Biuletyn Nr 6/2013

Transkrypt

Biuletyn Nr 6/2013

Czerwiec 2013
Nr 6/ 2013
Biuletyn Informacyjny
Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Moskwie
Nowości gospodarki rosyjskiej
3
Analiza sytuacji gospodarczej Federacji Rosyjskiej i jej udział w WTO
7
Rolnictwo Rosji – nowy system państwowego wspierania produkcji
26
Ile kosztować będą Rosję Mistrzostwa Świata w piłce nożnej?
33
Autobusy na gaz w Rosji
36
Rosja jak Grecja?
39
Korzyści wynikające z prowadzenia działalności inwestycyjnej przez
firmy-rezydentów na terytorium Specjalnej Strefy ekonomicznej „Astrachań”
41
Rynek zabawek w Rosji
45
Zmiany w taryfie celnej oraz zasadach eksportu do FR
50
Przedsięwzięcia targowo-wystawiennicze odbywające się w Moskwie latem 2013
51
Ogłoszenia
54
Szanowni Państwo!
Niniejsze
wydanie
Biuletynu
otwieramy
informacjami o nowościach w gospodarce Rosji.
W 2012 roku wzrost rosyjskiego produktu
krajowego brutto wyniósł 3,4%, co było wynikiem
dobrym, nie tylko na tle gospodarek
rozwiniętych, lecz także niektórych krajów
rozwijających
się,
uważanych
za
perspektywiczne motory rozwoju gospodarki
światowej w najbliższych latach. Z drugiej strony
należy zauważyć, iż wzrost był niższy od
obserwowanego rok wcześniej (4,3%), jak
również od oficjalnych prognoz szacujących go
na poziomie 4,0-4,2%. Więcej na temat sytuacji
gospodarczej FR piszemy na początku tego
wydania Biuletynu.
Oprócz tego prezentujemy nowy system państwowego wspierania produkcji
rolnej w FR (subsydia mają być udzielane w rozliczeniu na jednostkę produkcji
lub użytków rolnych) oraz piszemy o olbrzymich kosztach, jakie poniesie Rosja
w związku z organizacją Mistrzostw Świata w piłce nożnej w 2018 roku. Same
tylko regiony na przygotowania do Mistrzostw poprosiły o 540 mld rubli.
Odpowiadamy również na pytanie m.in. dlaczego połowa rosyjskiego
transportu zbiorowego w najbliższym czasie przechodzi na gaz oraz o kondycję
rosyjskiego rynku towarów dziecięcych, gier i zabawek, a także dlaczego warto
zostać rezydentem SSE Astrachań.
Zapraszamy na naszą stronę internetową:
www.moskwa.trade.gov.pl
Z poważaniem,
Radca-Minister
Kierownik WPHI
Marek Ociepka
NOWOŚCI GOSPODARKI ROSYJSKIEJ
opr. Marek Ociepka
WPHI Moskwa
AMNESTIA DLA BIZNESU
Prezydent Putin zdecydował się omówić z przedsiębiorcami zakres amnestii dla
osądzonych za przestępstwa tzw gospodarcze. Projekt amnestii przewiduje
oswobodzenie od kary za naruszenia prawa opisanych w 44 §, włączając te za które
byli wcześniej osadzeni M.Chodorkowski i P.Lebiediew z YUKOS oraz biznesmen
A. Kozłow. W ciągu ostatnich 20 lat co szósty biznesmen w Rosji był pociągany do
odpowiedzialności kryminalnej. I krok ten uważany jest jako idący w kierunku
poprawy klimatu dla prowadzenia działalności gospodarczej w Rosji i może poprawić
pozycję Rosji w ratingu Banku Światowego "Doing business". W roku ubiegłym
w ramach tzw mapy drogowej w odniesieniu do poprawy klimatu inwestycyjnego
powołano urząd Ombudsmana. W opinii ekspertów należy dokładnie określić krąg
osób, które mogłyby skorzystać z amnestii i aby jej przeprowadzenie nie przeczyło
deklarowanej
walce
z
korupcją.
Aczkolwiek
uwzględniając
trudną
sytuację
gospodarczą w dzisiejszej Rosji, gest taki można uznać za zamiary władz wciągnięcia
biznesu, wszelkiego pochodzenia, do pomocy w uzdrowienia tej sytuacji.
KOREKTA DEFICYTU BUDŻETU
Ministerstwo finansów zaproponowało korektę deficytu budżetu na przyszły rok,
z powodu obniżania się dochodów rzędu 650 mld rubli, co wiąże się ze zmniejszeniem
eksportu i wzrostem kursu rubla.
REALIZACJA INWESTYCJI
Wzrost PKB Rosji w 2012 roku wyniósł 3,5 % i poziom PKB wyniósł 62,5 bln rbl.
Dochody budżetu wyniosły ok 13 bln rbl, wydatki nieco mniej, proficyt ok 0,1 % PKB.
Wg premiera Miedwiediewa dochody z realizacji sprzedaży ropy i gazu były
nieznacznie, o 0,4 %, wyższe od innych dochodów, a w odniesieniu do efektywności
programu inwestycji finansowanych z budżetu federalnego stwierdził, że w roku
ubiegłym ok 1,5 bln rbl było wydzielonych w budżecie na realizację 52 federalnych,
2 państwowych, celowych programów inwestycyjnych. Przy okazji omawiania polityki
РОССИЯ, Twój Rynek, Nr 6/2013
3
inwestycyjnej, minister finansów oświadczył że wiele instytucji nie przestrzega
terminów realizacji planów, nie wykorzystuje wszystkich przyznanych środków na
dany okres. Aby tego uniknąć powinni zawierać w odpowiednim czasie kontrakty
z podmiotami realizującymi, na podstawie rozliczeń międzybudżetowych, korzystając
przy tym z dobrodziejstw 3-letniego budżetu. Jednakże wygląda to tak, że na drugi
i trzeci rok, było rozdzielono limitów na 2014 rok tylko około 10 %, na 2015 jeszcze
mniej, tj 3 - letnie kontrakty praktycznie nie są zawierane.
SZYBKA KOLEJ DO 400 KM/H
W moskwie planuje się budowę 4 nowych dworców kolejowych, które potrzebne będę
przede wszsystkim dla obsługi szybkiej kolei na priorytetoeych kierunkach,
przemieszczających się z szybkością do 400 km/h, do St. Petersburga, Adleru,
Jekaterinburga.
O GAZIE W BRUKSELI
Konferencja-forum międzynarodowa w Brukseli z udziałem rosyjskich i zagranicznych
firm gazowych, Komisji Europejskiej, ministerswa energetyki Rosji, polityków
i deputowanych do parlamentu europejskiego, ekspertów i dyplomatów. 29 maja
odbyło się posiedzenie grupy ds energetyki, gdzie omawiano prblemy zastosowania III
pakietu energetycznego w Europie. Prezydent rosyjskiego towarzystwa gazowego
Walierij Jaziew oświadczył, że uważą za nieuzasadnione pretensje do Gazpromu za
zawyżanie cen gazu w porównaniu z cenami na gaz na rynku “spot”. Przypomniał, że
w okresie marczec-kwiecień ceny na gaz na rynku “spot” nieoczekiwanie podskoczyły
dwukrotnie, chociaż dostaw gazu nie pzerywano, nie zmieniał sie stosunek popytu do
realnej podaży dla gazu. Transakcje z wirtualnym towarem nie mogą być bardziej
obiektywne w ustalaniu cen tych uzgadnianych w drodze porozumienia między
sprzedajacym i kupującym realne ilości gazu. Przy tym, latem i w końcu roku
ubiegłego Gazprom obniżyl ceny swoim stałym odbiorcom, podkreślił ww prezydent
rosyjskiego towarzystwa gazowego.
Wdrażanie pakietu energetycznego powoduje problemy w stosunkach z Rosją. Rosja
ma pretensje do 3 punktów III pakietu energetycznego UE, który wymaga
4
obowiązkowego rozdziału na niezależne kompanie produkujące energię, zajmujace się
wydobyciem surowców energetycznych i operatorów systemów transportu energii.
Po pierwsze, wbrew przyjętem zasadom w międzynarodowym prawodawstwie, Pakiet
ten zadziałał odweotnie, tj rozciąga sie jego moc na już zbudowane obiekty
infrastruktury energetycznej. Po drugie, on nie uwzględnia specyfiki transgranicznych
magistrali, zarówno gazociągów jaki i linii przekazu energii, które wiążą kraje UE
z niewchodzącymi w Unię państwa. Praktycznie postanowienia Pakietu zobowiązują
do wypełniania norm kraje nie wchodzace w skład UE.
Po trzecie, problemy powstają przy zastosowaniun III Pakietun energetycznego
w praktyce. Poaszczególne kraje UE wybrały najbardziej ostry sposób jego wdrożenia,
Praktycznie wykorzystują te przepisy dla usprawiedliwienia nacjonalizacji obiektów
energetycznej infrastruktury .
Dyskusje w parlamencie europejskim będą wyprzedzać o wiele szersze konferencje nt
spraw gazowych i dialogu energetycznego UE-Rosja, które właśnie w końcu maja
miały miejsce.
GWARANCJE DLA ŚREDNIEGO BIZNESU
Dla podwyższenia stopnia dostępu do środków dla średnich przedsiębiorstw, w lipcu
może zacząć funkcjonować nowy mechanizm wsparcia. Do działających dwóch
systemów kredytowania, dołączy możliwość udzialania gwarancji państwowych na
rzecz średniego biznesu. Przedstawiciel kierownictwa MSP-Banku powiedział, że
mechanizm przewiduje udzielenie gwarancji państwowych za zobowiązania średnich
firm wobec banków komercyjnych. Rozmiar gwarancji ograniczony jest do 1 mld rubli
i terminem 2-10 lat. Przede wszystkim gwarancje takie będą udzielane za firmy
produkcyjne realizujące projekty inwestycyjne. Prace dotyczące wyboru firm
i projektów prowadzą banki partnerzy programu. W systemie jest ok 200 banków
partnerów programu.
W PARYŻU O HANDLU
W Paryżu 29 maja omawiano problemy handlu z udziałem ministrów, ekspertów,
przedstawicieli biznesu i związków zawodowych krajów G-20 i OECD, Zorganizowano
seminarium poświęcone globalnemu łańcuchowi tworzenia cen. Zaplanowano
5
dyskusje dotyczące wkładu bazy danych OECD do WTO nt wartości dodanej
w handlu, rozwoju globalnej polityki handlowej i polityki w sferze inwestycji. Oprócz
tego
uczestnicy
seminarium
przedyskutowali
systemy
tworzenia
wartości
w powiązaniu z barierami celnymi i znaczeniem rynku usług dla rozwoju handlu
wyrobami gotowymi. Tematem omawianych problemów były także problem krajów
rozwijających się w dostępie do globalnego łańcuchu tworzenia wartości a także
związanymi z tym dochodami i w sferze zatrudnienia.
UKRAINA W UNII CELNEJ Białoruś-Rosja-Kazachstan?
31 maja 2013 roku Ukraina podpisała memorandum z Unią Celną, na mocy którego
uzyska oficjalny dostęp do tej Organizacji. Formalnie statusu Obserwatora Ukraina
otrzymać nie może, ponieważ taka forma współpracy nie jest przewidywana
w dokumentach statutowych Unii Celnej. Jednakże przedstawicielowi Ukrainy stwarza
się możliwość udziału w pracach Komisji Unii. Kraj ten otrzyma również dostęp do
podstawowych dokumentów, a także prawo uczestnictwa w pracach Euroazjatyckiej
Komisji Gospodarczej na wszystkich szczeblach, z prezydenckim włącznie. Podkreśla
się, że jednym z warunków ww memorandum jest kontynuacja negocjacji nt.
pełnoprawnego członkostwa Ukrainy w Unii Celnej.
Prezydenci Ukrainy a także Kirgizji po raz pierwszy uczestniczyli w posiedzeniu Rady
Najwyższej Euroazjatyckiej Komisji Gospodarczej.
Kirgizja już oficjalnie oświadczyła o przygotowaniach do wstąpienia do Unii Celnej.
31 maja 2013 roku
***
6
Analiza sytuacji gospodarczej Federacji Rosyjskiej
opr. Marek Ociepka/Michał Szymczuk, WPHI Moskwa
Gospodarka rosyjska w 2012 roku
Od 2011 roku gospodarka rosyjska dyskontowała poprawę ogólnoświatowej
koniunktury gospodarczej. W okresie tym podstawowe wskaźniki
ekonomiczne większości państw świata powróciły na przedkryzysowe poziomy,
co też stało się udziałem Rosji ze względu na rosnące ceny ropy naftowej
(średnia cena baryłki ropy Urals wzrosła o 79,2% w stosunku do kryzysowego 2009 r.).
Rosyjski PKB w tym okresie wzrósł o 4,3%, głównie za sprawą odbudowujących
się zapasów oraz wzrastającej konsumpcji.
Główne czynniki wzrostu w 2011 roku były oparte jednak o dość niestabilne podstawy
i budziły obawy o możliwość oparcia o nie wzrostu w kolejnych latach, a tym samym
zapewnienia stabilnego wzrostu gospodarczego w długim okresie.
Wyniki makroekonomiczne osiągnięte przez rosyjską gospodarkę w 2012 roku
wskazują, że przewidywania te były zasadne, choć oczekiwane spowolnienie
okazało się być nie tak silne jak prognozowane. Tym niemniej dotychczasowe
główne czynniki wzrostu tracą swoją siłę oddziaływania i rosyjska gospodarka wydaje
się przechodzić z etapu postkryzysowego, przyspieszonego rozwoju "doganiającego",
do etapu średniookresowego, aczkolwiek nieznacznego, wzrostu w warunkach
narastających napięć w niektórych, kluczowych segmentach gospodarki.
W 2012 roku wzrost rosyjskiego produktu krajowego brutto wyniósł 3,4%, co
było dobrym, nie tylko na tle gospodarek rozwiniętych (UE – minus 0,3%, USA 2,2%,
Japonia 2,0%), lecz także niektórych krajów rozwijających się, uważanych za
perspektywiczne motory rozwoju gospodarki światowej w najbliższych latach (Brazylia
0,9%, Turcja 1,6%, Korea Południowa 2,0%), poza Chinami (7,8).
Z drugiej strony należy zauważyć, iż wzrost był niższy od obserwowanego rok
wcześniej (4,3%), jak również od oficjalnych prognoz szacujących go na poziomie
4,0-4,2%.
Głównym motorem rozwoju w 2012 roku pozostało spożycie indywidualne
gospodarstw domowych, sektor, którego wkład we wzrost PKB wyniósł 3,1%.
Dynamika spożycia indywidualnego w 2012 roku wyniosła 106,6 i wynikała przede
wszystkim z rosnących płac realnych (7,8%) oraz dochodów rozporządzalnych
gospodarstw domowych. Efekt był dodatkowo wzmacniany niskimi stopami
procentowymi zniechęcającymi do oszczędzania oraz rosnącą dostępnością kredytów
konsumpcyjnych. Wzrost kredytowania osób fizycznych o 40 %.
Z kolei negatywnym zaskoczeniem był niewielki wzrost nakładów brutto na
środki trwałe (tj. inwestycji). Zgodnie z przewidywaniami nastąpiło zakończenie
procesu odbudowy zapasów w przedsiębiorstwach i wygaszenie tego kanału wzrostu,
natomiast kolejny, naturalny etap polegający na zwiększeniu inwestycji ze strony firm,
nastąpił z intensywnością zdecydowanie niższą od oczekiwanej. Nakłady brutto
wzrosły o 6,7% i były nawet niższe od notowanych w roku 2011 (8,3%). Jako przyczyny
takiego stanu rzeczy, można wskazać trzy podstawowe czynniki:
7
1.
Niską rentowność działalności gospodarczej, która ogranicza finansowanie
inwestycji ze środków własnych jak też obniża wiarygodność kredytową w ocenie
instytucji finansowych,
2.
Przedłużające się zawirowania na międzynarodowych rynkach finansowych, które
ograniczają aktywność inwestorów zagranicznych na rynku rosyjskim;
3.
Ograniczenie inwestycji rządowych w związku z zakończeniem dużych projektów
(szczyt APEC we Władywostoku, końcowa faza przygotowań do Zimowych Igrzysk
Olimpijskich w Soczi w 2014 roku) oraz reorientacją wydatków budżetowych
z proinwestycyjnych na prospołeczne;
4. Zmianami, jakie zaszły na rosyjskiej scenie politycznej w związku z wyborami
prezydenckimi w marcu 2012 roku, które wstrzymały inwestycje firm oczekujących
na ogłoszenie nowych dokumentów programowych w zakresie gospodarki.
Od strony podażowej na PKB pozytywnie wpływała wysoka dynamika
w sektorze finansowym (wzrost o 15,0%, wobec 3,6% w 2011 r.) oraz w handlu
(6,5% wobec 3,3%).
Portfel kredytów dla osób prawnych wzrósł o 13 % a fizycznych o około 40 %, choć
Bank Rosji przestrzega, że banki nie doceniają ryzyka takiego postępowania – 50 %
kredytów pozostaje nie zabezpieczonych. Wzrost produkcji przemysłowej oraz
budowlano-montażowej był mniejszy niż w roku poprzednim, natomiast w przypadku
produkcji rolnej odnotowano spadek produkcji o 4,7%.
Produkcja przemysłowa ogółem wzrosła o 2,6%, przy czym największe wzrosty
odnotowano w branżach sektora przetwórczego - 4,1%. Spośród wszystkich
działów przemysłu największe wzrosty, podobnie jak w 2011 roku, choć w znacząco
niższym natężeniu, odnotowano w produkcji środków transportu i urządzeń – o 12,7%,
wyrobów
z gumy i tworzyw sztucznych - o 7,4%, materiałów budowlanych - o 5,6%, produktów
spożywczych i tytoniu - o 5,1%. W sektorze wydobywczym wzrost produkcji wyniósł
1,1%.
Zwiększyła się również, choć również w stopniu zdecydowanie mniejszym niż w 2011
roku, aktywność w budownictwie, gdzie odnotowano wzrost produkcji o 2,4% (5,1%
w 2011 r.) oraz w transporcie (wzrost przewiezionych ładunków o 1,7% i pasażerów
o 6,6%).
W 2012 roku produkcja rolna zmniejszyła się o 4,7% w stosunku do roku
wcześniejszego, przede wszystkim za sprawą 25% spadku zbioru zbóż, tj. do
70,9 mln ton. Na niższe zbiory wpływało niekorzystna sytuacja pogodowa w 2012 roku
oraz efekt „wysokiej bazy” roku 2011. Pozytywny efekt różnicowania upraw
obserwowany w roku wcześniejszym uległ zahamowaniu, gdyż spadki zbiorów
dotknęły niemal wszystkich kultur. Spośród głównych upraw rosły tylko zbiory
kukurydzy (o 18,0%) oraz niektórych warzyw. Ponadto zwiększyło się pogłowie bydła
rzeźnego i drobiu oraz nieznacznie wzrosła produkcja jaj (2,2%) i mleka (0,9%).
