praktyczne aspekty wykorzystania darmowych źródeł informacji w
Transkrypt
praktyczne aspekty wykorzystania darmowych źródeł informacji w
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... Urszula Długaj* Biblioteka Główna Politechniki Śląskiej Gliwice PRAKTYCZNE ASPEKTY WYKORZYSTANIA DARMOWYCH ŹRÓDEŁ INFORMACJI W INTERNECIE – ANALIZA NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH STRON WWW [PRACTICAL ASPECTS OF SOCIAL CIRCULATION OF FREE INFORMATION RESOURCES – REVIEW OF SELECTED WEBSITES] Abstrakt: W niezmiernej ilości danych, informacji i wiedzy, które znajdują się w zasobach WWW, biblioteki główne uczelni starają się być instytucjami, które zanim przekażą użytkownikowi informację, najpierw ją porządkują, zwracając uwagę na jej wartość merytoryczną. Przeprowadzono analizę stron WWW wybranych bibliotek głównych szkół wyższych pod kątem udostępniania/promowania darmowych, ogólnodostępnych źródeł informacji. Łącza skierowujące do wszelkiego rodzaju ogólnodostępnych, bezpłatnych źródeł informacji oraz wszystkich typów baz danych otwierają użytkownikowi biblioteki ogromne możliwości wyszukiwawcze. BAZY DANYCH – BIBLIOTEKI AKADEMICKIE – E-INFORMACJA – INTERNET – ŹRÓDŁA INFORMACJI Abstract: Dealing with a huge realm of data, information and knowledge abounding in the World Wide Web, central academic libraries strive to fulfill the role of regulatory institutions which, before handling it to users, first arrange, classify and filter the information by pondering its essential value. The article relates the results of the review carried out on the websites run by the libraries of leading Polish universities, with the aim of checking out the ways in which they offer/promote free, publicly available information resources. The author focuses on observing hyperlinks directing the users to free information resources and databases of all kinds, which offer a wide array of search possibilities. ACADEMIC LIBRARIES – DATABASES – E-INFORMATION – INFORMATION RESOURCES – INTERNET * * * Wstęp W wiek 21. wkroczyliśmy jako społeczeństwo informacyjne, a tym samym masowe zapotrzebowanie na informację, a równocześnie masowy sposób jej wykorzystywania, jest codziennością. Posiadamy techniczne możliwości gromadzenia i nieograniczonego magazynowania informacji oraz opracowywania technologii i standardów umożliwiających opis i wymianę, głównie związaną z funkcjonowaniem sieci Internet. W społeczeństwie informacyjnym usługa www stała się powszechnym, otwartym i nielimitowanym źródłem informacji. Niestety, „masowość”, „powszechność”, „nielimitowanie”, o ile są zjawiskami na pozór szlachetnymi, to pociągają za * Kust. mgr URSZULA DŁUGAJ, pracownik Oddziału Informacji Naukowej Biblioteki Głównej Politechniki Śląskiej. Studia na kierunku bibliotekoznawstwo i informacja naukowa w Uniwersytecie Śląskim. Adres elektr.: [email protected] 175 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... sobą niebezpieczeństwo „bylejakości”, „populizmu” i „niekotrolowania”. Choć powszechnie mogłoby się wydawać inaczej, to „zbiór danych nie jest informacją, zbiór informacji nie jest wiedzą, zbiór wiedzy nie stanowi mądrości, a zbiór mądrości nie daje prawdy”, dopóki pomiędzy twórcą danych a odbiorcą prawdy nie będzie ogniwa porządkującego po kolei cały algorytm dojścia do prawdy [Cempel 2002, s. 1–2]. Temat wartości merytorycznej danych oraz informacji znajdowanych w sieci Internet jest podejmowany w wielu dyskusjach, nie tylko naukowych. Intuicyjnie wyczuwamy, że informacja o charakterze naukowym powinna, mimo masowości, pozostać elitarną częścią informacji powszechnej. Niejednokrotne sami twórcy e-informacji, zakładając