docChoroby weneryczne
download 
Reklamacja Transkrypt
Choroby weneryczne
Choroby weneryczne GRZYBICE NARZĄDÓW PŁCIOWYCH Do zakażenia grzybami mogą przyczyniać się m.in. zwiększone spożycie cukru, uszkodzenie warstwy ochronnej skóry poprzez zbyt częste kąpiele, ćwiczenia sportowe lub saunę, a także nadużywanie antybiotyków. Objawy: Kobiety: - zapalenie pochwy, któremu towarzyszy niewielki wyciek; - zaczerwienienie, obrzęk i biały nalot na wargach sromowych; - swędzenie w okolicy narządów płciowych; - palące bóle w obrębie miednicy; - uczucie gorąca. Mężczyźni: - zwiększenie wilgotności oraz zapalenie żołędzia i napletka; - zaczerwienie narządów płciowych; - biały nalot na narządach płciowych. Przyczyny: Do rozwoju choroby dochodzi w wyniku zachwiania mechanizmów obronnych organizmu. Rozwój zakażenia grzybiczego ułatwia: - stale wilgotna skóra; - cukrzyca; - zaburzenia hormonalne; - leczenie antybiotykami; - leczenie lekami immunosupresyjnymi; - anemia. Noszenie zbyt ciasnej bielizny. Hormony zawarte w pigułce antykoncepcyjnej oraz antybiotyki mogą zmniejszać ilość bakterii produkujących w pochwie kwas mlekowy, które przeciwdziałają rozprzestrzenianiu się zarazków chorobotwórczych. Zalecenia: Aby zapobiec infekcji grzybicą zaleca się noszenie luźnej bielizny oraz ograniczenie ilości spożywanego cukru. Przed zakażeniem chroni też stosowanie prezerwatyw. Osoby ze skłonnością do grzybicy mogą stosować globulki Lactovaginal, które zawierają bakterie produkujące kwas mlekowy. Można też przez 7 dni z rzędu wprowadzać do pochwy tampon zamoczony w jogurcie. Należy dążyć do usunięcia czynników sprzyjających infekcji grzybiczej, np. przerwać na jakiś czas stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych. W razie infekcji grzybiczej jednego z partnerów leczeniem obejmuje się także drugiego partnera. W przypadku kobiet możliwe jest leczenie miejscowe: np. czopkami dopochwowymi, kremami zawierającymi pochodne imidazolu lub leczenie ketokonazolem w tabletkach. W przypadku mężczyzn zaleca się stosowanie przez 7-10 dni kremu zawierającego Clotrimazol bezpośrednio na żołądź i napletek. IMPOTENCJA Impotencja jest zaburzeniem potencji seksualnej u mężczyzn. Objawy: Osłabienie popędu płciowego. Impotencja, czyli niemożność odbycia normalnego stosunku płciowego. Zaburzenia wytrysku i orgazmu. Zaburzenia wzwodu. Przyczyny: Do najważniejszych czynników ryzyka impotencji zalicza się przyczyny organiczne: palenie papierosów, hiperlipidemię oraz cukrzycę. Impotencja może też być skutkiem ubocznym niektórych chorób, m.in. chorób układu krążenia (miażdżyca, niewydolność serca, tętniaki), zabiegów operacyjnych (prostatektomia, cystektomia, operacje aorty), urazów i chorób rdzenia nerwowego, zaburzeń endokrynologicznych (np. akromegalia, hipogonadyzm, nadczyność tarczycy) oraz stwardnienia rozsianego. Do czynników ryzyka impotencji o podłożu psychicznym zalicza się fobie kastracyjne, kompleksy), traumatyczne doświadczenia związane z inicjacją seksualną, rygoryzm religijny, związek konfliktowy, opór partnerki, nadmierne postrzeganie własnej roli seksualnej lub preferencje homoseksualne. Na czynność erekcyjną prącia mają wpływ również leki i używki, np. leki psychotropowe, leki hipotensyjne - obniżające ciśnienie krwi (klonidyna, metyldopa, spironolakton), środki przeciwnowotworowe, leki diuretyczne (moczopędne), alkohol, kokaina, heroina lub morfina. Zaburzenia erekcji spowodowane wzrostem dynamiki życia, stresem, przepracowanie, wyczerpanie, nerwowość, depresja. Wiek lub nadwaga. Problemy życiowe. Zalecenia: Jeżeli potrzebujesz pomocy w zakresie życia seksualnego, należy najpierw zwrócić się do lekarza domowego, który może ocenić wpływ innych chorób lub zażywanych leków. W leczeniu zaburzeń erekcji wyróżnia się następujące sposoby postępowania: - psychoterapię obejmującą rozmowę z pacjentem w celu wyjaśnienia przyczyny impotencji, terapię behawioralną wg Mastersa i Johnsona (w celu poprawy komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między partnerami) lub trening pobudzania członka; - farmakoterapię nieinwazyjną obejmującą neurofarmakoterapię (np. L-Dopa, johimbinę), hormonoterapię (np. testosteron, bromokryptynę, minoksyl, pentoksyfilinę) oraz leki wazodylatacyjne (rozszerzające naczynia krwionośne) podawane lokalnie na prącie; - farmakoterapię inwazyjną polegającą na wstrzykiwaniu do ciał jamistych środków wazodylatacyjnych. Stosowanie zastrzyków przez okres do 3 lat na tyle poprawia dynamikę ukrwienia członka, że pojawiają się erekcje spontaniczne. Wśród pacjentów opornych na leczenie farmakologiczne i psychoterapię stosuje się aparaty próżniowe. Składają się one z cylindra umożliwiającego wytworzenie podciśnienia wokół członka, co powoduje napływ krwi do prącia oraz pierścienia uciskowego zakładanego u nasady prącia. Leczenie chirurgiczne jest stosowane stosunkowo rzadko i polega na usunięciu stulejki, usunięciu skrzywień członka albo na chirurgii naczyniowej. Wybór optymalnej metody leczenia uwarunkowany jest przyczyną impotencji, wiekiem oraz stanem internistycznym pacjenta. KIŁA Kiła jest chorobą bakteryjną przenoszoną drogą płciową. W czasie wieloletniego przebiegu choroby, występują kolejne stadia kliniczne. W rezultacie może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia narządów i tkanek Objawy: Kiła wczesna Okres wczesny - wrzód, tzw. „zmiana pierwotna” pojawiający się w miejscu, w którym krętki wniknęły do organizmu, najczęściej na organach płciowych, rzadziej na jamie ustnej, odbycie, odbytnicy, czy palcach. Zmiana ta jest twarda oraz bezbolesna. Sączy się z niej płyn wypełniony krętkami. Mogą się powiększyć węzły chłonne w okolicy wrzodu. Zmiana znika sama po kilku tygodniach, choć nadal trwa zakażenie. Okres późny - objawy skórne - głównie na wewnętrznej części dłoni oraz na stopach. Następnie pojawiają się drobne czerwone krostki, małe zarumienione plamy, czasem też drobne owrzodzenia wypełnione ropą. Zmiany te mogą utrzymywać się latami albo samoistnie zanikać, jednak często pojawiają się nowe zmiany, także w okolicy oka, kości, stawów, nerek, wątroby i śledziony. Może występować gorączka, żółte zabarwienie skóry, bóle głowy i sztywność karku, bóle gardła lub mięśni, utrata apetytu oraz częste męczenie się. Takie objawy przy nieleczonej kile trwają około roku. Kiła utajona - w pierwszym stadium choroba przebiega bezobjawowo. Mogą też występować zmiany na skórze lub śluzówkach. Kiła późna - objawy zakażenia wynikają z ciężkiego uszkodzenia różnych organów wewnętrznych, do których dochodzi w 3-10 lat po zakażeniu. Mogą to być guzy, zwane „kilakami”, pojawiające się w jamie