca projekcjom obudowa
dydaktyczna.
Cykl wspiera realizację treści zawartych
w podstawie programowej. Są to m.in.:
• uczestnictwo w rozmowie na tematy
związane z życiem rodzinnym i szkolnym
• wychowanie do wartości takich jak odwaga,
mądrość, pomoc, prawdomówność
• wychowanie do współpracy z innymi w nauce,
zabawie i sytuacjach życiowych
• przestrzeganie reguł obowiązujących
w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi
• przybliżenie świata przyrody oraz
kształtowanie postaw proekologicznych.
Paulina Krześniak – nauczycielka języka polskiego
w Szkole Podstawowej nr 32 z Oddziałami Integracyjnymi
im. Małego Powstańca
52
1. niesforny bram
A. van der Heide | Holandia 2012 | 83’
prelekcja: Początki bywają trudne
Bram zadaje sto pytań na minutę, a jego nogi – jak sam
mówi – są po to, żeby biegały. Powoduje to wiele zabawnych sytuacji, ale wpędza również Brama w kłopoty.
„Niesforny Bram” to niezwykle dynamiczna, pełna humoru
i ciepła historia chłopca rozpoczynającego naukę w pierwszej klasie. Tytułowy bohater ma sto pomysłów na minutę
i nie może usiedzieć w miejscu ani przez chwilę. Szkoła,
w której spodziewał się otrzymać odpowiedzi na wszystkie nurtujące go pytania, szybko przytłacza go zasadami
i rutyną. Czy energiczny chłopiec znajdzie porozumienie
z nauczycielem? Film ukazuje nie zawsze łatwe relacje
między dorosłymi a dziećmi. Opowieść urozmaicają włączone do filmu aktorskiego animacje.
nagrody
Nagroda Stowarzyszenia Filmowców Polskich dla najlepszego filmu pełnometrażowego dla dzieci wyróżniającego
się walorami artystycznymi i wychowawczymi 2013
Wątki z prelekcji
Porozmawiamy o tym, jak wyglądają początki w szkole.
Co może być trudne podczas pierwszych tygodni? Czy jeśli
nauczyciel na coś nam nie pozwala, to znaczy, że nas nie
lubi? Czy można się bawić i jednocześnie uczyć? Spróbujemy wspólnie odpowiedzieć na te pytania.
Pojęcia kluczowe
oryginalność, trudności szkolne, kłopoty z porozumiewaniem się, poznawanie świata, nauka i zabawa, trudności
w skupieniu się
2. moja mama jest w ameryce
i spotkała buffalo billa
reż. M. Boréal, T. Chatel | Francja 2013 | 76’
prelekcja: Ja i moja rodzina
3. ernest i celestyna
reż. S. Aubier, V. Patar, B. Renner | Belgia, Francja,
Luksemburg 2012 | 80’
prelekcja: Prawdziwy przyjaciel
współdziałanie
czas trwania: 49’
prelekcja: Warto współpracować
„Niesforny Bram”, czyli o tym, jak trudno czasem usiedzieć
chwilę w jednym miejscu.
5. svein i szczur
Komiks „Pierwsze dni w szkole” – rozwój umiejętności narracyjnych i plastycznych, rozwój emocjonalny
przyroda wokół nas
reż. M. Martens | Norwegia 2007 | 73’
prelekcja: Warto mieć hobby
czas trwania: 43’
prelekcja: Przyroda wokół nas
7. sekret eleonory
reż. D. Monfery | Francja, Włochy 2009 | 76’
prelekcja: Książka – mój przyjaciel
53
filmowi bohaterowie
Bohaterowie książek i filmów towarzyszą człowiekowi
od najmłodszych lat. Z jednymi się utożsamiamy, żyjemy
ich życiem, inni nie pozostają długo w naszej pamięci.
Każdy nauczyciel, rodzic czy wychowawca szuka wartościowych wzorców i postaw, które będą kształtować
charakter dzieci. Niniejszy cykl jest odpowiedzią na takie
poszukiwania.
Cykl „Filmowi bohaterowie” ukazuje zachowania i postawy,
których rozpoznawania dziecko może się uczyć od najmłodszych lat. Wszyscy bohaterowie mają swój świat,
swoje troski i wyzwania, którym stawiają czoła. Z jednej
strony ich przygody bawią i wciągają, z drugiej – pomagają
nazywać podstawowe wartości, uczyć się rozwiązywania
problemów i radzenia sobie z przeciwnościami. Na cykl
składają się pełnometrażowe filmy oraz zestawy krótkich
animacji, które z pewnością zainteresują najmłodszych
uczniów. Jest to bardzo atrakcyjne i wartościowe kino,
które w przystępny sposób porusza istotne dla dzieci
sprawy, stwarzając okazję do utożsamiania się z różnymi
bohaterami, przeżywania z nimi ich trosk, radzenia sobie
w trudnych sytuacjach.
Po zapoznaniu z propozycjami filmowymi cyklu uczeń:
• poszerzy zakres słownictwa, wypowiadając się
na temat poznanych filmów
• analizując i oceniając zachowania bohaterów, będzie
mógł wyrazić własne zadanie, nauczy się także
szanować opinię innych
• pozna takie wartości jak: przyjaźń, współpraca, pomoc
słabszym, szacunek dla starszych, prawdomówność
• przyjrzy się bliżej wielu dziedzinom działalności
twórczej człowieka, takim jak architektura, sztuki
plastyczne, film, rzemiosło
• wyrazi siebie poprzez sztukę, realizując projekty
plastyczne.
Dorota Zaród – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej
w Społecznej Szkole Podstawowej nr 1 w Tarnowie, miłośniczka książek i kina, członkini grupy innowacyjnych
nauczycieli Superbelfrzy RP
54
1. sekret eleonory
reż. D. Monfery | Francja, Włochy 2009 | 76’
prelekcja: Wiara w siebie
Bohaterem animowanej opowieści jest siedmioletni chłopiec odkrywający niezwykłą bibliotekę z bajkami. W tym
nadzwyczajnym miejscu ożywają znane wszystkim dzieciom postaci, które wraz z Natanielem przeżywają szalone
przygody. To piękna animacja mówiąca o wierze we własne
siły i ukazująca w niebanalny sposób wartość czytania.
Rodzina Nataniela dostaje w spadku po cioci Eleonorze
dom wraz z bogatym księgozbiorem, który ma zostać
sprzedany. Bohaterowie bajek ożywają i proszą chłopca
o ratunek. Kłopot w tym, że Nataniel nie umie czytać,
a jest to niezbędne do ich ocalenia. Czy chłopiec sprosta tak wielkiemu wyzwaniu? Na pomoc przychodzą mu
znane postacie, między innymi Alicja, Pinokio, Piotruś
Pan. Przepięknie ilustrowana bajka ukazuje bogaty świat
literatury dziecięcej oraz przekonuje o wartości czytelnictwa. Porusza ważny temat przełamywania nieśmiałości
i zachęca do uwierzenia we własne siły.
nagrody
nominacja w konkursie Alice nella città 2009
Wątki z prelekcji
Zastanowimy się, co to znaczy „być pewnym siebie”. Czy
trzeba być najlepszym we wszystkim? Zapytamy o to, czy
znajomość liter wystarczy, by czytać książki.
Pojęcia kluczowe
wiara w siebie, odwaga, fabuła, miejsce akcji
Materiały dydaktyczne
Warto umieć czytać, warto wierzyć w siebie.
Kukiełka – ćwiczenie umiejętności odgrywania ról i budowania dialogów, rozbudzanie chęci czytania książek
wyobraźnia
czas trwania: 51’
prelekcja: Jak rozwijać wyobraźnię?
3. ernest i celestyna
reż. B. Renner, S. Aubier, V. Patar | Francja 2012 | 79’
prelekcja: Przyjaźń
dorośli i dzieci
czas trwania: 45’
prelekcja: Po co nam dorośli?
5. karlsson z dachu
reż. V. Idsøe | Norwegia, Szwecja 2002 | 77’
prelekcja: Każdy czasem czegoś nie wie
6. moja mama jest w ameryce
i spotkała buffalo billa
reż. T. Chatel, M. Boreal | Francja 2013 | 75’
prelekcja: Stawianie czoła problemom
7. biuro detektywistyczne
lassego i mai. cienie nad valleby
nowość
reż. P. Klänge, W. Söderlund | Szwecja 2014 | 76’
prelekcja: Pozory mylą
55
filmowe podróże
Prezentowany cykl to pełne ekscytujących przygód filmowe wyprawy do różnych zakątków świata. Zestaw
składa się z ekranizacji znanych przygodowych książek
dla dzieci oraz popularnych baśni. Każdy film to odrębna
opowieść, która uświadamia, że to, co odmienne, może
być fascynujące i warte poznania.
Sposobów na podróżowanie jest wiele. Jednym z nich jest
film. Kino przemawia do odbiorców za pomocą wielu środków: obrazu, światła, barwy i dźwięku. Staje się doskonałym narzędziem do uczenia się przez przeżywanie emocji.
Cykl „Filmowe podróże” to oferta niezapomnianej, pełnej
przygód wycieczki po różnych krajach Europy i Azji. Każdy
film to niezwykła opowieść, dzięki której dziecko poznaje
życie i kulturę mieszkańców przedstawianego miejsca.
Dzięki prezentowanym filmom uczeń uświadamia sobie,
iż rówieśnicy mieszkający w różnych częściach świata,
mimo odmienności kulturowej, mają podobne problemy
i potrzeby. W proponowanych tytułach znajdziemy pełen
wachlarz ciekawych wątków, które są znakomitym wprowadzeniem do wielu tematów i inspiracją do przeprowadzenia interesujących zajęć.
Cykl idealnie wpisuje się w podstawę
programową. Wspomaga edukację i wychowanie
ucznia w takich obszarach jak:
• rozwój umysłowy w zakresie wypowiadania się
i korzystania z informacji
• przygotowanie do udziału w życiu społecznym:
do zgodnego współdziałania z rówieśnikami,
uczestniczenia w życiu rodzinnym,
utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami
• wychowanie do tolerancji wobec osób innej
narodowości i innej tradycji kulturowej
• kształtowanie właściwego stosunku
do zwierząt i przyrody
• zapoznanie z kulturą i zwyczajami innych krajów,
przybliżenie ważnych wartości etycznych.
Dorota Dankowska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 5 im. Gryfitów w Słupsku, autorka książki
„W górę kurtyna”, członkini grupy innowacyjnych nauczycieli SuperBelfrzy RP
56
różne strony świata
Prezenty Astona | reż. U. Geffenblad, L. Geffenblad |
Szwecja 2012 | 9’
Wstyd i okulary | reż. A. Riconda | Włochy 2013 | 7’
Śnieg | reż. A. Lanciaux, S. Roze | Francja 2015 | 26’
Niespodzianka | reż. J. Frey | Niemcy 2015 | 5’
prelekcja: Filmy świata
Zestaw filmów krótkich poruszających tematykę podróży
do wielu miejsc świata. Droga jest tu symbolem dorastania. Dzięki wędrówkom bohaterowie mają możliwość konfrontowania się z różnymi problemami.
Filmy wybrane do tego zestawu pochodzą z wielu różnorodnych miejsc. Pozwalają odkrywać przed młodymi
widzami nieznane zakątki świata. Wycieczka nie zawsze
musi być realna. Podróżować można w wyobraźni, a taką
wyprawę umożliwiają obrazy: zdjęcia, książki i filmy.
Wspomniane podróże są bogatym źródłem informacji
nie tylko o miejscach, ale także o ludziach. Dziecko spotyka się z problemem niepełnosprawności, lękiem przed
odrzuceniem, a także z tematem wielkiej przyjaźni i miłości ponad podziałami.
Wątki z prelekcji
Zapytamy o to, jak można podróżować. Czy tylko dzięki
samolotom, pociągom i samochodom? Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, po co oglądamy filmy. Porozmawiamy
o tym, jak żyją nasi rówieśnicy z innych krajów.
Pojęcia kluczowe
podróż, film, tekst kultury, kultura
Czego uczą nas podróże?
Gra planszowa – zdobywanie wiedzy o różnych kulturach,
wspólna zabawa
2. przyjaciel na balkonie
reż. H. Tabak | Austria 2012 | 90’
prelekcja: Austria
3. kłopoty pana patyka
reż. A. Ö. Ommundsen | Norwegia 2011 | 72’
prelekcja: Norwegia
4. jak ukraść psa? nowość
reż. K. Sung-ho | Korea Południowa 2014 | 109’
prelekcja: Korea Południowa
5. zarafa nowość
reż. R. Bezançon, J.-C. Lie | Belgia, Francja 2012 | 78’
prelekcja: Egipt
6. dzieci z bullerbyn
reż. L. Hallström | Szwecja, Włochy 1986 | 91’
prelekcja: Szwecja
7. alfie, mały wilkołak
reż. J. Lürsen | Holandia 2011 | 98’
prelekcja: Holandia
57
filmowe sekrety
Kino jest miejscem magicznym, pozwalającym widzowi
zanurzyć się w nieznany wcześniej świat. Chociaż jest
to jedna z najbardziej popularnych form rozrywki, mało
kto zastanawia się, jak bardzo zmieniło się w ciągu wieków. W ramach tego cyklu postanowiliśmy zatrzymać się
nad tym zagadnieniem i wspólnie porozmawiać o tym, jak
powstają filmy i jak oddziałują na nas ich poszczególne
elementy.