jej użyteczność naukową, starają się o utrzymanie wysokich standardów. Znakomicie w rzeczywistość społeczeństwa informacyjnego wpisały się instytucje komercyjne, które najczęściej po prostu zmieniły sposób komunikacji z odbiorcą. Doskonałym przykładem są czasopisma w postaci elektronicznej (ukazujące się równocześnie z wydawaną postacią tradycyjną), elektroniczne książki (np. wydawnictw Springer, Elsevier, Wiley), elektroniczne bazy danych, które są kontynuacją serwisów drukowanych (SCIExpanded). Nie ma wątpliwości co do wartości prezentowanej informacji w serwisach komercyjnych, które starając się o klientów, pilnują jakości sprzedawanej informacji. Niestety, komercjalizacja w tej sferze wiąże się z ograniczeniem dostępu dla wybranej (czytaj „opłacającej dostęp”) liczby użytkowników. Jednak rzeczywistość wynikająca nie tylko z (miejmy nadzieję krótkotrwałego) światowego kryzysu finansowego, ale także powszechnego dążenia do obniżania kosztów, skłania do szukania konkurencyjnych form uzyskania danych i informacji. Różnorodność danych W zasobach www jest wiele ogólnodostępnych, bezpłatnych zasobów informacyjnych, które są recenzowane, autoryzowane bądź z założenia tworzone z myślą o powszechnym przeznaczeniu, gdyż w już wspominanej formie tradycyjnej również pełniły funkcję bezpłatnych źródeł informacji naukowej (najlepszym przykładem są katalogi biblioteczne). Trzeba je jednak znaleźć, właściwie nazwać, sklasyfikować, pogrupować i w odpowiedni sposób zaproponować członkom społeczeństwa informacyjnego. Trzeba stanowić owo ogniwo porządkujące po kolei cały algorytm dojścia do prawdy. Rysuje się tutaj ważne zadanie dla bibliotek, które zawsze były instytucjami, w których w sposób uporządkowany przechowywano i przekazywano informacje. W e-świecie mamy do czynienia z różnorodnymi typami danych, z reguły chaotycznie rozproszonych w Internecie. Jako bibliotekarze musimy przede wszystkim dokonać próby ich klasyfikacji. Bez względu na to, czy czynnikiem porządkującym będzie zakres, zasięg czy też inne kryterium, na bibliotecznych stronach www serwisy zasobów internetowych powinny być posegregowane w sposób przemyślany i przejrzysty. Wśród dostępnych ma www rodzajów informacji naukowej możemy znaleźć m.in.: • bibliograficzne źródła informacji (m.in. bibliografia narodowa, bibliografie regionalne), • biblioteczne źródła informacji (centralne katalogi czasopism i książek zagranicznych, elektroniczne katalogi OPAC), • faktograficzne źródła informacji (encyklopedie, słowniki), • bazy danych (bibliograficzne, faktograficzne, pełnotekstowe), • dokumenty hipertekstowe i multimedialne, • serwisy informacyjne i strony www. 176 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... Serwis DIALOG, który jest niekwestionowanym liderem w świecie tworzenia, gromadzenia i dystrybucji informacji niemal z każdej dziedziny: od wiadomości bieżących, poprzez biznes, do nauki, dzieli swoje bazy danych na: • bibliograficzne – gromadzące formalne i treściowe charakterystyki dokumentów, a także analizy dokumentacyjne (abstrakty, analizy deskryptorowe) dokumentów pierwotnych, • pełnotekstowe – zawierające pełne teksty artykułów z czasopism lub obszerne, spójne fragmenty z innych materiałów źródłowych, • informatorowe, bazy-informatory – zawierające wykazy opisów obiektów, np. słowników, encyklopedii, opisy osób i instytucji itp., • numeryczne – zawierające głównie dane liczbowe pochodzące ze statystyk, tabel, danych ekonomicznych itp., • hybrydowe – zawierające różne typu rekordów i danych [Introduction, p. 30]. Podstawy architektury informacji Czytelnik korzystając ze strony www swojej biblioteki, jako