docPytania prejudycjalne i inne procedury przed TSUE
download 
Reklamacja Transkrypt
Pytania prejudycjalne i inne procedury przed TSUE
STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” TS UE - ART. 19 TUE Prof. UJ Dr hab. Nina Półtorak "Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej obejmuje Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane. Zapewnia on poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu Traktatów" System ochrony prawnej w UE – skargi kierowane do Trybunału Sprawiedliwości UE 15 stycznia 2016 r. STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” 2 RZECZNICY GENERALNI PRZY TRYBUNALE SPRAWIEDLIWOŚCI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI Co najmniej jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego (obecnie 28 sędziów) wybór (wspólna zgoda rządów państw członkowskich) 11 rzeczników generalnych przy TS (art. 19 TUE, art. 252 TFUE) wybór (wspólna zgoda rządów państw członkowskich) komitet opiniujący kandydatów na rzeczników (od Traktatu z Lizbony) – art. 255 TFUE powołanie na 6 lat, rotacja co 3 lata warunki pełnienia funkcji rzecznika funkcje komitet opiniujący kandydatów na sędziów (od Traktatu z Lizbony) – art. 255 TFUE powołanie na 6 lat, rotacja co 3 lata warunki pełnienia funkcji sędziowskiej (art. 19 TUE, art. 253 TFUE) 3 4 SĄD - JURYSDYKCJA SĄD (ART. 254, ART. 226 TFUE) Obecnie, Sąd ma jurysdykcję w zakresie: • Skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instytucji UE lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje; • Skarg wniesionych przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji; • Skarg wniesionych przez Państwa Członkowskie przeciwko Radzie, dotyczących aktów z dziedziny pomocy państwa i „dumpingu” i aktów wykonawczych Rady • Skarg o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje UE lub ich pracowników; • Skarg dotyczących umów zawartych przez UE, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona; • Skarg z zakresu unijnych znaków towarowych i wzorów; • Odwołań od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej Utworzony decyzją Rady z 1988 r. co najmniej jeden sędzia z każdego państwa członkowskiego (obecnie 28 sędziów) – planowana reforma wybór (wspólna zgoda rządów państw członkowskich) komitet opiniujący kandydatów na sędziów (od Traktatu z Lizbony) – art. 255 TFUE powołanie na 6 lat, rotacja co 3 lata warunki pełnienia funkcji sędziowskiej (art. 19 TUE, art. 253 TFUE) Statut – art. 49 - Członkowie Sądu mogą być wezwani do wykonywania zadań rzecznika generalnego. 5 6 1 STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” SĄD DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ SĄD - ODWOŁANIE DO TS Artykuł 58 Statutu: Odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości jest ograniczone do kwestii prawnych. Podstawę odwołania stanowi brak właściwości Sądu, naruszenie procedury w postępowaniu przed Sądem wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołanie oraz naruszenie prawa Unii przez Sąd. Decyzja Rady z 2 listopada 2004 , 2004/752, o utworzeniu Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej 7 sędziów Rozpatruje spory pomiędzy funkcjonariuszami UE a Unią (w istocie sprawy pracownicze) W terminie 2 miesięcy 7 8 POSTĘPOWANIE PRZED TS POSTĘPOWANIE PRZED TS Język postępowania, koszty Statut TS (Protokół załączony do TUE), zmieniony rozporządzeniem PE i Rady z sierpnia 2012 Regulamin postępowania (z 1991, nowa wersja z 29.09.2012) – dokument TS za zgodą Rady PRAKTYCZNE INSTRUKCJE dla stron http://curia.eu.int Wskazówki dla pełnomocników stron – http://curia.eu.int Jawność - (wyłączenie postanowieniem sądu z ważnych powodów), narada zawsze tajna Pełny skład, Wielka Izba (15 sędziów), Izby po 5 lub 3 sędziów 9 POSTĘPOWANIE PRZED TS 10 Wyszukiwarka orzeczeń Pisemna część postępowania - skarga, 2miesiące na