Ten cykl to propozycja dla dzieci, które lubią dociekać
prawdy i zadają mnóstwo pytań na każdy temat. Filmy
dobrane do tego zestawienia to przepiękne i niebanalne
historie, pozwalające najmłodszym uczestnikom na zastanowienie się nie tylko nad fabułą, ale także nad prezentowaną formą dzieła. Czy ktoś wie, jak wygląda kabina
operatora? Jak to się dzieje, że film nagrany na taśmie
widać na tak dużym ekranie? Jak powstaje film animowany? W jaki sposób film przenosi widza w przeszłość lub
w przyszłość? Czy w filmie potrzebne są słowa? To tylko
część pytań, odpowiedzi na nie będzie można poznać podczas spotkań w kinie. Ze względu na tematykę prelekcji
cykl jest przeznaczony dla starszych uczniów, którzy mają
dobrze rozwiniętą wyobraźnię.
Praca z filmami zebranymi w cyklu
„Filmowe sekrety” sprawia, że uczeń:
• świadomie i aktywnie uczestniczy w odbiorze
sztuki pod względem wizualnym oraz muzycznym
• podejmuje działalność twórczą, stosując
różnorodne środki wyrazu
• zna i ocenia relacje między najbliższymi, odróżnia
dobro od zła, współdziała z rówieśnikami i dorosłymi.
Sabina Piłat – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej
w polsko-francuskiej Szkole Podstawowej „La Fontaine”,
autorka scenariuszy zajęć dla dzieci, członkini grupy
SuperBelfrzy RP
58
1. nocturna
reż. A. Garcia, V. Maldonado | Francja,
Hiszpania 2007 | 88’
prelekcja: Jak działa kino?
Przepięknie skonstruowana opowieść o podróży, poszukiwaniu, odwadze i poświęceniu. Mały chłopiec pokonuje
swój strach, aby rozwikłać zagadkę znikających gwiazd.
Tim, mieszkaniec domu dziecka, boi się nocy. Bardzo lubi
jednak obserwować gwiazdy i w ich blasku marzyć. Pewnego dnia z nieba znika ulubiona gwiazda Tima. Pomimo
lęku przed ciemnością chłopiec wchodzi na dach, aby jej
poszukać. Wkrótce bohater orientuje się, że kolejne światełka także gasną. Z pomocą kota Tobermory’ego, mimo
ogromnego strachu, Tim wyrusza w magiczną podróż, aby
odkryć tajemnicę znikających gwiazd.
Nagrody
Goya w kategorii „najlepszy film animowany” 2008
Wątki z prelekcji
Zastanowimy się, na czym polega magia kina dziś,
a na czym opierała się sto lat temu. Pomówimy o filmie
jako podróży i wchodzeniu w świat snu. Czy ktoś identyfikuje się z filmowym bohaterem?
Pojęcia kluczowe
lęki i fobie, strach, słabości, siła wewnętrzna, magia kina,
nastrój, obraz, identyfikacja z bohaterem, światło, cień
Jeśli nie będę się bał, nic mi nie zrobisz, czyli jak walczyć
z cieniem własnego strachu. Rozmawiamy o filmie „Nocturna”.
Lampiony ze sceną z filmu – uświadomienie dzieciom roli
światła w projekcji kinowej
2. svein i szczur
reż. V. Ringen | Norwegia 2007 | 73’
prelekcja: Jak powstaje film?
bohaterowie dnia codziennego
nowość
czas trwania: 40’
prelekcja: Muzyka w filmie
4. nowe przygody dzieci
z bullerbyn
reż. L. Hallström | Szwecja 1987 | 95’
prelekcja: Książka i film
animacje
czas trwania: 59’
prelekcja: Co to jest animacja?
6. sonia śpi gdzie indziej nowość
reż. C. Edfeldt, L. H. Clyne | Szwecja 2016 | 79’
prelekcja: Co to jest scenografia?
7. biuro detektywistyczne lassego i mai. sekret rodziny von broms
reż. P. Klänge, W. Söderlund | Finlandia, Szwecja 2013 | 73’
prelekcja: Aktorskie zadania
59
cykle dla sp 4–6:
•
•
•
•
• lista miast, w których realizowane są
poszczególne cykle
Filmowe lekcje – klasa 4.
Młodzi w obiektywie
Kino współczesne
Świat filmu
tu znajdziesz:
•
•
•
•
•
60
opinie nauczycieli
tytułach cyklu.
szkoła
podstawowa 4–6
61
Prezentowany cykl to ciekawe tematy oraz interesujący,
dynamiczni bohaterowie, których losy dostarczają młodym widzom wielu emocji. Twórcy wybranych filmów,
skupiając się na ważnych dla dzieci zagadnieniach, nie
unikają również trudnych tematów, takich jak tolerancja,
inność, współpraca, wyzwania technologiczne. Stawiają
także pytania o mocne strony, zainteresowania i rozwój
młodego człowieka.
Filmowe lekcje to propozycja dla nauczycieli klas czwartych, którzy chcą realizować elementy podstawy programowej w sposób niesztampowy, rozbudzając ciekawość
uczniów poza szkolnymi ławkami i bez podręczników.
Tematyka poszczególnych tytułów dotyka najważniejszych wyzwań stojących przed młodym człowiekiem.
Bohaterowie filmowi poprzez swoje historie stają się
nośnikami uniwersalnych prawd. Pokazują, że ich sprawy
wcale nie są błahe, że mają wiele wymiarów i znaczeń.
Uczniowie w czwartej klasie wkraczają w nowy świat,
który oczekuje od nich coraz więcej i stawia przed nimi
niełatwe zadania.
Filmy wchodzące w skład cyklu promują takie
wartości jak przyjaźń, tolerancja, wrażliwość,
praca zespołowa, co doskonale koresponduje
z podstawą programową, gdzie mowa jest m.in. o:
• odkrywaniu swoich zainteresowań
i umiejętności uczenia się
• kształtowaniu u uczniów postaw sprzyjających
rozwojowi indywidualnemu i społecznemu.
Iwona Brzózka-Złotnicka – polonistka, bibliotekarka,
animatorka kultury, koordynatorka programów edukacyjnych (m.in. Mistrzowie Kodowania)
62
1. wicher
reż. K. von Garnier | Niemcy 2013 | 101’
prelekcja: Słucham, myślę, rozumiem
Film o trudnych relacjach między pokoleniami (babcią
i wnuczką), które poprawić może wspólna pasja i cel.
Historia Miki, która z powodu problemów w szkole zostaje
wysłana na wakacje do babci prowadzącej stadninę koni.
Początkowo czas spędzony u surowej i oschłej kobiety
wydaje się dziewczynce największą karą. Sytuacja zmienia się, gdy podczas pobytu Mika zaprzyjaźnia się z niezwykłym koniem o imieniu Wicher. Wkrótce okazuje
się, że zwierzęciu grozi niebezpieczeństwo. Czy babcia
i wnuczka mimo nieporozumień będą umiały połączyć
siły, by zawalczyć o ocalenie konia?
Wątki z prelekcji
Porozmawiamy o tym, dlaczego warto się uczyć i dlaczego
ludzie chcą być mądrzy i wiedzieć coraz więcej. Postaramy się omówić różne źródła wiedzy. Zapytamy o to, czego
mogą nauczyć nas inni ludzie, a czego musimy nauczyć się
sami.
Pojęcia kluczowe
nauka, inteligencja, autorytet, eksperyment
dyskusja: Nauka nie musi być nudna, a każda okazja jest
dobra do odkrywania świata.
2. podejmując ryzyko
reż. N. van Kilsdonk | Holandia, Belgia 2011 | 87’
prelekcja: Świat jest ciekawy
3. wojna na deski
reż. M. Rogaar | Holandia 2014 | 87’
prelekcja: Zróbmy to razem
4. rabarbar nowość
reż. M. de Cloe | Holandia 2014 | 70’
prelekcja: W świecie nowych technologii
5. superbrat
reż. B. Larsen | Dania 2009 | 89’
prelekcja: Każdy inny, wszyscy równi
6. felix
reż. R. Durrant | Republika Południowej Afryki 2013 | 97’
prelekcja: Moja pasja
7. eskil i trynidad
reż. S. Apelgren | Szwecja 2013 | 103’
prelekcja: Ludzie wokół nas
63
młodzi w obiektywie
Młody widz, poszukujący swojego miejsca w świecie, nieustannie próbuje nazywać swoje emocje, by nie czuć się
zagubionym. Utożsamienie się z bohaterem filmowym
przychodzi mu niezwykle łatwo. Odbiorca, śledząc postępowanie rówieśnika na ekranie, uczy się rozwiązywać własne problemy.
Przyczyną nawiązywania silnej relacji z bohaterem filmowym jest możliwość wskazania analogii w jego postępowaniu do działań podejmowanych przez jego rówieśnika
w świecie rzeczywistym. Bohaterowie prezentowanych
w tym cyklu produkcji stają przed ważnymi wyborami,
które nie są obce większości dzieci w ich wieku. Tym
samym film jest doskonałym narzędziem służącym do
uwrażliwiania i poszerzania wiedzy o relacjach ludzkich.
Widz obserwuje gotowe rozwiązania, jednocześnie dowiaduje się o skomplikowanej sieci współzależności, wśród
których jest jednostką zaangażowaną, postrzeganą podmiotowo i traktowaną poważnie. Filmy wybrane w tym
zestawie łączą w sobie atrakcyjną dla młodych widzów
formę z niebanalną i wartościową pod względem edukacyjnym treścią. Przede wszystkim jednak starają się
dotknąć tego wszystkiego, co składa się na rzeczywistość młodszych nastolatków, angażując ich do podjęcia
dialogu.
Dzięki pracy z cyklem „Młodzi w obiektywie” uczeń:
• poznaje metody krytycznego odbioru, analizy
i interpretacji tekstu kultury
• konfrontuje własne doświadczenia
z sytuacją bohaterów
• interpretuje wartości etyczne wpisane
w przekaz naddany dzieła filmowego
• poszukuje przyczyn zaobserwowanych
zjawisk społecznych i projektuje ich
konsekwencje zgodnie z własnym rozumieniem
świata i oglądem relacji społecznych
• poszerza rozumienie pojęć etycznych
i wartości pożądanych w społeczeństwie
• dostrzega wartość współpracy, tolerancji,
akceptacji i konieczność podejmowania
odpowiedzialności za własne decyzje
• ćwiczy spójne komunikowanie i uzasadnianie własnego
zdania w oparciu o treść danego obrazu filmowego.
Joanna Waszkowska – nauczycielka języka polskiego
w Zespole Szkół Pry watnych „T woja Przyszłość”
w Sosnowcu, członkini grupy Superbelfrzy RP
64
1. felix
R. Durrant | Republika Południowej Afryki 2013 | 97’
prelekcja: Pasja
Treść filmu jest skupiona na ukazaniu trudności dziecka
w dokonaniu wyboru pomiędzy równorzędnymi wartościami – szacunkiem wobec rodzica a własną pasją.
Twórcy filmu koncentrują uwagę widza na procesie szukania sposobów wyjścia z patowej sytuacji.
Felix, na przekór zdecydowanie sprzeciwiającej się temu
mamie, pragnie uczyć się gry na saksofonie. Chłopiec
dzięki stypendium zaczyna właśnie naukę w elitarnej
szkole, jednak codziennie, w tajemnicy przed mamą,
poświęca czas na ćwiczenia, które mają go przygotować
do szkolnego koncertu jazzowego. Najtrudniejszą walkę
bohater toczy sam ze sobą. Na akceptacji rodzica zależy
mu tak samo, jak na grze na saksofonie. Film w odmienny
sposób definiuje pojęcie buntu, zwracając uwagę widza
na sytuację, w której należy szukać kompromisu.
nagrody
Nagroda jury dziecięcego dla najlepszego filmu pełnometrażowego dla dzieci oraz wyróżnienie jury nauczycieli
na Międzynarodowym Festiwalu Młodego Widza Ale Kino!
w Poznaniu 2014
Film jako kontekst
pomocny przy omawianiu powieści A. Maleszki „Magiczne
drzewo. Olbrzym”
Wątki z prelekcji
Zapytamy o to, czym się interesujemy. Każdy z nas jest
inny i może mieć inne pasje. Porozmawiamy o doskonaleniu umiejętności jako drodze do sukcesu.
Pojęcia kluczowe
pasja, zainteresowania, współzawodnictwo, wytrwałość,
kompromis
Jak zostać doskonałym jazzmanem?
Rozmawiamy o filmie „Felix”.