ustnej, nosie, języku, kościach, skórze, wątrobie i innych narządach. Występują też dolegliwości wskazujące na uszkodzenie zastawek serca, czy zniszczenie ściany aorty, objawy związane z uszkodzeniami stawów, objawy wynikające z uszkodzenia nerwów oraz mózgu, np. problemy z koordynacją ruchową, paraliż, utrata czucia, ślepota, zmiany osobowości oraz impotencja. Przyczyny: Chorobę wywołują krętki Treponema pallium. Zakażenie przenosi się poprzez kontakt seksualny, także oralny lub analny, niekiedy przez pocałunek (kiła nabyta) lub z matki na płód (kiła wrodzona). Z reguły można się zarazić od osób będących w pierwszym i drugim stadium kiły wczesnej, u których wystąpiły już zmiany skórne. Zalecenia: Osoby z objawami wczesnej kiły (w ciągu roku od zakażenia) leczy się poprzez podanie penicyliny. Jeżeli jej zastosowanie jest niemożliwe, lekarz może przepisać tetracykliny, a u kobiet w ciąży erytromycynę. Wszyscy partnerzy osoby zakażonej kiłą z ostatnich 3 miesięcy, a w przypadku kiły wtórnej z 1 roku, powinni być powiadomieni, że mogą być zakażeni. Właściwe leczenie we wczesnych etapach kiły pozwala całkowicie wyleczyć zakażenie. Kiła w późniejszych stadiach może być też skutecznie leczona penicyliną, jednak zmiany, które zostały wytworzone do tego czasu w narządach przez krętki, nie zostaną cofnięte przez antybiotyk. Około jedna trzecia chorych z utajoną kiłą przechodzi do etapu kiły trzeciorzędowej, w której dochodzi do ciężkich uszkodzeń licznych narządów, a w konsekwencji do śmierci. Po wyzdrowieniu należy przeprowadzić badania krwi kolejno po jednym, trzech, sześciu i dwunastu miesiącach. Po dwóch latach ujemnych testów uważa się, że wyzdrowienie jest pełne. Istnieje obowiązek zgłaszania wszystkich przypadków zachorowań. Zarażeniu można zapobiec poprzez stosowanie prezerwatywy w czasie stosunku płciowego. Do tej pory nie wynaleziono szczepionki przeciw kile. KŁYKCINY KOŃCZYSTE Kłykciny kończyste są chorobą wirusową, która rozprzestrzenia się bardzo szybko. Występują częściej u mężczyzn niż u kobiet. Objawy: Kobiety - na wargach sromowych, w pochwie, na szyjce macicy, w okolicy odbytu i odbytnicy pojawiają się małe, miękkie, różowe brodawki. Mężczyźni - na napletku, w ujściu cewki moczowej, na trzonie prącia, w odbycie i odbytnicy występują małe, miękkie, różowe brodawki. Zmiany te bardzo szybko rosną. W czasie ciąży mogą się rozprzestrzeniać jeszcze szybciej. Są prawie niebolesne. Przyczyny: Zapalenie wirusem papilloma (HPV), przenoszone przeważnie drogą płciową. Zalecenia: W celu ochrony przed infekcją zaleca się stosownie prezerwatyw podczas stosunku płciowego. Podejrzewa się, że kłykciny mogą być stanem przednowotworowym raka macicy i innych narządów. W niektórych przypadkach pomaga pędzlowanie lub zwilżanie kłykcin podofiliną. Można je też zniszczyć za pomocą płynnego azotu, a także usunąć stosując specjalne nalewki, chirurgicznie lub promieniami laserowymi. Po wyleczeniu można podjąć współżycie płciowe. Po trzech miesiącach od zaniku kłykcin należy poddać się kontrolnym badaniom lekarskim (razem z partnerem seksualnym). W przypadku kobiet, po wyleczeniu powinny się one przynajmniej raz w roku poddawać badaniu cytologicznemu, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo pojawienia się zmian nowotworowych. OPRYSZCZKA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH Opryszczka wywołana jest przez wirusa Herpes simplex, występującego w dwóch odmianach. Po 10 dniach od zakażenia na narządach płciowych widoczne są zmiany przypominające opryszczkę występującą powszechnie na ustach. Objawy: Pojawienie się w okolicy narządów płciowych zgrupowań pęcherzyków, które przekształcają się w bolesne nadżerki, trudno gojące się i nawracające przez wiele lat. Zmiana pierwotna na skórze pojawia się zazwyczaj 4-7 dni po zakażeniu. Bolesność, świąd oraz zaczerwienienie okolicy narządów płciowych. Pęcherzyki z czasem pękają, tworząc powierzchowne owrzodzenia z czerwoną obwódką. Ogólne osłabienie, gorączka i trudności w oddawaniu moczu. U mężczyzn zmiany najczęściej umiejscawiają się na napletku, żołędzi i trzonie prącia, a u kobiet na wargach sromowych, łechtaczce, w pochwie lub na szyjce macicy. U obu płci mogą pojawić się też w okolicy odbytu. Przyczyny: Opryszczka narządów płciowych wywoływana jest przez wirusy: Herpes Simplex Virus typ 2 (wirus opryszczki typu 2), a rzadziej przez Herpes Simplex Virus typ 1. Choroba przenoszona drogą płciową. Zalecenia: Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się opryszczki narządów płciowych, osoby już zakażone powinny powstrzymać się od stosunków seksualnych do momentu wyleczenia. Należy też poinformować wszystkich swoich partnerów o swojej dolegliwości. W leczeniu objawowym wykorzystuje się doustne leki przeciwwirusowe. W przypadku rozprzestrzenia się zakażenia w organizmie, leczy się je za pomocą środków przeciwwirusowych podanych dożylnie. Codzienne przyjmowanie leków przeciwwirusowych może znacznie obniżyć ilość nawrotów choroby u osób, u których opryszczka pojawia się dosyć często. RZEŻĄCZKA Rzeżączka jest chorobą zakaźną nabłonka cewki moczowej, szyjki macicy, odbytnicy, gardła lub oczu przenoszoną zazwyczaj drogą płciową, która może doprowadzić do wielu poważnych powikłań. Objawy: U mężczyzn rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej pojawia się w ciągu 2-14 dni po kontakcie seksualnym z zakażoną osobą. Pierwszymi symptomami jest łagodne pieczenie w cewce moczowej i zaczerwienienie wokół jej ujścia. Następnie pojawia się ból przy oddawaniu moczu oraz ropna wydzielina. Może też wystąpić częstomocz. U kobiet zarażenie często przebiega bez objawów. Symptomy pojawiają się po 7-28 dniach od kontaktu seksualnego z zakażoną osobą. Pierwszymi symptomami są: ból, trudności z oddawaniem moczu, częste oddawanie moczu oraz wydzielina śuzowo-ropna. Zakażenie najczęściej obejmuje szyjkę macicy, cewkę moczową, odbytnicę lub gruczoły Bartholina. W wyniku kontaktów analnych rozwinąć się rzeżączka odbytu, która z reguły przebiega bezobjawowo. Na skutek cięższego zakażenia pojawiają się dolegliwości bólowe oraz wydzielina śluzowo-ropna w kale. W rzeżączkowym zapaleniu gruczołu krokowego w 90% przypadków nie ma żadnych objawów. Reszta chorych skarży się na ból oraz swędzenie odbytu. Może także pojawić się wydzielina z odbytu, która zawiera krew, śluz, ropę i nadmierne parcie na stolec. Do rzeżączkowego zapalenia gardła dochodzi z reguły podczas stosunków oralnych. Przebieg choroby jest najczęściej bezobjawowy. Czasami pojawia się ból gardła lub ból przy przełykaniu, a gardło i migdałki mogą być zaczerwienione, często pokryte wydzieliną śluzowo-ropną. Przy rzeżączkowym zapaleniu