Inwestycje rosyjskich przedsiębiorstw w 2012 roku wzrosły o 6,7%, co pomimo
wyniku lepszego niż przed rokiem nie było wielkością oczekiwaną przez
specjalistów i nie pozwoliło zrekompensować spadku przyrostu zapasów i jego
wkładu do PKB. Barierą stała się niska zyskowność przedsiębiorstw (pomimo
odbudowy poziomu produkcji), co uniemożliwia finansowanie inwestycji ze środków
8
własnych. Rentowność działalności przedsiębiorstw obniżyła się do 12,2% (dane za
9 miesięcy 2012) i pozostaje o 2,7 pkt. proc. niższa niż przed kryzysem. Więcej, po
ponad 2 razy, zmniejszyła się w tym samym okresie możliwości firm do regulowania
swoich zobowiązań.
Obniżało to także wiarygodność kredytową firm, co ograniczało zainteresowanie
instytucji finansowych kredytowaniem inwestycji. Znalazło to swoje potwierdzenie
w statystykach. Przyrost wartości kredytów dla firm na koniec 2012 roku wyniósł 12,7%,
mimo,
że w połowie ubiegłego roku był niemal dwukrotnie wyższy. Ponadto banki bardziej
zainteresowanie były zwieszaniem swojej aktywności na polu kredytów
konsumpcyjnych, które dynamicznie rosły w związku z podwyższaniem się płac
realnych ludności i ciągle wysoką skłonnością do konsumpcji.
Korzystną zmianą i zmniejszeniem obciążeń dla przedsiębiorstw stało się
w 2012 roku obniżenie z 34% do 30%, stawek na ubezpieczenie społeczne.
Dodatkowo wprowadzono 10% poziom stawki dla dochodów przekraczających w stali
roku próg 153 600 rubli. Dotychczas od kwoty wynagrodzenia przekraczającej tę
wartość składki na ubezpieczenie społeczne nie były pobierane. W ocenie ekspertów,
mimo że zmiany te spowodowały spadek dochodów budżetowych o blisko 200 mld
rubli, to jednak w dyspozycji przedsiębiorstw pozostały zdecydowanie wyższe środki,
które w skali kilku lat mogą stanowić znaczne ułatwienie w podejmowaniu
działalności inwestycyjnej.
Nadal problemów ze źródłami finansowania nie mają natomiast duże zyskowne firmy,
co w warunkach rosyjskich oznacza przede wszystkim przedsiębiorstwa sektora
paliwowo-energetycznego. Branża ta rozwija się bez przeszkód, co w efekcie pogłębia
i konserwuje strukturę rosyjskiej gospodarki opartej o wydobycie surowców
energetycznych.
Rynek pracy w Rosji w 2012 roku odnotował wyniki znacznie lepsze od
wskaźników roku wcześniejszego oraz lat przedkryzysowych. Poziom
bezrobocia osiągnął historyczne minimum wynoszące 5,5%, co jest o 1,0 pkt.
procentowego wynikiem lepszym od notowanego w 2009 roku. Wskaźnik
zatrudnienia osiągnął w grudniu 2012 roku wartość 64,3%, co oznacza poprawę o 0,3
pkt. proc. w stosunku do analogicznego miesiąca roku wcześniejszego. Ponadto liczba
ofert pracy w biurach zatrudnienia znacząco przewyższa już liczbę zarejestrowanych
bezrobotnych. Ocenia się, że średnio w roku ubiegłym na 100 ofert pracy przypadało
nieco ponad 70 bezrobotnych.
Doskonałe wyniki rosyjskiego rynku pracy, paradoksalnie, stanowią jednak
znaczące źródło niepewności dla dalszego rozwoju gospodarczego kraju.
Ocenia się, że liczba ludności aktywnej ekonomicznie osiągnęła w ujęciu nominalnym
już swój górny pułap i nie może znacząco zwiększyć się w przyszłości ze względu na
procesy demograficzne zachodzące w Rosji (zmniejszająca się liczna ludności,
starzenie się społeczeństwa, niska średnia długość życia). Ograniczone zasoby siły
roboczej, a tym samym jej podaż, już prowadzi do zwiększającej się presji płacowej, co
widać na przykładzie rosnących płac realnych oraz ograniczania rentowności
przedsiębiorstw zmuszonych ponosić wyższe koszty pracy. W przyszłości sytuacja taka
może stać się znaczącą przeszkodą na drodze szybszego rozwoju gospodarczego.
9
Prostym zasobem, który mógłby utrzymać wzrost w warunkach deficytu siły roboczej,
jest rosnąca wydajność pracy przekraczająca zarazem przyrost płac realnych.
Utrzymanie tej równowagi w długim okresie pozwoliłoby na zmniejszenie presji
płacowej, a tym samym sprzyjałoby ograniczeniu inflacji. Stwarzałoby również
pespektywy dla zwiększenia konkurencyjności rosyjskich produktów na rynkach
międzynarodowych. O ile w 2010 roku udało się osiągnąć przyrost wydajności pracy
powyżej wzrostu płac realnych, tendencja ta nie utrzymała się w roku ubiegłym.
Wydajność wzrosła wg wstępnych ocen o 3,0-3,5%, co było wielkością dwukrotnie
niższą od przyrostu wynagrodzeń w ujęciu realnym. Można przypuszczać, że zjawisko
to ulegnie wzmocnieniu w kolejnych latach, w związku z tzw. "przejściem w kierunku
budżetu socjalnego" realizowanym przez rosyjski rząd. Przekładać się to będzie przede
wszystkim na wzrost płac nominalnych w sferze budżetowej. Już w 2012 roku, przy
średnim wzroście płac nominalnych o 14,5%, największy przyrost zanotowano
w sektorach: obronny, ubezpieczenia społeczne i zarządzanie państwowe - o 29,2%,
oświata - 20,2%, ochrona zdrowia - 16,8%. W pozostałych sektorach gospodarki wzrost
płac nie przekroczył 16%, a tylko w 3 zanotował poziom wyższy od średniej krajowej.
Nieznacznemu przyspieszeniu w 2012 roku uległy zjawiska inflacyjne.
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w ub. r. wyniósł 6,6%, co było
rezultatem nieznacznie gorszym od notowanego przed rokiem (6,1%). Wzrost
inflacji był wynikiem przede wszystkim wyższego od spodziewanego wzrostu cen
towarów rolno-spożywczych, co wynikało z mniej korzystnych wyników w rolnictwie
spowodowanych suszami oraz efektu wysokiej bazy (w związku z rekordowo wysokimi
zbiorami w 2011 roku ograniczającymi dynamikę cen żywności w danym okresie).
Wolniej natomiast rosły ceny regulowane, dotyczące głównie energii, transportu oraz
usług komunalnych, co można tłumaczyć efektem wynikającym z okresu związanego
z wyborami. Ceny na pozostałe dobra i usługi charakteryzowały się również niższą
dynamiką niż w roku poprzedzającym.
Ocenia się, że pozytywny wpływ na ograniczenie inflacji będzie miało przystąpienie
Rosji do WTO. Już w IV kwartale 2012 roku (zaraz po akcesji), zwiększył się import
mięsa i wyrobów mięsnych, co ograniczyło tempo wzrostu cen tej kategorii produktów
do poziomu IV kw. ubiegłego roku.
Utrzymująca się wysoka cena ropy naftowej na rynkach światowych pozytywnie
wpłynęła także na rosyjski budżet i stan rezerw walutowych. Dochody
budżetowe były wyższe niż pierwotnie zakładano o 0,5% PKB (choć mniejsze od
osiągniętych w 2011 roku o 0,3% PKB), a deficyt budżetowy zaplanowany na poziomie 1,5% PKB (przy cenie za baryłkę ropy na poziomie 110 USD przyjętą w 2011 roku) na
koniec roku 2012 wyniósł -0,02% PKB. Wzrost tempa dochodów budżetowych
dokonywał się z nieznaczną przewagą wpływów z pozostałych sektorów niż
z przedsiębiorstw sektora paliwowo-energetycznego, których udział w kształtowaniu
budżetu wyniósł w 2012 roku 50,2%, co jest wynikiem nieznacznie niższym niż w roku
2011, ale zarazem wyższym niż przed kryzysem, co tym samym konserwuje zależność
finansową Rosji od koniunktury na rynkach zewnętrznych. Tzw. deficyt, po
wyłączeniu dochodów „nie surowcowych" budżetu zwiększył się o 0,9 pkt. proc. do 10,6% PKB.
10
Rezerwy walutowe FR wg stanu na 1.01.2013 r. wzrosły o 7,8% do 537,6 mld USD.
W Funduszu Rezerwowym Rosji w tym samym okresie zgromadzono 62,8 mld USD,
a środki Funduszu Dobrobytu Narodowego wyniosły 88,59 mld USD.
Obroty handlowe Rosji z zagranicą w ubiegłym roku zanotowały nieznaczny
wzrost. Eksport zwiększył się o 1,7%, (do 530,7 mld USD), natomiast import
o 3,6% (do 335,4 mld USD). Dodatnie saldo handlowe osiągnęło poziom 195,3 mld
USD i spadło o 1,5% w stosunku do roku poprzedniego.
Wyniki rosyjskiego handlu były przede wszystkim efektem nieznacznego
wzrostu cen na główne towary eksportowe, przy równoczesnym spadku lub
nieznacznym wzroście wolumenu obrotów. Ceny ropy naftowej, stanowiącej
najbardziej znaczącą pozycję rosyjskiego eksportu (34,5%), wzrosły w 2012 roku tylko
o 1,1%, podczas gdy wolumen jej eksportu spadł o 2,3%. W przypadku gazu ziemnego
wzrost średnich kontraktowych cen wyniósł 13,1%, przy spadku wolumenu o 6,1%.
Podobnie kształtowała się sytuacja w przypadku eksportu metali i wyrobów z nich.
Z drugiej strony wzrost eksportu pozostałych wyrobów był zdecydowanie mniejszy,
a im wyższy poziom przetworzenia tym niższa dynamika sprzedaży za granicę.
W efekcie udział sektora paliwowo-energetycznego w rosyjskim eksporcie wzrósł
z 70,1 % do 70,4% , zmniejszył się natomiast udział pozostałych głównych grup
towarowych, m. in. metali i wyrobów z nich (o 0,7 pkt. proc.),
a maszyn, urządzeń i środków transportu nie uległ zmianie i wyniósł 5,0%. Jeszcze
mniej korzystnie prezentuje się rosyjski eksport do krajów tzw. dalszej zagranicy,
gdzie surowce naturalne stanowiły w roku ubiegłym 73,0% (72,7% w 2011 r.).
W rosyjskim imporcie natomiast w 2012 roku dały się zaobserwować pozytywne
tendencje. Kosztem pozostałych grup towarowych rósł udział importu maszyn,
urządzeń i środków transportu. Z jednej strony może to świadczyć
o niekonkurencyjności rosyjskich wyrobów o wysokim stopniu przetworzenia wobec
produkcji zagranicznej. Z drugiej natomiast świadczy o rosnącym imporcie
inwestycyjnym, co może sprzyjać modernizacji rosyjskiej bazy przemysłowoprodukcyjnej w przyszłości. Zmniejszył się również udział importowanych dobór
konsumpcyjnych (samochody osobowe, AGD, żywność) co świadczy o rosnącej
konkurencyjności rosyjskich produktów w tym segmencie rynku (często przy udziale
inwestycji zagranicznych). Pozostaje to w ścisłym związku z realizowanymi
programami mającymi na celu rozwój produkcji krajowej substytuującej import.
W 2012 r. utrzymywał się negatywny trend lokowania aktywów za granicą. W ten
sposób transfer kapitałów z Rosji był wyższy od ich napływu o 56,8 mld USD, (w 2008
r. odnotowano odpływ netto w wysokości 133,7 mld USD, w 2009 r. – 56,1 mld USD,
a w 2011 r. – 80,5 mld USD). Eksperci oceniają, że wzrost wartości rosyjskich aktywów
zagranicznych związany jest z pogorszeniem się klimatu inwestycyjnego w Rosji,
wzrostem ryzyka politycznego, nasiloną korupcją oraz ingerencją państwa w sprawy
biznesu. Od strony ekonomicznej można to także wyjaśnić rosnącą aktywnością
rosyjskiego sektora bankowego na rynkach międzynarodowych oraz wzrostem
i rozwijaniem rosyjskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
W 2012 r. zagraniczne inwestycje w Rosji wzrosły o 4,4 % i wyniosły 362,4 mld
USD. Natomiast, wartość skumulowanych bezpośrednich inwestycji
zagranicznych na koniec 2012 r. uległa nieznacznemu zmniejszeniu o ok. 2%
i wyniosła 136 mld USD (139 w 2011 r.).
11
Gospodarka rosyjska utrzymała się na ścieżce wzrostu gospodarczego, chociaż nie tak
dynamicznego, jak przed kryzysem. Ponadto analiza głównych czynników wzrostu
wskazuje, iż w znacznej części mają one krótkotrwały charakter i w długim okresie
trudno będzie je utrzymać na poziomie pozwalającym zachować stabilny wzrost
gospodarczy. Nadal znaczącym problemem pozostaje uzależnienie rosyjskiej
gospodarki od eksportu surowców i w 2012 roku nie zaobserwowano znaczących
zmian mogących świadczyć o zachodzących zmianach strukturalnych.
Dodatnie wskaźniki makroekonomiczne osiągnięte w 2012 r. pozwoliły na utrzymanie
się Rosji w gronie państw o wysokim wzroście PKB, jednak działo się to w warunkach,
które powinny były sprzyjać lepszym wynikom gospodarczym. Utrzymywały się
korzystne ceny na surowce energetyczne, znacząco wzrósł popyt konsumpcyjny (6,6%
wobec 6,4% w 2011 r.), oczekiwano, post-kryzysowego wzrostu inwestycji wobec
zakończenia procesu wzrostu zapasów w gospodarce, ponadto Rosja wstąpiła do
WTO, po czym spodziewano się wzrostu importu (wskutek zmniejszenia taryf
celnych) oraz większego napływu inwestycji z zagranicy.
Niestety większość z tych faktów nie znalazła swojego przełożenia na wzrost
gospodarczy, choć oczekuje się, że ich spodziewane efekty mogą nastąpić w 2013 roku.
Obecnie głównymi czynnikami ograniczającymi wzrost rosyjskiej gospodarki są:
•
•
•
•
•
Trwające turbulencje na rynkach światowych, które ograniczają popyt na rosyjskie
surowce energetyczne z jednej strony, a z drugiej utrudniają dostęp do
zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji w gospodarce,
Zwiększaniu wydatków budżetowych na cele społeczne, co doprowadzi do
pogłębienia deficytu budżetowego, a w konsekwencji ograniczenia inwestycji
państwowych,
wygasający boom konsumpcyjny związany z narastaniem tzw. złych kredytów
w sektorze bankowym,
wyczerpujące się moce produkcyjne, które nie będą mogły być rozszerzone
w warunkach niezadowalającego tempa wzrostu
inwestycji.
ROSYJSKA GOSPODARKA ZWALNIA
W I półroczu 2012 gospodarka Rosji była na fali wzrostu – 4,5% (rok wcześniej 4,8%) –
powodowanym popytem wewnętrznym i wysokimi cenami na ropę, przy czym
przewyższającym jej możliwości, tak jak tempo wzrostu w sektorach przetwórczym
i wydobywczym w tym czasie, w porównaniu z poprzednim okresem, malało.
Wynagrodzenia w I półroczu rosły (nominalnie 17%), wyprzedzając wzrost
produktywności (7,4%) i realnych dochodów (8,5%).
Bank Światowy ostrzegał, znaczny wzrost wynagrodzeń świadczy o „przegrzaniu” na
rynku pracy. Zatrudnienie w lipcu 2012 wyniosło 72,3 mln osób, lecz liczba nowo
przyjętych jest równa liczbie zwolnionych. Tak sytuacja na rynku pracy, szybki wzrost
cen i kredytów, to oznaki przegrzewania gospodarki.
Dalej gospodarka zaczęła zwalniać i bez strukturalnych reform, bodźców do rozwoju
nie było. BŚ zmienił swoją prognozę wzrostu, w trakcie roku 2012 z 3,8% do 3,5%. Jest
12
to najniższe tempo wzrostu za okres ostatnich 15 lat, pomijając lata kryzysowe – 1998
i 2009. Prognoza na 2013 rok to 2,4% (wg ministerstwa rozwoju gospodarczego MRG),
a jeżeli cena ropy spadnie do 80$/b, wzrost zmniejszy się do 1,5%.
Aktywność ekonomiczna gaśnie: wzrost w I kwartale, w stosunku do poprzedzającego
go okresu, spadł do 0,6% (1,6% w końcu 2011 roku), a w II kwartale zmniejszył się do
0,1%. Popyt zagraniczny na rosyjskie produkty osłabł z powodu zwolnienia tempa
wzrostu gospodarki światowej - BŚ obniżył prognozy wzrostu gospodarki Chin z 8,2%
do 7,7%. Przy tym rosyjskie moce produkcyjne obciążone są jak w dobrym okresie
przed kryzysem – wskazywał BŚ. Dla dalszego wzrostu niezbędne są dodatkowe
inwestycje, lecz prywatny biznes nie kwapi się do zwiększenia wysiłku w tym
kierunku. Państwo także nie może istotnie zwiększać inwestycji, gdy deficyt, bez
uwzględnienia dochodów ze sprzedaży ropy, wynosi około 10% PKB. W tej sytuacji
lepiej powstrzymać się od nadmiernych wydatków i oszczędzać na wypadek
przyszłych kryzysów. Dochodzą jeszcze ryzyka o znaczeniu strategicznym: starzenie
się ludności, spadek zasobów pracy, a także obniżenie wydobycia ropy naftowej.
W takich warunkach gospodarce trudno zdobyć nowe impulsy wzrostu. Rosja
powinna likwidować przeszkody strukturalne i zwiększać wydajność pracy. Bodźcami
mogą stać się: członkostwo w WTO i plany przystąpienia do OECD. Gospodarka
wymaga dywersyfikacji, należałoby zmniejszać w niej udział państwa, rozwijać
infrastrukturę wewnątrz kraju, polepszać klimat inwestycyjny, zarówno na poziomie
federalnym jak i w regionach i wówczas tempo wzrostu gospodarczego może
przekroczyć 4 %, choć to i tak nie wystarczające tempo dla przyspieszonego
doganiania gospodarek rozwiniętych.