2. superbrat
reż. B. Larsen | Dania 2009 | 89’
prelekcja: Pokonywanie barier
3. chłopiec i świat
reż. A. Abreu | Brazylia 2013 | 80’
prelekcja: Podróż do świata dorosłych
rywalizacja nowość
czas trwania: 51’
prelekcja: Rywalizacja
5. sekrety wojny nowość
reż. D. Bots | Holandia 2014 | 91’
prelekcja: Wojna, czyli zło
6. mamo, kocham cię
reż. J. Nords | Łotwa 2013 | 82’
prelekcja: Prawda i kłamstwo
wyzwania
czas trwania: 67’
prelekcja: Wyzwania
65
kino współczesne
Cykl „Kino współczesne” zaplanowano tak, by prezentować uczniom ważne dla nich zagadnienia w sposób
wieloaspektowy. W zestawieniu położono nacisk na to,
by wybrane filmy przedstawiały bohaterów, ich zachowania i wartości na przekór stereotypowo przypisywanym im
cechom. Proponowane tytuły stanowią znakomity punkt
wyjścia do dyskusji na ważne tematy, takie jak porozumienie czy wrażliwość na drugiego człowieka.
Joanna Waszkowska – nauczycielka języka polskiego
w Zespole Szkół Pry watnych „T woja Przyszłość”
w Sosnowcu, członkini grupy Superbelfrzy RP
W natłoku zdarzeń i wielości otaczających nas informacji
młody człowiek pragnie zrozumieć, jak zdefiniować siebie.
Wbrew pozorom nie zadowala się uproszczeniami, chce
być traktowany poważnie jako pełnoprawny widz, czego
często nie doświadcza ze strony komercyjnych, szeroko
reklamowanych superprodukcji filmowych. Cykl „Kino
współczesne” został pomyślany w ten sposób, by wymagać od odbiorcy interpretacji, skłaniać do refleksji i pobudzać do zadawania pytań. Jednocześnie proponowane
filmy traktują młodego widza jak partnera, któremu nie
ułatwia się zadania, nie podpowiada gotowych rozwiązań.
Dzięki temu uczniowie odwiedzający kino z uwagą śledzą
poczynania bohaterów i wczuwają się w daną sytuację,
co zachęca do późniejszej dyskusji i rozważania konsekwencji wyborów rówieśnika ze szklanego ekranu. Cykl
skierowany do dojrzalszych uczniów, ciekawych świata
i otwartych na rozmowę.
Dzięki pracy z cyklem „Kino współczesne” uczeń:
• poznaje metody krytycznego odbioru,
analizy i interpretacji tekstu kultury
• konfrontuje własne doświadczenia z sytuacją
bohaterów
• interpretuje wartości etyczne wpisane
w przekaz naddany dzieła filmowego
• interpretuje dzieło filmowe jako
strukturę wielowymiarową
• poszukuje przyczyn zaobserwowanych
zjawisk społecznych i projektuje ich
konsekwencje zgodnie z własnym rozumieniem
świata i oglądem relacji społecznych
• poszerza rozumienie pojęć etycznych
i wartości pożądanych w społeczeństwie
• dostrzega wartość współpracy, tolerancji,
akceptacji i konieczność podejmowania
odpowiedzialności za własne decyzje
• ćwiczy spójne komunikowanie i uzasadnianie własnego
zdania w oparciu o treść danego obrazu filmowego.
66
1. lodowy smok
reż. M. Hogdahl | Szwecja 2012 | 77’
prelekcja: Jak reagować na zmiany?
Prezentowany film to kino przygodowe, pełne dynamicznych zwrotów akcji. Twórca produkcji z wyczuciem pokazuje świat i różnorodne zachowania nastolatków. Tytuł
powstał na podstawie książki Mikaela Engströma.
Ojciec jedenastoletniego Mika ma problemy z alkoholem
i zaniedbuje rodzicielskie obowiązki. Chłopiec przeprowadza się ze Sztokholmu do cioci na północ Szwecji. To zupełnie inny świat, tylko kilkanaścioro dzieci w szkole, nowe
miejsce i nieznane zwyczaje. Z czasem opieka społeczna
decyduje o przeniesieniu chłopca do rodziny zastępczej.
Dorośli wydają się ignorować zdanie chłopca w tej sprawie.
Oparciem w nowej sytuacji stają się dla Mika nowo poznani
przyjaciele i… wspólnie skonstruowany pojazd.
nagrody
Nagroda Złoty Żuk, Szwedzki Instytut Filmowy 2013
Film jako kontekst
przy omawianiu powieści L. M. Montgomery „Ania z Zielonego Wzgórza”
Wątki z prelekcji
Omówimy sytuację rodzinną głównego bohatera – nieporadność ojca, zaniedbywanie rodzicielskich obowiązków,
szukanie wsparcia. Zapytamy o to, jak komunikować własne potrzeby. Zastanowimy się, jak pokonać stres towarzyszący zmianie.
Pojęcia kluczowe
odpowiedzialność, odnalezienie się w nowej sytuacji,
stres, przyjaźń, metafora
„Lodowy smok”, czyli o tym, jak poradzić sobie w zupełnie
nowych okolicznościach.
2. wojna na deski
reż. M. Rogaar | Holandia 2014 | 87’
prelekcja: Przyjaźń wystawiona na próbę
3. eskil i trynidad
reż. S. Apelgren | Szwecja 2013 | 103’
prelekcja: Różnimy się od siebie
4. rabarbar nowość
reż. M. de Cloe | Holandia 2013 | 70’
prelekcja: Pierwsza miłość
5. życie według nino
reż. S. van Dusseldorp | Holandia 2014 | 77’
prelekcja: Rozmawianie o… wszystkim
6. twardziele
reż. Ch. Lo | Norwegia 2013 | 74’
prelekcja: Jak przeciwstawić się przemocy w szkole?
dorośli i dzieci 4–6
czas trwania: 47’
prelekcja: Relacja z dorosłymi
67
świat filmu
Cykl jest przeznaczony dla dociekliwych uczniów starszych klas szkoły podstawowej i stanowi odpowiedź
na zainteresowanie dzieci procesem powstawania filmu.
Śledzenie wszystkich etapów, które prowadzą od pomysłu
do projekcji na ekranie kinowym, będzie dla nich fascynującą przygodą.
Uczestnicy spotkań w ramach tego cyklu dowiedzą się, jak
wyglądały pierwsze pokazy filmowe oraz czym kino sprzed
stu lat różniło się od współczesnego. Dzieci prześledzą
kolejne etapy powstawania filmu, a także będą miały okazję dowiedzieć się, jaką rolę odgrywają kostiumy, scenografia czy muzyka. Ich zdolności interpretacyjne pomoże
rozwinąć poznanie różnorodnych konwencji filmowych.
Każde spotkanie poświęcone będzie innemu zagadnieniu.
Po zajęciach uczniowie będą bardziej wnikliwymi i świadomymi widzami.
Cykl wspiera realizację treści zawartych
w podstawie programowej, m.in.:
• dostrzeganie swoistości artystycznej filmu
• odróżnianie fikcji od rzeczywistości
oraz realizmu od fantastyki
• wskazywanie cech charakterystycznych przekazów
audiowizualnych – ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa
• dostrzeganie głównego przesłania oraz
elementów składających się na dzieło filmowe
– scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska.
Paulina Krześniak – nauczycielka języka polskiego
w Szkole Podstawowej nr 32 z Oddziałami Integracyjnymi
im. Małego Powstańca
68
1. zestaw filmów
krótkich: kino nieme
czas trwania: 66’
prelekcja: Narodziny kina
Współcześnie, po ponad stu latach istnienia kina, seanse
filmowe są bardzo popularne. Jak wyglądały pierwsze projekcje? Jakie były reakcje widzów? Na te i inne pytania
odpowiemy podczas spotkań w kinie.
Zestaw pierwszych niemych filmów uświadomi uczniom,
jak wyglądało kino u swoich początków. Młodzi odbiorcy
dowiedzą się, jak wyglądały pierwsze pokazy i kim był
taper. Widzowie będą mieli okazję uświadomić sobie,
że od chwili wynalezienia kinematografu do momentu, gdy
filmy zaczęły opowiadać rozbudowane historie, musiało
upłynąć wiele czasu.
Wątki z prelekcji
Omówimy okoliczności wynalezienia kinematografu i wyświetlenia pierwszego pokazu filmowego. Podczas spotkania prelegent przekaże podstawowe informacje na temat początków kinematografii (filmy, nazwiska twórców).
Uczniowie będą mieli też okazję zapoznać się z konwencją
kina niemego.
Pojęcia kluczowe
kinematograf, kino nieme, kamera, taśma filmowa, wynalazek
Historie opowiedziane bez słów. W kinie przed stoma laty.
2. podejmując ryzyko
reż. N. van Kilsdonk | Holandia, Belgia 2011 | 87’
prelekcja: Kino po stu latach
3. wicher
reż. K. von Garnier | Niemcy 2013 | 101’
prelekcja: Jak powstaje film
4. zigzag kid
reż. V. Bal | Holandia 2012 | 95’
prelekcja: Zadania scenografii i kostiumu
5. syn winnetou nowość
reż. A. Erkau | Niemcy 2015 | 90’
prelekcja: Muzyka w filmie
6. bracia lwie serce
reż. O. Hellbom | Szwecja 1977 | 106’
prelekcja: Książka i film
filmowe konwencje
czas trwania: 59’
prelekcja: Filmowe konwencje
69
cykle dla gimnazjum:
•
•
•
•
•
• film jako kontekst – propozycje
wykorzystania filmu przy omawianiu
innych tekstów kultury
Młodzi w obiektywie
Między kulturami
Świat współczesny
tu znajdziesz:
•
•
•
•
•
70
opinie nauczycieli
tytułach cyklu.
gimnazjum
71
Zestaw składa się z siedmiu filmów, które łączy młody
bohater poszukujący definicji najważniejszych wartości.
Cykl jest adresowany do uczniów klasy I gimnazjum, którzy analizując dodatkowe dzieła kultury, wzbogacą swoją
wiedzę i umiejętności wskazane w podstawie programowej języka polskiego.
Proponowane zestawienie filmów w centrum uwagi widza
sytuuje namysł nad zagadnieniami takimi jak miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność czy
sprawiedliwość. Przedstawione przykłady filmowe pokazują, że młody człowiek uczy się wartości poprzez obserwację i naśladowanie lub konfrontację i eksperyment.
Bohaterowie wybranych produkcji tworzą własny archipelag szczęścia w świecie, który im nie odpowiada. Czerpią
wiedzę z doświadczenia osób starszych, świat dorosłych
ich fascynuje i inspiruje do zadawania pytań oraz porządkowania obecnego stanu rzeczy. Prezentowane w cyklu
filmy pokazują, że najlepszą formą nauki życia jest
doświadczanie rzeczywistości i prowadzenie dyskusji na temat egzystencji człowieka.
W zakresie odbioru tekstów kultury wszystkie
filmy z zestawienia realizują wymienione cele:
• czytanie dzieł kultury z uwzględnieniem
narzędzi właściwych wypowiedzi filmowej
• analiza i interpretacja tekstu kultury
z uwzględnieniem problematyki utworu, świata
przedstawionego, wyborów i postaw bohaterów,
języka wypowiedzi, w tym symboliki itp.
• odnajdywanie nawiązań do tradycyjnych
wątków literackich i kulturowych
• przyjmowanie i akceptowanie właściwych postaw
bohaterów
• zajmowanie stanowiska i formułowanie
opinii na temat filmu.
Wioletta Mrozek – nauczycielka języka polskiego i edukacji
filmowej w Gimnazjum Integracyjnym nr 52, animatorka kultury, autorka innowacji pedagogicznej „Film uczy i wychowuje”, autorskiego programu nauczania „Świat w kadrze”,
koordynatorka Międzyszkolnego Konkursu Filmowego „Moje
spotkanie z filmem”, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego
„Up to 21” w Dzielnicy Warszawa-Wola
72
1. mały lalkarz
reż. T. Paladino | Francja 2010 | 52’
prelekcja: Wartości renesansu wciąż aktualne
Historia przyjaźni francuskiego mistrza sztuki lalkarskiej
i dziewięcioletniego chłopca zafascynowanego teatrem.
Bohaterowie odbywają razem podróż po Nicei, wystawiając przygodnej publiczności anegdotyczne spektakle,
które z każdą nową próbą stają się doskonalszym i pełniejszym przeżyciem dla młodego ucznia.
Film jest przykładem dokumentalnego kina drogi.
Poznajemy mistrza teatru obwoźnego, Sergia Dottiego,
i Adriena – dorastającego chłopca, którego matka wysłała
w podróż życia. Celem wyprawy jest urzeczywistnienie
sztuki teatralnej w wielu wymiarach. Pierwszym z nich jest
budowanie relacji między mistrzem a jego publicznością,
drugim – zgłębianie procesu tworzenia. Teatr jest również
drogą do dojrzałości Adriena, dla mistrza Sergia okazuje
się zaś spuścizną, którą próbuje komuś przekazać. Jest nią
nie tylko teatr i charakterystyczne postrzeganie świata,
ale także szukanie odpowiedzi na najważniejsze pytania,
nurtujące każdą jednostkę.