stawów pojawia się ból, opuchlizna, płyn gromadzący się w stawach. Jeżeli bakteria rzeżączki rozprzestrzenia się w krwi rozwija się sepsa, której objawami są dreszcze, ból w kilku stawach na raz, gorączka, zmiany na skórze, krwawienia oraz gromadzenia się ropy. U zakażonych w czasie porodu noworodków w jednej lub obu gałkach ocznych pojawiają się objawy rzeżączkowego zapalenia spojówek czyli zaczerwienienie oczu, opuchnięcie powiek, ropna, gęsta wydzielina z oczu. Jeżeli choroba nie jest leczona, rzeżączka atakuje rogówkę oka i może doprowadzić do utraty wzroku. Przyczyny: Choroba wywoływana przez bakterie Neisseria gonorrhoeae , które przekazywane są zwykle podczas stosunku płciowego. Do zakażenia może dojść również podczas kontaktu z błonami śluzowymi zarażonej osoby. U osób uprawiających seks analny może dojść do rozwoju rzeżączkowego zapalenia odbytu oraz odbytnicy, natomiast u osób odbywających stosunki oralne dochodzi do zakażenia gardła. Do zarażenia może także dojść poprzez zakażoną bieliznę. Zalecenia: Ponieważ rzeżączka jest przenoszona drogą płciową można jej skutecznie zapobiegać poprzez: powstrzymanie się od seksu z zarażoną osobą, pozostawanie w związku monogamicznym albo poprzez używanie prezerwatyw podczas stosunków. Zakażone kobiety często są przez wiele tygodni lub miesięcy bezobjawowymi nosicielami i roznoszą zakażenie. U kobiet w ciąży bakterie podczas porodu zakażają oczy dziecka, co prowadzi do powstania ciężkiego stanu zapalnego. Przy nieleczonym zakażeniu bakteria dostaje się do układu krwionośnego, co może doprowadzić do zakażenia stawów, mózgu czy serca. Nieleczona rzeżączka dolnych partii dróg rodnych może rozszerzyć się i spowodować zapalenie gruczołu krokowego, zapalenie jąder i najądrza u mężczyzn, a u kobiet - stan zapalny w miednicy mniejszej. U mężczyzn najczęstszym powikłaniem jest porzeżączkowe zapalenie cewki moczowej. U kobiet z reguły zdarzają się zapalenia jajowodów, co może być przyczyną późniejszej niepłodności. U obu płci może dojść do rozsianego zakażenia organizmu z obecnością bakterii we krwi, któremu często towarzyszący zakażenie stawów lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Zakażenie rzeżączkowe może być leczone wyłącznie antybiotykami. Wszyscy partnerzy osoby zakażonej muszą być także poddani leczeniu. W tydzień po zakończeniu kuracji należy wykonać posiew z cewki moczowej lub szyjki macicy, co pomaga stwierdzić czy pacjent został całkowicie wyleczony. WRZÓD WENERYCZNY (szankier miękki, wrzód miękki) Wrzód weneryczny (zwany również miękkim) jest pojedynczym lub mnogim owrzodzeniem pojawiającym się na narządach płciowych. Choroba występuje najczęściej w krajach tropikalnych, a w Europie spotyka się ją rzadziej. Mężczyźni chorują pięciokrotnie częściej niż kobiety. Objawy: Bolesne, miękkie owrzodzenie na śluzówce i skórze narządów płciowych, wielkości ziarna soczewicy z jasnoczerwoną otoczką. U mężczyzn wrzód powstaje na żołędzi i napletku, u kobiet na wargach sromowych. Pierwsze objawy pojawiają się w 3-10 dni po zakaźnym stosunku płciowym. Po upływie 20 dni pojawia się ropne zapalenie węzłów chłonnych pachwinowych. Przyczyny: Choroba weneryczna wywoływana przez pałeczki Haemophilus ducreyi. Możliwe jest mieszane zakażenie zarazkami kiły wraz z innymi drobnoustrojami przenoszonymi drogą płciową. Zalecenia: Nieleczony wrzód weneryczny zanika samoistnie, pozostawiając blizny. W leczeniu wykorzystuje się sulfonamidy. Rzadziej stosuje się tetracykliny. Aby uchronić się przed zakażeniem, zaleca się używanie podczas stosunku płciowego prezerwatywy. Po trzech miesiącach trzeba przeprowadzić kontrolne badania krwi. ZAKAŻENIE CHLAMYDIĄ I UREOPLAZMĄ Zakażenie chlamydiami jest bardzo częstą chorobą przenoszoną drogą płciową. Objawy: Kobiety: - częste i bolesne parcie na mocz, - bóle w podbrzuszu, - niewielki wyciek z pochwy, - objawy zapalenia cewki moczowej lub jamy macicy, - często zakażenie pozostaje bezobjawowe. Mężczyźni: - w ciągu tygodnia lub dwóch po zakażeniu pojawia się częste i bolesne parcie na mocz, - pieczenie w cewce moczowej, - śluzowo- ropny wyciek z cewki, - rano może pojawić się „sklejenie” ujścia cewki moczowej. Na skutek stosunku oralnego może dojść do zapalenia jamy ustnej, a przy stosunkach analnych do zapalenia odbytnicy. Przyczyny: Większość tzw. nieswoistych zapaleń cewki moczowej i narządów płciowych jest wynikiem zakażenia chlamydiami. Zalecenia: W celu ochrony przed zakażeniem zaleca się używanie prezerwatyw podczas stosunków płciowych. W razie pojawienia się wyżej wymienionych objawów należy zgłosić się do dermatologa (najlepiej z partnerem seksualnym). Jeżeli nie występują powikłania wystarczy dwutygodniowe leczenie antybiotykami z grupy tetracyklin. W przypadku nawrotów lub powikłań choroby trzeba przedłużyć kurację o kolejne trzy tygodnie. Osoby zarażone powinny unikać stosunków płciowych do momentu wyleczenia, ponieważ istnieje duże ryzyko zarażenia partnera. Po trzech miesiącach od rozpoczęcia leczenia przeprowadza się badania kontrolne. ZAPALENIE GRUCZOŁÓW BARTHOLINA Gruczoł Bartholina, wydzielający śluz, znajduje się przy wejściu do pochwy. Zakażenie gruczołów Bartholina występuje rzadko i zdarza się raczej u kobiet młodych, szczególnie w przypadku częstej zmiany partnerów seksualnych. Objawy: Obrzmienie lub guz w przedsionku pochwy. Zaczerwienienie okolicy guza. Ogólne objawy zapalenia, np. podwyższona temperatura ciała. Silny ból okolicy sromu, narastający przy siadaniu i zmianie pozycji. Nieprzyjemne, bolesne, jednostronne obrzmienie dużych warg sromowych. Przyczyny: Zakażenie gruczołu bakteriami, dwoinkami rzeżączki, pałeczką okrężnicy lub paciorkowcami. W wyniku infekcji zamyka się przewód wyprowadzający śluz z gruczołu, co powoduje powstanie małego obrzmienia zwanego torbielą. Jeżeli zawartość torbieli ulegnie zakażeniu, tworzy się ropień. Zalecenia: Nie leczone zakażenie może przejść w stan przewlekły, a w konsekwencji może doprowadzić do powstania ropnia. Jeżeli obrzmienie warg sromowych zaczyna być bolesne należy skonsultować się z lekarzem. W początkowym stadium proces zapalny może być leczony nasiadówką w roztworze nadmanganianu potasu i maściami ściągającymi, co powinno ograniczyć rozwój zapalenia. W przypadku powstania ropnia leczenie polega na jego chirurgicznym nacięciu. Brzegi nacięcia należy obszyć lub skoagulować, aby zapobiec zbyt szybkiemu zamknięciu się gruczołu. Czasami stosuje się miejscowe lub ogólne leczenie antybiotykami i środkami przeciwzapalnymi. Schorzenie ma tendencję do nawracania, zwłaszcza gdy nie opróżniono ropnia do końca albo gdy leczenie antybiotykami było nieskuteczne. ZAPALENIE POCHWY