typowy użytkownik Internetu, zamierza w jak najkrótszym czasie znaleźć jak najwięcej przydatnych informacji. Z tego powodu, umieszczając linki do wybranych zasobów należy stosować zasady wypracowane przez architektów informacji. Pamiętajmy, że nikt nie czyta stron internetowych, tylko je przegląda, bynajmniej nie wybierając optymalnie, a tylko się „zadowalając”. Aby strona była łatwa do ogarnięcia dla zawsze spieszącego się użytkownika, należy utworzyć czytelną hierarchię elementów. Bardzo ważne jest podzielenie strony na funkcjonalne obszary. Czytelnik od razu orientuje się, na których częściach powinien się skupić, a które może ominąć [Krug 2005, s. 27]. Wyraźne oznaczenie elementów, które należy kliknąć (np. logo bazy danych, jej nazwa, a nie opis zawartości) znacznie przyspieszy użytkownikowi podjęcie decyzji o kolejnym ruchu. Wprowadzenie tzw. menu rozwijalnego z pewnością ograniczy niebezpieczeństwo chaosu na stronie głównej. Niestety, potrzeba zbyt głębokiego „wchodzenia” w kolejne podkategorie to już balansowanie na granicy tolerancji czytelnika [Krug 2005, s. 37]. Wybór bibliotek Biblioteki szkół wyższych już od dawna nie są tylko miejscem przechowywania książek, ale stanowią system biblioteczno-informacyjny uczelni. Niniejsze opracowanie ma pokazać, jak w praktyce użytkownicy bibliotek mogą uzyskać informację na temat ogólnodostępnych, bezpłatnych źródeł informacji. Jako próbę badawczą wybrano strony www bibliotek głównych szkół politechnicznych. Podstawowym kryterium rozważań jest „niekomercyjność” dostępu do wiedzy, dlatego też nie brano pod uwagę szkół prywatnych, które z założenia są instytucjami komercyjnymi. W analizie zasobów informacyjnych bibliotek uniwersyteckich, ekonomicznych, pedagogicznych, medycznych czy politechnik powinno się zastosować różne kryteria, stosownie do profilu uczelni. Podjęcie tak szerokiego tematu może być przyczynkiem do stworzenia większego opracowania. Według danych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w naszym kraju jest obecnie 17 politechnik [MENIS, dok. elektr.]: 177 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... • Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, • Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, • Politechnika Białostocka, • Politechnika Częstochowska, • Politechnika Gdańska, • Politechnika Koszalińska, • Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, • Politechnika Lubelska, • Politechnika Łódzka, • Politechnika Opolska, • Politechnika Poznańska, • Politechnika Radomska im. Kazimierza Pułaskiego, • Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza, • Politechnika Śląska (Gliwice), • Politechnika Świętokrzyska w Kielcach, • Politechnika Warszawska, • Politechnika Wrocławska. Analiza Spostrzeżenia nasuwają się już po pierwszym wyświetleniu stron internetowych bibliotek głównych. Każda z bibliotek tworzy swoją stroną www tak, by była ona jak najlepszym źródłem informacji faktograficznych o bibliotece: godzinach otwarcia, czytelniach, historii, nowych nabytkach itd. Wszystkie biblioteki politechniczne w Polsce tworzą i udostępniają przez usługę www katalog zbiorów bibliotecznych; 16 bibliotek udostępnia również bibliograficzną bazę publikacji pracowników macierzystej uczelni. Linki do katalogu i bazy publikacji są zazwyczaj umieszczone na stronie głównej, przy czym można je jednocześnie znaleźć w innych miejscach (np. katalogi bibliotek polskich czy bazy online). Architekci informacji mówią tutaj o właściwie pojętej hierarchii elementów, zaś zjawisko powtarzania linków w kilku miejscach ma charakter informacyjnego, pozytywnego déjà vu. Na rys. 1 i 2 przedstawiono ilościowo, w jakich miejscach strony www biblioteki można odnaleźć katalog online oraz bazę bibliografii publikacji pracowników uczelni. 