Nagrody
Pierwsza nagroda w kategorii „najlepszy film dokumentalny” Docs Against Gravity Film Festiwal, nominacja
w Konkursie Pełnometrażowych Filmów Dokumentalnych
Film jako kontekst
przy omawianiu „Starego człowieka i morza” Hemingwaya,
„Władcy pierścieni” Tolkiena (relacja międzypokoleniowa
Santiago i Manolina, Frodo i Gandalfa, portret mędrca-przewodnika), przy omawianiu gatunku literackiego –
dziennika (o specyfice dziennika filmowego)
Wątki z prelekcji
Przypomnimy uniwersalne wartości okresu renesansu.
Porozmawiamy o sposobach uprawiania sztuki. Zapytamy,
czy podróż może być sposobem poznawania nie tylko
świata, ale także samego siebie. Zastanowimy się nad
przykładami kina dokumentalnego i kina drogi.
Pojęcia kluczowe
inspiracja, portret, pejzaż, przeżycie estetyczne, dyskurs
język polski: Wyprawa po mądrość – o relacji Sergia i Adriena.
lekcja wychowawcza: W poszukiwaniu własnych pasji.
2. podkręć jak beckham
reż. G. Chadha | Francja, Wielka Brytania, Niemcy, USA
2002 | 112’
prelekcja: Konflikt międzypokoleniowy czy kulturowy?
3. żałuję
reż. D. Schram | Holandia 2013 | 95’
prelekcja: Świat dobra i zła
4. wszystko będzie dobrze
reż. T. Wiszniewski | Polska 2007 | 98’
prelekcja: Wiara góry przenosi
5. gnijąca panna młoda
reż. T. Burton, M. Johnson | USA, Wielka Brytania 2005 | 76’
prelekcja: Miłość ociera się o śmierć
6. wszystko może się
przytrafić
reż. M. Łoziński | Polska 1995 | 39’
drzazga
reż. W. Wawszczyk | Polska 2008 | 17’
prelekcja: Życie przemija
7. we are the best
reż. L. Moodysson | Dania, Szwecja 2014 | 102’
Prelekcja: Przyjaźń ponad wszystko
73
Zestawienie zawiera siedem filmów, które łączy postać
bohatera szukającego odpowiedzi na pytania egzystencjalne. Cykl jest adresowany do uczniów drugiej klasy gimnazjum, którzy dzięki pracy i kontaktowi z proponowanymi
filmami wzbogacą swoją wiedzę i umiejętności, nie tylko
z zakresu analizy tekstów kultury.
Poszukiwanie swojego miejsca w świecie, w środowisku
i rodzinie to kluczowa potrzeba dojrzewającego nastolatka. Młody człowiek uczy się postępować moralnie i sam
buduje granice moralności za pomocą intuicji i posiadanych wzorców. Dojrzewające dziecko może kształtować
własną moralność, jednak nie ma wpływu na nieuchronność końca życia i cierpienie spowodowane chorobą.
Bohater może przyjąć dwie postawy wobec przemijania.
Pierwszą jest bunt i uczucie katastrofizmu. Pytanie o sens
życia będzie w tym wypadku prowadziło w przepaść.
Drugą postawą jest akceptacja i próba przezwyciężenia
ciężaru śmierci i choroby. Prezentowany cykl pokazuje,
że afirmując życie i ciesząc się nim, można wygrać ze
strachem.
W zakresie odbioru tekstów kultury wszystkie
filmy z cyklu realizują wymienione cele:
• czytanie dzieł kultury z uwzględnieniem
narzędzi właściwych wypowiedzi filmowej
• analiza i interpretacja tekstu kultury
z uwzględnieniem problematyki utworu, świata
przedstawionego, wyborów i postaw bohaterów,
języka wypowiedzi, w tym symboliki itp.
• odnajdywanie nawiązań do tradycyjnych
wątków literackich i kulturowych
• przyjmowanie i akceptowanie właściwych postaw
bohaterów
• zajmowanie stanowiska i formułowanie
opinii na temat filmu.
Wioletta Mrozek – nauczycielka języka polskiego i edukacji
filmowej w Gimnazjum Integracyjnym nr 52, animatorka kultury, autorka innowacji pedagogicznej „Film uczy i wychowuje”, autorskiego programu nauczania „Świat w kadrze”,
koordynatorka Międzyszkolnego Konkursu Filmowego „Moje
spotkanie z filmem”, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego
„Up to 21” w Dzielnicy Warszawa-Wola
74
1. była sobie dziewczynka
reż. M. Monheim | Niemcy 2014 | 104’
prelekcja: Życie – między akceptacją a rezygnacją
Nastoletnia Charleen stwierdza, że życie straciło sens. Być
może przyczyną takich wniosków jest odbywanie stażu
w zakładzie pogrzebowym, a może u podstaw takiego
odczucia leży uwielbienie twórczości Kurta Cobaina…
Bohaterka postanawia więc zbuntować się przeciwko
takiemu stanowi rzeczy i decyduje się na desperacki krok.
Charleen pochodzi z rozbitej rodziny. Odejście ojca zostawiło piętno na jej osobowości, a niedoskonały kolejny
związek mamy pozbawia ją marzeń o nieskalanej miłości. Charleen, znudzona życiem i ogarnięta melancholijnym nastrojem, ulega chwilowemu pragnieniu śmierci.
Gdy dostaje od losu kolejną szansę, aby przeanalizować
własne życie, z psychoterapeutą u boku postanawia się
nie poddawać. Nastolatka będzie musiała zweryfikować
uznawane wartości zarówno wśród ludzi, którym na niej
zależy, jak i tych, którzy dopiero będą walczyć o jej uwagę.
Nagrody
Nagroda za najlepszy film pełnometrażowy w sekcji
Enfants Terribles i nagroda publiczności Enfants Terribles
na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Gijón 2014 |
nagroda Bavarian Film Awards dla najlepszej początkującej aktorki (Jasna Fritzi Bauer) 2014
2. cygan
reż. M. Šulik | Czechy, Słowacja 2011 | 100’
prelekcja: Świat jest więzieniem
3. lek na całe zło nowość
reż. T. Schram | Holandia 2014 | 104’
prelekcja: Młody człowiek wobec wyborów
4. operacja hip-hop nowość
Film jako kontekst
przy omawianiu wierszy „Deszcz jesienny” L. Staffa i „Jaką
wartość ma życie” E. Lipskiej (zagadnienie katastrofizmu
i dekadentyzmu wśród artystów młodopolskich i współczesnych), przy analizie „O żywocie ludzkim” J. Kochanowskiego (uniwersalny kodeks moralny człowieka renesansu) oraz przy omawianiu Wywiadu M. Białoszewskiego
(zagadnienie groteski w ilustrowaniu śmierci)
reż. B. Evans | Nowa Zelandia 2014 | 94’
prelekcja: Spotkanie pokoleń
Wątki z prelekcji
Porozmawiamy o pesymizmie życiowym głównej bohaterki i omówimy jego źródła. Zapytamy o przemijanie
i fascynację śmiercią. Podamy przykłady estetycznych
rozwiązań w sposobie ukazywania przeżyć Charleen.
Omówimy motyw przemijania w kulturze.
reż. E. Deleuze | Francja 2016 | 90’
prelekcja: Odnaleźć swoją wartość
5. nowy nowość
reż. R. Rosenberg | Francja 20015 | 76’
prelekcja: Przyjaźń to dobrowolne uczucie
6. miss impossible nowość
7. 4. piętro
reż. A. Mercero | Hiszpania 2003 | 101’
prelekcja: Należy kochać życie
Pojęcia kluczowe
dekadentyzm, katastrofizm, groteska, bunt, ruch kamery
język polski: Rozmowa Charleen ze śmiercią.
lekcja wychowawcza: Szanuję własne życie.
75
młodzi w obiektywie
Nastolatkowie postrzegają świat przez pryzmat własnych
doświadczeń, oczekiwań i wymagań. Identyfikacja z bohaterami filmowymi pomaga im przejść przez problemy
okresu dojrzewania, wyciągnąć wnioski i skłonić do refleksji nad własnym postępowaniem. Cykl ten przybliża ważne
zagadnienia, z którymi mierzą się młodzi ludzie.
Bohaterami wszystkich filmów w cyklu są rówieśnicy polskich gimnazjalistów. Uczniowie mają okazję skonfrontować się z tematami takimi jak: przemoc, brak akceptacji
ze strony kolegów i koleżanek, zderzenie własnych
marzeń z rzeczywistością, niepełnosprawność, samotność i poszukiwanie autorytetów. Widzowie przekonają
się, że te problemy dotyczą również młodych ludzi
w Anglii, Niemczech, Holandii, Francji i USA. Cykl stanowi
cenne uzupełnienie lekcji takich przedmiotów jak: wiedza
o społeczeństwie, wychowanie do życia w rodzinie, etyka
czy godzina z wychowawcą. Na języku polskim natomiast
będzie stanowił punkt wyjścia do rozważań o wartościach,
a także do uświadomienia uczniom, że film nie tylko stanowi źródło wiedzy o świecie, ale również jest równoprawnym tekstem kultury.
Uczniowie dzięki pracy z cyklem „Młodzi w obiektywie”:
• doskonalą umiejętności dyskusji i prezentowania
własnego stanowiska
• poznają ważne zagadnienia z zakresu etyki
• rozwijają kompetencje związane z inteligencją
emocjonalną i społeczną.
Anna Równy – trenerka i edukatorka filmowa, konsultantka w zakresie metodyki pracy z filmem, członkini
grupy SuperBelfrzy RP, autorka podręczników do języka
polskiego i materiałów dydaktycznych dla nauczycieli,
w tym scenariuszy lekcji z zakresu edukacji filmowej
76
1. ślepaki
reż. B. Sahling | Niemcy 2004 | 112’
prelekcja: Niepełnosprawność
Marie i Inga mają po 13 lat i są osobami niewidomymi. Pewnego dnia spotykają Herberta, nielegalnego imigranta,
który marzy o powrocie do Kazachstanu. Postanawiają mu
pomóc i zakładają trzyosobowy zespół muzyczny, grający
i zarabiający na ulicy.
Marie i Inga to trzynastolatki, które różnią się od swoich
rówieśników jedynie tym, że są niewidome. Przeżywają
pierwsze miłosne rozczarowania, borykają się z problemami wieku dojrzewania, mają kłopoty w szkole i marzą
o sławie i popularności. Ich życie odmienia się w momencie
spotkania Rosjanina Herberta, którego największym pragnieniem jest powrót do ojczyzny. Przyjaciółki postanawiają mu
pomoc i wprowadzają w czyn swoje plany dotyczące założenia muzycznego zespołu i zarabiania w ten sposób na życie.
Uzbierane pieniądze chcą przeznaczyć na bilet powrotny dla
Herberta.
Nagrody
The Golden Cairo – Nagroda UNICEF od jury dziecięcego
na MFF dla Dzieci w Kairze (Egipt) 2004 | Kryształowy
Niedźwiedź – Wyróżnienie specjalne na Berlinale za najlepszy film 2004
2. juno
reż. J. Retman | USA 2007 | 96’
prelekcja: Nastoletnia miłość
3. podkręć jak beckham
reż. G. Chadha | Wielka Brytania 2002 | 112’
prelekcja: Walka o marzenia
Film jako kontekst
Film przydatny przy omawianiu motywu ślepca w różnych
tekstach kultury (mitologia, Biblia, J. Tuwim „Ślepcy”,
P. Bruegel „Ślepcy”, „Carte Blanche”, reż. J. Lusiński).
4. bluebird
Wątki z prelekcji
Pomówimy o osobach z niepełnosprawnością fizyczną
i psychiczną. Zastanowimy się, jaka jest bariera między światem ludzi zdrowych i osób niepełnosprawnych.
Czy można ją usunąć lub zredukować? Porozmawiamy
o życiu ludzi niewidomych, ich sposobach postrzegania rzeczywistości i radzenia sobie w codziennych obowiązkach.
5. żałuję
Pojęcia kluczowe
wytrwałość, przyjaźń, sytuacja ludzi niewidomych (niepełnosprawnych), tolerancja, pokonywanie barier
język polski: Jak pokazać świat „niewidziany” przez bohaterów filmu – narracja subiektywna.
lekcja wychowawcza: Rozmawiamy o niepełnosprawności.
reż. M. de Jong | Holandia 2004 | 90’
prelekcja: Przemoc wśród rówieśników
reż. D. Schram | Holandia 2013 | 95’
prelekcja: Jak reagować na bullying
6. była sobie dziewczynka
reż. M. Monheim | Niemcy 2014 | 104’
prelekcja: Konsekwencje moich decyzji
7. mały lalkarz
reż. T. Paladino | Polska, Francja 2010 | 52’
prelekcja: Śladami mędrca
77
między kulturami
Tytuły z tego zestawienia układają się w filmową podróż
po krajach o różnych kulturach, wyznaniach, systemach
politycznych i poziomach gospodarczych. Kontakt
ucznia z proponowanymi filmami jest doskonałym uzupełnieniem wiedzy o otaczającym świecie i jego problemach;
tym samym wpływa na kształtowanie odpowiednich
postaw społecznych. Cykl pokazuje, że choć współczesna
zglobalizowana kultura wydaje się jednorodna, to podobieństwa są jednak tylko pozorne.