Infekcje sromu i pochwy mogą być spowodowane wieloma czynnikami. Różne zarazki chorobotwórcze mogą wnikać na przykład podczas stosunku. Objawy: Zwiększona ilość gęstej białej, żółtej lub zielonej wydzieliny z pochwy (upławy) o przykrym zapachu. Tkliwość, podrażnienie wokół pochwy. Uczucie pieczenia w pochwie. Ból przy oddawaniu moczu i w czasie stosunku płciowego. Świąd wewnątrz i wokół pochwy. Objawy mogą być nieznaczne i niezauważalne przez kobietę Przyczyny: Infekcja różnymi drobnoustrojami, takimi jak: bakterie (np. rzeżączka), grzyby (np. drożdżyca pochwy), wirusy (np. opryszczka narządów płciowych), pierwotniaki (np. rzęsistkowica). Alergia, np. na mydła, kremy antykoncepcyjne, irygacje pochwy. Zaburzenia równowagi hormonalnej, spowodowane np. menopauzą. Pochwa wtedy staje się bardziej podatna na zapalenie, ponieważ jej wyściółka staje się cienka i sucha. Infekcja często przenosi się podczas stosunków seksualnych i dlatego zapalenie pochwy często łączy się z kilkoma chorobami wenerycznymi. Obce ciało (np. tampon pozostawiony zbyt długo wewnątrz pochwy). Zalecenia: Przy podejrzeniu zapalenia pochwy lub innej choroby (np. rzeżączki) należy skonsultować się z lekarzem. Badania laboratoryjne powinny wyjaśnić, jaki drobnoustrój wywołuje nawracające infekcje. Najczęściej stosuje się leczenie antybiotykami. Po zakończeniu przyjmowania antybiotyków dobrze jest odnowić środowisko pochwy za pomocą tamponów nasączonych jogurtem lub tabletek dopochwowych zawierających bakterie kwasu mlekowego. Zapalenie pochwy może spowodować przewlekłe zapalenie pochwy, bezpłodność (jeśli infekcja dojdzie do szyjki macicy i jajowodów) lub przeniesienie infekcji od matki na noworodka. Nie należy drapać swędzących miejsc w okolicach pochwy. Nie powinno się odbywać stosunków seksualnych, dopóki stan zapalny nie zostanie całkowicie wyleczony. Podczas zakażenia nie wolno używać tamponów. Nawet jeśli objawy ustąpią, trzeba przeprowadzić do końca całą przepisaną kurację, gdyż infekcja mogła przybrać przebieg bezobjawowy. Aby zapobiec powstawaniu infekcji należy dbać o higienę, myć dokładnie okolice narządów rozrodczych specjalnymi preparatami (płyny do higieny intymnej). Na co dzień staraj się nosić luźną, bawełnianą bieliznę, a w czasie menstruacji często zmieniaj podpaski. Jeśli zbliżasz się do menopauzy, zasięgnij opinii ginekologa, dotyczącej ewentualnego rozpoczęcia hormonalnej terapii zastępczej. INNE CHOROBY TYPOWO KOBIECE CIĄŻA JAJOWODOWA Ciążą pozamaciczną jest każda ciąża, która umiejscawia się poza macicą. Taka ciąża najczęściej rozwija się w jajowodzie, a znacznie rzadziej w jajniku lub innych narządach jamy brzusznej. Rodzaje ciąży pozamacicznej: - ciąża jajowodowa – zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w obrębie jajowodu; - ciąża brzuszna - jajo płodowe może zagnieździć się na każdym narządzie w obrębie jamy otrzewnej; - ciąża jajnikowa - rozwój komórki jajowej następuje w jajniku lub na jajniku; - ciąża szyjkowa - zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej następuje poniżej ujścia wewnętrznego macicy, poza jej jamą. Jest to postać ciąży pozamacicznej, która stanowi potencjalne zagrożenie życia (wskutek możliwości obfitego krwotoku). Ciąża szyjkowa zwykle kończy się przed upływem 20 tygodnia. Objawy: Ciąża brzuszna - bóle brzucha umiejscowione głównie w podbrzuszu, utrzymujące się przez dłuższy czas objawy ze strony przewodu pokarmowego taki jak wymioty, nudności, zaparcia, biegunki. Ciąża jajowodowa lub jajnikowa – po sześciu tygodniach od zapłodnienia pojawienie się jednostronnych bólów podbrzusza oraz krwawienia. Nie leczona ciąża jajowodowa doprowadza do rozerwania jajowodu, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia. Wówczas ból promieniuje do nadbrzusza i barku. Bladość i omdlenie. Ciąża szyjkowa - krwiste upławy lub nieregularne krwawienia po uprzednim zatrzymaniu miesiączki Przyczyny: Rozwój ciąży pozamacicznej może być spowodowany: - stanami zapalnymi narządów miednicy małej; - zabiegami operacyjnymi jajowodów i jajników; - chorobami przenoszonymi drogą płciową (zakażenie dwoinką rzeżączki, Chlamydie i Mycoplasma hominis); - stosowaniem antykoncepcyjnych wkładek wewnątrzmacicznych; - sztucznym zapłodnieniem. Ograniczenie ruchomości i usztywnienie mięśniówki jajowodu, co uniemożliwia przemieszczanie się zapłodnionej komórki do jamy macicy. Główną przeszkodą w jajowodzie, która uniemożliwia dalszą wędrówkę zapłodnionej komórki jajowej są: - zlepy w obrębie fałdów błony śluzowej, - drążące ubytki błony śluzowej (szczególnie po rzeżączkowym zapaleniu jajowodu, po poronieniach gorączkowych i po zakażeniach połogowych), - operacje na macicy powodujące zagięcie jajowodu. Zalecenia: Donoszenie ciąży jajowodowej jest bardzo rzadkie. Najczęściej w przebiegu ciąży jajowodowej dochodzi do poronienia lub pęknięcia jajowodu. W każdym przypadku ciąży pozamacicznej konieczna jest laparotomia czyli otwarcie jamy otrzewnej. W czasie zabiegu najczęściej usuwa się jajowód, starając się zachować jajnik. W przypadku uszkodzenia tkanki jajowodu i krwawienia konieczne staje się usunięcie całego jajowodu. RAK JAJNIKA Ryzyko zachorowania na raka jajnika rośnie u kobiet po 40. roku życia. Objawy: Przez długi okres czasu jajnik może powiększać się bez żadnych dolegliwości. Ból pojawia się wówczas, gdy choroba rozszerza się na inne narządy - wtedy występuje podrażnienie otrzewnej, uczucie ucisku na pęcherz lub jelita. Wzrost obwodu brzucha bez wyraźnej przyczyny. Ucisk w podbrzuszu. Nudności. Ogólne osłabienie. Przyczyny: Nieznane. Zalecenia: Rozpoznanie choroby we wczesnym stadium jest bardzo trudne. Nowotwór rozpoznaje się zazwyczaj po jego przerzucie do otrzewnej. Następstwem może być rozwój wodobrzusza. Systematyczne badania ginekologiczne pozwalają wyryć raka we wczesnym stadium. Stosuje się zawsze leczenie operacyjne - usuwa się oba jajniki (nawet, gdy tylko jeden z nich jest zajęty przez nowotwór), aby zapobiec rozprzestrzenieniu się choroby. Po zabiegu stosuje się chemioterapię, rzadko natomiast naświetlenia. Czasami podaje się też leki zastępujące hormony, które wytwarzane były przez usunięty jajnik. TORBIELE Torbiele są najczęściej spotykanym rodzajem nowotworu łagodnego. Mają postać zamkniętej jamy wypełnionej płynem, która może umiejscowić się w każdym miejscu organizmu. Problemem staje się nawet pojedyncza torbiel, jeżeli zawiera litą tkankę, ponieważ nie znika ona samoistnie i może przekształcić się np. w nowotwór złośliwy jajnika. Objawy: Dolegliwości zależą od rozmiarów torbieli i okresu cyklu płciowego. Jednostronne, rozpierające bóle podbrzusza. Małe torbiele nie wywołują zazwyczaj