odpowiedź, replika i duplika w terminie wyznaczonym przez Prezesa (wyjątek - procedura przyspieszona) • http://curia.europa.eu/ Ustna część postępowania - możliwość rezygnacji z części ustnej, gdy TS uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną; wysłuchanie stron, opinia rzecznika generalnego (sąd może zdecydować o braku opinii rzecznika, gdy nie ma żadnych nowych kwestii prawnych - art. 20 Statutu) 11 12 2 STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” Skarga na akt prawa wtórnego UE Skarga na akt prawa wtórnego UE • Art. 263 TFUE • Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kontroluje legalność aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku Centralnego, innych niż zalecenia i opinie, oraz aktów Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich. Kontroluje również legalność aktów organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich. • Podmioty legitymowane do wniesienia skargi: • Uprzywilejowane: państwo członkowskie, Parlament Europejski, Rada, Komisja • Półuprzywilejowane: Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank Centralny i Komitet Regionów – skargi zmierzające do zapewnienia ochrony ich prerogatyw • skargi p.c. na akty Komisji i niektóre Rady wnoszone są do Sądu, nie do TS 13 14 Skarga na akt prawa wtórnego UE Skarga na akt prawa wtórnego UE • Nieuprzywilejowane – podmioty prywatne - Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę (do Sądu nie do TS) na: • akty, których jest adresatem lub • akty, które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie lub • akty regulacyjne, które dotyczą jej bezpośrednio i nie wymagają środków wykonawczych (od TL) Akty, które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie •Indywidualne dotknięcie - Test Plaumanna – wyrok z 1963 r. w sprawie 25/62 Plaumann p. Komisji •Konieczność wykazania, że zaskarżony akt dotyczy skarżącego ze względu na określone cechy, które są mu właściwe, lub sytuację faktyczną, która wyodrębnia go spośród wszystkich osób i w ten sposób indywidualizuje go w sposób analogiczny do adresata tej decyzji 15 Skarga na akt prawa wtórnego UE 16 Skarga na akt prawa wtórnego UE • Akty regulacyjne (od TL): • Postanowienie Sądu T-18/10, z 2011 – to akt generalny, który jest wydawany nie w procedurze ustawodawczej • Wyrok Sądu T-262/10 z 2011 – aktem regulacyjnym jest decyzja Komisji wydana w ramach kompetencji wykonawczych (przed TL) • Jeśli akt wymaga środków wykonawczych na szczeblu krajowym – można skarżyć te środki wykonawcze i nie ma potrzeby skarżenia aktu UE • TSUE C-583/11 P, Inuit; C-456/13 P T&L Sugars – 28.04.2015 • Jégo-Quéré C-263/02, C-50/00 P, Unión de Pequeños Agricultores • Skarga nie przysługuje jednostkom niespełniającym warunku „indywidualnego i bezpośredniego dotknięcia”, nawet w sytuacji, gdy nie ma żadnej drogi postępowania krajowego zmierzającej do zapewnienia ochrony prawnej (w tej sytuacji, to państwa muszą zapewnić ochronę prawną, nie UE) 17 18 3 STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” Skarga na akt prawa wtórnego UE Legitymacja skargowa w sprawach środowiskowych • Ograniczona legitymacja jednostek do wniesienia skargi może być w pewnym stopniu kompensowana przez: • Zarzut nieważności w postępowaniu krajowym i pytanie prejudycjalne do TS • Art. 277 TFUE: Bez względu na upływ terminu przewidzianego w art. 263, każda strona może, w postępowaniu dotyczącym aktu o zasięgu ogólnym przyjętego przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii, podnieść zarzuty określone w artykule 263, w celu powołania się przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej na niemożność stosowania tego aktu. • Oparta na art. 263, ale z uwzględnieniem przepisów Rozporządzenia 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów UE – przewiduje skargi organizacji ochrony środowiska na akty indywidualne