178 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... Rys. 1. Położenie wejścia do katalogów online bibliotek Katalog online 12 11 10 10 8 6 6 liczba bibliotek 4 2 0 wejście do katalogu bezpośrednio na pierwszej stronie wejście do katalogu z innego miejsca strony wejście do katalogu z co najmniej dwóch miejsc Rys. 2. Położenie wejścia do baz publikacji pracowników uczelni Baza publikacji pracowników uczelni 10 9 9 9 8 7 6 liczba bibliotek 5 4 4 3 2 1 0 wejście do bazy bezpośrednio na pierwszej stronie wejście do bazy z innego miejsca strony wejście do bazy z co najmniej dwóch miejsc Należy przy tym zaznaczyć, że wszystkie „wejścia z innego miejsca” polegają na kliknięciu w menu rozwijalne znajdujące się na stronie głównej. 179 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... Na stronach internetowych znajdujemy również łącza do katalogów innych bibliotek oraz do katalogów KARO i NUKAT. Najbardziej rozwiniętym działem na stronach www i tym samym najciekawszym w analizach, są informacje o ogólnodostępnych, bezpłatnych bazach danych oraz wyszukiwarkach naukowych. Biblioteki główne politechnik polskich są ogromnym źródłem informacji o bezpłatnych bazach danych. Przekazują bezpośrednio linki do kilkudziesięciu ogólnodostępnych baz zarówno krajowych i zagranicznych. Rys. 3. Najpopularniejsze ogólnodostępne bazy krajowe linkowane na stronach bibliotek Najpopularniejsze polskie bazy danych 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Bazy Biblioteki Narodowej 18 16 BAZTECH 15 Bazy OPI 15 SYMPOnet 15 7 Katalog Polskich Norm liczba bibliotek Bibliografia Geologiczna Polski 4 Polish Scientific Journals Contents 4 Bibliografia Geografii Polskiej 3 Kolekcje ICM 3 SAWIOS 3 Bazy Biblioteki Narodowej, baza zawartości polskich czasopism technicznych BAZTECH, bazy Ośrodka Przetwarzania Informacji oraz baza danych o materiałach konferencyjnych SYMPOnet są indeksowane na stronach prawie wszystkich bibliotek. Należy zaznaczyć, że Katalog Polskich Norm występuje na wykresie tylko w wartości 7, ponieważ na tylu stronach znajduje się bezpośredni link do katalogu PN w zakładce „bazy danych”, „katalogi” lub „linki”, pominięte zaś zostały te biblioteki, w których jest osobny link: „Informacja Normalizacyjna” lub „Ośrodek Informacji Normalizacyjnej i Patentowej”. Istotne miejsce zajmują kolekcje związane z regionem. Oprócz baz „typowych” (BAZTECH, OPI, Bazy Biblioteki Narodowej), niemal każda z bibliotek proponuje bazy dotyczące tematów lokalnych (np. baza WANDA w AGH). Ponadto 14 bibliotek umieszcza linki do serwisów związanych z regionem (np. strony urzędów wojewódzkich). Znajdujemy również łącza prowadzące do portali obejmujących zagadnienia pomocnicze jak: prawo, Unia Europejska, słowniki online, encyklopedie, organizacje i instytucje publiczne (Główny Urząd Statystyczny, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Polska Akademia Nauk). Zagraniczne źródła informacji to strony www instytucji naukowych (najczęściej Instytut Filadelfijski ISI), katalogi bibliotek (Copac National, Academic, and Specialist Library Catalogue, Karlsruher Virtuelle Katalog KVK, Library of Congress Catalogue), także repozytoria otwarte Open Access (najpopularniejszym jest DOAJ – Directory of Open Access Journals). Z pozostałych źródeł należy wymienić bazę PubMed (A serv- 180 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... ice of the U.S. National Library of Medicine and the National Institutes of Health) oraz MatWeb (Online Materials Information Resource). Osobnym