żadnych dolegliwości. Przyczyny: Torbiele tworzą się w następstwie zahamowania pęknięcia pęcherzyka Grafa. Przyczynami takiej patologii mogą być zaburzenia hormonalne. W przypadku braku jajeczkowania pęcherzyk nie przestaje rosnąć, we wnętrzu gromadzi się płyn, a po pewnym czasie wytwarza się torbiel. Torbiele tworzą się zazwyczaj u kobiet młodych i tylko przy zachowanej aktywności jajników. Przyczynami powstawania torbieli mogą być także obciążenia psychiczne. Zalecenia: W przypadku powstania dużej ilości torbieli w jajniku pozostaje mało miejsca dla normalnie rozwijających się pęcherzyków Grafa. Może prowadzić to do bezpłodności. W przypadku pęknięcia torbieli może dojść do krwawienia do jamy otrzewnej. Młodym kobietom, które mają skłonność do tworzenia się torbieli jajnika i chcą jednocześnie zapobiegać ciąży, proponuje się hormonalne pigułki antykoncepcyjne, hamujące czynność jajnika. Okłady z borowiny na okolice podbrzusza mogą spowodować zmniejszenie torbieli. Torbiele, które nie wywołują bólu, nie wymagają leczenia. Należy jednak pamiętać, że choroba ma tendencję do nawrotów. Stale powiększające się i wywołujące ból torbiele powinny być usuwane operacyjnie w całości. W przypadku wystąpienia wielu torbieli, może być konieczne usunięcie całego jajnika. ZAPALENIE JAJOWODU, ZAPALENIE JAJNIKA Zapalenie jajowodu spowodowane jest zakażeniem bakteryjnym. To, co w potocznym języku określane jest jako zapalenie jajnika, dotyczy najczęściej jajowodu. Często prowadzi ono do niepłodności u kobiet, ponieważ zapalenie może uszkodzić jajowody. Zapalenie przydatków występuje najczęściej u młodych, aktywnych seksualnie kobiet, rzadko dotyczy dziewcząt przed pokwitaniem oraz kobiet po menopauzie. Ryzyko zakażenia jest kilkukrotnie większe, gdy kobieta współżyje z kilkoma partnerami. Objawy: Nagłe, silne, obustronne bóle w podbrzuszu, często asymetryczne i promieniujące do pachwiny, uda, kolana, okolicy lędźwiowej. Czasami wysoka gorączka, połączona ze znacznym pogorszeniem samopoczucia. Podrażnienie otrzewnej (odruch wymiotny oraz ból podczas badania). Plamienia międzymiesiączkowe. Krwotoczne miesiączki, którym towarzyszą zaparcia, biegunka, kolka jelitowa, dolegliwości ze strony pęcherza moczowego. Zwiększenie liczby krwinek białych (leukocytów) oraz przyspieszenie opadania krwinek (OB). Przyczyny: Zakażenie dwoinką rzeżączki lub chlamydiami. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez pochwę, szyjkę i błonę śluzową macicy. Ryzyko zakażenia zwiększają krwawienia miesiączkowe, poronienia i przedwczesne porody, wyłyżeczkowanie jamy macicy (zwłaszcza podczas przerywania ciąży), obecność wkładki wewnątrzmacicznej oraz niektóre zabiegi ginekologiczne. Zalecenia: Nie powinno się lekceważyć żadnych zakażeń pochwy. W przypadku pojawienia się nie wyjaśnionych bólów w podbrzuszu, gorączki lub obfitej wydzieliny z pochwy, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Stosuje się leczenie antybiotykami. Jeżeli nie ma wysokiej gorączki pacjentka może przebywać w domu, powinna jednak unikać wysiłku i zimna. Chorym zaleca się leżenie w łóżku, lekkostrawną dietę z dużą ilością płynów oraz powstrzymywanie się od współżycia płciowego. U pacjentek, które mają założoną wkładkę wewnątrzmaciczną, należy rozważyć jej usunięcie, ponieważ może być ona przyczyną stanu zapalnego. Leczenie trwa zwykle 7-10 dni. Bardzo ważny jest odpoczynek i utrzymywanie ciepła. Można stosować też okłady borowinowe, po ustąpieniu ostrego zapalenia korzystne jest także nagrzewanie odpowiednich okolic ciała za pomocą poduszki elektrycznej lub koca. Zapalenia przydatków występują rzadziej u kobiet stosujących tabletki antykoncepcyjne. W stanach przewlekłych, w sytuacji gdy doszło do powstania rozległych zrostów, zaleca się leczenie bodźcowe: fizykoterapię, naświetlania i nagrzewania miejscowe, terapię sanatoryjną. Czasem jedynym postępowaniem, umożliwiającym chorej zajście w ciążę, jest chirurgiczne uwolnienie zrostów i przywrócenie drożności jajowodów. Niezwykle ważną rolę odgrywa wczesne rozpoznanie i prawidłowe leczenie, bowiem w rezultacie może dojść do powstania zrostów między jajowodami, jajnikami oraz pętlami jelit, ścianą pęcherza moczowego i otrzewną oraz do poważnych powikłań przebytego zapalenia przydatków, do których zaliczamy: niepłodność, ciążę pozamaciczną i utrwalone tyłozgięcie macicy. RAK SROMU I POCHWY Rak sromu i pochwy występuje rzadko i stanowi tylko kilka procent wszystkich ginekologicznych nowotworów złośliwych. Ryzyko pojawienia się raka znacznie wzrasta u kobiet, które ukończyły 70 lat Objawy: Małe, sączące się i trudno gojące się, czasami bolesne uszkodzenie skóry lub obrzmienie. Stadium początkowe jest często niezauważalne. W późniejszym stadium krwawienia i bóle. Jeżeli rak wyrasta na zewnątrz siedzenie i chodzenie może być utrudnione. Przyczyny: Przyczyny są do końca nieznane. Podejrzewa się, że pewną rolę w rozwoju nowotworu mogą odgrywać wirusy z grupy Papilloma. Zalecenia: Rak sromu rośnie powoli, przerzuty drogą naczyń chłonnych pojawiają się stosunkowo późno, dlatego w przypadku wczesnego rozpoznania szanse pełnego wyleczenia są stosunkowo duże. Natomiast rak pochwy rośnie szybko i wcześnie pojawiają się przerzuty. Powstawaniu nowotworów można zapobiegać poprzez regularne badania profilaktyczne. W razie zauważenia zmian skórnych, należy skonsultować się z lekarzem. W zależności od rozwoju i rodzaju nowotworu stosuje się leczenie napromieniowaniem lub zabieg operacyjny. W przypadku raka sromu usuwa się guz wraz z otaczającą go zdrową tkanką (czasami też z wargami sromowymi). Przy nowotworze pochwy usuwa się ten narząd w całości, co w przyszłości uniemożliwia normalne współżycie płciowe. Usuwa się też węzły chłonne w okolicy pachwinowej. MASTOPATIA (obrzmienie i guzki sutka) Mastopatia oznacza wszystkie łagodne zmiany zachodzące w przewodach mlecznych lub tkance łącznej w piersiach kobiety. Przypadki łagodnych zmian sutka są bardzo częste i pojawiają się już u kobiet przed dwudziestym rokiem życia, u kobiet bezdzietnych, miesiączkujących nieregularnie oraz tych, u których przypadki raka sutka występowały w rodzinie. Objawy: Wytworzenie się w obrębie tkanki gruczołowej licznych małych jamek wypełnionych płynem, które określa się mianem torbieli. Zwłóknienie sutka, czyli przerastanie tkanki gruczołowej tkanką łączną włóknistą. Pojawienie się tydzień przed menstruacją silnego bólu w sutku, wrażliwości na dotyk, a także wydzieliny w brodawce. Wystąpienie guzkowatych stwardnień tkanki gruczołowej o różnej wielkości, które są ruchome względem otaczającej je tkanki. Przyczyny: Nadprodukcja estrogenów lub zaburzony stosunek