Możliwości dla jednorazowego i szybkiego wzrostu Rosja wyczerpała, zwiększać
inwestycje państwowe na miarę Chin nie uda się, stwierdzają eksperci. Potrzebne są
zmiany strukturalne, ale politycy chcą błyskawicznych efektów. Póki co, wprawdzie,
spowolnienie wzrostu rosyjskiej gospodarki, na tle innych krajów wstępujących w fazę
kryzysu, wygląda nieźle i pozwala jeszcze na wzrost standardów życia. Jednakże
w warunkach stagnacji, gorzej, spadku, mogą nadejść protesty tradycyjnie pasywnej
części ludności, i „wtedy dowiemy się, kiedy zostaną podjęte reformy strukturalne”,
stwierdzają eksperci.
Rosyjska gospodarka w ll. 2012 – 2015
MRG opublikowało prognozę średnioterminowego rozwoju gospodarczego w Rosji na
okres z 2012 do 2015 roku. W odniesieniu do 2013 roku prawie wszystkie wskaźniki
rozwoju spadają w związku z pogarszającą się koniunkturą na rynkach zagranicznych.
Przy tym ministerstwo liczy na stabilnie wysokie tempo wzrostu konsumpcji
wewnętrznej w nadziei na to, że gospodarstwa domowe w dalszym ciągu będą
kontynuować wydatki za skumulowane w kryzysie oszczędności, rosnące dochody
i w dalszym ciągu otrzymywane kredyty. Ale to nie wystarczy dla potrzebnego
szybkiego stabilnego wzrostu.
Wysokie ceny na ropę wspierają rosyjski budżet, ale wzmagają obawy krajówkonsumentów paliw – obawy swoje przedstawiły kraje „7” w Waszyngtonie, które
przywołują kraje-eksporterów ropy do wzrostu wydobycia, wiążąc obecny wzrost cen
z warunkami geopolitycznymi i problemami związanymi z dostawami.
13
WZROST GOSPODARCZY W DZISIEJSZEJ ROSJI
Wzrost społecznej i ekonomicznej aktywności obywateli zwiększa wymogi
efektywności uchwalanych ustaw. Wymogi, coraz wyższego stopnia, kierowane są pod
adresem
konkurencyjności rosyjskiego systemu prawnego wobec globalizacji
gospodarki. Przy rozpatrywaniu aktów prawnych niezbędne jest podejście systemowe,
strategiczne, a także ocena skutków ich wpływu na procesy społeczno-ekonomiczne.
Nie wolno nie uwzględniać kardynalnych zmian w życiu gospodarczym świata.
Prezydent Rosji obwieścił nowy kierunek rozwoju gospodarki, którego cel to wejście
do piątki najbardziej rozwiniętych krajów świata, których PKB na człowieka wynosi 3540 tys.$, w porównaniu z 20 tys $ w Rosji obecnie (43 miejsce wśród 146 krajów
świata). Realizacja zadania jest możliwa przy zapewnieniu wzrostu gospodarczego
minimum 5-6 % rocznie, podczas gdy w latach 2010-2012 roczne tempo wzrostu PKB
zmalało do 3,5 %. W ocenie ekspertów dla osiągnięcia ww celu niezbędny jest program
wzmocniony odpowiednią bazą prawną.
Do priorytetowych ustaw, nad którymi pracuje rząd eksperci zaliczają:
- o państwowym planowaniu strategicznym;
- o polityce przemysłowej;
- o pozyskaniu inwestycji;
- o zapewnieniu aktywnego udziału systemu bankowego w modernizacji i rozwoju
innowacyjnym gospodarki rosyjskiej;
- o federalnym systemie kontraktowym;
- o partnerstwie publiczno-prywatnym;
- o rozwoju gospodarki rolniczo-przemysłowej;
- o rozwoju MSP;
- o przystosowaniu rosyjskiej gospodarki do funkcjonowania w warunkach
członkostwa
WTO.
Priorytety strategiczne
Ustawa "O Państwowym Planowaniu Strategicznym", przyjęta przez Dumę (niższą
izbę parlamentu) w pierwszym czytaniu, przewiduje regulacje w sferze stosunków
powstałych między uczestnikami państwowego planowania strategicznego w procesie
prognozowania, programowania celów i regionalnego planowania, a także
monitoringu realizacji dokumentów państwowego planowania strategicznego przy ich
opracowaniu, zatwierdzaniu i korekcie.
W rosyjskiej gospodarce jeszcze nie powstał system budowy państwowego planowania
i zarządzania. Dlatego, uwzględniając doświadczenia własne i zagraniczne, nowa
ustawa powinna stworzyć podstawy kompleksowego systemu państwowego
planowania strategicznego rozwoju społeczno-gospodarczego w powiązaniu z polityką
budżetową.
W opinii specjalistów, taka kompleksowa optymalizacja czynników ryzyka, kapitału
i technologii jest zdolna stworzyć warunki dla zwielokrotnienia wzrostu PKB.
14
Potrzebny akcent na projekty, a nie na regiony
Komentując ustawę "O polityce inwestycyjnej" należy zauważyć szereg problemowych
punktów w sferze tej polityki.
Po pierwsze:
ma miejsce rozdźwięk w sumach, jakie mogą oferować instytuty rozwoju. Rząd zrobił
wiele dla stymulowania innowacyjności, tworząc instytuty rozwoju, jednakże ogromna
liczba projektów w budownictwie i modernizacji produkcji, wdrażaniu innowacji
i rozwoju biznesu nie może być pro-finansowana przy pomocy instytutów rozwoju
z różnych przyczyn. I tak, wiele instytutów rozwoju (Fundusz Pomocy Rozwoju
Małych Form w Sferze Naukowo-Technicznej, regionalne fundusze joint-venture,
MSP-bank - wcześniej Rosyjski Bank Rozwoju - i in.), mogą inwestować w jeden
projekt stosunkowo niewielkie środki, średnio od 1 do 60 mln rubli - MSP-bank - do
150 mln rubli, przy posiadaniu patentów przez inicjatorów projektów. Fundusz
"Skołkowo" finansuje tylko instytuty naukowo-badawcze i nie rozpatruje projektów
organizacji nowej produkcji czy budowy nowych przedsiębiorstw, nawet, jeśli w ich
podstawie leżą innowacje. Fundusze joint-venture RVK (rosyjskiej kompanii jointventure), przyjmują projekty, kierując się ich rentownością.
"RosNano" rozpatruje projekty, w zasadzie odnoszące się do nanotechnologii.
Wnieszekonombank (WEB) rozpatruje projekty infrastrukturalne wartości od 2 mld
rubli, przy czym udział samego WEB w inwestycji powinien wynosić minimum 1 mld
rubli. Niedawno utworzono Rosyjski Fundusz Inwestycji Bezpośrednich (RFIB), który
jest także zorientowany na wielkie inwestycje infrastrukturalne, od 3 mld rubli wzwyż,
przy czym udział Funduszu musi wynosić minimum 1,5 mld rubli w każdym projekcie.
Jednakże ogromna liczba projektów inwestycyjnych ukierunkowanych na innowacje
i modernizacje znajduje się w przedziale wartości 150 – 1 mld rubli. Tyleż wynosi
wartość budowy czy technicznego przezbrojenia średniej fabryki, górniczego
kombinatu wzbogacającego, czy zakładu produkcji rolnej. Takich obiektów jest
obecnie wiele we wszystkich sektorach gospodarki i one nie mogą być w ten sposób
finansowane, nawet częściowo, przez istniejące instytucje rozwoju, ponieważ właśnie
znajdują się, pod względem wartości, w przedziale finansowania nie obejmującym
realizacji zadań przez te instytucje.
Realizacja takich projektów pozwoliłaby zapewnić w sposób zdecydowany
modernizację bazy technicznej przemysłowego sektora gospodarki. Z punktu widzenia
okresu rentowności, 4-5 lat, i braku patentów, projekty te odrzucane są przez ww RVK
i inne kompanie tego typu. W projektach tych nie zawsze występują nowości
z dziedziny nauki, co stanowi warunek finansowania przez te fundusze. Przy tym
w projektach tych występuje mniejsze ryzyko, ponieważ zakładają one przy produkcji
w Rosji wykorzystanie już istniejących za granicą najnowszej techniki i technologii.
Po drugie:
zauważalna jest preferencja wyboru z punktu widzenia regionu a nie samego projektu.
Postawione kilka lat temu zadanie pozyskiwania inwestycji widziano jako zadanie
polepszenia klimatu inwestycyjnego i wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej regionów,
z naciskiem na lokalizację inwestycji a nie samą inwestycję, jako drogę do
modernizacji kraju. Od tej pory, kierownictwa regionów, konkurując ze sobą, starają
się zapewnićw swoim regionie jak najlepsze warunki dla inwestorów, w ramach
możliwości nadanych im przez prawodawstwo federalne. To może dotyczyć ulg
15
w podatkach lokalnych, części zysku wpłacanej do miejscowych budżetów, itd.
Równocześnie prowadzi się badania atrakcyjności inwestycyjnej regionów, na które
wydziela się znaczne środki budżetowe. Jednakże problemów to nie rozwiązuje.
Zdaniem ekspertów, zarówno rosyjskich jak i zagranicznych, ww działania skutkują
w przypadku wielkich korporacji, tzw inwestorów strategicznych, którzy już podjęli
decyzję o inwestowaniu w Rosji a teraz jedynie wybierają miejsce. Ale takich są
jednostki.
Podstawowa masa kapitałów gotowych zapewnić modernizację produkcji,
rekonstrukcję, podjąć nową produkcję - to tzw inwestorzy kapitałowi wybierający
przedmiot inwestowania, a nie terytorium gdzie to nastąpi. Są to fundusze inwestycji
bezpośrednich, firmy joint-venture, fundusze emerytalne i in. Dla nich najważniejsze
są charakterystyki projektów i dlatego koncentrują się na atrakcyjności właśnie
samych projektów a nie regionów.
Zwiększyć wykorzystanie kredytu bankowego
Realizacja polityki pieniężno-kredytowej centralnego banku (Banku Rosji), nie
odpowiada potrzebom banków komercyjnych w finansowaniu inwestycji,
w odniesieniu do nowej budowy czy modernizacji. Banki gotowe są kredytować tylko
już istniejący biznes. W odróżnieniu od klasycznej praktyki międzynarodowej przy
finansowaniu inwestycji, gdzie zabezpieczeniem jest właśnie finansowany obiekt
i nabywane wyposażenie, banki rosyjskie stosują w charaketrze zabezpieczenia nie
tylko aktywa ale wymagają mnóstwo dodatkowych zastawów, znacznie
przewyższających wartości proponowanego przedmiotu finansowania.
Na takich warunkach, większość przedsiębiorców, szczególnie z zakresu MSP, podjąć
nowych inwestycji nie mogą, a jeśli, mimo wszystko, podejmą, to nierzadko warunki
postawione przez banki doprowadzają do bankructwa inicjatora przedsięwzięcia i jego
aktywa przepadają na rzecz banku. Nic więc dziwnego, że obecnie banki
skoncentrowały u siebie znaczne, niezgodne z profilem działalności bankowej stricte,
aktywa, które nabyły w procesie bankructwa inwestorów.
Przedsiębiorcy i przemysłowcy zadają wciąż jednakowe pytanie: jak można rozwijać
realny sektor gospodarki, kiedy konkurenci zagraniczni, którzy przyjdą na otwarty
rynek rosyjski, uzyskują u siebie kredyty wg stawek poniżej 4 %, a w Rosji, dla
miejscowych są one powyżej 10 %? O kredytach długoterminowych już lepiej nie
wspominać – zaledwie 10 % kredytów udaje się otrzymać na okres powyżej 3 lat.
I tak, w Rosji, aby rozpocząć nową produkcję, zbudować małą fabrykę, np.
produkcji cegieł, szkła czy przetwórstwa mięsa, banki wymagają nie tylko 30 %
udziału kapitału środków własnych, występującego o kredyt, ale i mnóstwo
dodatkowych zabezpieczeń czy gwarancji osób trzecich w wielkościach
zauważalnie przewyższających sumę kredytu.
Rosyjscy eksperci proponują, w związku z tym, dokonanie analizy i korekty
normatywów Banku Rosji tak, aby stymulować banki komercyjne do udziału
w finansowaniu inwestycji.
16
Nowy system zamówień publicznych
Komitet Dumy polityki gospodarczej, rozwoju innowacyjnego i przedsiębiorczości
nadaje wielkie znaczenie ustawie “O Federalnym Systemie Kontraktowym” dla
efektywnego prowadzenia gospodarczej polityki państwa.
Obecnie, w drodze zamówień publicznych, państwo wprowadza do gospodarki
6 bilionów rubli rocznie a dodając do tego bezpośrednie zakupy państwowych firm –
13 bln rubli, co równa się wydatkom budżetu federalnego.
Państwo samo powinno pokazać przykłady wdrażania współczesnych zasad
konkurencji, maksymalnie szybko uruchamiając nowy system zakupów
kontraktowych, który powinien obejmować również zakupy przedsiębiorstw
kontrolowanych przez państwo i organy władz lokalnych.
Niezbędny przy tym jest przejrzysty i sprawiedliwy podział państwowych środków
finansowych, doskonalenie mechanizmów zamówień publicznych dla zwiększenia ich
funkcji innowacyjnych, wsparcia krajowego przemysłu i przedsiębiorczości. Federalny
System Kontraktowy (FSK) stanowi centralny punkt w realizacji tych zadań.
Instytucje wsparcia MSP
W Rosji jest 6 minionów MSP, w których pracuje 19 mln ludzi. Udział MSP w liczbie
zatrudnionych i w PKB wynosi około 25 %. W wielu krajach Europy Zachodniej na
“mały biznes” przypada ponad połowa PKB, a w niektórych dochodzi do 70-80 %.
Prezydent Rosji postawił zadanie tak zbudować gospodarkę, aby “mały biznes”
tworzył minimum połowę miejsc pracy. Przy czym, znaczna część tego biznesu, do
roku 2020, powinna: funkcjonować w sektorach pracy intelektualnej i twórczej,
pracować na rynku globalnym, eksportować swoją produkcję i usługi.
W strukturze małego biznesu w Rosji obecnie przeważa handel (85 – 90 %) - wg liczby
pracujących i wg liczby firm.
Wsparcie małego biznesu powinno, w opinii ekspertów rosyjskich, iść w kierunku
rozwoju ich działalności w sferze produkcyjnej, zwłaszcza w sektorach innowacyjnych.
Na wsparcie z budżetu federalnego w 2011 roku wydzielono 20,8 mld rubli, w 2012 –
27,5 mld. Jednym z ważniejszych instrumentów będą zamówienia publiczne, co
zostało założone w ustawie o FSK.
W Rosji brak jest urzędu centralnego zajmującego się problemami wsparcia MSP.
Funkcję realizacji programów wsparcia MSP, a także opracowywania odpowiednich
aktów normatywnych wypełnia ministerstwo rozwoju gospodarczego (MRG) Rosji.
W ramach ministerstwa utworzono departament rozwoju małej i średniej
przedsiębiorczości i konkurencji.
Z badań nad strukturami organizacyjnymi wspierającymi MSP w krajach rozwiniętych
wynika, że najbardziej konstruktywne rozwiązania zastosowano w USA w formie
administracji małego i średniego biznesu przy urzędzie prezydenta kraju (Small
Business Administration, SBA). Celem zapewnienia wysokiego statusu państwowego,
SBA podlega bezpośrednio prezydentowi i nie może być łączone z innym urzędem
rządowym. Obecnie, SBA jest jedną z największych organizacji rządowych na świecie,
specjalizujących się na wspieraniu i rozwoju MSP.
17
Naprawiać błędy
W ciągu ostatnich 3 latach, w Rosji, dwukrotnie obniżał się poziom produkcji rolnej –
12% w 2010 roku i 5 % w 2011 – co nie miało miejsca w poprzedzającym 11-letnim
okresie.
Obecnie, rolnictwo, jak nigdy potrzebuje efektywnych działań w sferze państwowych
regulacji. Sektor ten powinien stać się jedną z “lokomotyw rozwoju i pomyślności
Rosji” – uważa przewodniczący komitetu polityki gospodarczej DUMY, rozwoju
innowacyjnego i przedsiębiorczości (Igor Rudienskij).
W systemie zarządzania tego sektora, w przeszłości, dopuszczono się wielu błędów.
Przykładowo, w dziedzinie, tradycyjnego dla Rosji, największego w przeszłości na
świecie przemysłu tekstylnego lnu, w latach 1992 – 1998 nastąpił katastrofalny spadek
produkcji tkanin.
W 1996 roku zatwierdzono federalny program celowy (FPC) “Len – towarem Rosji
w latach 1996 – 2001” , jednakże wsparcie finansowe z budżetu uruchomiono dopiero
począwszy od 1998 roku i cały program został sfinansowany w wysokości tylko 5,7 %.
W 2011 roku, W.Putin, wizytując Obwód Wołogodski, otrzymał petycję
12 gubernatorów w sprawie konieczności opracowania i kompleksowej realizacji,
w dziedzinie rolnictwa i przemysłu, federalnego programu celowego “Len – 2020”.
Obecnie, odbywa się niełatwe uzgadnianie, kolejnego już FPC, “Len – 2030”, realizacja
którego pozwoliłaby wytwarzać produkcję wartości 1 biliona rubli rocznie i utworzyć
150 tysięcy nowych wysoko-opłacanych miejsc pracy na wsi i miasteczkach Rosji.
W ten sposób, narodowa marka “Rosyjski Len”, stworzona 250 lat temu przez
przodków dzisiejszych Rosjan, praktycznie umarła - z 67 przedsiębiorstw lnianego
przemysłu tekstylnego pracują tylko 3, pozostałe znajdują się w stadium bankructwa
albo zmieniły profil.
W dzisiejszym świecie, stosunek do lnu uległ radykalnej zmianie. Przykładowo, ONZ
ogłosiła len kulturą XXI wieku – rośliny włókniste mogą dawać ośmiokrotnie więcej
celulozy, niż szybko rosnąca w naszej strefie topola, a deficyt celulozy na świecie
wynosi w dzisiejszych czasach 6 mln ton rocznie i popyt na nią będzie rósł.
Z celulozy, właśnie z roślin włóknistych, można produkować wspaniałe wyroby
tekstylne, wysokiej jakości materiały kompozytowe dla przemysłu samolotowego,
samochodowego, niepalne i nie wydzielające trujących gazów, materiały izolacyjne
chroniące ciepło i wiele innych strategicznie ważnych dla kraju produktów. Rosję, pod
względem produkcji lnu, wyprzedziły już Chiny, Francja i Białoruś.
W odniesieniu do dysponowania ziemią, deputaci Dumy z ww komitetu polityki
gospodarczej proponują omówienie tematu przejścia od rynku ziemi na bazie jej
sprzedaży prywatnym nabywcom i jej zastawu do współczesnego rynku ziemią na
bazie wykupu prawa dzierżawy i zastawu produkcji na niej wytworzonej.