Zestawione w cyklu filmy prezentują, w jaki sposób religia
i kultura wpływają na życie ich rówieśników w różnych
częściach świata. Tematy prelekcji i przygotowane materiały dydaktyczne uświadamiają uczniom, że dzieci
w Indiach, Iranie, Afganistanie, Arabii Saudyjskiej i innych
krajach mają podobne problemy w okresie dojrzewania jak
oni, podobne marzenia i podobnie patrzą na świat. Poznane filmy przyczynią się do kształtowania w gimnazjalistach postaw tolerancji i empatii, a także poszerzą ich
wiedzę o życiu społecznym i politycznym na świecie.
Różnice międzykulturowe ukazane przez twórców filmowych pozwolą uczniom na zapoznanie się z takimi terminami jak: asymilacja, izolacja, tożsamość etniczna czy
narodowość. Wybór powyższego programu umożliwi
przedstawienie wymienionych zagadnień w sposób wieloaspektowy i interdyscyplinarny.
Uczniowie dzięki pracy z cyklem „Między kulturami”:
• rozwiną kompetencje związane z inteligencją
społeczną i emocjonalną
• poznają ważne zagadnienia z zakresu socjologii
i kulturoznawstwa
• będą kształtować postawy tolerancji
wobec różnych kultur i religii
• udoskonalą umiejętności dyskusji
i prezentowania własnego stanowiska.
grupy SuperBelfrzy RP, autorka podręczników do języka
78
1. slumdog.
milioner z ulicy
reż. D. Boyle | W. Brytania 2008 | 120’
prelekcja: Pokonać siebie
Zrealizowana z rozmachem historia osiemnastoletniego Jamala pochodzącego ze slumsów w Bombaju, który niespodziewanie wygrywa popularny teleturniej. Czy uda mu się żyć
tak, jak zapragnie?
Bohaterem filmu opartego na popularnej książce jest
osiemnastoletni Jamal, mieszkaniec Mumbaju (Bombaj),
który bierze udział w indyjskiej wersji „Milionerów”.
W trakcie trzymającego w napięciu programu policja
aresztuje go pod zarzutem oszustwa. Podczas przesłuchania chłopak opowie historię swojego życia, indyjskich gangów i wielkiej miłości. W tle jego wspomnień,
nawiązujących do amerykańskiego mitu „od pucybuta do
milionera”, widz ma możliwość obserwowania zjawisk społecznych i gospodarczych współczesnych Indii.
2. persepolis
Nagrody
zdobywca 8 Oscarów w 2008 roku w kategoriach m.in.:
najlepszy film, muzyka, zdjęcia, montaż
3. fighter – kochaj i walcz
Film jako kontekst
przy omawianiu noweli Bolesława Prusa „Z legend dawnego Egiptu” – rola przypadku i przeznaczenia w życiu
Wątki z prelekcji
Porozmawiamy o podziałach społecznych, systemie
kastowym i sytuacji ekonomicznej w Indiach. Omówimy
współczesny kult celebrytów i rolę programów typu
„Milionerzy”. Egzotyczna bajka czy prawdziwy obraz
hinduskiej mentalności – zapytamy o to, jakie wrażenie
na mieszkańcach świata zachodniego wywiera film.
Pojęcia kluczowe
podziały społeczne, kastowość, przeznaczenie, marzenia
język polski: Tak było zapisane, czyli o przeznaczeniu
w kulturze.
geografia: Kontrasty społeczne i gospodarcze Indii.
wiedza o kulturze: Kino Bollywood.
reż. V. Paronnaud, M. Satrapi | Francja, USA 2007 | 95’
prelekcja: Wierność sobie
reż. N. Arthy | Dania 2007 | 100’
prelekcja: Pasja
4. dziewczynka w trampkach
reż. H. Al-Mansour | Niemcy, Arabia Saudyjska 2012 | 100’
prelekcja: Kobiety w świecie islamu
5. latawce
reż. B. Dzianowicz | Polska 2008 | 52’
prelekcja: Krajobraz po bitwie
6. przeznaczone do burdelu
reż. Z. Briski, R. Kauffman | Indie, USA 2004 | 85’
prelekcja: Sztuka dystansu
7. cygan
reż. M. Šulík | Czechy, Słowacja 2011 | 100’
prelekcja: Wybór
79
świat współczesny
„Świat współczesny” to cykl filmów dokumentalnych
i fabularnych, które podejmują uniwersalne problemy
współczesności. Potrzeba akceptacji, stereotypy i uprzedzenia, godzenie się z historią, poszukiwanie siebie czy
dążenie do szczęścia to tylko niektóre z wątków poruszanych przez autorów tytułów wybranych do cyklu.
Cykl „Świat współczesny” to bardzo różnorodny zestaw
filmów – zarówno pod względem tematycznym, jak i formalnym. Wszystkie tytuły łączy uniwersalny przekaz
i skoncentrowanie na realnych problemach współczesności. Uwaga autorów skupia się przede wszystkim na tematach ważnych dla młodych odbiorców – prezentowane
kino porusza zatem wątki takie jak kryzys rodziny, starzenie się społeczeństwa, dyskryminacja ze względu na płeć
czy poglądy. Świat współczesny podejmuje je w sposób
atrakcyjny i zrozumiały, dzięki czemu stanowią odpowiednią propozycję filmową zarówno dla starszych, jak
i młodszych gimnazjalistów. Poruszana tematyka wymaga
jednak pewnej dojrzałości i przygotowania, zwłaszcza
od widzów rozpoczynających naukę w gimnazjum.
Praca z filmami znajdującymi się w cyklu
„Świat współczesny” sprawia, że uczeń:
• omawia na podstawie poznanych dzieł literackich
i innych tekstów kultury podstawowe,
ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne
• dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne
wartości humanistyczne
• zauważa zróżnicowanie postaw społecznych,
obyczajowych, narodowych, religijnych, kulturowych
• rozpoznaje problemy najbliższego
otoczenia i szuka ich rozwiązań.
Izabela Wyppich – nauczycielka plastyki, zajęć artystycznych, historii i wiedzy o kulturze w Zespole Szkół
Ogólnokształcących nr 1 w Rudzie Śląskiej, współorganizatorka DKF „KaFe In-ni”, od lat zaangażowana w edukację filmową, członkini grupy SuperBelfrzy RP
80
1. lek na całe zło nowość
reż. T. Schram | Holandia 2014 | 98’
prelekcja: Dorastanie
Casper mieszka ze swoją mamą. Kocha grać na pianinie
i jest podekscytowany tym, że dostał się do młodzieżowej
orkiestry. Zaprzyjaźnia się z Anouk, dziewczyną z chóru.
Kiedy odkrywa, że jego mama choruje, postanawia odszukać swojego ojca.
Nastoletni Casper powoli wchodzi w dorosłość. Gra na pianinie, komponuje, udaje mu się nawet dostać do młodzieżowej orkiestry. Poznaje Anouk, dziewczynę z chóru,
i zaprzyjaźnia się z nią. Wszystko się zmienia, gdy pewnego dnia bohater przypadkowo odkrywa, że jego mama
jest ciężko chora. Przejęty jej stanem i niepewną przyszłością postanawia wraz ze swoim najlepszym przyjacielem
odszukać i poznać nigdy niewidzianego ojca. Okazuje się,
że to niełatwe zadanie, które wiąże się z wieloma zmianami w do tej pory uporządkowanym życiu Caspra.
Nagrody
Nagroda Główna na Międzynarodowym Festiwalu Filmów
Dla Dzieci i Młodzieży KINOLUB w Krakowie 2015
Film jako kontekst
Film pomocny przy omawianiu utworu literackiego opisującego relację: rodzic – dziecko, np. Irena Jurgielewiczowa
„Ten Obcy” (Ula i jej ojciec), oraz przy analizie funkcji sztuki
(plastyka, muzyka, zajęcia artystyczne).
Wątki z prelekcji
Porozmawiamy o poszukiwaniu własnych korzeni i tożsamości. Podczas spotkań poruszymy wątek relacji w rodzinie (matka i syn, ojciec i syn). Zapytamy, czy sztuka może
być drogą do wyzwolenia i samoświadomości.
Pojęcia kluczowe
dorosłość, funkcje sztuki, śmierć, relacje w rodzinie
lekcja wychowawcza: Kim jestem? W poszukiwaniu tożsamości.
muzyka, zajęcia artystyczne: Sztuka moim językiem. Jak
wyrażać siebie poprzez muzykę?
2. operacja hip-hop nowość
reż. B. Evans | Nowa Zelandia 2014 | 93’
prelekcja: Przełamywanie stereotypów
3. jak to jest
reż. B. Webb | Wielka Brytania 2009 | 100’
prelekcja: Przyjaźń wystawiona na próbę
4. nowy nowość
reż. R. Rosenberg | Francja 2015 | 81’
prelekcja: Akceptacja w nowym środowisku
5. powrót do brundibára
nowość
reż. D. Wolfsperger | Niemcy, Czechy 2014 | 88’
prelekcja: Trudna przeszłość
6. miss impossible nowość
reż. E. Deleuze | Francja 2016 | 90’
prelekcja: Odnaleźć swoją wartość
7. 4. piętro nowość
reż. A. Mercero | Hiszpania 2003 | 101’
prelekcja: Radość i cierpienie
81
cykle dla szkół
ponadgimnazjalnych:
•
•
•
•
•
•
•
Kino polskie
Wielokulturowość w filmie
Trudne tematy
Analiza filmu
Między tekstami kultury – klasa 1.
tu znajdziesz:
•
•
•
•
•
82
opinie nauczycieli
tytułach cyklu.
• film jako kontekst – propozycje
wykorzystania
filmu przy omawianiu innych tekstów
kultury
szkoła
ponadgimnazjalna
83
kino polskie
Cykl łączący klasykę polskiego kina z najciekawszymi produkcjami ostatnich lat. Sprawdzi się jako materiał do zajęć
poświęconych rodzimej kinematografii czy – szerzej – kulturze. Kontakt z dziełami zawartymi w zestawieniu poszerzy także wiedzę uczniów o współczesności w aspekcie
społecznym.
Zestaw daje uczniom szansę poznania różnych form
i gatunków filmowych, a także umożliwia zrozumienie złożoności jednostkowych postaw i wyborów. Proponowane
dokumenty i fabuły odmienne pod względem formalnym i tematycznym są dobrym pretekstem do dyskusji
na tematy takie jak: wolność, godność, człowieczeństwo,
jak również rodzina czy przyjaźń. Filmy pochodzące z tego
cyklu przybliżają też społeczne i polityczne aspekty polskiej rzeczywistości (od lat 50. do współczesności) i ich
oddziaływanie zarówno na jednostkę, jak i zbiorowość.
Mogą być zatem przydatne nie tylko wychowawcom,
nauczycielom języka polskiego i wiedzy o kulturze, ale
także WOS-u, HiS-u i historii. Ponieważ bohaterami wielu
filmów cyklu są ludzie młodzi, czyni to ich historie bliskimi
uczniom, co jest nie bez znaczenia w dyskusji wokół problemów i postaw prezentowanych w filmach.
Zajęcia inspirowane cyklem pozwalają
realizować podstawę programową w zakresie:
• konfrontowania tekstu literackiego z innymi tekstami
kultury, np. formami plastycznymi, teatralnymi,
filmowymi
• dostrzegania obecnych w tekstach kultury
uniwersalnych wartości i norm społecznych, a także
konfliktów wartości (np. równości i wolności,
sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumienia
źródeł tych konfliktów
• odczytywania treści alegorycznych i symbolicznych
utworu oraz rozpoznawania sposobów kreowania
świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła,
sytuacja liryczna, akcja)
• poznania wybranych filmów z twórczości polskich
reżyserów (np. K. Kieślowskiego, A. Munka, A. Wajdy,
K. Zanussiego).
Jolanta Manthey – nauczycielka języka polskiego i edukacji filmowej w I LO im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku,
autorka podręcznika i publikacji pomocniczych z języka
polskiego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, egzaminatorka maturalna, lokalna liderka Filmoteki Szkolnej
84
1. rewers
reż. B. Lankosz | Polska 2009 | 101’
prelekcja: Człowiek wobec historii
Mroczne czasy stalinizmu ukazane w konwencji czarnej komedii. Historia została przedstawiona z perspektywy trzech kobiet, reprezentantek różnych pokoleń.
Uczuciowe perypetie naiwnej miłośniczki poezji okazują
się pretekstem do przedstawienia codzienności lat 50.
naznaczonej wpływem państwa i jego służb.
Jest rok 1953. Sabina pracuje w wydawnictwie i marzy
o wielkiej miłości. Jej matka i babcia pragną wydać
ją za mąż. Niestety Sabina odrzuca kolejnych „narzeczonych”, czekając na tego jedynego. Jej marzenia zdają
się spełniać, gdy na horyzoncie pojawia się przystojny
Bronisław. Tylko babcia ma wątpliwości i w przeciwieństwie do Sabiny i jej matki krytycznie ocenia wybranka
dziewczyny. Sceptycyzm najstarszej kobiety okazuje się
uzasadniony, a konsekwencje związku z przystojnym
Bronkiem daleko idące. Klamrowa konstrukcja filmu niesie dającą do myślenia pointę.