estrogenów do gestagenów. Obecność wydzieliny jest z reguły następstwem zbierania się płynu w powiększonych płatach gruczołowych lub podwyższonego stężenia prolaktyny. Zalecenia: Zasadnicze znaczenie dla wyleczenia wszystkich nowotworów ma jak najwcześniejsze rozpoznanie guza. Z tego względu należy systematycznie przeprowadzać profilaktyczne badania piersi. Zaleca się także regularne comiesięczne samodzielne badanie obu piersi (technikę badania powinien wyjaśnić lekarz ginekolog). Po stwierdzeniu zmian torbielkowatych należy przede wszystkim zgłosić się do lekarza w celu wykonania badań hormonalnych (oznaczenie poziomu hormonów we krwi), głównie hormonów jajnikowych (estradiol, progesteron, testosteron), hormonów przysadki (prolaktyna, luteotropina, follikulostymulina) i tarczycowych. Kobiety, które karmiły dziecko piersią, znacznie rzadziej chorują na nowotwory piersi i sutka. W razie wykrycia torbieli lekarz powinien ją nakłuć i opróżnić, a uzyskaną treść zbadać pod kątem obecności komórek nowotworowych. Należy pamiętać, że wśród zmian torbielowatych może rozwijać się rak sutka. Po jednoznacznym wykluczeniu złośliwego charakteru istniejących zmian można we wczesnym ich stadium próbować leczyć je preparatami regulującymi wydzielanie hormonów. Pełne wyleczenie mastopatii jest niemożliwe, można jedynie łagodzić dolegliwości. Czasami pomaga w tym zastosowanie akupunktury lub niektórych preparatów ziołowych. ZAPALENIE SUTKA Do zapalenia gruczołu sutkowego (mastitis) najczęściej dochodzi podczas połogu. Mleko produkowane przez kobiety w okresie laktacji jest znakomitą pożywką dla bakterii. Objawy: Bardzo wysoka gorączka, szczególnie przy zapaleniu sutka u kobiet po porodzie. Dreszcze i bóle głowy. Brodawka sutkowa może być bolesna i wrażliwa na ucisk, w ujściu gruczołu może pojawić się wydzielina. Choroba rozpoczyna się bólem jednego sutka, który następnie obrzmiewa i staje się zaczerwieniony Przyczyny: Istnieją dwie drogi zakażenia - krwiopochodna oraz przezbrodawkowa. Urazy brodawki sutkowej powstałe wskutek ssania piersi przez niemowlę sprawiają, że do gruczołu sutkowego dostają się bakterie. Najczęstszymi bakteriami chorobotwórczymi powodującymi zapalenie piersi jest gronkowiec złocisty, rzadziej bakterie beztlenowe. Proces zapalny często obejmuje nawet całą pierś i może powodować powstawanie ropni. Zapalenie sutka pojawiające się poza okresem połogu związane jest najczęściej z obecnością mastopatii lub z podwyższonym stężeniem prolaktyny- hormonu, który pobudza produkcję mleka. Zaburzenia czynności tarczycy. Działania niepożądane leków przeciwnadciśnieniowych. Stosowanie przez kobiety implantów silikonowych. W wielu przypadkach sztuczna korekcja piersi niesie ze sobą ryzyko usuwania implantów i powikłań w postaci zapalenia. Zalecenia: W niepołogowym zapaleniu sutka zawsze konieczne jest badanie histopatologiczne miejsc chorobowo zmienionych w celu wykluczenia procesu nowotworowego. Przed porodem kobieta powinna przygotować swoje piersi do karmienia. Zaleca się, aby w III trymestrze ciąży myć codziennie piersi, masować brodawki sutkowe szorstkimi ręcznikami, a następnie delikatnie nacierać je wazeliną. Odpowiednio przygotowane piersi i prawidłowe karmienie dziecka chronią przed zapaleniem gruczołu sutkowego. W razie pojawienia się bólów, zaczerwienienia lub obrzmienia sutków należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, ponieważ utrzymywanie się dolegliwości w sporadycznych przypadkach może doprowadzić do rozwoju raka sutka. We wczesnym okresie rozwoju choroby mogą pomóc okłady z twarogu lub octanu glinu. Zapalenie sutka leczy się antybiotykami w przypadku gdy zawiedzie leczenie zachowawcze (nie zmniejsza się gorączka, pierś jest nadal obrzmiała i bolesna). Takie leczenie jest wskazane tylko po konsultacji lekarskiej. W zaawansowanym stadium mogą pomóc okłady z borowiny lub maści dziegciowych. Jeżeli doszło do wytworzenia się otorbionego ropnia, najwłaściwszym leczeniem jest jego chirurgiczne nacięcie w celu umożliwienia ujścia ropy. ENDOMETRIOZA (gruczolistość) Endometrioza, zwana także gruczolistością, jest chorobą polegającą na występowaniu skupisk błony śluzowej poza jamą macicy. Objawy: Ból podczas stosunków płciowych. Pojawienie się wtórnych zrostów w jamie brzusznej. Cykliczne obrzmienie komórek i bolesne napięcie w tym miejscu. Ból w podbrzuszu kilka dni przed i po miesiączce. Nasilona menstruacja. Przyczyny: Fragmenty śluzówki macicy, występujące np. w zagłębieniu odbytniczo-macicznym podlegają takim samym zmianom hormonalnym jak śluzówka jamy macicy, a więc cyklicznemu rozrostowi, krwawieniu i złuszczaniu. Powstanie gruczolistości ułatwia każda ingerencja chirurgiczna, np. wyłyżeczkowanie jamy macicy, wziernikowanie jamy brzusznej, cesarskie cięcie, operacja macicy czy biopsja. Rozprzestrzenianie się komórek błony śluzowej jamy macicy poprzez jajowody lub naczynia chłonne lub krwionośne. Zalecenia: W diagnostyce endometriozy, obok badań nieinwazyjnych: ginekologicznego i ultrasonograficznego, trzeba wykonać badanie laparoskopowe. W razie pojawienia się nietypowych dolegliwości bólowych związanych z miesiączką oraz rozlanych bólów w podbrzuszu, należy skonsultować się z lekarzem. Leczenie staje się konieczne w przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych. Stosuje się: wziernikowanie jamy brzusznej lub leczenie preparatami hormonalnymi (pigułki antykoncepcyjne, progestageny). Pojawienie się wtórnych zrostów w jamie brzusznej może doprowadzić do niedrożności jajowodów, a w konsekwencji do niepłodności. MIĘŚNIAKI Mięśniaki to guzy, które tworzą się w ścianie macicy. Mogą one rosnąć na zewnątrz, tworząc liczne uwypuklenia, lub wrastać do jamy macicy. Ryzyko zachorowania wzrasta u kobiet po 30. roku życia. Objawy: Obfite, przedłużone i bolesne miesiączki. Zaburzenia krwawienia. Plamienia. Ucisk na sąsiednie narządy może powodować dolegliwości ze strony pęcherza, zaparcia lub bóle w okolicy lędźwiowo- krzyżowej. Ból w podbrzuszu (zwłaszcza u kobiet w ciąży). U części kobiet mięśniaki nie powodują żadnych dolegliwości. Przyczyny: Na ogół mięśniaki występują bez wyraźnej przyczyny i są całkowicie niezłośliwe. Zalecenia: Pojedynczy mięśniak, rosnący do światła jamy macicy, może być usunięty operacyjnie przez pochwę lub poprzez klasyczną operację z przecięciem powłok brzusznych. W przypadku obecności dużej ilości stale powiększających się mięśniaków usuwa się całą macicę. W niektórych sytuacjach można operować mięśniaki bez usuwania macicy, wymaga to jednak podania pewnych hormonów podwzgórza. Plamienia oraz przedłużające się krwawienia mogą doprowadzić do niedokrwistości. U kobiet w