Nowy format partnerstwa
Przyjęcia ustawy federalnej o partnerstwie publiczno-prawnym (PPP) pozwoliłoby
zastosować w praktyce zasady PPP, efektywnie usuwać infrastrukturalne ograniczenia
i tworzyć warunki dla pozyskiwania inwestycji w regionach Rosji, w tym organizować,
z udziałem państwa, finansowanie na bazie kredytów długoterminowych.
Należy tu wspomnieć o przygotowanej, wraz z deputatami różnych frakcji, ustawie
“O wprowadzeniu zmian do ustawy federalnej “O umowach konesyjnych”,
18
przewidującej możliwości zawierania kompleksowych kontraktów na projektowanie,
budowę i następnie eksploatację dróg samochodowych i innych obiektów
infrastruktury transportowej. Model ten może być zastosowany na rozbudowę
infrastruktury transportu lotniczego, kolejowego i w innych sferach gospodarki.
Podstawowym zadaniem PPP jest współpraca państwa i sektora prywatnego dla
osiągania społecznie ważnych celów, a do podstawowych zasad należy usuwanie
ograniczeń w rozwoju infrastruktury na bazie współpracy państwa i prywatnego
biznesu. Z jednej strony, złożona struktura życia społeczno-ekonomicznego utrudnia
realizację przez państwo ważnych społecznie funkcji, z drugiej – biznes jest
zainteresowany nowymi projektami inwestycyjnymi. PPP przedstawia sobą
alternatywę
prywatyzacji
obiektów
własności
państwowej,
ważnych
z punktu widzenia życia ludności i mających znaczenie strategiczne.
Do najbardziej współczesnych i perspektywicznych instrumentów PPP obecnie w Rosji
zalicza się: Fundusz Inwestycyjny, Bank Rozwoju, Rosyjska Kompania Joint-Venture,
specjalne strefy ekonomiczne, korporacje państwowe, koncesje.
Adaptacja do warunków WTO
W strategicznym planie, członkostwo w WTO, stwarza mocny impuls dla
dynamicznego innowacyjnego rozwoju gospodarki Rosji, jej otwartości, wzrostu
konkurencji z korzyścią dla konsumentów. Członkostwo w WTO to także nowe rynki
i nowe perspektywy. Daje szanse do obrony swoich interesów zgodnie z prawem.
Ułatwia pozyskiwanie nowych inwestycji zagranicznych, nowych technologii.
Przewagi zyskują gałęzie nastawione na eksport, takie jak metalurgia, produkcja
nawozów sztucznych, przemysł naftowy i gazowy.
Choć nie brakuje nadal malkontentów, niezadowolonych z przystąpienia do Światowej
Organizacji Handlu, rosyjscy konsumenci zyskują dostęp do konkurencyjnych, a tym
samym, tańszych i jakościowo lepszych towarów i usług. Sytuacja ta stwarza też nowe
i korzystne warunki dla eksporterów obecnych i potencjalnych na rynek rosyjski.
W procesie przystąpienia do WTO w Dumie powołano 20 grup roboczych dotyczących
wszystkich gałęzi gospodarki celem zbadania potrzeb ich wsparcia. Okazało się, że
18 gałęzi nie potrzebuje wsparcia finansowego państwa, a jedynie zniesienia wielu
aktów normatywnych, stawiających krajowy przemysł maszynowy wobec nierównych
warunków z zagranicznymi konkurentami.
Okres przejściowy dla liberalizacji dostępu do rynku wynosi zwyczajowo 2-3 lata,
a w przypadku bardziej wrażliwych gałęzi gospodarki 5-6 lat. Do nich zalicza się
przemysł samochodowy, rolnictwo, budowa maszyn do produkcji rolnej, przemysł
lekki i tekstylny.
Naukowe wdrożenie nowej polityki gospodarczej (NPG)
Rosja nie jest pierwszym ani ostatnim krajem, który zmienia paradygmat rozwoju.
Przykład USA – przejście do “reaganomiki” w 1981 roku, które dało swobodę dla
procesów innowacyjno-inwestycyjnych, reformy Deng Xiaopinga w Chinach
i Margaret Thatcher w Wielkiej Brytanii.
Rosja także potrzebuje nowej polityki gospodarczej.
Najważniejszym jest zapewnienie naukowego podejścia do rozwoju gospodarczego.
W warunkach rynkowego fundamentalizmu krajowe ekonomiczne instytuty naukowe
19
okazały się praktycznie niepotrzebne. Jak i w innych wielu sferach życia w Rosji,
narasta
problem braku ciągłości wiedzy i doświadczenia pokoleń. Nie
wykorzystywanie przez dziesięciolecia prac naukowych powoduje, że naukowe
instytuty ekonomiczne znikają nie mając możliwości przekazania ich młodemu
pokoleniu. Równocześnie, często zdarza się, że te prace naukowe uczonych
ekonomistów demonstrują ich konstruktywną krytykę wyrażając zainteresowanie
umocnieniem państwa.
Co czeka Rosję w 2013 roku?
Wariant rozwoju inercyjnego
Kolejne forum Gajdara, które odbyło się w II połowie stycznia 2013 roku
w Akademii Gospodarki Narodowej przy rządzie Rosji w Moskwie potwierdziło:
w Rosji mogą się zmieniać rządy, kadry i podstawowe wskaźniki makroekonomiczne,
ale konflikt podstawowy w polityce gospodarczej pozostaje niezmiennym - polityce
zwiększania wydatków budżetowych dla przyśpieszania wzrostu gospodarczego
będzie przeciwstawiana polityka stabilizacji makroekonomicznej.
Premier D.Miedwiediew w swoim wystąpieniu na forum ogłosił, jako
średnioterminowy cel rządu wzrost gospodarczy na poziomie 5 % rocznie. Odnośnie
do wzrostu 3,5 % rozbieżności u specjalistów nie ma. Dyskusje zaczynają się, w jaki
sposób osiągnąć dodatkowe 1,5 %? Jedni są zdania, że wystarczy zdecydowane
zwiększanie wydatków budżetu na realizację
projektów infrastruktury. Do
zwolenników tej drogi należy ministerstwo rozwoju gospodarczego. Wiceszef tego
resortu, podczas forum, powiedział, że złagodzenie polityki pieniężno-kredytowej jest
sposobem na pobudzenie wzrostu gospodarczego. Innej opinii są zwolennicy wzrostu
poprzez reformy strukturalne - do nich należą eksperci ministerstwa finansów.
Minister finansów stwierdził wręcz: "bez zmniejszenia zobowiązań państwa wzrost jest
niemożliwy". Stanowisko ministerstwa finansów popiera bank centralny.
Niezależnie od wszelkich oświadczeń, pozostających bardziej w sferze życzeń aniżeli
biorących za podstawę solidne osadzenie w realiach, prognozy wzrostu gospodarki
rosyjskiej w 2013 roku wskazują raczej na dalsze jej spowolnienie, ocenia główny
ekonomista HSBC. Inflacja pozostanie na wysokim poziomie (6-7%), będzie miał
miejsce, nadal, znaczny odpływ kapitału (w 2012 - ok 57 mld$, w 2013 ok 40-70 mld $).
Saldo rachunku bieżącego, które w 2012 roku "stopniało" prawie o 20%, w tym roku
ulegnie dalszemu zmniejszeniu o 30% z powodu stagnacji eksportu, a rubel osłabnie
(może nawet do 34 Rbl/$). Wzrost inwestycji będzie wolniejszy, konsumpcja
pozostanie główną siłą napędową gospodarki, ale i jej tempo wzrostu będzie słabnąć.
Gospodarka Rosji w 2013 roku poddana będzie inercji, dopóki nie pojawi się bodziec
od wewnątrz lub z zewnątrz - ocenia główny ekonomista Sbierbanku i jednocześnie
zauważa, że gospodarka światowa wchodzi w nieprzewidywalny okres. W tym roku
istnieje ryzyko recesji w jednej z największych gospodarek strefy euro - w Niemczech.
Ich banki aktywnie kredytują inne kraje, co zmniejsza możliwości na realizację
potrzeb wewnętrznych swojej gospodarki.
Rok 2013 będzie ryzykowny także z powodu przewagi podaży ropy nad popytem na
nią. Większość pytanych ekonomistów oczekuje, że cena za baryłkę ropy będzie 100110$, a wzrost PKB Rosji na poziomie 3-3,5%.
20
Prognoza rozwoju gospodarki rosyjskiej w 2013 roku - wariant inercyjny
2013-
2013-
minimum
maksimum
3,25
2
4,2
6,2
6,2
5,4
7
105
108,5
93
115
eksport mld$ 530,7
525,4
535
471
570
import mld$ 335,4
369
361
331,4
438
56,7
59
40
91,8
-41,5
-50
10
-76
30,37
32,37
32,15
34
30,6
2,8 *
2,8
2,8
1,8
4
7,8 *
5,4
5,1
0
9,7
handel det.% 5,7 *
4,7
4,5
3,4
5,5
3,3 *
3,5
3,8
2
4,6
0,2 *
0,2
0
-0,9
2,3
14,4 **
14,7
13,3
10
20,7
wzrost
PKB
%
inflacja %
ropa
Urals
$/bar. śr/rok
saldo
2012
2013 -średnia 2013-mediana
3,5 *
3,24
6,6
110,5
rach.
oper.
81,3
bież.mld$
odpływ
kapitału pryw. -56,8
mld$
rbl/$ w końcu
roku
przemysł %
inwestycje w
kapit.podst%
dochody
realne lud.%
proficyt/defic
yt budżet
Fed. % PKB
przyrost masy
pien.%
r/r koniec r.
* prognoza, ** na 1 grudnia
21
źródło: 2012 rok - Rosstat, Bank Rosji, min.fin., min.rozw.gosp.
prognoza na 2013 rok - Alfa Bank, WTB Kapitał, FK "Otkrytie", "Renesans Kapitał", "Sbierbank CIB",
"Uralsib", Centrum Badań Makroekonomicznych Sbierbanku, Credit Suisse, i in.
Unia Europejska próbuje wyjść z kryzysu, zmniejszając udział sektora państwowego
w gospodarce, a Rosja postępuje w kierunku przeciwnym. Polityka wzrostu wydatków
państwa może doprowadzić do tego, że za kilka lat sytuacja w Rosji może być podobna
do panującej dzisiaj w Unii.
W 2013 roku Rosja może mieć szczęście: załamania fiskalnego w USA nie będzie, strefa
euro wyjdzie z recesji, Chiny przyśpieszą wzrost, biznes będzie czuł się pewniej
z powodu polepszenia koniunktury na rynkach zewnętrznych, co pobudzi inwestycje
i ich wzrost może osiągnąć nawet 10%" – zakłada jeden z ekspertów z " Renesans
Kapitał".
Perspektywy rozwoju gospodarki Rosji
Oceniając perspektywy wzrostu gospodarki Rosji w roku 2013, Międzynarodowy
Fundusz Walutowy wskazał na 3,4 %, (w roku 2014 - 3,8 %). Minister rozwoju
gospodarczego, z kolei, wskazywał początkowo na 3,6%, później 3,2 % a ostatnio
(11.04.2013r) zmniejszył do 2,4 %. Inflacja wg MFW w 2013 roku wyniesie 6,3 % i 6 %
w 2014 (wg metodyki średnia w roku, a nie jak przyjęto w Rosji grudzień do grudnia).
Realna płaca, wg MRG, wzrośnie o 4,5 % w 2013 roku, a nominalna wyniesie 29 907 rbl.
Wzrost inwestycji w roku 2013 przewidywany jest na poziomie 4,5 % - powodem „0”
wskaźnik wzrostu eksportu w I kwartale 2013 roku. W ogóle MRG FR obwieścił na
początku kwietnia 2013 roku, że należy się przygotowywać do jesiennej recesji
w gospodarce.
Na podstawie danych i materiałów:
Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego,
Centrum Analiz Makroekonomicznych i Prognoz Krótkookresowych,
Banku Światowego,
Państwowego Komitetu ds. Statystyki FR,
Rosyjskiego Banku Centralnego
***
22
ROSJA w WTO i w G20
opr. Marek Ociepka
WPHI Moskwa
Od chwili wstąpienia Rosji do WTO upłynęło jeszcze zbyt mało czasu, by można było
właściwie ocenić wpływ tego wydarzenia na jej stosunki handlowe z innymi krajami,
w tym z Polską. Niemniej jednak pewne wnioski można sformułować.
Wg wstępnych danych, ogólny import Rosji w ostatnim kwartale 2012 roku wzrósł
w stosunku do analogicznego okresu 2011 roku o ok. 4% (wg Federalnej Służby Celnej).
Prasa rosyjska alarmuje, że w związku z obniżką ceł (np. w przypadku wieprzowiny
stawka celna w ramach kwoty została obniżona z 15% do 0%, poza kwotą – z 75% do
65%, na żywiec wieprzowy – z 40% do 5%, w przypadku mleka i produktów mlecznych
średnie cło wynosiło 25%, po akcesji - 15%) znacząco wzrósł rosyjski import mleka
w proszku (o 216%), serwatki w proszku (o 89%), serów (116%), masła (136%) – dane
takie podaje za Instytutem Koniunktury Rynku Rolnego gazeta „Wiedomosti”,
informując jednocześnie, że wg danych Ministerstwa Rolnictwa Federacji Rosyjskiej
wzrost importu mięsa i produktów mlecznych wyniósł 10-33%. Rosyjscy specjaliści
w branży jednogłośnie twierdzą, że aby wytrzymać rosnącą konkurencję ze strony
importu, niezbędne są inwestycje – może się to okazać dobrą nowiną dla polskich
producentów maszyn dla produkcji rolnej i przemysłu przetwórczego.
Analiza polskich danych dotyczących eksportu do Rosji potwierdza wzrost w branży
mięsnej i mlecznej: wg INSIGOS w 2012 roku dynamika wzrostu eksportu bydła do
Rosji wyniosła 200%, wołowiny – 195%, wieprzowiny – 145%, mięsa drobiowego –
216%, przetworów mięsnych – 176%, mleka i śmietany – 344%, serów 179%.
Z drugiej jednak strony trudno jest przypisywać taki wzrost tylko faktowi wstąpienia
Rosji do WTO, zwłaszcza wobec wprowadzanych równolegle z przygotowaniem do
akcesji ograniczeń pozataryfowych, jakim było np. embargo na import bydła z UE do
Rosji.
W innym przypadku - wysoka dynamika eksportu jabłek (162%) wiąże się bardziej ze
23
wzrostem popytu w Rosji i dużym urodzajem w Polsce, niż z nieznaczną obniżką ceł.
Mięso rosyjskie, z kolei, staje się mniej konkurencyjne, z uwagi na wzrost kosztów
produkcji, m.in. ze względu na wzrost kosztów pracy, wzrost cen zboża, a także
rosnące koszty transportowe.
Członkowstwo Rosji w WTO i jego wpływ na stosunki gospodarcze m.in z Polską
można będzie oceniać dopiero w średnio- i długofalowej perspektywie, zwłaszcza
wobec bardzo długich okresów przejściowych, sięgających 2020 roku. Rosja chętnie
korzysta z dostępnych jej narzędzi ochrony rynku i promocji własnych producentów
i rozciąga spory w tej dziedzinie (dotyczą one m.in. sposobu obliczania cła i jego części
składowych (np. „20%, ale nie mniej niż 5 eur/kg”, opłaty recyklingowej, ograniczeń
nakładanych przez Rossielhoznadzor). Ponadto wzrosła liczba postępowań
ochronnych prowadzonych przez Euroazjatycką Komisję Gospodarczą. Dotyczą one
przede wszystkim ochrony rynku rosyjskiego przed produkcją z Chin, jednak
postępowanie ochronne jest prostsze niż postępowanie antydumpingowe i niejako
rykoszetem odbija się na dostawcach z UE, w tym z Polski (np. sprawa karmelu,
porcelany i tkanin z włókien sztucznych).
Oceniając fakt członkostwa Rosji w WTO i związany z tym proces liberalizacji
zarówno w dostępie do rynku rosyjskiego jak producentów rosyjskich do rynków
członków WTO, ogromne potrzeby modernizacji gospodarki Rosji i determinację
władz do zmian oraz wielkość środków, jakimi dysponuje ten kraj, można założyć, że
w ciągu najbliższych lat, sytuacja gospodarcza Rosji ulegnie zdecydowanej zmianie.
Rosja, zmuszona do podjęcia walki z rosnącą konkurencją przychodzącą z zagranicy,
wykorzystując przy tym wynegocjowane warunki przystąpienia do WTO, w tym okresy
przejściowe zapewniające ochronę swojego rynku, a jednocześnie uzyskując ułatwienia
w tańszym, w wyniku obniżania ceł, imporcie technologicznym, może stać się
znacznie silniejszym graczem na światowych rynkach produktów, na których dzisiaj
jeszcze silną pozycję ma Polska, np rynki produktów żywnościowych. Dotacje państwa
rosyjskiego w dziedzinie rozwoju produkcji rolnej, do roku 2020, mają wynieść 170 mld
euro. W montażu produkcji samochodów osobowych już zajmują 2 pozycję w Europie
(3 mln sztuk w 2012 roku), a w 2015 chcą być na 1 miejscu. Dysponując wszystkimi
surowcami, w tym energetycznymi, zasobami ziemi i leśnymi oraz wody pitnej,
ogromnymi rezerwami finansowymi, przy zastosowaniu odpowiednich modeli
zarządzania gospodarką i zasobami ludzkimi, w warunkach WTO i rozwoju procesów
integracyjnych z udziałem Rosji (m.in. EAKG, BRICS, APEC, WNP), pozycja
gospodarcza rynku rosyjskiego będzie rosła zdecydowanie, a z nią i pozycje obecnych
na rynku rosyjskim inwestorów. Pozycja Rosji ulega wzmocnieniu również z uwagi na
przejęcie przez Rosję w końcu 2012 roku przewodnictwa w Grupie G-20.
G-20 w Moskwie
Wojny walutowe, poszukiwanie "długich" pieniędzy dla rozwoju gospodarki i nowe
podejścia do zarządzania MFW - to główne tematy ostatniej debaty na spotkaniu
ministrów finansów i szefów banków centralnych G-20 16 i 17 lutego 2013 roku, które
odbyło się po raz pierwszy w Moskwie. Kolejne spotkanie Grupy planowane jest we
wrześniu br. w S.Petersburgu.
24
Główny sygnał płynący z narady dla rynków to obietnice odejścia od dewaluacji walut
jako sposobu walki konkurencyjnej. Stanowiło to główny punkt debaty i prowadzący ją
rosyjski minister finansów (Rosja od grudnia 2012 roku przewodniczy G-20)
zaproponował, jeszcze przed rozpoczęciem spotkania, aby temat wojen walutowych
zawrzeć w dokumencie końcowym. Ostatecznie nie wpisano go w porządek obrad.