2. człowiek z żelaza
Nagrody
Złote Lwy oraz nagrody za najlepsze zdjęcia, najlepszą rolę kobiecą, najlepszą rolę męską na Festiwalu
Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni 2009 | Brązowa
Żaba w Konkursie Głównym festiwalu Plus Camerimage
2009 dla Marcina Koszałki za zdjęcia do filmu
reż. A. Wajda | Polska 1981 | 147’
prelekcja: Historia zapisana na gorąco
Film jako kontekst
Do wykorzystania podczas analizy tekstów kultury z epoki
romantyzmu, zwłaszcza przy omawianiu konwencji miłości i pojęcia synkretyzmu gatunkowego. Film wzbogaci
również zajęcia dotyczące zjawisk literackich drugiej poł.
XX w., szczególnie w zakresie dzieł ukazujących problem
totalitaryzmu.
4. beats of freedom –
zew wolności
Wątki z prelekcji
Wspólnie cofniemy się do czasów stalinizmu w Polsce
i spróbujemy określić wpływ partii na życie obywateli
w tamtych czasach. Wymienimy także różne typy konwencji gatunkowych w filmie. Odpowiemy na pytanie,
czym jest postmodernizm.
Pojęcia kluczowe
totalitaryzm, PRL, konwencja, synkretyzm, postmodernizm
język polski: Czy historia jest czarno-biała? O „Rewersie” Borysa Lankosza
3. wszystko, co kocham
reż. J. Borcuch | Polska 2009 | 91’
prelekcja: Dojrzewanie jako temat filmowy
reż. L. Gnoiński, W. Słota | Polska 2010 | 75’
prelekcja: Przestrzenie wolności w społeczeństwie
zniewolonym
5. sztuka znikania
reż. B. Konopka | Polska 2013 | 52’
prelekcja: Filmowe sposoby dokumentowania historii
6. amator
reż. K. Kieślowski | Polska 1979 | 117’
prelekcja: Kieślowski i jego dylematy
7. chce się żyć
reż. M. Pieprzyca | Polska 2013 | 107’
prelekcja: Niepełnosprawność jako temat filmowy
85
wielokulturowość w filmie
Cykl jest skierowany do uczniów wstępnie przygotowanych do dyskusji o problemach odnalezienia się w obcej
kulturze, funkcjonowania w globalnym świecie, tolerancji
dla odmienności etnicznej czy narodowościowej.
Zestawienie może być komentarzem do wydarzeń politycznych i społecznych, które rozgrywają się w Polsce
i Europie w ciągu ostatnich lat. Terroryzm i manipulacje
w polityce i mediach doprowadzają do postaw nieufności
i ksenofobii wobec imigrantów. W świecie wolnego handlu,
otwartych granic i rynku pracy wśród nas mają prawo żyć
i funkcjonować ludzie o innych kulturach i religiach. Dobór
filmów wynikał z potrzeby kształtowania w młodych
ludziach postaw tolerancji i akceptacji, nie tylko wobec
przedstawicieli mniejszości narodowo-etnicznych, ale
także innych religii, poglądów politycznych i orientacji
seksualnych. Zestawione w tym cyklu produkcje pokazują
uczniom, w jaki sposób religia i kultura kształtują życie
mieszkańców krajów europejskich i azjatyckich. Część
tytułów odnosi się do tematyki związanej z imigrantami
i ich funkcjonowaniem w krajach, które tylko pozornie
okazują się otwarte na obcokrajowców i ich odmienne
kultury.
Uczniowie dzięki pracy z cyklem
„Wielokulturowość”:
• rozwiną kompetencje związane z inteligencją
społeczną i emocjonalną
• poznają ważne zagadnienia z zakresu
politologii, socjologii i kulturoznawstwa
• będą kształtować postawy tolerancji
wobec różnych kultur i religii
• udoskonalą umiejętności dyskusji
i prezentowania własnego stanowiska.
grypy Superbelfrzy RP, autorka podręczników do języka
86
1. combat girls
reż. D. F. Wnendt | Niemcy 2011 | 103’
prelekcja: Przełamywanie uprzedzeń
Marisa ma dwadzieścia lat i nienawidzi obcokrajowców.
Pewnego dnia poznaje afgańskiego uchodźcę i od tego
momentu jej wyobrażenia o świecie zaczynają się powoli
zmieniać.
Marisa to młoda dziewczyna, która nienawidzi imigrantów
i Żydów. Uważa, że w Niemczech – jej rodzinnym kraju –
dzieje się coraz gorzej. Bohaterka wykazuje pełną pogardę
dla policji i władz państwowych, zachowuje się prowokująco, pije i wdaje się w bójki. Jedynym miejscem, gdzie
czuje się dobrze, jest gang neonazistów, w którym panują
nienawiść, przemoc i ksenofobia. Przekonania dziewczyny
przejdą ewolucję, kiedy przypadkowo spotka na swojej
drodze młodego afgańskiego uchodźcę. Po konfrontacji
z nim dowie się, że czarno-białe zasady obowiązujące w jej
gangu to nie jedyny sposób interpretowania rzeczywistości.
Nagrody
Nagroda First Steps Awards dla najlepszego fabularnego
filmu pełnometrażowego, Niemcy 2011
2. klasa
reż. L. Cantet | Francja 2008 | 128’
prelekcja: Społeczeństwo wielokulturowe
3. 5 rozbitych kamer
Film jako kontekst
przy omawianiu tekstów literackich dotyczących II wojny
światowej ukazujących mechanizmy nazizmu, np. fragmentów powieści K. Moczarskiego „Rozmowy z katem”
reż. E. Burnat, G. Davidi | Palestyna, Francja, Izrael,
Holandia 2011 | 90’
prelekcja: W cieniu wielkiej polityki
Wątki z prelekcji
Zdefiniujemy pojęcia takie jak swój, obcy, inny i zilustrujemy je przykładami. Przypomnimy, czym był nazizm. Zastanowimy się, skąd się biorą ruchy neonazistowskie i dlaczego zyskują na popularności. Postawimy pytanie o sposoby
walki z uprzedzeniami.
reż. J. R. Salgado, W. Wenders | Brazylia, Francja,
Niemcy 2014 | 110’
prelekcja: Ofiary wojen i uchodźcy
Pojęcia kluczowe
uprzedzenia, ksenofobia, rasizm, szowinizm, nazizm, neonazizm
WOS: „Combat girls. Krew i honor” – zagadnienia narodowościowe.
lekcja wychowawcza: Wokół świata neonazistów. Jak rodzi
się i gaśnie fascynacja tą grupą?
4. sól ziemi nowość
5. cud purymowy
reż. I. Cywińska | Polska 2000 | 57’
prelekcja: Tożsamość kulturowa
6. mustang nowość
reż. D. G. Ergüven | Francja, Niemcy, Turcja, Katar 2015 | 97’
prelekcja: Kobiety w kraju islamu
7. dumni i wściekli
reż. M. Warchus | Wielka Brytania, Francja 2014 | 120’
prelekcja: Ponad podziałami
87
trudne tematy
Cykl jest adresowany do uczniów, którzy w sposób otwarty
i dojrzały starają się poznawać prawdę o otaczającym nas
świecie.
Kino współczesne bardzo często proponuje młodym
ludziom filmy, które ważne dla nich tematy spłaszczają
i bagatelizują. W proponowanym zestawie nie ma takich
tytułów. Jest za to odwaga patrzenia na świat i szukanie
nowych, nieoczywistych form wypowiedzi. Trudne tematy
dają okazję do zadawania pytań, konfrontacji z różnymi
postawami moralnymi, dostrzegania i tolerowania inności.
Przemoc wśród rówieśników, wykluczenie, brak tolerancji
wobec odmienności, odpowiedzialność za siebie i innych,
konsekwencja podejmowanych decyzji, przyjaźń, miłość,
nienawiść… to tylko niektóre z ważnych, ale niełatwych
tematów, które podejmują twórcy zawartych w cyklu
tytułów.
Każdy film można z łatwością przywołać jako kontekst do
dzieł literackich, co jest według podstawy programowej
zasadniczym elementem analizy i interpretacji tekstów
kultury na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej.
Powiązanie z wymogami kształcenia na tym poziomie
edukacyjnym można zauważyć także na poziomie:
• wskazywania związków między różnymi aspektami
utworu: estetycznym, etycznym i poznawczym
• prezentowania własnych przeżyć
wynikających z kontaktu z dziełem sztuki
• rozpoznawania sposobów kreowania
świata przedstawionego i bohatera
• dostrzegania w utworach uniwersalnych
norm i konfliktów wartości.
Dorota Bąk – nauczycielka j. polskiego, wiedzy o kulturze i koordynatorka edukacji filmowej w Liceum Filmowym
z oddziałami dwujęzycznymi przy Warszawskiej Szkole
Filmowej
1. wymyk
reż. G. Zgliński | Polska 2011 | 85’
prelekcja: „Wymyk” jako uniwersalna opowieść
o wyzwaniach człowieczeństwa
Brutalny napad, którego ofiarą jest Jerzy, a niemym świadkiem jego brat Albert, to początek historii o winie i karze,
wyrzutach sumienia i konsekwencjach decyzji, które
podejmujemy. Bracia Alfred i Jerzy prowadzą wspólnie rodzinną firmę.
Różni ich wszystko: pomysł na sposób działania w biznesie, sytuacja rodzinna, stosunek do życia i jego styl.
Rywalizacja o pozycję w rodzinie i firmie jest przyczyną
konfliktu między braćmi. Podczas wspólnej podróży podmiejską kolejką mężczyźni są świadkami chuligańskiej
napaści na młodą kobietę. Jerzy interweniuje, co kończy
się dla niego tragicznie, Alfred pozostaje bierny. Ta chwila
zmienia nieodwracalnie życie Alfreda, który musi zmierzyć
się z konsekwencjami wypadku. Musi zadać sobie pytania,
dlaczego stchórzył, dlaczego nie stanął w obronie kobiety
i brata.
2. ja też
reż. A. Naharro, Á. Pastor | Hiszpania 2010 | 103’
prelekcja: Stereotypy w postrzeganiu niepełnosprawności
Nagrody
nagrody Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni
2011 w kategoriach: najlepszy scenariusz (J. Margański,
G. Zgliński), najlepszy debiut reżyserski (G. Zgliński), najlepsza drugoplanowa rola kobieca (G. Muskała)
3. zjazd absolwentów
Film jako kontekst
Przy omawianiu motywu winy i kary w literaturze: II cz.
„Dziadów”, wybranych balladach A. Mickiewicza, np. „Lilije”,
„Świtezianka”, „Rybka”; „Zbrodni i karze” F. Dostojewskiego
czy „Makbecie” W. Szekspira. Film można wykorzystać jako
kontekst do tematu konfliktu pomiędzy rodzeństwem, wyjaśnić frazeologizm „kainowe znamię” i połączyć z omawianiem
biblijnej historii Kaina i Abla, „Balladyny” J. Słowackiego czy
III cz. „Dziadów” A. Mickiewicza.
reż. D. Ribeiro | Polska 2014 | 96’
prelekcja: Znaczenie słowa „akceptacja”
Wątki z prelekcji
Cechy kina psychologicznego, analiza zachowania bohaterów, banalizacja zła w internecie.
Pojęcia kluczowe
odpowiedzialność, zło moralne, poczucie winy, tchórzostwo, kainowe znamię
reż. A. Odell | Szwecja 2015 | 88’
prelekcja: Między fabułą, dokumentem a performance’em
4. w jego oczach
5. baby blues
reż. K. Rosłaniec | Polska 2013 | 104’
prelekcja: Dojrzałość i odpowiedzialność
jako określenia prawdziwej dorosłości
6. nietykalni
reż. O. Nakache, E. Toledano | Polska 2012 | 113’
prelekcja: Czy przyjaźń może
przekraczać różnice społeczne?
7. mama
reż. X. Dolan | Kanada 2014 | 140’
prelekcja: Między pokoleniami
język polski lub lekcja wychowawcza: Co można, a czego
nie powinno się oceniać w kategoriach czarne – białe?
język polski: O „dochodzeniu do siebie”.
89
analiza filmu
Zajęcia w tym cyklu odbywają się po projekcji filmu.
Uczniowie biorą udział w wykładzie ilustrowanym prezentacją multimedialną. Dowiadują się, jakie kolejne
kroki należy podjąć, aby dokonać analizy tekstu kultury, i w jakie pojęcia z zakresu języka filmu należy być
wyposażonym.
Cykl „Analiza filmu” wymaga od uczniów uwagi i zaangażowania. Wśród siedmiu tytułów odnajdziemy różne gatunki
i przykłady cennych osiągnięć kinematografii europejskiej,
amerykańskiej i polskiej ostatnich lat, wyróżnianych najważniejszymi nagrodami filmowymi. Poruszane w trakcie
prelekcji tematy związane są z analizą filmowych środków
wyrazu, pojęciami z pogranicza filmu i innych sztuk oraz
poszukiwaniem kulturowych kontekstów. Wymienione
elementy stanowią dziś zbiór niezbędnych narzędzi
współczesnego maturzysty, który na ustnym egzaminie
dojrzałości z języka polskiego musi wykazać się umiejętnością analizy kadru i plakatu filmowego, stosując pojęcia
z zakresu teorii filmu i wiedzę historyczno-filmową. Uczeń,
który zapozna się z filmami tego cyklu i ich problematyką,
z pewnością stanie się świadomym odbiorcą dzieł filmowych, a wiadomości zdobyte w trakcie rocznego projektu
przełożą się również na doskonalenie umiejętności analizy
innych tekstów kultury, takich jak: malarstwo, fotografia,
rzeźba i architektura.