ciąży mięśniaki mogą też ograniczać miejsce dla wzrostu płodu. W sporadycznych przypadkach mogą przekształcić się w nowotwór złośliwy. Zabieg operacyjny wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, czas trwania operacji zależy od liczby i wielkości usuwanych mięśniaków. Zabieg usunięcia macicy jest konieczny w rzadkich przypadkach, gdy krwawienie występujące podczas wyłuszczania mięśniaków nie ustaje. Po zabiegu operacyjnym na ogół nie występują problemy ze współżyciem płciowym. NADŻERKA SZYJKI MACICY Nadżerka części pochwowej szyjki macicy polega na braku nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Zamiast tego nabłonka na kanale szyjki macicy tworzą się różne formy morfologiczne błony śluzowej. Choroba ta jest jedną z najczęstszych zmian patologicznych rozpoznawanych u kobiet. Objawy: Nadżerka może nie dawać żadnych objawów. Występowanie upławów, czyli obfitej wydzieliny z pochwy. Czasami pojawia się krwawienie po stosunku płciowym. Nadżerkę rozpoznaje się podczas oglądania szyjki we wziernikach w czasie badania ginekologicznego. Ból okolicy krzyżowej. Ból podbrzusza. Przyczyny: Nie leczone stany zapalne dróg rodnych. Zmiany wrodzone. Zmiany poporodowe. Zaburzenia hormonalne. Zalecenia: Nadżerka nie leczona może przekształcić się w raka szyjki macicy. Pełna diagnostyka nadżerki polega na wykonaniu badań: kolposkopowego lub kolpomikroskopowego, mikrobiologicznego i cytologicznego rozmazu z pochwy oraz badania histopatologicznego wycinka z miejsca zmienionego patologicznie. Leczenie polega na zniszczeniu nabłonka gruczołowego krioterapią, elektrokoagulacją lub laserem. OPUSZCZENIE MACICY Opuszczenie macicy towarzyszy często opuszczeniu pęcherza moczowego oraz otaczających go tkanek. Ryzyko zachorowania zwiększają wielokrotne porody oraz ciężka praca fizyczna. Objawy: Przemieszczenie się ujścia macicy w kierunku ujścia pochwy. Czasami macica może być widoczna na zewnątrz ujścia pochwy. Uczucie ucisku skierowanego w dół. Częste oddawanie małych ilości moczu Przyczyny: Rozluźnienie tkanki łącznej i ścięgien utrzymujących narządy miednicy małej. Obniżenie narządów następuje razem z poszerzeniem pochwy i rozluźnieniem mięśni przepony małej. Niedobór hormonów (szczególnie w czasie klimakterium). Znaczna nadwaga. Osłabienie mięśni spowodowane bezruchem. Zalecenia: Bardzo ważna jest gimnastyka w okresie połogu, szczególnie po trudnym porodzie. Opuszczeniu macicy zapobiega każdy rodzaj gimnastyki utrzymującej sprawność mięśni i ścięgien. W razie wystąpienia wymienionych objawów, należy skonsultować się z lekarzem. Leczenie rozpoczyna się od intensywnych ćwiczeń mięśni przepony miednicy i można je wspomóc leczeniem hormonalnym (czopkami dopochwowymi lub tabletkami). Jeżeli takie leczenie jest nieskuteczne, wykonuje się zabieg operacyjny. POLIPY JAMY MACICY Polipy są łagodnymi naroślami, które umiejscawiają się zazwyczaj w okolicy ujścia macicy, w szyjce lub jamie macicy. Występują one u kobiet w każdym wieku, choć nieco częściej pojawiają się w okresie pokwitania. Objawy: Galaretowate upławy. Krwawienia lub tzw. plamienia, przede wszystkim po stosunku. Bóle podobne do porodowych, gdy macica próbuje wydalić ze swojego światła ciało obce. Czasami polipy nie powodują żadnych dolegliwości. Przyczyny: Łagodny rozrost tkankowy. Podwyższone stężenie estrogenów. Zalecenia: W razie pojawienia się krwistych upławów i krwawień należy zgłosić się do lekarza. Jeżeli polipy jamy macicy nie wywołują żadnych dolegliwości, mogą pozostać bez leczenia. Nie dotyczy to kobiet po menopauzie, ponieważ u nich znacznie wzrasta ryzyko wystąpienia nowotworu złośliwego. W tym przypadku stosuje się wyłyżeczkowanie jamy macicy, co powoduje uszkodzenie jej błony śluzowej, która jednak szybko się odnawia. Tkanki usunięte podczas zabiegu powinny być poddane histopatologicznemu badaniu mikroskopowego, aby wykluczyć zmiany złośliwe. Polipy szyjki macicy, znajdujące się wokół jej ujścia, można usunąć też za pomocą elektrokoagulacji lub noża laserowego. RAK TRZONU MACICY Rak trzonu macicy jest typowym przykładem nowotworu zależnego od wieku i stanu hormonalnego kobiety. Chorują głównie osoby starsze, nowotwór rzadko zdarza się u kobiet, które regularnie miesiączkują. Objawy: Choroba początkowo nie daje żadnych objawów. Pierwszym niepokojącym sygnałem jest pojawienie się nieprawidłowego krwawienia z macicy (występujące po menopauzie). Upławy - od wodnistych, aż po gęste o przykrym zapachu. Powiększenie macicy stwierdzone podczas badania. Utrata wagi. Osłabienie. Ból w dole brzucha, plecach i nogach – objawy te pojawiają się po zaatakowaniu przez nowotwór sąsiednich narządów. Przyczyny: Uwarunkowania genetyczne. Na zachorowanie wpływa również obecność innych schorzeń, takich jak cukrzyca, nadciśnienie oraz otyłość. Zaburzenia hormonalne. Zalecenia: Kobiety, u których pojawiło się krwawienie z pochwy już po okresie menopauzy, powinny bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem, ponieważ w pierwszym etapie choroby nowotwór jest najczęściej wyleczalny. Leczenie raka trzonu macicy polega na usunięciu guza zanim jeszcze nie nastąpiły przerzuty na inne narządy. We wczesnym stadium wykonuje się usunięcie macicy, szyjki macicy, jajników i jajowodów. Jeśli nowotwór jest duży lub wystąpiły już przeżuty stosuje się naświetlania, leczenie hormonalne, chemioterapię i radioterapię. W zapobieganiu chorobie mogą pomóc regularnie przeprowadzane badania ginekologiczne, dieta niskotłuszczowa oraz nieużywanie pigułek antykoncepcyjnych. Ryzyko zachorowania zmniejsza też regularne wykonywanie USG oraz leczenie zaburzeń hormonalnych. ZAPALENIE MACICY Zapalenie błony śluzowej macicy spowodowane jest najczęściej infekcją bakteryjną, najczęściej wywoływaną przez gronkowce, paciorkowce, pałeczki okrężnicy lub prątki gruźlicy. Kobiety najbardziej narażone są na zachorowanie podczas miesiączki, przy poronieniu, w połogu, przy zatrzymaniu resztek łożyska lub odchodów połogowych. Objawy: Pojawienie się wydzieliny z pochwy, która może przybrać zielonkawy kolor lub nieprzyjemny zapach. Może pojawić się też ropień. Nasilające się bóle i uczucie ucisku w dolnej części brzucha. Przyczyny: Zakażenie kanału szyjki i jamy macicy jako następstwo zakażenia pochwy. Zakażenie przy zakładaniu spirali domacicznej. Zalecenia: W przypadku pojawienia się zmienionej lub bardzo obfitej wydzieliny oraz przy pojawieniu się nietypowych bólów w podbrzuszu, należy skonsultować się z lekarzem. U starszych kobiet, u których następuje zwężenie ujścia macicy, łatwiej dochodzi do wytworzenia się ropnia. Jeżeli nie ma możliwości swobodnego odpływu ropy z jamy macicy, wzrasta niebezpieczeństwo