Sekretarz Generalny OECD Jose Angel Gurria, minimalizując problem, oświadczył, że
cały szum wokół wojen walutowych czynią dziennikarze.
Niemniej jednak, prowadzący Rosjanie postawili na swoim i spowodowali zapis nt
wojen walutowych głoszący, że: potwierdzamy stanowisko przyspieszenia w kierunku
rynkowych systemów kursów wymiany i płynnego kursu walut, które odzwierciedlałyby
podstawowe wskaźniki ekonomiczne.
Tab. 1
OCENA KURSÓW WALUT W POSZCZEGÓLNYCH KRAJACH
przecenione
neutralne
niedoszacowane
Australia
Wielka Brytania
Tajwan
Norwegia
Brazylia
Malezja
Szwajcaria
Chiny
Turcja
Szwecja
Argentyna
Rumunia
Singapur
waluta €
Indonezja
Nowa Zelandia
Izrael
Hong Kong
Kolumbia
Korea Południowa
Czechy
Pery
USA
Polska
Kanada
Tajlandia
Indie
Chile
Rosja
Węgry
Filipiny
Japonia
Afryka Południowa
Meksyk
źródło: HSBC, Finmarket
Niektórzy eksperci i tak są zdania, że w wojnach walutowych uczestniczą praktycznie
wszyscy uczestnicy G-20. Rosyjski minister jednakże uprzedził, że sytuację z kursami
walutowymi Rosjanie będą stale monitorować na polu G-20 i Funduszu Walutowego,
a w kwietniu, kiedy spotkają się wiceministrowie finansów, temat może być znów
przedmiotem obrad.
Państwa G-20 to państwa reprezentujące 90 % światowego PKB, 80 % handlu i 2/3
ludności globu.
***
25
ROLNICTWO ROSJI –
nowy system państwowego wspierania produkcji
opr. Marek Ociepka
WPHI Moskwa
www.heinze.ru
Władze zmieniają zasady wsparcia rolnictwa. Teraz subsydia będą udzielane
w rozliczeniu na jednostkę produkcji lub użytków rolnych. W tym roku inicjatywa ta
wdrażana jest w produkcji roślinnej, gdzie podstawowa część środków będzie
udzielana w rozliczeniu na hektar zasiewów. W przypadku pozytywnych efektów,
władze zamierzają rozszerzyć system na inne gałęzie produkcji rolnej, w tym na
produkcję zwierzęcą. Wykorzystywanie nowego instrumentu wsparcia daje Rosji
znacząca przewagę w ramach WTO, jednakże, wydaje się, nic poza tym.
Nowy mechanizm
W 2013 roku wdrażany jest nowy program rządowy wsparcia rolnictwa, przewidziany
na okres do 2020 roku. Z punktu widzenia skali i struktury wewnętrznej (graf. 1, 2)
program jest zbliżony do analogicznego, który był realizowany w ll 2008-2012,
jednakże sposoby wydzielania środków na jednym z kluczowych kierunków różnią się
radykalnie.
26
graf. 1
--------
Struktura wsparcia rządowego rolnictwa w ll 2008-2012 w %
110 mld rbl (średnio w roku)
40
prod. zwierzeca
37%
35
prod. roslinna
27%
30
25
realizacja programu
10%
20
melioracje
15
8%
modernizacja,
7%
innowacje
roz.ter.wiejskich
10
5
6%
roz.malych form
5%
gosp
0
Około połowy środków na wsparcie produkcji roślinnej będzie teraz wydzielane przy
pomocy zupełnie nowego dla Rosji instrumentu – w rozliczeniu na hektary.
Mechanizm wsparcia jest następujący:
federalny (głównie) i regionalne budżety wydzielają pieniądze na subsydia na hektary
w regionach, których ogólna wielkość składa się z dwóch części. Część, z budżetu
federalnego, idzie na wsparcie minimalnej stawki subsydiów, tylko na podstawie
wielkości terenu zasiewów. Druga część, nazywaną stymulującą, rozliczana jest
z uwzględnieniem intensywności produkcji rolnej i urodzajności gleby w regionie – jej
wielkość różni się w zależności od jakościowych parametrów ziemi gleby.
27
graf. 2
---------
Struktura wsparcia rządowego rolnictwa w ll. 2013-2020
189 mld rbl (średnio w roku)
prod. zwierzęca 36%
40
35
prod. roślinna 31%
30
realizacja programu
13%
roz,ter.wiejskich 7%
25
20
15
roz.małych form gosp
6
melioracje 5%
10
5
0
modernizacja,
innowacje 2
2%
W 2013 roku na minimalną stawkę subsydiów będzie przeznaczona podstawowa część
środków federalnych (60%), jej wielkość wyniesie 125 rbl/ha. Intensywność produkcji
roślinnej będzie z kolei wyliczana na podstawie ogólnego urodzaju kultur rolnych
w regionie, przeliczone (przyrównane) do jednostek ziarna zbóż. Współczynniki
przeliczania (sprowadzając różne uprawy do jednostki ziarna podstawowych zbóż)
opublikowało w lutym tego roku Ministerstwo Rolnictwa – graf. 3.
Na realizację ww. mechanizmu wsparcia Ministerstwo Rolnictwa Rosji otrzyma
z budżetu federalnego w 2013 roku 15,2 mld rubli, a do 2020 roku suma ta zwiększy się
do 37,6 mld rbl.
Część pieniędzy, jak już wspomniano, wydzielać będą budżety regionalne, ale
szczegóły zasad postępowania jeszcze nie są znane – jak będą określać stawki
wsparcia, z czym będą je wiązać. W zależności jeszcze od zasobności regionu,
wysokość tych dotacji zapewne będzie różna.
Wraz z wprowadzaniem nowych instrumentów, porzucono, od nowego roku stare.
Wcześniej, państwo dotowało (także w zależności od terenu zasiewów czy poziomu
produkcji) zakup paliwa i materiałów eksploatacyjnych dla środków transportu,
nawozów i nasion. Pozycje te obejmują podstawowe wydatki producentów rolnych
artykułów roślinnych – rozmiar dotacji stanowił od kilkuset do tysięcy rubli
w przeliczeniu na hektar i odgrywał dla rolników niemałą rolę. Oprócz tego państwo
kompensowało im część stawki procentowej kredytów bankowych przeznaczonych na
cele obrotowe produkcji, z czego rolnicy chętnie korzystali.
28
graf. 3
-------Przyrównanie
upraw
różnych
kultur
rolnych
do
jednej
(ziarnowych)
wg Ministerstwa Rolnictwa FR
(wskaźnik „1” = pszenica, ryż, jęczmień)
konopie i len
(włókno)
słonecznik
4
rzepak jary i
ozimy
soja
3,5
3
kukurydza
2,5
pszen.żyto,
jęczm.
groch
2
ryż
1,5
owies
gryka
1
karofle
0,5
buraki
paszowe
kukurydza
paszowa
warzywa
0
Niezależnie od roślinnej produkcji rolnej, dokonano pierwszej próby zastosowania
nowego instrumentu w rozwoju produkcji zwierzęcej. Od nowego roku subsydia tzw.
„nie uwarunkowane” wydzielane są w przeliczeniu na kilogram otrzymywanego mleka
– 1,2 rubla klasy wyższej i 0,4 rbl klasy pierwszej.
Główny problem rolników to, czy poziom wsparcia państwa będzie większy czy
mniejszy? Inny problem to, na ile nowy instrument okaże się efektywniejszy
w porównaniu ze starym?
29
Przyjdzie zaciągnąć pasa
W opinii ekspertów, nowy instrument koncepcyjnie jest lepszy od starego.
Na początku lat 2000, w miejsce wcześniejszej praktyki rozdawania rolnikom
kredytów, które faktycznie nie były zwracane, był wdrożony mechanizm
subsydiowania części stawki procentowej pożyczek. System ten, z punktu widzenia
efektywności i korupcji, był poważnym krokiem postępu. Z czasem instrument ten
zaczął dominować na tyle, że były okresy kiedy to podstawowa część subsydiów, była
dystrybuowana w ten sposób. Przy tym realna, z uwzględnieniem inflacji i wsparcia
państwa, wartość pożyczek dla rolników okazała się prawie ujemna, poniżej inflacji –
w 2010 roku średnia stawka, przy uwzględnieniu subsydiowania wynosiła 4,3 %,
a inflacja wówczas 8,8 %. W takich warunkach nie było sensu angażować własne
środki w rozwój biznesu. Obecnie, wartość udzielonych kredytów w rolnictwie
przewyższa już wartość rocznej produkcji.
Wynikła więc potrzeba zmiany systemu. Dodatkowym motywem dla wdrożenia
subsydiowania „do hektara” stał się fakt, że lepiej to odpowiada praktyce
międzynarodowej wspierania rolnictwa. Wprawdzie stare instrumenty i nowy system
odnoszą się do tzw. „żółtego” koszyka instrumentów wsparcia, stosowania których
zdecydowanie ogranicza WTO, ale, w opinii rosyjskich ekspertów, dotacje do hektara,
w odróżnieniu np. od subsydiowania poszczególnych rodzajów zasobów i cen, dotyczą
środków w mniejszym stopniu wypaczającym rynek, zgodnie z metodyką OECD.
Subsydiowanie „do hektara” szeroko wykorzystywane jest w Europie i to jest
argument, którym chcą się posługiwać rosyjscy negocjatorzy w rozmowach nt.
stosowanego wspierania rozwoju gospodarki przez państwo. Tym bardziej, że wartość
tej dotacji państwa („do hektara”) jest na wiele niższym poziomie niż w Europie.
Średnia wielkość dotacji ze środków federalnych wynosi 207 rubli do hektara.
W Ministerstwie Rolnictwa uważają, że regiony dodatkowo wydzielą 10 mld rubli.
W rezultacie średnia wielkość dotacji wyniesie w sumie 300 rubli i to będzie, w opinii
rosyjskiego ministra rolnictwa, dwa razy mniejsza suma wsparcia niż wcześniej.
Według informacji tygodnika „Ekspert”, Ministerstwo Rolnictwa FR uważa poziom
dotacji za zdecydowanie niewystarczający i wniosło o jego zwiększenie o 10 mld rubli,
jeszcze w tym roku. W ten sposób, uwzględniając środki regionalne, ogólny budżet na
subsydia do hektara ulegnie zwiększeniu do 36,5 mld rubli. Jednakże, rolnicy
i tak mogą okazać się przegranymi, zwłaszcza ci, którzy prowadzą gospodarkę
intensywną (warzywa, buraki, ziemniaki, rośliny basztanowe jak arbuzy, melony,
produkcja w szklarniach, na ziemiach specjalnie nawadnianych) lub którzy produkują
w regionach w słabszych warunkach.
Część regionów chciałaby powiązania wsparcia z ubezpieczeniem. Np. w ocenie
eksperta1, dla upraw buraka cukrowego ubezpieczenie może wynieść od 350 do 3000
rubli na hektar, a ogólne wydatki operacyjne na jego uprawę wynoszą rzędu 30-40
tysięcy rubli na hektar (ceny z roku 2012). Czy w takiej sytuacji jest sens w ogóle
otrzymywać tak niskie dotacje? Wcześniej wsparcie państwa na zasiewy buraka
cukrowego w Rosji wynosiło około 2570 rbl na hektar (990 nawozy, 810 nasiona, 770
pestycydy). Oprócz tego, istotne znaczenie miała dla rolników, mówi ww. ekspert,
zniżka na paliwo i olej, otrzymywany, przy pomocy państwa, od producentów.
W sezonie 2012 roku ona wyniosła 30 % od ceny na rynku. Od tego roku zaprzestaje
się praktyki udzielania zniżek na olej napędowy i nawozy, a to były sumy znaczące,
1
Marat Hanbikow, przewodniczący grupy subsydiowania i ubezpieczania „Razguliaj”
30
przekraczające ogółem 10 mld rubli. Ale było to niezgodne z normami WTO, stąd ich
likwidacja.
Lepiej, w opinii ekspertów - nie wyszło
Krytycy nowego systemu wsparcia uważają, że socjalny i ekonomiczny efekt może
okazać się negatywnym i już teraz rodzi nowe pytania. Np. dlaczego z korzystających
z subsydiów wyłączono właścicieli wieloletnich drzew i krzewów oraz pastwisk, które
także zaliczają się do produkcji rolnej? Jest jeszcze taki niuans, produkcję rolną
otrzymuje się nie z powierzchni zasiewów lecz ze żniwnych (nie z zasiania,
a z zebrania). Pierwsze w drugie mogą się nie przekształcić, jeśli przykładowo
urodzaju nie będzie. A w praktyce bywa, że urodzaj ginie fikcyjnie, to jest ziemi rolnej
nie obsieli w ogóle. W ten sposób nowy system tworzy znaczne możliwości dla
dopisywania i fałszerstw. Problem w tym, że władze regionalne i lokalne historycznie
ciasno są powiązane z producentami rolnymi i do tego faktycznie rozporządzają nie
podzielonymi funduszami ziemi, niewykorzystanymi udziałami udziałowców byłych
kołchozów i sowchozów. Przykładowo, pod takie ziemie mogą podstawiać osoby, jako
pracujące na roli i spokojnie otrzymywać subsydia, nie zbierając żadnego urodzaju.
W ocenie tygodnika „Ekspert” już w tym roku statystyka może odnotować
zadziwiający wzrost powierzchni zasiewów w Rosji, który nie będzie korelował ze
wzrostem terenów zbiorów i z urodzajem.
Ale to tylko techniczne problemy, które jeszcze można usunąć w drodze modyfikacji
mechanizmu i poprawy praktyki administrowania. O wiele gorsze są wady
koncepcyjne zasad wsparcia dochodowości w warunkach rosyjskich.
W Europie, gdzie szeroko jest stosowany właśnie taki mechanizm, głównym zadaniem
jest ograniczenie produkcji rolnej i wykorzystanie orientowanych na ekologię
technologii rolniczych. Przykładowo, konserwacja nadmiernie wrażliwych na erozje
gleb. Lokalni farmerzy stosują współczesne technologie, prowadzą bardzo intensywną
produkcję, są bogaci i zadaniem władz UE jest podtrzymać taki poziom bogactwa
i rolniczego dobrobytu, zachowując konkurencyjność produkcji.
W Rosji wszystko zupełnie inaczej. Główny cel rolnictwa, to rozwój procesu
inwestycyjnego i adaptacja nowych technologii, wzrost produkcji i zastąpienie
importu artykułów żywnościowych, który doszedł do krytycznych rozmiarów.
W ocenie tygodnika „Ekspert” do europejskiej intensywnej produkcji Rosji tak daleko
„jak do księżyca” a ziemia skoncentrowana w rękach nie bardzo wielu małych
farmerów a w bardzo ograniczonym kręgu wielkich producentów.
Dotacje do hektara na poziomie regionów mogą faktycznie być rozdysponowywane
zgodnie z ustaloną praktyką, gdzie podstawową część pomocy państwa otrzymuje
ograniczony krąg gospodarstw, bliskich lokalnej i regionalnej władzy, najbardziej
zdolnych do działania.
Wariant drugi, bardziej odpowiadający ideologii tej miary – dotacje równo i dokładnie
zostaną rozmazane dla wszystkich zajmujących się produkcja rolną. W takim
przypadku, głównym odbiorcom tego typu wsparcia państwa okaże się ogromna masa
„leżących na boku” kołchozów i sowchozów, która wciąż jeszcze kontroluje
podstawową część ziem.
Należy przy tym przypomnieć, że ¼ wszystkich producentów rolnych stale przynosi
straty, a ponad połowa terenów zasiewów nie otrzymują ani grama nawozów,
ponieważ ich właściciele nie mogą znaleźć na to pieniędzy.
31
Główna część ww. gospodarstw już dawno utraciła potencjał produkcyjny i bez
jakiegokolwiek widocznego efektu nadal wchłania pomoc państwa, jeszcze z lat 1990tych.
Ostatecznymi beneficjentami nowego systemu wsparcia okażą się nie szerokie masy
ludności rolniczej i udziałowcy gospodarstw lecz, nie najbardziej efektywne,
kierownictwo takich gospodarstw. Absurdalność nowego instrumentu podkreśla
jeszcze taka okoliczność. W Rosji, tylko około 3 % terenów zasiewów należy do
prywatnych gospodarstw pomocniczych i na tych niewielkich terenach, dzięki
intensywnej pracy, produkuje się 41 % produkcji roślinnej. Ale ta kategoria
producentów, wg starej tradycji, wsparcia państwa otrzymywać nie może.
Przywiązane do terenów rolnych i nawet do jednostki produkcji subsydiowanie
dostarcza rolnikom nieprawidłowe sygnały rynkowe. W przypadku produkcji
roślinnej, znaczna część minimalnej, gwarantowanej stawki, stymuluje rolników do
zakupu więcej ziemi i prowadzenia produkcji ekstensywnej. Jednakże dla Rosji
aktualnie potrzebna jest tendencja przeciwna, a mianowicie wzrost urodzajności
i wydajności. Oprócz tego dopłaty do hektara nie stymulują, w żaden sposób, wzrostu
konkurencyjności i zmniejszenia wydatków. Jeszcze bardziej destrukcyjnie, system ten
może podziałać na produkcję zwierzęcą (dotacje do sztuki albo do kilograma). Choć
najwięcej narzekają na swoją dolę i częściej potrzebują wydzielania im pieniędzy,
proporcjonalnie do produkcji, hodowcy świń, to do biednych nie należą a dotacje do
kilograma sztuki bydła mogą doprowadzić do sytuacji, w której w tuszach będzie
więcej tłuszczu zamiast mięsa - stwierdzają eksperci.
Na podstawie: „Expert” Nr 10
Moskwa, 13 maja, 2013 roku
***
32
Ile kosztować będą Rosję Mistrzostwa Świata w piłce nożnej?
opr. Marek Ociepka
WPHI Moskwa
Regiony poprosiły o 540 mld rubli na przygotowania do Mistrzostw Świata
w piłce nożnej w 2018 roku - przedstawił 14 marca na posiedzeniu rządu wicepremier
Igor Szuwałow. Jesienią ubiegłego roku Ministerstwo Sportu oceniało maksymalną
wysokość wydatków na 1,3 bln rubli a minimalną na 662 mld rbl. To były bardzo
wstępne analizy rozliczeń ministerstwa. Z kolei same regiony chciały otrzymać
540 mld rbl.
Ale i ta suma uważana jest za zawyżoną – objaśnił Szuwałow. Dzień wcześniej, przed
ww. posiedzeniem rządu, 13 marca 2013 r. na naradzie u ww. wicepremiera podjęto
decyzję o finansowaniu z budżetu federalnego tylko budowy stadionów i baz
treningowych oraz rekonstrukcji lotnisk miejskich i dróg prowadzących od nich do
stadionów. Nakłady na infrastrukturę miejską, sieć transportowo-drogową i inne
wydatki, z programu przygotowań do mistrzostw zostaną wykreślone. Mowa
o wydatkach, które nie dotyczą zobowiązań Rosji wobec FIFA. Z kolei regiony włączyły
do swoich podań dosłownie wszystko: od remontu kanalizacji, budowy wodociągów,
szpitali poczynając, do budowy fontann włącznie, czego rząd nie zamierza finansować
z budżetu federalnego. Od tego są regionalne programy ochrony zdrowia, programy
gospodarki komunalnej i mieszkaniowej.