Uczeń, biorąc udział w projekcjach i prelekcjach
cyklu „Analiza filmu”:
• doskonali umiejętność analizy i interpretacji filmu
• konfrontuje dzieło filmowe z innymi tekstami kultury
• wykorzystuje w interpretacji niezbędne pojęcia
i konteksty
• prezentuje własne przeżycia, a także wyszukuje
w oglądanych tytułach wartości narodowe
i uniwersalne.
grypy Superbelfrzy RP, autorka podręczników do języka
90
1. labirynt fauna
reż. G. del Toro | Hiszpania, Meksyk | USA 2006 | 112’
prelekcja: Mit
Jest rok 1944. Pięć lat po zakończeniu wojny domowej
Hiszpania pozostaje pod autorytarnymi rządami frankistów. Mała Ofelia przenosi się wraz z ciężarną matką
i sadystycznym ojczymem do ukrytego w lesie wojskowego posterunku. Pewnego dnia dziewczynka odkrywa
tajemniczy labirynt, w którym spotyka Fauna.
Dwunastoletnia Ofelia wraz z matką i znienawidzonym ojczymem przeprowadza się do wiejskiego domu.
Posiadłość położona jest w pobliżu starego, zrujnowanego labiryntu, który szybko staje się ulubionym miejscem zabaw dziewczynki. Ofelia, nie mogąc poradzić
sobie z samotnością i brutalnością otaczającej rzeczywistości, wymyśla sobie własny wyimaginowany świat. Jest
on pełny fantastycznych stworów i tajemniczych miejsc,
do których ucieka przy każdej możliwej okazji. Ową krainą włada tytułowy Faun. Na film składają się dwa równoważne i dopełniające się wątki: świat wyobraźni głównej
bohaterki i rzeczywistość historyczna Hiszpanii czasów
rządów frankistów.
Nagrody
Oscary 2007 w kategoriach: najlepsza charakteryzacja,
najlepsza scenografia, najlepsze zdjęcia
2. motyl i skafander
reż. J. Schnabel | Francja, USA 2007 | 112’
prelekcja: Perspektywa widzenia
3. ida
reż. P. Pawlikowski | Polska, Dania 2013 | 80’
prelekcja: Filmowa podróż
4. control
Film jako kontekst
przy omawianiu motywu labiryntu w różnych tekstach
kultury, np. mitologia – labirynt Minotaura, opowiadania
B. Schulza, F. Kafka „Proces”
reż. A. Corbijn | USA, Japonia, Wielka Brytania,
Australia 2007 | 121’
prelekcja: Demitologizacja ikony
Wątki z prelekcji
Zastanowimy się nad warstwą symboliczną dzieła i ustalimy zastosowaną perspektywę narracyjną. Omówimy
bajkę o róży: motyw matczynego łona, narodzin nowego
życia, klucz kolorystyczny, relację między dwoma światami, montaż roletkowy, dążenie do nieśmiertelności.
Dokonamy analizy motywu labiryntu jako figury rytuału
przejścia, inicjacji, dorastania, wyboru.
reż. A. Folman | Australia, Belgia, Finlandia, Francja,
Niemcy, Szwajcaria, USA, Izrael 2008 | 90’
prelekcja: Innowacja formy
Pojęcia kluczowe
mit, symbol, narracja, baśń, labirynt, inicjacja, faszyzm
5. walc z baszirem
6. slow west nowość
reż. J. Maclean | Nowa Zelandia, Wielka Brytania 2015 | 84’
prelekcja: Kino gatunków
7. body /ciało
reż. M. Szumowska | Polska 2015 | 90’
prelekcja: Metafizyka codzienności
91
między tekstami kultury –
klasa 1.
Cykle „Między tekstami kultury” dla klas 1–3 to dialog
z epokami historyczno-kulturowymi oraz wybranymi tekstami kultury. Program ułożony według kolejności epok
historyczno-literackich uwzględnia wymagania nowej
podstawy programowej języka polskiego, jest przydatny
w nauczaniu historii, WOS-u, WOK-u, zajęć artystycznych,
religii, etyki i języków obcych.
Małgorzata Wiśniewska – nauczycielka języka polskiego
i wiedzy o kulturze w IX LO im. Klementyny Hoffmanowej
w Warszawie; autorka wdrożonej w IX LO innowacji pedagogicznej „Edukacja filmowa” i programu klasy kulturowo-filmowej; edukatorka filmowa (scenariusze analizy
filmowej i prelekcje w kinach) oraz autorka warsztatów
dla nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych;
współpracownik dystrybutorów filmowych w zakresie
metodyki i dydaktyki filmowej; ekspert w wydawnictwie
Nowa Era, Wydawnictwie Szkolnym PWN i PISF-ie
Zestawy filmowe przygotowują do nowej formuły egzaminu pisemnego i ustnego z języka polskiego, wskazując
na konteksty kulturowe, do których uczniowie mogą się
odwołać w trakcie wypowiedzi ustnej i w konstruowaniu
pracy pisemnej. Uczeń zostanie wyposażony w narzędzia analizy i interpretacji tekstu kultury, co pomoże mu
nie tylko zdać egzamin dojrzałości, ale także świadomie
i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury. Cykl
dla klasy 1. obejmuje czas od starożytności do oświecenia,
akcentując współczesną perspektywę oglądu i rozumienia
odległych czasów, ludzkich wyborów, pasji i namiętności
oraz podejmowanych w tych epokach problemów.
Uczniowie biorący udział w zajęciach w ramach
cyklu zdobędą i utrwalą kompetencje opisane
w nowej podstawie programowej, takie jak:
• rozwój wrażliwości emocjonalnej i artystycznej,
wynikającej z kontaktu z dziełem sztuki
• rozwój intelektualny w zakresie formułowania
własnych sądów (w formie pisemnej i ustnej)
oraz uczestniczenia w dyskusji o dziele
• uformowanie postawy nakierowanej na wartości
etyczne i społeczne
• zaktywizowanie do współpracy z rówieśnikami
i dorosłymi.
Uczestnictwo w cyklu pomoże nauczycielom w:
• stymulowaniu i rozwijaniu zainteresowań
humanistycznych uczniów
• wprowadzaniu ucznia w świat różnych kręgów
tradycji – polskiej, europejskiej, światowej
• zapoznaniu z najważniejszymi tendencjami
w kulturze współczesnej
92
1. cezar musi umrzeć
reż. P. i V. Taviani | Włochy 2012 | 76’
prelekcja: Uczłowieczenie i resocjalizacja poprzez sztukę
Paradokumentalny zapis eksperymentu artystycznego –
teatralnej adaptacji Szekspirowskiego „Juliusza Cezara”,
przygotowanej w ramach warsztatów i wystawianej przez
więźniów w rzymskim zakładzie karnym o zaostrzonym
rygorze.
Dzieło uznanych reżyserów, braci Tavianich, to filmowy
zapis eksperymentu artystycznego z udziałem więźniów
w charakterze aktorów, przeprowadzonego w rzymskim
zakładzie karnym o zaostrzonym rygorze. Paradokument
pokazuje, w jaki sposób tekst dzieła Szekspira o buncie w obronie zagrożonych zasad republiki i sam proces
powstawania spektaklu uczłowieczają groźnych przestępców, skłaniając ich do refleksji i przewartościowania
własnego życia.
Nagrody
Złoty Niedźwiedź i Nagroda Jury Ekumenicznego na Festiwalu Filmowym w Berlinie 2012
Film jako kontekst
Przydatny w dyskusji na temat rozumienia tragizmu
w dramacie klasycznym i Szekspirowskim („Król Edyp”,
„Antygona”, „Makbet”), jako inspiracja w dyskusji, np.
na lekcjach wiedzy o kulturze czy zajęciach artystycznych,
nad rolą teatru w dzisiejszym życiu i nad terapeutyczną
i wychowawczą funkcją sztuki.
Wątki z prelekcji
Omówimy sylwetki twórców filmu oraz genezę i konwencję
filmowego eksperymentu. Przypomnimy postać Juliusza
Cezara i historię spisku na jego życie. Porozmawiamy
o tematyce tragedii Szekspira, uwypuklając wątek tragizmu Brutusa. Planowana jest także praca nad tekstem –
więźniowie w roli aktorów i spiskowców.
Pojęcia kluczowe
tragizm, świadomość tragiczna, tragedia Szekspira, paradokument, intertekstualność
język polski: O sile oddziaływania sztuki Szekspira i aktualności jego tragedii „Juliusz Cezar” w filmie „Cezar musi
umrzeć” Vittorio i Paolo Tavianich.
2. dekalog i reż. K. Kieślowski | Polska 1989 | 53’
prelekcja: O potrzebie refleksji nad tym, w co wierzy
współczesny człowiek
3. klasztor. pan vig i zakonnica
reż. P. R. Gronkjaer | Dania 2006 | 84’
prelekcja: Jak nadać swojemu życiu sens i zostawić
po sobie trwały ślad
4. braveheart nowość
reż. M. Gibson | USA 1995 | 177’
prelekcja: Filmowa kreacja średniowiecznego rycerza
i kochanka w kontekście epoki i etosu rycerskiego
5. romeo i julia nowość
reż. B. Luhrmann | USA 1996 | 120’
prelekcja: Postmodernistyczna gra z konwencjami jako
podstawowy zabieg adaptatorski Baza Luhrmanna i jej cele
6. misja
reż. R. Joffe | Wielka Brytania 1986 | 126’
prelekcja: Konfrontacja praw ekonomii i polityki
z zasadami moralnymi i duchowymi wartościami –
koncepcja misji
7. kochanek królowej
reż. N. Arcel | Czechy, Dania, Szwecja 2012 | 128’
prelekcja: Miłość i polityka w kontekście epoki oświecenia
93
klasa 2.
religii, etyki, języków obcych.
i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury.
W cyklu przeznaczonym dla klasy 2. (od romantyzmu do
modernizmu) uwaga została skupiona na przybliżeniu
uczniom za pomocą kontaktu z dziełem filmowym trudnych zagadnień XIX i XX wieku (m.in.: miłość, wolność,
sztuka, pieniądz).
• uformowanie postawy nakierowanej na wartości
etyczne i społeczne
i dorosłymi.
94
1. fortepian
reż. J. Campion | Australia, Nowa Zelandia 1993 | 121’
prelekcja: Romantyczna koncepcja artysty, miłości i natury
Wzruszająca i oryginalna w konstrukcji romantyczna
historia miłosna, której osią fabularną jest tytułowy
instrument. Muzyka przemienia bohaterów, staje się
formą wyrażenia bogatego świata wewnętrznego niemej
Ady, układa też jej relacje z otoczeniem.
Unikający ograniczeń wiktoriańskiego romansu oraz
podejmujący polemikę z przypisanymi kobiecie tradycyjnymi rolami społecznymi i kulturowymi film Jane Campion
subtelnie, a jednocześnie przejmująco obrazuje świat
wrażliwości i uczuć głównej bohaterki i jej córki Flory.
Ada, jako niemowa, szuka w muzyce formy autoekspresji
i komunikacji ze światem. Dzięki niej znajduje też miłość…
Nagrody
Oscar dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej, Oscar dla
najlepszej aktorki drugiego planu, Oscar za najlepszy scenariusz oryginalny | Złota Palma Cannes – najlepszy film
i najlepsza aktorka | 3 nagrody BAFTA | Złoty Glob
2. przypadek
Film jako kontekst
na zajęciach poświęconych romantycznej koncepcji artysty („Fortepian Szopena”), przydatny w definiowaniu cech
i postawy bohatera romantycznego – kobiety (por. G. Sand,
D. Potocka), przy analizie filmowego obrazu romantycznego, nadwrażliwego i uzdolnionego artystycznie dziecka
(por. Orcio), przykład wykorzystania w filmie inspiracji
malarskich epoki (wpływ sztuki C. D. Friedricha)
3. zniewolony.
12 years a slave
Wątki z prelekcji
Przedstawimy sylwetkę Jane Campion jako przedstawicielki „kina kobiet”. Przypomnimy, czym charakteryzowała
się epoka wiktoriańska. Spróbujemy nakreślić sylwetkę
niemej artystki i jej życiowej pasji. Podczas zajęć zajmiemy
się także konfrontacją surowej nowozelandzkiej przyrody
z wiktoriańską skonwencjonalizowaną kulturą. Omówimy
rolę muzyki i scenografii inspirowanej romantycznym malarstwem C. D. Friedricha. Przywołamy także inne konteksty romantyczne.