ogólnego zakażenia krwi (posocznica). Zakażenia jamy macicy mogą rozprzestrzeniać się wzdłuż jajowodów do jajników. W lekkich przypadkach powierzchownego zapalenia jamy macicy wystarcza kilkudniowe stosowanie preparatów estrogenowych. W pozostałych przypadkach zapalenie leczy się antybiotykami. Jeżeli dojdzie do nagromadzenia się ropy w jamie macicy, lekarz musi rozszerzyć jej ujście, aby umożliwić swobodny jej odpływ. Po zakończeniu kuracji antybiotykowej, powinno się wykonać wyłyżeczkowanie jamy macicy, aby wykluczyć obecność zmian o charakterze nowotworowym. ZABURZENIA MIESIĄCZKOWANIA Zaburzenia miesiączkowania może wynikać z zaburzeń hormonalnych. Nieprawidłowe krwawienia można podzielić na: - bardzo skąpe krwawienia; - bardzo obfite krwawienia; - obfite i przedłużone krwawienia. Objawy: Bolesne miesiączkowanie - bóle pojawiają się przed lub na początku miesiączki; częściej u kobiet, które nie rodziły. Silne lub przedłużające się krwawienia z dużą ilością krwi i skrzepami. Brak miesiączki. Nieregularne miesiączki. Skurcze lub silne bóle w dole brzucha i pleców, czasem promieniujące w kierunku nóg. Mogą też występować nudności, biegunka i zmęczenie. Nieregularne cykle miesięczne. Przyczyny: Najczęściej zaburzenia miesiączkowania spowodowane są zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety. Zatrzymanie miesiączki - najczęściej związane jest z ciążą, ale mogą być też inne powody m.in. nagłe zmiany w wadze, odstawienie tabletek antykoncepcyjnych, menopauza, nowotwory, cysty lub guzy na jajnikach lub schorzenia narządu rodnego. Krótkie i mało obfite krwawienia - są normalne podczas przyjmowania pigułek antykoncepcyjnych, w pozostałych sytuacjach mogą byś spowodowane np. niewydolnością jajników lub nadczynnością tarczycy. Obfite miesiączki - mogą być cechą osobniczą, ale czasami sygnalizują poważne zaburzenia. Przyczynami mogą być wcześniejsze poronienia, polipy, mięśniaki, rak szyki lub trzonu macicy, niedoczynność tarczycy lub zakażenia macicy i jajowodów. Obfite miesiączki czasami są też wywoływane zaburzeniami związanymi z nieprawidłowo włożoną wkładką, procesami zapalnymi w okolicy narządów płciowych, osłabieniem siły mięśni macicy (po licznych porodach). Długie, regularne miesiączkowanie (od 7 do 14 dni) – często jest wywołane przez polipy lub mięśniaki, choroby krwi, wątroby, nerek, niedoczynność tarczycy lub stan zapalny pochwy. Nieregularne i długie cykle (powyżej 35 dni), połączone z brakiem menstruacji – mogą być spowodowane przez ciążę lub brak owulacji. Za dysfunkcję owulacji odpowiadają m.in. torbiele jajników, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, menopauza i inne. Plamienia między miesiączkami - niewielkie krwawienia pomiędzy owulacjami często są objawem poważnych schorzeń, m.in.: chorób przenoszonych drogą płciową, nowotworów narządów rodnych lub chorób tarczycy. Przyczyny pozaorganiczne, np. stres, szybkie tempo życia, obciążenia psychiczne. Zalecenia: Zaburzenia miesiączkowania są dolegliwościami znacznie obniżającymi jakość życia, które można w dużym stopniu zniwelować. W przypadku silnego bólu potrzebna jest pomoc lekarska, gdyż zaburzenia mogą być wywoływane przez mięśniaki, stany zapalne przydatków, zrosty pozapalne albo np. zaburzenia pracy jelit bądź kamicę dróg moczowych. Nie wolno lekceważyć żadnego nieprawidłowego krwawienia i natychmiast po jego wystąpieniu należy zgłosić się do lekarza. W przypadku braku miesiączki należy najpierw sprawdzić, czy nie jest się w ciąży. Preparaty witaminowo-mineralne i ziołowe należy stosować zależnie od rodzaju zaburzenia. Można je łączyć z lekami konwencjonalnymi. Jednak przed zażyciem takich leków dobrze jest skonsultować się z lekarzem. Trzeba pamiętać, że niektóre preparaty roślinne, które używane są do wywoływania miesiączki, mogą spowodować poronienie. Niektóre kobiety muszą przyjmować żelazo, ponieważ obfite lub przedłużające się krwawienia mogą naruszać zapasy tego minerału. Często prowadzą też do niedokrwistości. W przypadku nieregularnego miesiączkowania wskazane jest przede wszystkim odprężenie i odpoczynek. W przypadku braku krwawień dużą rolę odgrywa prawidłowa dieta. Monotonne i nieracjonalne odżywianie się może wpływać na zaburzenie cyklu płciowego. Zaleca się także zwiększenie ruchu i gimnastyki, a w szczególności pływanie i taniec. Jednak uprawianie sportu wyczynowego albo zbyt ciężkie obciążenia fizyczne mogą wywoływać skutki odwrotne. Przy niektórych dolegliwościach pomagają też masaże, które powinny być wykonywane przez osoby specjalnie do tego wyszkolone. Kobiety przed 40. rokiem życia, u których zaburzenia hormonalne powodują brak miesiączki przez okres dłuższy niż pół roku, powinny wziąć pod uwagę leczenie hormonalne, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo rozwoju osteoporozy. Czasami zaleca się też kąpiele borowinowe i pobyt w uzdrowisku, który może pomóc w ustabilizowaniu wydzielania hormonów. ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO Zapalenie pęcherza moczowego spowodowane jest zazwyczaj zakażeniem moczu chorobotwórczymi drobnoustrojami, najczęściej bakteriami. Objawy: Częste oddawanie małych ilości moczu. Pieczenie i kłucie w okolicy cewki i pęcherza. Obecność krwi i ostry zapach moczu. U mężczyzn - powiększony gruczoł krokowy. Przyczyny: Zakażenie moczu drobnoustrojami chorobotwórczymi (z reguły bakteriami). Zalecenia: Przy zapobieganiu zakażeniom zaleca się użycie ziół moczopędnych, które powodują wypłukiwanie drobnoustrojów chorobotwórczych z dróg moczowych. Nie są jednak one skuteczne przy istniejącym zapaleniu dróg moczowych. U kobiet ważna jest właściwa higiena osobista. Należy pamiętać, iż chemiczne środki antykoncepcyjne sprawiają, że błona śluzowa staje się bardziej podatna na rozwój bakterii. Powtarzające się infekcje dróg moczowych zwiększają niebezpieczeństwo wystąpienia przewlekłego zapalenia nerek. Przy występowaniu częstych nawrotów choroby zaleca się: unikanie intymnych dezodorantów oraz płynów do kąpieli, które mogą uszkadzać skórę i błonę śluzową narządów moczowo-płciowych. Trzeba wypijać dużo wody, ponieważ zwiększenie objętości moczu „wypłukuje” bakterie z dróg moczowych. Nie powinno się przetrzymywać zbyt długo moczu w pęcherzu. Przed stosunkiem płciowym dobrze jest wypić szklankę wody i opróżniać pęcherz bezpośrednio po stosunku. Przy zapaleniu pęcherza moczowego stosuje się zwykle kilkudniowe leczenie Biseptolem (kotrymoksazolem) lub Amoksycyliną. Przewlekłe zapalenia pęcherza mogą wynikać ze zwężenia cewki moczowej. W tej sytuacji stosuje się z reguły operacyjne usunięcie zwężenia, co pozwala na swobodny odpływ moczu przez cewkę moczową.