zagadnieniem są biblioteki cyfrowe. Aktualnie 5 bibliotek współtworzy regionalne biblioteki cyfrowe, zaś 7 prowadzi swoje biblioteki instytucjonalne, wszystkie one są związane z Federacją Bibliotek Cyfrowych. Należy zaznaczyć, że przynależność do Federacji jest jednoznaczna z umożliwieniem czytelnikowi przeszukiwania zasobów 36 bibliotek cyfrowych w Polsce. Oprócz linków kierujących bezpośrednio do konkretnych źródeł informacji, wiele bibliotek poleca swoim użytkownikom wyszukiwarki naukowe. Najczęściej wymieniane to: Galaxy, Google Scholar, Scirus, SCI Central, Google Book Search. Dla pracowników nauki ważna jest ocena parametryczna czasopism, dlatego też strony bibliotek kierują do Listy Filadelfijskiej ISI oraz punktacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Spostrzeżenia Choć każda z witryn www analizowana osobno wydaje się logiczna i przejrzysta, to kiedy porównamy je ze sobą, zauważyć można, jak różnie zostały sklasyfikowane informacje i jak bardzo różni się nazewnictwo poszczególnych zakładek menu, które mają kierować do baz danych, katalogów, wyszukiwarek lub portali tematycznych. Oto kilka przykładów, jak zostały nazwane zakładki na stronie głównej, o których można przypuszczać, że skierują do zasobów cyfrowych. Biblioteka 1: Katalog, SYMPOnet, BazTech, Lista tytułów e-źródeł, E-bazy. Biblioteka 2: Katalogi, Bazy danych, E -czasopisma, Słowniki, Linki Biblioteka 3: Katalogi, e-źródła, przydatne linki. Przy czym wejście do Baztech-u w pierwszej bibliotece znajdowało się bezpośrednio na pierwszej stronie, w drugiej w zakładce „Linki”, a w trzeciej w „e-źródła”. Rys. 4. Najczęściej używane tytuły zakładek na stronie głównej kierujących do bezpłatnych źródeł informacji liczba bibliotek 0 2 4 6 8 9 9 katalogi link i (takż e prz ydatne linki, ciek awe linki) 7 bazy danyc h 4 e-źródła (lub źródła elek tronicz ne) 3 c zasopisma elektronic zne (lub e-c zasopisma) inne biblioteki k atalogi i bazy źródła informac ji nasz e zasoby uży tecz ne s króty z biory e-bazy c zasopisma elektronic zne (lub e-c zasopisma) c iekawe miejs ca polecane adresy e-zasoby 10 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 liczba bibliotek 181 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... Podobny brak standardów odczuwa się przy zaszeregowaniu poszczególnych źródeł, np. serwis OAIster można było znaleźć zarówno w repozytoriach, jak i w wyszukiwarkach naukowych, a nawet wśród baz danych. Z pewnością usprawiedliwia nas „hybrydowość” tego typu źródeł internetowych, wiele z nich posiada bowiem cechy zarówno np. bazy, katalogu, jak i wyszukiwarki. Częstym zwyczajem jest brak zaznaczenia w ogólnym spisie źródeł informacji, czy dane docelowe są dostępne bezpłatnie, czy też z pewnymi ograniczeniami. Przemieszane są bazy ogólnodostępne z dostępnymi, np. wyłącznie z komputerów uczelnianych. Bywają również strony, na których nawet ważne zasoby ogólnodostępne w ogóle nie są umieszczone w zakładce typu „bazy”, tylko np. w „innych linkach”. Dobrym rozwiązaniem jest tutaj powtórzenie tych samych informacji w różnych miejscach strony, w różnych zakładkach. Kilka bibliotek zastosowało rozwiązania warte naśladowania. Biblioteka Główna Politechniki Częstochowskiej z zakładce „Linki” podaje „ukryte zasoby Internetu”, gdzie po krótkim wyjaśnieniu zagadnienia znajduje się wyszukiwarki indeksujące tzw. ukryty Internet. Z kolei Biblioteka Główna Politechniki Łódzkiej proponuje „Zakładki dla wydziałów”, w których zestawy adresów URL i informacje zostały skompletowane specjalnie dla potrzeb poszczególnych wydziałów. Biblioteka Główna Politechniki Śląskiej wśród „Przydatnych linków” wyróżnia specjalne „dla