Pojęcia kluczowe
kino kobiet, funkcje muzyki, romantyzm w filmie
język polski: Sztuka i miłość. Muzyka jako forma komunikacji ze światem i sposób wyrażania siebie w filmie Jane
Campion „Fortepian”.
reż. K. Kieślowski | Polska 1981 | 122’
prelekcja: Człowiek wobec możliwości zmiany swego
losu: granice wolności i konieczności
reż. S. McQueen | USA, Wielka Brytania 2013 | 133’
prelekcja: Wolność, zniewolenie, niewolnictwo
4. balzac i mała chinka
reż. D. Sijie | Chiny, Francja 2002 | 116’
prelekcja: Wpływ literatury na życie bohaterów
5. zestaw animacji
czas trwania: 67’
prelekcja: Bogactwo znaczeń w filmie animowanym
6. dług
reż. K. Krauze | Polska 1999 | 107’
prelekcja: Refleksja nad naturą zła – studium zbrodni i kary
7. ziemia obiecana
reż. A. Wajda | Polska 1975 | 140’
prelekcja: Kapitalizm a wartości. Moralna cena kariery
i awansu
95
klasa 3.
religii, etyki, języków obcych.
i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury.
Program cyklu dla klasy 3. proponuje pogłębioną refleksję nad historią Polski lat 50. i 60. z perspektywy kobiet
uwikłanych w różny sposób w mechanizmy komunistycznego terroru.
• uformowanie postawy nakierowanej
na wartości etyczne i społeczne
i dorosłymi.
96
1. przesłuchanie nowość
reż. R. Bugajski | Polska 1982 | 111’
prelekcja: Godność człowieka w konfrontacji z siłą
i przemocą systemu totalitarnego
Zapis psychologicznej gry, którą prowadzi kat – cyniczny
i bezwzględny ubecki oficer śledczy (Janusz Gajos) –
z niesłusznie aresztowaną ofiarą (w tej roli nagrodzona
w Cannes Krystyna Janda). Wstrząsający obraz łamania
charakterów i ludzkiej godności.
Przejmujące studium kata, bezwzględnego ubeckiego
oficera śledczego, i jego ofiary – niewinnej, przypadkowo zaplątanej w polityczne gry, tandetnej piosenkarki,
Antoniny Dziwisz. Wstrząsający obraz mechanizmów stalinowskiego terroru i przemocy, którym główna bohaterka
rzuca wyzwanie, podejmując dramatyczną walkę o swoją
godność i człowieczeństwo.
Nagrody
Złota Palma w Cannes dla Krystyny Jandy
Film jako kontekst
Przydatny w prezentacji tematyki stalinizmu (totalitaryzmu) w sztuce oraz jako kontekst do lektury
„Innego świata” G. Herlinga-Grudzińskiego (postawy
kobiet-więźniarek).
Wątki z prelekcji
Przeanalizujemy okoliczności powstania filmu (półkownik). Omówimy problematykę buntu jednostki wobec systemu totalitarnego. Postaramy się sportretować ludzi
systemu, ich motywacje i postawy. Przypomnimy wyznaczniki władzy totalitarnej.
2. rewers
reż. B. Lankosz | Polska 2009 | 99’
prelekcja: Stalinizm inaczej – w konwencji
psychologicznej czarnej komedii
3. matka królów nowość
reż. J. Zaorski | Polska 1982 | 127’
prelekcja: Rozrachunek ze stalinizmem i polskim
komunizmem
4. ida
reż. P. Pawlikowski | Polska, Dania 2013 | 80’
prelekcja: Psychologiczne kino drogi w poszukiwaniu
źródeł tożsamości osobistej i narodowej
Pojęcia kluczowe
półkownik, totalitaryzm, stalinizm
język polski: Sztuka kontra „sztuka”, czyli jak trzeba odfałszować rzeczywistość. O „Przesłuchaniu” Ryszarda Bugajskiego.
97
98
INNE PROJEKTY
99
Małe i duże
filmowe podróże!
W 2016 roku po raz trzeci
zaprosimy dzieci w wieku
od 4 do 12 lat i ich opiekunów
do kin w całej Polsce na festiwal
Kino Dzieci. Program festiwalu
tworzy piękne i mądre kino, które
zyskuje uznanie na światowych
festiwalach filmowych i często
jest pokazywane po raz pierwszy
polskim widzom.
Tegorocznej edycji towarzyszy
motyw podróży, w którą
pragniemy zabrać naszych
najmłodszych widzów.
Kino Dzieci zagości w blisko
20 miastach. Pokażemy filmy
w sekcji konkursowej –
wyselekcjonowane najlepsze,
najciekawsze i najnowsze długie
metraże. Do tego przegląd
dziecięcej kinematografii
francuskiej i wydarzenia branżowe
dla dorosłych. To tylko fragment
tego, co zagości w Waszych kinach!
www.kinodzieci.pl
Dzień Dziecka
z Kinem Dzieci:
czerwiec 2016
Od czasów najdawniejszych,
na które pozwalają nasze
wspomnienia, Dzień Dziecka
przypada na 1 czerwca. To dzień,
którego każdy młody człowiek
wypatruje z utęsknieniem,
bo mieć swój dzień to ważna
sprawa. A gdyby nie ograniczać
się do tego jednego dnia, tylko
przedłużyć go na więcej, na dłużej,
na tydzień, na dwa, na miesiąc?
Chcemy, by kino w czerwcu stało
się przystanią dla dziecięcego
kina, gdzie i przedszkolaki
i trochę starsi znajdą świat
pełen filmowych przygód!
śledźcie nas na facebook.com/kinodzieci
aKINO – filmowy
projekt edukacyjny
Stworzyliśmy projekt, który ma na celu nie
tylko promocję wartościowego kina, ale też
zainspirowanie dzieci, młodzieży i prawie dorosłych do zaangażowania się w działania twórcze i społeczne. Spotkania odbywać się będą
raz w miesiącu w maju, czerwcu, październiku,
listopadzie i grudniu. Program kierowany jest
do pięciu grup wiekowych: przedszkolaków,
szkół podstawowych 1–3 i 4–6, gimnazjów oraz
szkół ponadgimnazjalnych.
PAŹDZIERNIK: aaa ruszam się!
W zdrowym ciele zdrowy duch! Z „Przewodnikiem po mikrosportach” odkrywamy aktywności niewymagające boiska i trenujemy,
zwłaszcza w drużynie, wszystko – od badmintona po rzucanie frisbee.
LISTOPAD: aaa poszukuję!
Nasza społeczność od kuchni. W listopadzie
nagrywamy mikrohistorie o chlebie. Dowiadujemy się od bliskich i sąsiadów, jak było
MAJ: aaa jestem sobą!
kiedyś. Może kryje się za tym jakaś niezwykła
Co się składa na tożsamość? Więcej ele- historia? Tworzymy małe opowieści o codzienmentów, niż mogłoby się wydawać. Wygląd, ności wczoraj i dziś.
doświadczenie, hobby, pochodzenie, przekonania, zainteresowania, a nawet to, czy bardziej GRUDZIEŃ: aaa kocham!
lubimy psy, czy koty. A to nie wszystko. W maju Kochamy przez cały grudzień, a nawet dłubędziemy pytać nie tylko o to, jak się widzimy, żej. Po aKINOwych seansach będziemy
lecz także jak budujemy obraz siebie – ten, wspólnie robić serduszka origami dla jednej
który widzimy sami, i ten, który obserwują inni. z największych akcji charytatywnych w Polsce
i na świecie.
CZERWIEC: aaa tworzę!
W czerwcu skupimy się na kreatywności.
Podczas warsztatów zastanowimy się, „co to znaczy dobrze zaprojektować miasto”,
i stworzymy manifesty zawierające wspólnie
opracowane „10 zasad dobrze zaprojektowanego miasta”. Do 30 września przesyłajcie do
nas zdjęcia z literami wypatrzonymi w najróżniejszych miejscach miasta — ułożymy z nich
potem opracowane przez Was manifesty.
102
ZAPISY:
• Zapisy do projektu trwają przez cały rok
na www.akinoprojekt.pl (zakładka: zapisy)
• Lista kin na stronie internetowej projektu
PYTANIA:
• Mateusz Gos | [email protected]
�. a k i n o p r o j e k t . p l
maj → grudzień 2016
20 miast Polski
[filmowy
projekt edukacyjny
dla szkół i przedszkoli]
INSPIRUJE DO DZIAŁ ANIA!
SFINANSOWANE
ZE ŚRODKÓW
WSPÓŁORGANIZATORZY
PARTNER
STRATEGICZNY
103
4. piętro 75, 81
5 rozbitych kamer 87
g
Gnijąca panna młoda 73
A
Alfie, mały wilkołak 57
Amator 85
h
Hokus-pokus, Albercie
Albertsonie 49
b
Baby blues 89
Balzac i mała Chinka 95
Beats of freedom 85
Biuro Detektywistyczne
Lassego i Mai. Cienie
nad Valleby 55
Biuro Detektywistyczne
Lassego i Mai. Sekret
rodziny von Broms 59
Bluebird 77
Body/Ciało 91
Bracia Lwie Serce 69
Braveheart 93
Była sobie
dziewczynka 75, 77
i
Ida 91, 97
c
Cezar musi umrzeć 93
Chce się żyć 85
Chłopiec i świat 65
Combat girls. Krew
i honor 87
Control 91
Cud purymowy 87
Cygan 75, 79
Człowiek z żelaza 85
d
Dekalog I 93
Drzazga 73
Dług 95
Dumni i wściekli 87
Dzieci z Bullerbyn 57
Dziewczynka
w trampkach 79
e
Ernest i Celestyna 53, 55
Eskill i Trynidad 63, 67
f
Felix 63, 65
Fighter – kochaj i walcz 79
Fortepian 95
104
j
Ja też 89
Jak to jest 81
Jak ukraść psa? 57
Jill i Joy 49
Juno 77
k
Kacper i Emma –
ferie zimowe 47
Kacper i Emma – najlepsi
przyjaciele 47
Kacper i Emma
na safari 49
Karlsson z dachu 55
Klasa 87
Klasztor. Pan Vig
i zakonnica 93
Kłopoty Pana Patyka 57
Kochanek królowej 93
l
Labirynt Fauna 91
Lek na całe zło 75, 81
Latawce 79
Lodowy smok 67
m
Magiczne święta
Kacpra i Emmy 49
Mały lalkarz 73, 77
Mama 89
Mamo, kocham cię 65
Matka Królów 97
Misja 93
Miss Impossible 75, 81
Moja mama jest
w Ameryce i spotkała
Buffalo Billa 53, 55
Motyl i skafander 91
Mustang 87
n
Niesforny Bram 53
Nietykalni 89
Nocturna 59
Nowe przygody dzieci
z Bullerbyn 59
Nowy 75, 81
o Operacja hip-hop 75, 81
p
Persepolis 79
Podejmując ryzyko 63, 69
Podkręć jak Beckham 73, 77
Powrót do Brundibára 81
Przesłuchanie 97
Przeznaczone do
burdelu 79
Przyjaciele na balkonie 57
Przypadek 95
r
Rabarbar 63, 67
Rewers 85, 97
Romeo i Julia 93
s
Sekret Eleonory 53, 55
Sekrety wojny 65
Slow West 91
Slumdog. Milioner
z ulicy 79
Sonia śpi gdzie indziej 59
Sól ziemi 87
Superbrat 63, 65
Svein i szczur 53, 59
Syn Winnetou 69
Sztuka znikania 85
ś
Ślepaki 77
t
Twardziele 67
w
W jego oczach 89
Walc z Baszirem 91
We Are the Best 73
Wicher 63, 69
Wielka wyprawa Molly 49
Wojna na deski 63, 67
Wszystko będzie dobrze 73
Wszystko może się
przytrafić 73
Wszystko, co kocham 85
Wymyk 89
z
Zarafa 57
Zestaw filmów krótkich:
animacje 59
dlaczego warto
współpracować 53
dorośli i dzieci 4–6 67
dorośli i dzieci 55
kim jestem? 49
kino nieme 69
filmowe konwencje 69
pozytywizm 95
przyroda wokół nas 53
różne strony świata 57
rywalizacja 65
wyobraźnia 55
wyzwania 49, 65
chodzę do kina! 47
przyjaźń 47
Zestwa filmów krótkich:
bohaterowie dnia
codziennego 59
Ziemia obiecana 95
Zigzag Kid 69
Zjazd absolwentów 89
Zniewolony. 12 years
a slave 95
ż
Żałuję! 73, 77
Życie według Nino 67
więcej niż lekcja
więcej niż kino
ogólnopolski program dla przedszkoli
i szkół podstawowych, gimnazjalnych,
ponadgimnazjalnych | www.nhef.pl
białystok
bolesławiec
braniewo
chodzież
częstochowa
elbląg
ełk
gdańsk
jelenia góra
katowice
kraków
krosno
legnica
lubin
lublin
łódź
olsztyn
opole
opolskie nh
poznań
skierniewice
szczecin
tczew
wałbrzych
warszawa
wągrowiec
wodzisław śląski
wrocław
zduńska wola
zgorzelec
złotoryja
żary
mecenas
isbn 978-83-940347-8-8
organizator
współfinansowanie
patronat honorowy

nhef_katalog_2016-WWW

Transkrypt

Podobne dokumenty

2014 3/2014 magazyn bezpłatny

Gdy śnią się anioły 12

szkoła podstawowa gimnazjum szkoła średnia