Tymczasem zbyt wcześnie oceniać ostateczny kształt wydatków. Po pierwsze,
Ministerstwo Sportu dopiero w kwietniu przedstawi projekt programu przygotowań
do mistrzostw z rozliczeniami dla regionów, uwzględniając minimalne wydatki. Po
drugie, program nie będzie zakładał wydatków na rozwój szybkiej kolei. Ponadto
projekt programu ma być jeszcze uzgodniony z prezydentem.
Jesienią 2012 r. Ministerstwo Transportu oceniało nakłady na budowę szybkiej kolei na
poziomie 286,8 mld rbl, ale rząd odłożył podjęcie decyzji do lata tego roku. Rosja nie
podejmowała zobowiązań wobec FIFA w tej sprawie.
Jednakże, w opinii regionów, dodatkowe środki są potrzebne regionom dla
przeprowadzenia turnieju na wysokim poziomie – stadiony i lotniska to za mało,
potrzebne są strefy rekreacji dla kibiców, dodatkowy transport, do porządku trzeba
doprowadzić centralne place miast i obiekty atrakcyjne dla turystów – objaśnia
przedstawiciel władz jednego z regionów, gdzie będą odbywać się mecze i dodaje:
regiony same nie poradzą sobie. Choć na przykład Kaliningradu to nie dotyczy niezbędne środki mogą uzyskać dzięki rządowemu programowi rozwoju regionu.
Póki co, rząd ma trudności z finansowaniem budowy, nawet obowiązkowej,
infrastruktury sportowej – stadionów i baz treningowych. Ministerstwo Finansów
wydzieliło 275 mld rbl na realizację rządowego programu rozwoju kultury fizycznej
i sportu, choć minister sportu prosił o 107,4 mld więcej, z których 82,7 mld miało być
przeznaczone właśnie na stadiony i bazy treningowe – oświadczył minister sportu.
„Dlaczego ministerstwo sportu włącza priorytetowe zobowiązania do spisu wydatków
dodatkowych? – spytał minister finansów i dodał: „środki na przeprowadzenie
Mistrzostw Świata powinny mieścić się w określonych ramach przewidzianych
w budżecie”.
33
Regiony walczyły o prawo przeprowadzenia meczy mistrzostw w nadziei na
finansowanie potrzeb z budżetu federalnego, ale widać, na próżno, podsumowuje
dyrektor Instytutu Innowacji, Infrastruktury i Inwestycji i dodaje: „Doświadczenia
Olimpiady wskazują na to, że nawet na duże inwestycje władzom regionów i miast
pozyskać środki jest trudno - szczególnych sukcesów na tym polu, kierownictwa
Krasnodarskiego Kraju i Soczi nie osiągnęły. Przy tym jakość centrów niektórych
miast, gdzie odbędą się mecze, po prostu musi i tak być ulepszona, zwłaszcza
w przypadku Sarańska”.
Ile kosztować będą Rosję przygotowania do Mistrzostw Świata w piłce nożnej,
organizowane w 2018 roku w 11 miastach kraju, dotychczas, tak naprawdę nikt nie wie.
Przygotowania do organizacji MŚ w PN w Rosji w 2018 roku cd.
1. W ramach przygotowywanych przepisów 7 dni wystarczy na formalne przejęcie
działek po cenie rynkowej pod zabudowę dla obiektów sportowych
i infrastruktury w związku z Mistrzostwami Świata w Piłce Nożnej w 2018 roku.
W przypadku Olimpiady w Soczi okres ten wynosił 30 dni. Właściciele mają
10 dni na odwołanie się od decyzji i przedmiotem wniosku nie będzie cena
działki lecz tylko sam fakt przejęcia.
2. Duma Państwowa zaplanowała na maj br. przyjęcie ustawy „ O przygotowaniu
i przeprowadzeniu w FR Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej FIFA 2018 i Pucharu
Konfederacji FIFA 2017”. Poprawki do projektu zostały wniesione przez Komitet
ds. kultury fizycznej, sportu i spraw młodzieży. Ustawa będzie obowiązywała do
31.12.2017 roku.
3. Władze federalne proponują także możliwość dzierżawy na 49 lat części ziem
państwa dla inwestorów, którzy będą budować obiekty infrastruktury. Cena
dzierżawy ustalona będzie na poziomie wartości kadastralnej, która
w niektórych regionach jest o 30-70% niższa od rynkowej.
4. Rosja obiecała FIFA przeprowadzić mecze na 12 stadionach. Ceremonia
otwarcia planowana jest w Moskwie na „Łużnikach”.
5. W ubiegłym roku minister sportu ocenił wydatki na przygotowania do MŚ na
600 mld rubli. Dziś już wiadomo, że suma ta nie będzie niższa od 1,3 bln rubli
(podobnie jak kosztują przygotowania do olimpiady w Soczi). „Ostateczny”
budżet i źródła finansowania zostaną określone w końcu czerwca, kiedy
Ministerstwo Sportu opracuje do końca program przygotowań do MŚ w PN
w 2018 roku.
6. Głównym inwestorem budowy aren sportowych, póki co, jest jeden z właścicieli
LUKOIL Leonid Fiedin, finansujący już w Moskwie „Otwartą Arenę”
(b. „Spartak”). Inwestorów planuje się pozyskiwać głównie przy budowie
infrastruktury transportowej, przede wszystkim lotnisk w miastach, gdzie będą
odbywać się mecze. Wśród nich: „Renowa” Wiktora Wekselberga, czyja firma
„Aeroporty Regionów” zarządza lotniskami w Jekaterinburgu, Niżnim
Nowgorodzie, w Samarze i w Rostowie nad Donem. Oprócz tego wśród
inwestorów może znaleźć się grupa „Sindika” prezydenta Kabardyno-Bałkarii
Arsena Kanokowa – ta grupa zarządza lotniskiem w Kaliningradzie. O ile
większość lotnisk znajduje się poza miastami blisko lasów, również i te
34
terytoria będą wykorzystywane, poza znajdującymi się w specjalnie
ochranianych strefach. To zapisano w projektach nowego prawodawstwa.
7. Tak jak w przypadku olimpiady w Soczi, tak i w ramach przeprowadzenia MŚ
w PN, ceny w hotelach będzie regulował rząd FR. Rosja powinna udostępnić
64 bazy dla zakwaterowania i treningów oraz minimum 60 tys. miejsc
noclegowych wszystkich kategorii hoteli dla ulokowania gości.
8. Przygotowywany jest także akt o reklamie legalizujący rozmieszczenie na
stadionach reklamy również napojów alkoholowych, jeśli producent jest
jednym z partnerów FIFA. W ten sposób, władze na bazie istniejącego od paru
lat zakazu reklamy piwa na obiektach sportowych, są w stanie uczynić wyjątek
dla jednego z globalnych sponsorów mistrzostw - marki BUD kompanii InBev.
Z kolei z-ca szefa Federalnej Urzędu Antymonopolowego nie widzi naruszenia
zasad konkurencji w tym, że prawo reklamy otrzyma tylko jedna marka
9. Budżet międzynarodowych mistrzostw w Piłce Nożnej
Kraje
Mistrzostwa
Budżet, mld $
Budżet, % PKB
Rosja
MŚ 2018
22-43
1,0-2,0
Francja
ME 2016
2,3
0,1-0,2
Brazylia
MŚ 2014
13,6
1,0
Ukraina
ME 2012
10,4-13,4
5,6-7,3
POLSKA
ME 2012
10,2-19,8
2,0-3,7
RPA
MŚ 2010
6,0
1,7
Austria/Szwajcaria
ME 2008
0,7-1,0
0,1
Niemcy
MŚ 2006
7,0
0,2
Portugalia
ME 2004
5,0
0,5-2,7
Korea Płd.
MŚ 2002
2,7
0,5
Japonia
MŚ 2002
5,0
0,1
Źródło: Standard&Poor’s 2013
Na podstawie: „Wiedomiosti” „Rossijskaja Gazeta”, „Kommiersant”
15 maja 2013 r.
***
35
AUTOBUSY NA GAZ W ROSJI
opr. Marek Ociepka
WPHI Moskwa
Rząd rozpoczął proces przechodzenia na gaz połowy rosyjskiego transportu
zbiorowego i techniki komunalnej – w sumie około 150 tys. pojazdów. Dokonać tego
planuje się dzięki subsydiom z budżetu na zakup techniki na gaz i ulg dla jego
producentów. Jednakże w Rosji brakuje rozbudowanej niezbędnej infrastruktury, brak
systemu stacji paliwowych, a korzyści z projektu nie są oczywiste dla żadnej ze stron.
Sytuację utrudniają problemy bezpieczeństwa – ostatnio Moskwa zakazała
wykorzystywania transportu zbiorowego zasilanego gazem w wyniku poważnej awarii
(eksplozji butli z gazem) na ulicy miasta.
W dniu 13 sierpnia 2013 roku premier D. Miedwiediew poinformował o podpisaniu
postanowienia rządu ws. wykorzystania gazu jako paliwa dla transportu zbiorowego
i służb komunalnych. Wicepremier A. Dworkowicz wyjaśnił, że w dużych miastach
minimum 50% transportu powinno być zasilane gazem. Chodzi o skroplony gaz
węglowodorowy, skroplony gaz ziemny (LNG) i sprężony gaz ziemny (CNG).
Producenci pojazdów napędzanych gazem, „Gazprom” i inne koncerny gazowe gotowe
są finansować stworzenie niezbędnej infrastruktury. W budżecie przewidziano środki
na subsydiowanie przejścia transportu zbiorowego na paliwo gazowe. Premier dodał,
że przewidywane są i inne środki wsparcia – obniżenia a nawet sprowadzenie do „0”
ceł na komponenty dla pojazdów na gaz oraz na budowę stacji paliw, na to czego nie
produkuje się w Rosji.
Rozwój transportu na gaz dyskutowany jest od roku. Ale rządu zajął się podczas obrad
9 kwietnia w Niżnym Nowgorodzie. Wówczas szefowie największych producentów
samochodowych jednogłośnie oświadczyli, że samochody na gaz to wielki potencjał,
a dyrektor generalny „KAMAZa” nazwał pomysł „narodową ideą”. Po 2 tygodniach,
premier polecił odpowiednim ministerstwom w terminie do końca maja, przygotować
propozycje po finansowaniu z budżetu zakupów dla regionów autobusów na paliwo
gazowe i doskonalenie wymogów bezpieczeństwa.
W ocenie dyrektora moskiewskiego związku transportowego, w Rosji zarejestrowane
jest 950 tys. autobusów (włączając mikrobusy), z których w reżimie regularnych
przewozów pracuje 300-350 tys. To znaczy, że jeśli rząd planuje przekwalifikować 50%
parku transportu zbiorowego na gaz, to do wymiany będzie 150-180 tysięcy pojazdów.
Obecnie, wg danych Narodowej Asocjacji Silników Gazowych, w Rosji jeździ 86 tys.
samochodów (wszystkich typów) na CNG, który powinien stać się paliwem
podstawowym – ich udział stanowi 0,2%. Przy tym w kraju jest tylko 250 stacji
paliwowych na gaz.
36
Światowy park pojazdów na gaz w 2012 roku
kraj
Liczba stacji na gaz
Liczba pojazdów mln szt
Iran
1 960
3,3
Pakistan
3 300
3,1
Argentyna
1 920
2,1
Brazylia
1 796
1,7
724
1,5
2 800
1,5
Indie
Chiny
Włochy
909
0,74
Ukraina
324
0,39
Kolumbia
676
0,38
Tajlandia
481
0,35
Uzbekistan
175
0,31
Armenia
345
0,24
Bangladesz
600
0,20
Egipt
160
0,18
Boliwia
156
0,.14
Peru
189
0,14
USA
1 035
0,11
Wenezuela
166
0,10
Niemcy
904
0,09
Rosja
250
0,08
Inne
2 493
0,40
Razem
21393
17.19
Źródło: Narodowa Asocjacja Silników Gazowych, Rosja, 2013
Producenci samochodów zapewniają, że korzystanie z samochodów na gaz jest
znacznie wygodniejsze niż na ropę czy benzynę. Wg niektórych ekspertów,
wykorzystywanie techniki gazowej prowadzi do zmniejszenia wydatków na paliwo
i wymiany olejów dwa i więcej razy. Wg wyliczeń „KAMAZ”, technika na gaz jest
tańsza o 60% od tej na diesel. Przy tym, cena autobusów na gaz prawie nie różni się
od podobnych modeli na paliwo tradycyjne – stwierdzają w zakładach „KAMAZ”,
i dodają, że podstawowym problemem na przeszkodzie do przejścia na paliwo gazowe
37
stoi brak infrastruktury stacji paliwowych. Wartość jednej stacji w Rosji to ok. 100 mln
rbl.
Sytuację może zmienić radykalnie wsparcie państwa. Obecnie już subsydiuje się
zakupy autobusów na gaz – na 1 autobus wydziela się 2,5 mln rubli. Ale z powodu nie
rozwiniętej sieci stacji paliw, regiony nie spieszą się z zakupami tej techniki, nawet
przy takim wsparciu.
Nie jasne są też korzyści i dla producentów gazu. Do Gazpromu należy 210 stacji
paliwowych w 58 regionach Rosji. Ich ogólna zakładana wydajność 2 mld m3 rocznie,
ale w 2012 roku za pośrednictwem tych stacji wydano tylko 390 mln m3 gazu. Ekspert
z Gazprombanku uważa, że nawet znaczne zwiększenie parku samochodowego, na
gaz, nie uczyni tego rynku istotnym: jeśli park ten zwiększy się do 150 tys. pojazdów,
to popyt wzrośnie do 1,1 – 1,5 mld m3 , przy ogólnym krajowym spożyciu gazu 460 mld
m3.
Oddzielnym problem stanowi bezpieczeństwo. 9 maja 2013 roku na ulicy w Moskwie
na dachu autobusu „LiAZ” wybuchła butla z gazem. Ucierpiało 2 ludzi. Wszczęto
postępowanie.
W rezultacie Moskwa czasowo wprowadziła zakaz wykorzystywania transportu
zbiorowego z użyciem gazu jako paliwa. Powinny być wprowadzone ostre wymogi
bezpieczeństwa takiego sprzętu. Na przykład butle powinny znajdować się na dachu
i być zabezpieczone przed bezpośrednim popadaniem światła słonecznego - mówią
specjaliści.
Na podstawie „Kommiersant” 14.05.2013 r.
***
38
ROSJA JAK GRECJA?
opr. Marek Ociepka
WPHI Moskwa
Gospodarka Rosji jeszcze przez najbliższe 10 lat nie będzie mogła rosnąć szybciej niż
2 % w skali rocznej, a władze będą szukać wyjścia z narastającego zadłużenia, co
wcześniej spotkało Grecję - obawiają się analitycy "Renesans Kapitał".
Zwolnienie tempa rozwoju gospodarki rosyjskiej w I kwartale 2013 roku do 1,6 %,
urzędnicy i niektórzy eksperci wyjaśniają wieloma przyczynami: hamowaniem
inwestycji, prywatnej konsumpcji i słabym popytem zewnętrznym. Ale jest jeszcze
czynnik bardziej fatalny, wg eksperta ww. firmy analitycznej. Szybko rosnące
gospodarki zwykle zwalniają gdy wyczerpują się rezerwy proste wynikające
z "przewagi odstającego" - możliwości uzyskiwania większych korzyści z powodu
niższych kosztów. Następnie kraje takie zderzają się z ograniczeniemi wzrostu,
popadają w "pułapkę średniego dochodu", i taka sytuacja ma miejsce właśnie
w dzisiejszej Rosji. W pułapkę taką popada się gdy dochód na obywatela przybliża się
do 16 000 $. W tym roku w Rosji wyniesie on 16 016 $ - wg ocen ww. Instytutu.
Kraje Europy Zachodniej utraciły dynamiczne tempo wzrostu w l. 1970-tych, Singapur
i Hongkong - na początku 1980-tych, Korea Południowa w 1995 roku, Tajwan w końcu
lat 1990-tych. We wszystkich ww. przypadkach, w tym czasie, osiągany dochód na
głowę ludności zbliżał się do 16 000 $ (liczone w cenach z roku 2005).
Rosja wpada w tę pułapkę jako pierwsza z krajów BRICS, co pogarsza jej sytuację.
Chiny zetkną się z tym problemem w 2020 roku, Brazylia - w 2024, a Indie - dopiero
w 2038 roku.
Kraje popadające w tę pułapkę zwykle tracą prawie 2/3 tempa wzrostu, w porównaniu
ze średnim wskaźnikiem z poprzedzającego okresu 7 lat - oceniają eksperci "Renesans
Kapitał", odnosząc się do wyliczeń Narodowego Biura Badań Ekonomicznych USA
(NBER).
Rosja może na najbliższe 10 lat popaść w sytuację, w której tempo wzrostu nie
przekroczy 2 % rocznie, a wzrost dochodu na głowę ludności 1,9 %, wobec 5 %, jak
miało miejsce w poprzednim 10-leciu. To może skłonić polityków do wzrostu
zadłużania się dla umocnienia swojej władzy, a więc wyprowadzić na drogę, po której
szła Grecja w l. 1980-2010. Zawrócenie z drogi reform, emerytalnej i innych, których
realizacja pomogła by uniknąć ww. pułapki, pokazuje, że wariant "grecki" jest
niewykluczony.
Grecja osiągnęła dochód na głowę mieszkańca 16 000 $ na początku lat 1980-tych.
W następnym 10-leciu szybki wzrost zamienił się w stagnację i recesję, bezrobocie
wzrosło 2,5 razy, inflacja 1,6 raza, wzrost produkcji spadł z 10 do 1 %. Zadłużenie Grecji
zaczęło rosnąć i z 20 % PKB na początku lat 1980-tych wzrosło do 170 %
w 2011, dając początek kryzysowi zadłużenia całej strefy euro.
Oczywiście, procesy te nie przechodzą automatycznie w każdym z krajów, gdzie PKB
na głowę mieszkańca dochodzi do 16 000 $. Zależy to od wielu czynników. I tak,
w krajach ze stosunkowo wysokim poziomem średniego i wyższego wykształcenia
ludności, a także z wysokim udziałem produkcji z zastosowaniem zaawansowanych
technologii w eksporcie, opisany proces jest mniej prawdopodobny.