inżynierów” według zagadnień: architektura, elektronika itp. Biblioteka Główna Politechniki Lubelskiej w zakładce „Przydatne linki do wyszukiwania czasopism” podaje m.in. serwis wydawnictwa Wiley czy American Institute of Physics, które bezpłatnie udostępniają spisy treści oraz streszczenia, dając tym samym bibliograficzną bazę danych. Również inne biblioteki jako bezpłatną bazę bibliograficzną polecają dostęp do spisów treści płatnych serwisów czasopism elektronicznych. Zakończenie Współczesne biblioteki rozszerzyły zakres działalności informacyjnej o zasoby elektroniczne. Łącza skierowujące do wszelkiego rodzaju ogólnodostępnych, bezpłatnych źródeł e-informacji oraz wszystkich typów baz danych otwierają czytelnikowi ogromne możliwości wyszukiwawcze.. W niezmiernej ilości danych, informacji i wiedzy, która znajduje się w zasobach www, biblioteki główne naszych uczelni starają się być instytucjami, które zanim przekażą użytkownikowi informację, najpierw ją porządkują, zwracając uwagę na jej wartość merytoryczną. Wykorzystane źródła i opracowania Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. http://www.bg.agh.edu.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Akademii Techniczno-Humanistyczna w Bielsku –Białej. http://www.bibl.ath.bielsko.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Białostockiej. http://libra.pb.bialystok.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Częstochowskiej. http://www.bg.pcz.czest.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej. http://www.bg.pg.gda.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Koszalińskiej. http://biblioteka.tu.koszalin.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki. http://www.biblos.pk.edu.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Lubelskiej. http://biblioteka.pol.lublin.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. 182 Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa Nr 6 2009: Biblioteki i ich klienci: między płatnym a bezpłatnym komunikowaniem się... Biblioteka Główna Politechniki Łódzkiej. http://bg.p.lodz.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Opolskiej. http://www.bg.po.opole.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Poznańskiej. http://www.ml.put.poznan.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukaszewicza. http://www.prz.rzeszow.pl/biblio/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Śląskiej. http://www.bg.polsl.pl [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Świętokrzyskiej. http://lib.tu.kielce.pl [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej. . http://www.bg.pw.edu.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Biblioteka Główna Politechniki Wrocławskiej. http://www.bg.pwr.wroc.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Cempel, C., dok. elektr. (2002). Społeczeństwo wiedzy a wizja i misja szkół wyższych i bibliotek – próba określenia. http://neur.am.put.poznan.pl/SpolWiedz/SpolWiedz.htm [odczyt: 10.04.2009]. Introduction to Dialog for Information Professionals. The value of information education. The value of Dialog, dok. elektr. http://gep.dialog.com/instruction/workbook/2006/2006_intro_for_infopros.pdf [odczyt: 4.04.2009]. Krug, S. (2005). Nie każ mi myśleć. O życiowym podejściu do funkcjonowania stron internetowych. Gliwice: Helion, 191 s. Politechnika Radomska im. Kazimierza Pułaskiego. http://www.pr.radom.pl/ [odczyt: 10.04.2009]. Wykaz uczelni publicznych nadzorowanych przez Ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dok. elektr. http://www.nauka.gov.pl/mn/index.jsp?place=Lead08&news_cat_id=948&news_id =3610&layout=2&page=text [odczyt: 10.04.2009]. 183