Istnieje teoria przewag konkurencyjnych, są różne w różnych stadiach rozwoju zauważa ekspert z rosyjskiego Centrum Analiz Makroekonomicznych i Prognoz
39
Krótkoterminowych (CAMPK). Z pierwszego etapu - konkurencja dzięki tanim
surowcom - Rosja już wyszła, uważa ekspert. Drugi etap to atrakcyjność cenowa na
rynkach towarowych i na rynkach kapitału oraz trzeci - przewaga w sferze innowacji.
Wymieniony ekspert CAMPK nie chce fetyszyzować wskaźnika PKB na głowę
mieszkańca. W jego opinii, ze stadium konkurencji cenowej Rosja już wychodzi:
poziom cen na surowce energetyczne i wynagrodzeń jest bezeuropejski, przy
nieeuropejskiej efektywności energetycznej i przy o wiele mniejszej wydajności pracy.
Teraz najważniejsze dla Rosji to inwestycje. Jest co zmieniać w sferze instytucjonalnej
aby zwiększyć inwestycyjną atrakcyjność. Rozpoczęcie procesu inwestycji stworzy
warunki dla procesu innowacji, ale do tego jeszcze "trzeba trochę pożyć" - konkluduje
ekspert. Rozwijać się w tempie, jak wspomniano na wstępie, 1,5-2 % w skali rocznej,
Rosja nie może. Przyjęto tak wielki bagaż zobowiązań i oczekiwań, że przy podobnym
tempie wzrostu, nie wystarczy środków państwu ani biznesowi.
Pożyczać można, ale to nie jest rozwiązanie, grozi kryzysem bilansu płatniczego,
nawet przy wysokich cenach na ropę i w konsekwencji prowadzi do popadania
w spiralę inflacyjno-dewaluacyjną. Ostatnia dewaluacja miała takie właśnie korzenie,
ale udało się ją ukryć za kryzysem światowym, "jak dobry gospodarz ukrywający braki
tłumacząc to pożarem wywołanym piorunami" - tłumaczy ekspert CAMPK, ale
pioruny nie zawsze będą uderzać na tyle "szczęśliwie". "Jeśli zapewnimy
konkurencyjność (już nie dzięki czynnikom cenowym) i przyspieszenie procesów
inwestycyjnych, to istnieje szansa, że i ten etap przebrniemy" - reasumuje ww. rosyjski
ekspert.
W Rosji występuje prawdopodobieństwo popadania w sporadyczne recesje bez
wpływów z zewnątrz - z powodu nawarstwionych wewnętrznych problemów,
wyjaśnia specjalista z Centrum Rozwoju Wyższej Szkoły Ekonomii. Chodzi o szybki
wzrost kosztów pracy i odpływ kapitału przy ograniczeniu wewnętrznej konkurencji.
Walcząc z tymi problemami "wrzucaniem" pieniędzy w gospodarkę jest bez sensu.
Kwietniowa prognoza rozwoju, w wypracowaniu której brało udział 27 ekspertów
banków inwestycyjnych, firm, instytutów badawczych, zakłada tempo wzrostu
gospodarki Rosji nie przekraczające 3,5 % aż do 2019 roku. Ministerstwo Rozwoju
Gospodarczego FR prognozuje z kolei, wzrost PKB Rosji w latach 2015-2016 do 4,1 %.
Źródło: "Wiedomosti"
Moskwa, 29.05.2013r.
***
40
Korzyści wynikające z prowadzenia działalności inwestycyjnej
przez firmy-rezydentów na terytorium
Specjalnej Strefy ekonomicznej „Astrachań”
opr. Marek Ociepka, Martyna Wasiak
WPHI Moskwa
SSE „Astrachań” znajduje się w jednym z najlepiej rozwiniętych regionów
ekonomicznych w Rosji
W oparciu o dane z 2012 roku region astrachański zajmuje drugie miejsce wśród
podmiotów Federacji Rosyjskiej według tempa wzrostu produkcji przemysłowej, ósme
według tempa wzrostu przemysłu przetwórczego, trzecie pod względem wielkości
budownictwa.
Wśród partnerów strategicznych naszego regionu znajdują się znane na świecie
firmy, takie jak: „LUKOIL”, „GAZPROM”, „KNAUF”, Mintley Investments Limited,
Schlumberger, Vestminser Oil, Saipem, Bumi Armada.
Korporacje te wybrały region, jako miejsce realizacji długoterminowych projektów,
związanych z oswojeniem bogatych zasobów naturalnych ziem, oraz produkcją
z zaawansowaną technologią.
Region astrachański znajduje się w pierwszej dwudziestce regionów Rosji pod
względem tempa inwestycji w środki trwałe (miejsce 16).
Według rankingu Forbes, miasto Astrachań zalicza się do grona trzydziestu
najlepszych miast do prowadzenia biznesu . W rankingu inwestycyjnym rosyjskiego
czasopisma biznesowego „Ekspert”, region astrachański znajduje się w trzydziestce
najważniejszych regionów pod względem warunków inwestycyjnych i stopnia ryzyka.
SSE „Astrachań” - położona na trasie międzynarodowych Euroazjatyckich
szlaków transportowych, obok głównych państw -eksploatatorów złóż basenu
Morza Kaspijskiego
Region astrachański znajduje się na przecięciu dwóch dynamicznie
rozwijających się europejskich kierunków transportowych: korytarza Północ –
Południe w kierunkiem Iraku, korytarza Zachód – Wschód – w kierunku Kazachstanu.
Na lądzie region astrachański graniczy z Kazachstanem, przez morze sąsiaduje
z Azerbejdżanem, Iranem, Kazachstanem i Turkmenistanem.
Zagospodarowanie przybrzeżnych złóż ropy naftowej w rejonie morza
Kaspijskiego leży w interesie strategicznym większości wymienionych państw. Region
astrachański jest uznawany za lidera w możliwościach produkcyjnych sprzętu
technicznego dla danej działalności.
Ponadto ma on przewagę nad innymi regionami rosyjskimi pod względem terminów
dostaw danego sprzętu. Platformy technologiczne są dostarczane w możliwie jak
najkrótszych terminach w dowolne miejsce szelfu morza Kaspijskiego przy
minimalnych kosztach. W równie szybkim tempie dostarczane są towary do
europejskiej części Rosji.
41
Wysoki stopień rozwoju kompleksu transportowo-logistycznego
Zdolności portu, w tym nowego portu morskiego „Ola”, zapewniają przeładunki
ponad 8 milionów ton ładunku, uwzględniając przewóz kontenerów, transport zboża
i produktów ropopochodnych.
Połączenie kolejowe łączy Astrachań z innymi centrami regionów Rosji oraz
z: Kazachstanem, Azją Środkową i Zakaukaziem. Łączna długość dróg kolejowych
w rejonie astrachańskim wynosi ponad dwa tysiące kilometrów. Według
podstawowych parametrów rozwoju, sieć dróg w danym rejonie zajmuje jedno
z głównych miejsc w Rosji i Azji Centralnej. Przez rejon astrachański przebiega
międzynarodowa trasa E40, i drogi federalnego znaczenia M6 i M8.
40 minut jazdy od miasta znajduje się wiodący kompleks lotniczy
Południowego Okręgu Federalnego – międzynarodowe lotnisko „Astrachań”.
W wyniku gruntownego remontu pas startowy jest w stanie zapewnić przyjęcie
i obsługę dowolnych ładunków.
W 2012 roku powstały nowe połączenia lotnicze do Europy (do Niemiec, Hiszpanii
i Grecji) oraz do Tajlandii i Turcji.
SSE Astrachań – brak problemów z siłą roboczą
Astrachańskie szkolnictwo wyższe może konkurować w regionie jak i w skali
międzynarodowej. W uczelniach wyższych kształcą się specjaliści z Rosji i z zagranicy.
Corocznie kończy je około 40 tysięcy specjalistów.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w regionie astrachańskim jest o 2,5 razy niższe
w porównaniu z Moskwą i prawie o 30% mniejsze w stosunku od średniej płacy
krajowej.
SSE Astrachań – możliwość rozpoczęcia produkcji w krótkim czasie
dzięki infrastrukturze finansowanej ze środków budżetowych
Powierzchnia inwestycyjna SSE Astrachań będzie dysponowała dostępem do
infrastruktury energetycznej, gazowej, wodnej oraz do szybkiego Internetu.
Dzięki budowie własnej podstacji zasilania zapewniony zostanie bezpłatny
dostęp do sieci energetycznej. Dla porównania: w Moskwie koszt podłączenia do sieci
wynosi 29 milionów rubli na 1 MW.
Zbudowana zostanie dodatkowa podstacja gazowa. Stworzona infrastruktura będzie
na poziomie światowych standardów.
SSE Astrachań – ulgi dla inwestorów
Inwestorzy zyskują możliwość zwolnienia z opłaty podatku od nieruchomości
z chwilą przejęcia składników majątku na stan firmy (średnia stawka
podatkowa wynosi 2,2%), podatek dochodowy zmniejszył się z 20% do 15,5%;
Rezydenci zwolnieni są z opłaty podatku gruntowego (około 1,5% wartości
działki) i podatku od środków transportu z chwilą jego zarejestrowania
(w zależności od mocy, stawka podatkowa sięga od 10 do 150 rubli za 1 KM.);
Inwestorzy mają prawo stosować przyspieszoną amortyzację;
42
Inwestorzy są chronieni (immunitetem prawnym) od niekorzystnych zmian
w prawie podatkowym;
Inwestorzy mają możliwość wykupu działek po ulgowej cenie.
Zgodnie z oceną rosyjskich i międzynarodowych przedsiębiorstw, ulgi oferowane
rezydentom SSE, pozwalają zaoszczędzić na inwestycjach kapitałowych do 30%, i do
20% na kosztach operacyjnych.
SSE Astrachań – wolny obszar celny
Zalety importu:
Brak cła na urządzenia, surowce, materiały i komponenty;
Brak VAT-u na urządzenia, surowce, materiały i komponenty;
Zalety eksportu
Brak cła eksportowego na gotową produkcję;
Brak VAT-u na gotową produkcję.
Współczesny terminal celny usprawni dokonywanie wszystkich operacji celnych,
wypełnianie których zajmowało wiele czasu. Dodatkowo zapewnione zostanie
elektroniczne deklarowanie celne oraz odprawa celna w ciągu 3 godzin.
SSE „Astrachań” – komfortowe warunki pracy i wypoczynku
Zadaniem organizatorów strefy jest stworzenie komfortowych warunków życia dla jej
pracowników – połączenie możliwości życia w wielkim mieście ( w odległości 40
minut jazdy znajduje się centrum regionu miasto Astrachań) z życiem w cichym,
przyjaznym środowisku w regionie, w tym:
Komfortowe budownictwo mieszkaniowe;
Medycyna na wysokim poziomie;
Duża ilość instytucji edukacyjnych
Wiele możliwości spędzania wolnego czasu i uprawiania sportu.
Warunki prowadzenia działalności przez rezydentów Specjalnej strefy
ekonomicznej „Astrachań”, prowadzących działalność
produkcyjnoprzemysłową
1)
Zapewnia się państwową rejestrację rezydenta Specjalnej strefy
ekonomicznej działalności produkcyjno-przemysłowej (osoby prawnej
lub przedsiębiorcy indywidualnego) na obszarze SSE ( w tym samym
regionie Federacji Rosyjskiej i lokalnej oświacie).
2)
Rezydent Specjalnej strefy ekonomicznej typu produkcyjnoprzemysłowego prowadzi taką działalność lub zajmuje się logistyką na jej
terenie.
Pod pojęciem działalności produkcyjno-przemysłowej rozumie się produkcję
i/lub przetwórstwo towarów i ich realizacja. Pod pojęciem działalności
logistycznej rozumie się okazywanie usług transportu i składowania.
3)
Zabrania się wykonywania następujących czynności:
43
Rozpracowywania miejsc wydobycia zasobów bogactw naturalnych,
ich wydobywania, za wyjątkiem rozpracowywania miejsc
występowania wód mineralnych, błota leczniczego i innych
naturalnych środków leczniczych i ich wydobycia;
Produkcji metalurgicznej, za wyjątkiem produkcji z wykorzystaniem
metali czarnych;
Przetwórstwa surowców naturalnych, za wyjątkiem przemysłowego
rozlewu wód mineralnych oraz innego wykorzystywania naturalnych
surowców leczniczych i przetwórstwa złomu metali kolorowych
i czarnych;
Produkcji prefabrykatów z aluminium lub stopów aluminiowych,
produkcji odlewów zgodnie z Ogólno-rosyjskim Klasyfikatorem
Rodzajów Działalności Gospodarczej;
Produkcji i przetwórstwa towarów akcyzowych (za wyjątkiem
samochodów osobowych oraz motocykli);
Posiadania przez rezydenta fili i przedstawicielstw poza granicami
danej specjalnej strefy ekonomicznej;
Zgodnie z porozumieniem o realizacji działalności rezydent danej strefy
zobowiązany jest do inwestycji w wysokości ogółem nie mniejszej niż 3
miliony euro (za wyjątkiem aktywów niematerialnych), w tym w ciągu
pierwszych trzech lat od daty zawarcia porozumienia do zainwestowania
minimum 1 miliona euro (za wyjątkiem aktywów niematerialnych).
20 maja 2013 roku
***
44
RYNEK ZABAWEK W ROSJI
opr. Joanna Baranek
Praktykantka WPHI Moskwa
Zabawka zawsze była związana z zabawą, czyli prowadzącym działaniem,
w którym kształtuje się wizerunek dziecka: umysł, cechy fizyczne i moralne. Na
początku zabawki były robione z papieru, następnie pojawiły się zabawki gumowe
i plastikowe, które przybierały różne postaci – bobasów, lalek, klocków, piłek itd.
Obecnie na całym świecie coraz bardziej popularne są zabawki elektroniczne, które
potrafią mówić i poruszać się. Rosyjski rynek zabawek zaskoczył świat łamigłówkami,
grami planszowymi i zabawkami z tworzyw sztucznych.
Ogólna sytuacja na rynku zabawek w Rosji
Rosyjski rynek towarów dziecięcych, gier i zabawek rozwija się bardzo
dynamicznie. Jest to związane z aktywnym wzrostem współczynnika urodzeń
w okresie pokryzysowym, jak również zwiększeniem możliwości finansowych
ludności. W 2011 roku rynek pokonał poprzeczkę 3.2 mld dolarów, wykazując wzrost
o 23%. W pierwszym półroczu wzrost wynosił nawet 29,3%. W rezultacie rosyjscy
producenci osiągnęli wzrost sprzedaży o 11,7%. W 2012 roku wskaźnik wynosił już 3,7
mld dolarów.
Dwie największe kategorie tego rynku to segmenty lalek i maskotek. Ich łączna
wartość wynosi około 200 mln dolarów, tj. około 40% łącznej wartości rynku (około
500 mln dolarów). Przy tym na rynek lalek przypada tylko czwarta część tej wartości,
natomiast dominującą pozycję wśród zabawek zajmują maskotki. Aktywny rozwój
tych segmentów, jak również całego rynku spowodowany jest wieloma czynnikami
m.in. zwiększonym zainteresowaniem zagranicznych producentów w Rosji oraz
ekspansją produkcji rosyjskich firm. Ponadto, wśród czynników rozwoju rynku można
wyróżnić dodatnią dynamikę rosyjskiej gospodarki, jak również wzrost poziomu
dochodów każdego konsumenta.
Producenci zabawek dążą do zwiększenia wielkości produkcji, aby spełniać
stale rosnące zapotrzebowanie, ale też do poprawy jakości samej produkcji, przecież
razem z zapotrzebowaniem, nieugięcie rośnie i konkurencja na rynku. Aby
przyciągnąć potencjalnych klientów firmy pracują nad wzmocnieniem pozycji
rynkowej ich marek. Ten kierunek pracy jest jednym z najbardziej obiecujących –
w wyborze zabawek dla dzieci, wielu rodziców, zwraca uwagę właśnie na targową
markę, która jest im znana.
Udział rosyjskiego rynku w światowym rynku zabawek
W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost na rynku towarów dla dzieci.
Rosyjski rynek zabawek jest uważany za jeden z najbardziej obiecujących i jest
szacowany na 500 mln dolarów, podczas gdy globalny rynek zabawek, szacuje się na
blisko 90 mld dolarów. Według "National Association of Toy" cała objętość rosyjskiego
rynku zabawek (ceny detaliczne) wynosi mniej niż 1% światowej sprzedaży zabawek.
45
Mimo tak niewielkiego udziału w rynku światowym, rosyjski rynek zabawek
stale rośnie, o około 25-30% rocznie.
Jednakże, wzrost udziału produktów krajowych na rynku odbywa się
w znacznie wolniejszym tempie. Największymi producentami zabawek dla dzieci są
Chiny. Na ich produkcję przypada 70% zabawek rosyjskiego rynku. Wobec tego
wiodące pozycje rynku są w posiadaniu zagranicznych producentów, obecnie rośnie
również popularność zabawek z Europy Wschodniej. Co do wydajności, Europa
(Polska, Niemcy, Hiszpania) znajduje się na drugim miejscu, dostarczając 20%
zabawek na rynek rosyjski. Udział rosyjskich producentów wynosi około 10%
produkowanych zabawek. Zdaniem uczestników rynku, wielkość sprzedaży
produktów dla dzieci w Rosji wynosi około 6 mld dolarów, z czego 1,3 mld przypada na
Moskwę.
46
Maskotki rosyjskiej produkcji są tańsze od chińskich o około 10-15 % i są
zamawiane, przede wszystkim, przez sklepy niedużych miast. Najdroższe zabawki
importowane są z zachodu. Produkty międzynarodowych korporacji i producentów
z Hiszpanii, Niemiec, Włoch, według danych agencji Step by Step, mają swoje stabilne
20% rosyjskiego rynku zabawek i nie należy się spodziewać rewolucji w tym segmencie
ze względu na fakt, że ceny są konkurencyjne. Średnia nisza rynkowa jest wypełniona
towarami z Polski i innych krajów Europy Wschodniej.
Struktura rosyjskiego rynku zabawek
Pozycje liderów wśród rosyjskich producentów zabawek zajmują następujące
firmy: "Завод Огонек" (Moskwa), "Весна" (Kirow), "Гулливер и Ко" (Moskwa),
"Стеллар" (Rostow nad Donem), "Эльф Маркет" (Moskwa), "Аэлита" (Sankt
Petersburg), "Степ Пазл" (Podolsk), "Нордпласт" (Sankt Petersburg), "Звезда"
(Łobnia) i wiele innych.
Zdaniem ekspertów, rosyjscy producenci są zdecydowanie najbardziej
konkurencyjni w produkcji edukacyjnych zabawek. Dobre miejsca zajmują również
duże produkcje — w szczególności, urządzające place zabaw dla dzieci. Niestety
w Rosji praktycznie nie ma zabawek zaawansowanych technologicznie.
Główną cechą towarowej struktury rynku zabawek jest wciąż dominująca
pozycja tzw. „miękkich zabawek", które mogą być traktowane, jako produkt dla dzieci,
bądź pamiątka. Głównie ze względu na swoją wszechstronność maskotki stanowią
26% sprzedaży. 21% - to zabawki interaktywne.
Zabawkami drugiego "szczebla" można nazwać gry edukacyjne i konstrukcyjne,
które wspólnie zajmują do 15% rynku, a także lalki i związane z nimi produkty,
zajmujące 12%.
Specjalną kategorią zabawek, są oczywiście gry komputerowe i wideo, które,
według niektórych ekspertów, mogą być traktowane, jako oddzielny segment rynku
zabawek. Na gry elektroniczne przypada najmniej 18% całości sprzedaży.
Wreszcie 6% rynku jest w posiadaniu producentów zabawek dla niemowląt.
Modele zajmują kolejny 1%, który w 70%, jest kontrolowany przez rosyjską firmę
"Звезда".
47
Dominującym kanałem sprzedaży dla producentów zabawek dla dzieci są sieci
sklepów specjalistycznych, jak również rynki. Na udział pierwszych przypada do 38%
sprzedaży, drugich – 31%. Konkurencją zarówno dla jednych, jak i drugich są centra
handlowe, domy handlowe i hipermarkety (19%). Zakupy przez Internet zajmują tylko
2,8% rosyjskiego rynku (sięgając 12% w Moskwie).
Zagraniczne marki na rosyjskim rynku
Do najbardziej znanych zagranicznych producentów zabawek w Rosji zaliczane są:
• Bratz Salon 'N' Spa,
• Yu-Gi-Oh!,
• Barbie As Rapunzel,
• Chicken Dance Elmo,
• LEGO,
• Harry Potter Chamber of Secrets,
48
•
•
•
•
Cabbage Patch Kids,
Trading Game Booster,
FurReal Friends,
Pack Collection.
Podsumowanie
Zgodnie z dokonanym przeglądem rosyjskiego rynku zabawek, można
wyciągnąć następujące wnioski:
• Światowy rynek zabawek szacuje się na 90 mld dolarów. Rosyjski rynek
zabawek zajmuje mniej niż 1% rynku światowego, co stanowi 500 mln dolarów.
• Rynek rosyjski zabawek stale rośnie o około 20-30% rocznie.
• Struktura rosyjskiego rynku zabawek wg państw produkujących zabawki
przedstawia się w następujący sposób: 70% zabawek obecnych na rynku
produkują Chiny, 20% - Europa 10% - Rosja.
• Największymi krajowymi producentami zabawek są: „Весна”, „Звезда”, „Эльф
Маркет” i fabryka zabawek „Огонек”. Wśród największych międzynarodowych
producentów i dostawców zabawek na rosyjski rynek znajdują się: „Barbie As
Rapunzel”, „Bratz Salon ‘N’ Spa”, „Cabbage Patch Kids”, „Chicken Dance Elmo”,
„FurReal Friends”, „LEGO”, „Harry Potter Chamber of Secrets”, „Yu-Gi-Oh!”,
„Trading Game Booster”, Pack Collection”.
• W strukturze rosyjskiego rynku gier i zabawek maskotki zajmują główny udział
(26%), zaraz za nimi znajdują się zabawki interaktywne (21%), gry
komputerowe i wideo (18%), zabawki edukacyjne (15%) i lalki (12%).
Źródła:
http://www.playard.ru/articles/articles_42.html
http://www.gifts-expo.com/rus/competitors/6_6.html
http://www.marketcenter.ru/content/doc-2-8614.html
http://www.rg.ru/2013/04/30/dettovari.html
***
49
Zmiany w taryfie celnej oraz w zasadach eksportu do FR
opr. Piotr Masajło
WPHI Moskwa
24 maja br. zostało opublikowane Rozporządzenie Rady Euro-Azjatyckiej
Komisji Gospodarczej (Rosja, Białoruś, Kazachstan) nr 34, na mocy którego po
upływie 30 dni od daty publikacji okresowo zmianie ulega stawka celna
przy imporcie do Unii Celnej włókien syntetycznych (ТН ВЭД ТС 5504 10
0000 0).
Nowa okresowa stawka: 0 % od wartości celnej (obowiązuje w okresie 01.07.2013
– 30.06.2014)
Obecna i regularna stawka: 5% od wartości celnej
W roku 2012 włókna syntetyczne pochodzące z Polski o ww. kodzie celnym nie były
przedmiotem importu do FR. Głównym dostawcą przedmiotowego towaru do FR są
producenci z Austrii.
***
50
PRZEDSIĘWZIĘCIA TARGOWO-WYSTAWIENNICZE
ODBYWAJĄCE SIĘ W MOSKWIE LATEM 2013
Data
Nazwa wydarzenia i adresy stron internetowych
SIERPIEŃ
06.08.2013-08.08.2013
13.08.2013-28.08.2013
19.08.2013-22.08.2013
29.08.2013-31.08.2013
MOSKIEWSKI TYDZIEŃ BUDOWLANY 2013
XV Międzynarodowa Wystawa Technologii Budownictwa
ww.moes.su / www.crocus-expo.ru
MAKS 2013
XI Międzynarodowy Salon Lotnictwa i Kosmonautyki
www.aviasalon.com
MIMS - AUTOMECHANICA / MOTOR-SHOW – AUTOMECHANIKA
MOSKWA 2013
XVII Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa sprzętu, akcesoriów
i konserwacji pojazdów
www.mims.ru / www.expocentr.ru
INTERAUTO 2013
IX Międzynarodowa Wystawa Samochodowa
www.interauto-expo.ru / www.crocus-expo.ru
WRZESIEŃ
03.09.2013-06.09.2013
04.09.2013-07.09.2013
04.09.2013-09.09.2013
09.09.2013-11.09.2013
09.09.2013-12.09.2013
14.09.2013-18.09.2013
16.09.2013-19.09.2013
16.09.2013-19.09.2013
17.09.2013-19.09.2013
MAGAZYN. TRANSPORT. LOGISTYKA 2013
XX Międzynarodowa Wystawa systemów logistycznych, obsługi transportu,
środków automatyzacji i mechanizacji prac magazynowo-ładunkowych
www.stl-expo.ru / www.expocentr.ru
PREMIERA MODY W MOSKWIE. JESIEŃ 2013
XXI Międzynarodowa Wystawa Mody męskiej, damskiej, dziecięcej, ślubnej,
bielizny
www.messe-duesseldorf.ru / www.expocentr.ru
XXVI Międzynarodowa Moskiewska Wystawa i Targi Książek 2013
www.vvcentre.ru
KWIATY EXPO 2013
XX Międzynarodowa Wystawa kwiatów, roślin, sprzętu i materiałów do
ogrodnictwa ozdobnego
www.expoflowers-expo.ru / www.crocus-expo.ru
INTERLOGISTIKA 2013
Międzynarodowa Wystawa i Targi Logistyczne
www.interlog-expo.ru / www.crocus-expo.ru
JUNWEX MOSKWA 2013
IX Hurtowa Giełda Biżuterii
www.restec.ru / www.vvcentre.ru
DENTAL EXPO 2013
XXXIII Międzynarodowa Wystawa i Forum Stomatologiczne
www.dental-expo.com
WORLD FOOD 2013
XXII Międzynarodowa Wystawa Żywności
www.woeld-food.ru / www.expocentr.ru
OBRÓBKA CIEPLNA 2013
VII Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa urządzeń i technologii do
obróbki cieplnej
51
Data
www.mirexpo.ru / www.expocentr.ru
17.09.2013-20.09.2013
17.09.2013-20.09.2013
17.09.2012-20.09.2012
21.09.2013-24.09.2013
23.09.2013-26.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-27.09.2013
24.09.2013-28.09.2013
HOUSEWARE EXPO JESIEŃ 2013 - produkty dla domu
Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa sprzętów i akcesoriów
gospodarstwa domowego
www.houseware-expo.com
HOUSEHOLD EXPO 2013
XI Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa: wszystko dla domu i kuchni
www.hhexpo.ru / www.expocentr.ru
PREZENTY. JESIEŃ 2013
XIX Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa (biżuteria, akcesoria, towary
dla domu)
www.gifts-expo.com, www.houseware-expo.com
Łowiectwo. Rybołówstwo. Wypoczynek. JESIEŃ 2013
XIV Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa sprzętu, wyposażenia i usług
z zakresu sportu, turystyki, myślistwa, łowiectwa i rybołówstwa
www.safariexpo.ru / www.crocus-expo.ru
OPTYKA. OKULARY 2013
XI Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa z zakresu przemysłu
optycznego
www.optica-expo.ru / www.crocus-expo.ru
CJF - MODA DZIECIĘCA 2013
X Międzynarodowa Wystawa odzieży dziecięcej, młodzieżowej oraz dla
przyszłych mam
www.cjf-expo.ru / www.expocentr.ru
ITFM 2013
IV Międzynarodowa Wystawa Przemysłowa
www.itfm-expo.ru / www.crocus-expo.ru
PAPERWORLD RUSSIA 2013
Międzynarodowa Wystawa materiałów biurowych i wyposażenia do kancelarii
www.messefrankfurt.ru / www.expocentr.ru
KONSUM EXPO. JESIEŃ 2013
XXVII Międzynarodowa Wystawa towarów użytku powszechnego
www.consum-expo.ru / www.expocentr.ru
ŚWIAT DZIECKA 2013
XIX Międzynarodowa Wystawa towarów i usług dla dzieci i nastolatków
www.mirdetstva-expo.ru / www.expocentr.ru
BEZPIECZEŃSTWO PRZECIWPOŻAROWE 2013
XII Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa
www.fireexpo.ru
REKLAMA 2013
XXI Międzynarodowa Specjalistyczna Wystawa
www.reklama-expo.ru / www.expocentr.ru
Skóra – Obuwie – Futra – Technologia 2013
X Międzynarodowa Wystawa obuwia i wyrobów skórzanych, a także sprzętu
i materiałów chemicznych do ich produkcji
www.legpromexpo.ru / www.vvcentre.ru
TEXTIL EXPO 2013
XLI Państwowe Targi Towarów Włókienniczych i Sprzętu Przemysłu Lekkiego
www.textilexpo.ru / www.vvcentre.ru
52
Data
25.09.2013-27.09.2013
Heimtextil RUSSIA 2013
XV Międzynarodowa Wystawa tekstyliów i tkanin do dekoracji wnętrz
www.messefrankfurt.ru
Adresy internetowe wyszukiwarek wystaw odbywających się na terenie FR:
•
•
•
•
•
•
www.informexpo.ru
www.allexpo.ru
www.exponet.ru
www.profiexpo.ru
www.totalexpo.ru
www.vistavki.ru
Adresy internetowe największych, moskiewskich centrów wystawienniczych:
•
•
•
•
www.expocentr.ru
www.crocus-expo.ru
www.vvcentre.ru
www.sokolniki.com
***
53
OGŁOSZENIA
Uprzejmie informujemy, że WPHI w dniu 9 lipca br. o godz. 11 organizuje
konferencję na temat skutków wejścia Rosji do WTO dla współpracy handlowej
i inwestycyjnej firm polskich i rosyjskich.
Serdecznie zapraszamy do udziału w ww. konferencji.
Zgłoszenia prosimy kierować na adres: [email protected]
X Międzynarodowa Wystawa Technologii i Innowacyjności
w Ekologii „WASMA 2013” odbędzię się w dniach 29-31 października
2013 r. w Moskwie.
Tematyka wystawy obejmuje m.in. zarządzanie odpadami (zbiór,
transportowanie, przechowywanie, przerób), recykling (mechaniczny,
fizykochemiczny, biologiczny, termiczny, inne metody), odpady komunalne,
przerób odpadów pochodzących z produkcji i opakowań oraz uzyskanie energii
z użyciem odpadów.
Szczegółowe informacje: www.wasma.ru
Do naszego Wydziału zgłosiła się firma rosyjska zainteresowana zakupem:
Włókien wiskozowych /Carbon rayon fiber/, frakcja 50 mikron, proszek.
Ilość – 1 tona.
Kontakt:
Maria Navitskayte
LLC Composite Products
43/3, Volgogradskiy prospekt, Moscow, Russia, 109316
www.composit.su
[email protected]
+7 926 497 3851
+7 495 787 8828 ext 4116
Forum Naukowo-Przemysłowe „Techniczna modernizacja przemysłu
maszynowego Rosji”.
17-18 września 2013 r. w Jekaterynburgu
W ramach forum odbędą się liczne konferencje i prezentacje dot. modernizacji
przemysłu maszynowego w FR.
54
Szczegółowe informacje:
http://www.unexpo.ru/vystavki/stankostroenie/2013/anons.html
Wystawy Sibexpocentr
Kompleks wystawienniczy OAO „SIBEXPOCENTR” w Irkucku działa od 1996 roku.
Mieści się w nowym centrum biznesowym Irkucka, położonym ok. 40 min. jazdy
samochodem od jeziora Bajkał. SIBEXPOCENTR organizuje ponad 30 wystaw i targów
rocznie. Biorą w nich udział firmy z różnych krajów, takich jak: Japonia, Republika
Korei, Chiny, USA, Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Hiszpania, Cypr, Turcja, Indie,
Mongolia, Kazachstan, Białoruś, Ukraina i inne.
Udziałowcami spółki są m.in. administracja miasta Irkuck i Ministerstwo Stosunków
Własnościowych obw. irkuckiego, a partnerem – Wschodniosyberyjska Izba
Handlowo-Przemysłowa.
Informacja o wystawach znajduje się na stronie www.sibexpo.ru ; jest dostępna
w językach rosyjskim i angielskim.
XXII Międzynarodowa Wystawa Spożywcza PETERFOOD – 2013
Wystawa odbędzie się w dniach 12-14 listopada 2013 r. w Petersburgu.
Jest jednym z największych wydarzeń w branży spożywczej w Północno-Zachodnim
Regionie Rosji. Stwarza możliwość do nawiązania kontaktów biznesowych oraz
promocji własnej produkcji.
Szczegóły: http://imperiaforum.ru
Sybirska Międzynarodowa Wystawa-Forum Energetyczne
„ELKOM ROSJA 2013”
Wystawa odbędzie się w dniach 17-19 września 2013 r. w Międzynarodowym
Kompleksie Wystawienniczym „Novosybirsk Expocentr”.
Organizatorzy: Sybir EXPO, fair trade z Niemiec oraz Evroindeks z Ukrainy.
Patronat nad imprezą sprawują m.in.: Ministerstwo Energetyki FR, Ministerstwo
Rozwoju Ekonomicznego Obwodu Nowosybirskiego, Meria Nowosybirska, Sybirski
Związek Energetyczny.
Tematyka wystawy:
- Energia tradycyjna
- Energia odnawialna
55
- Oszczędność energii i efektywność
- Produkcja, przetwarzanie i gromadzenie energii elektrycznej
- Przesyłanie i dystrybucja energii elektrycznej
- Urządzenia pomiarowe i kontrolne
- Elektrotechnika
- Oświetlenie
- Automatyka przemysłowa
Więcej informacji: www.elcomrossija.ru
"Sibir Expo" - oficjalny organizator wystaw Nowosybirskiego Centrum
Wystawienniczego zaprasza polskie firmy do udziału
w II Międzynarodowej Wystawie Elektryki, Energii i Automatyki
Przemysłowej "ELCOM Rossija 2013".
Wystawa odbędzie się w dniach 17-19 września 2013 r. w Nowosybirsku.
Zainteresowane podmioty proszone są o bezpośrednie zgłaszanie się do
organizatora:
Dyrektor "Sibir Expo"
Marina Czekalina
tel./fax: 0 07 (383) 231-05-52
tel. komórkowy: +7 913 470 13 59
www.siberiaexpo.ru
Centrum Wystawiennicze “UDMURTIJA” zaprasza na wystawy
organizowane w II połowie 2013 r.
- 10-13 sierpnia 2013 r. XII Międzynarodowa Wystawa Specjalistyczna „Ropa.
Gaz. Chemia”
www.neft.vcudm.ru
- 10-13 sierpnia 2013 r. XII Międzynarodowa Wystawa Specjalistyczna „Budowa
maszyn. Metalurgia. Obróbka metali.”
www.metal.vcudm.ru
- 18-20 sierpnia 2013 r. V Ogólnorosyjska Wystawa Specjalistyczna
„Kompleksowe bezpieczeństwo”
www.safe.vcudm.ru
- 18-20 sierpnia 2013 r. II Ogólnorosyjska Wystawa Specjalistyczna „Medycyna i
zdrowie”
www.mz.vcudm.ru
56
- 8-11 października 2013 r. IV Ogólnorosyjska Wystawa Specjalistyczna
„Energetyka”
www.energy.vcudm.ru
Informujemy o platformie b2b na Syberii: www.torglocman.com
Dostęp do bazy jest bezpłatny, koszt jednego wpisu to 1000 rubli (ok.
25 euro) miesięcznie. Dodatkowo istnieje możliwość bezpłatnego
korzystania z bazy rosyjskich aktów prawnych Torglocman.
Kontakty: [email protected], tel. +7 3812797901, faks +7 3812 797902
Do naszego Wydziału zgłosił się rosyjski przedsiębiorca, który poszukuje
inwestora zainteresowanego budową Zakładu Przemysłu Wełnianego (zakład
wstępnej przeróbki wełny) na terenie Obwodu Samarskiego.
Kontakt:
PROOO PK Polonia
440-014, Pienza, ul. Dobroljubowa, 23
+7 8412 697817
[email protected]
***
57
PRZETARGI W ROSJI
oraz
AKTUALNE OFERTY WSPÓŁPRACY FIRM ROSYJSKICH
Aktualne oferty przetargowe dostępne są bezpośrednio
na następujących stronach:
• Przetargi międzynarodowe:
http://ru.dgmarket.com/index.do?goo=100010
• Przetargi z branży budowlanej:
http://www.best-stroy.ru/tenders/
• Przetargi w różnych branżach:
http://www.alltenders.ru/instr.asp
• Zamówienia publiczne:
http://www.goszakaz.ru/tender
58
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji
Ambasady RP w Moskwie
Kierownik Wydziału: Marek Ociepka, Radca- Minister
ul. Klimaszkina 4
115127 Moskwa
tel.: +7 (495) 231 16 11; z Polski: (22) 490 97 41
fax: +7 (495) 231 16 15
www.moskwa.trade.gov.pl
e-mail: [email protected]
***
© 2013 WPHI Ambasady RP w Moskwie
Publikowanie w całości lub części materiałów zawartych w niniejszym Biuletynie
dozwolone jest wyłącznie przy powołaniu się na źródło informacji.
59

Biuletyn Nr 6/2013

Transkrypt

Podobne dokumenty

Lenin - morderca zza biurka - pomniki

Państwo Islamskie zagrożeniem dla Rosji