instytucji UE 19 Legitymacja skargowa w sprawach środowiskowych 20 Skarga na akt prawa wtórnego UE • Zarzuty: • braku kompetencji, • naruszenia istotnych wymogów proceduralnych • naruszenia Traktatów lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z ich stosowaniem • nadużycie władzy • W wyroku z 2012 Sąd UE stwierdza, że ograniczenie legitymacji stowarzyszeń do aktów indywidualnych narusza konwencję z Aarhus • TSUE uchylił powyższy wyrok (C-401/12 P do C-403/12 P, 13.01.2015) uznając, że przepisy konwencji z Aarhus nie mogą być wzorcem kontroli dla prawa UE, gdyż nie są wystarczająco precyzyjne i bezwarunkowe 21 22 Skarga na akt prawa wtórnego UE Skarga na akt prawa wtórnego UE • Termin: • dwa miesiące od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie • TS wyrok z 26.6.2012 r., C-336/09 P - bieg terminu na zaskarżenie aktu wydanego przez instytucje UE pomiędzy datą podpisania umowy akcesyjnej, a jej wejściem w życie, rozpoczyna bieg w momencie przystąpienia państwa do UE • Skutki wyroku: • Art. 264 TFUE : Jeżeli skarga jest zasadna, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzeka o nieważności danego aktu (skutek ex tunc i erga omnes). • Jednakże Trybunał wskazuje, jeśli uzna to za niezbędne, które skutki aktu, o którego nieważności orzekł, powinny być uważane za ostateczne. 23 24 4 STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” Skarga na bezczynność instytucji UE Skarga na bezczynność instytucji UE • Artykuł 265 TFUE • Jeśli Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada, Komisja lub Europejski Bank Centralny, z naruszeniem Traktatów, zaniechają działania, Państwa Członkowskie i inne instytucje Unii mogą wnieść skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w celu stwierdzenia tego naruszenia. Niniejszy artykuł ma zastosowanie, na tych samych warunkach, do organów i jednostek organizacyjnych Unii, które zaniechają działania. • Artykuł 265 TFUE • Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść sprawę do Trybunału, stawiając zarzut jednej z instytucji lub jednemu z organów lub jednej z jednostek organizacyjnych Unii, iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej, innego niż zalecenie lub opinia. 25 Skarga na bezczynność 26 Skarga na bezczynność • Wymóg formalny: • skarga jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja, organ lub jednostka organizacyjna została uprzednio wezwana do działania i jeśli w terminie dwóch miesięcy od tego wezwania nie zajęła stanowiska • skarga może być wniesiona w ciągu następnych dwóch miesięcy • Skutki skargi - Artykuł 266 TFUE • W przypadku stwierdzenia, iż zaniechanie działania jest sprzeczne z Traktatami, dana instytucja jest zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 27 28 Skarga odszkodowawcza Skarga odszkodowawcza • Artykuł 340 TFUE • W dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unia powinna naprawić, zgodnie z zasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkody wyrządzone przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ich funkcji. • Przesłanki odszkodowania zrównane z przesłankami odpowiedzialności państw członkowskich – C-352/98 P, Bergaderm z 2000 r.: • Naruszenie normy przyznającej uprawnienia jednostkom • Wystarczająco poważne naruszenie • Bezpośredni związek przyczynowy 29 30 5 STUDIA PODYPLOMOWE "OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” Skarga odszkodowawcza Skarga odszkodowawcza • C-120/06 P and C-121/06 P, FIAMM – wykluczenie odpowiedzialności odszkodowawczej za działania zgodne z prawem • Przed TL: • brak skargi odszkodowawczej w II filarze: • C-355/04 P Segi, pkt 44–48; C-354/04 P Gestoras Pro Amnistia, pkt 44–48 31 32 Dodatkowa literatura: • Komentarz do Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Tom III, A. Wróbel – red., Warszawa 2012 • S. Biernat, Dostęp osób prywatnych do sądów unijnych • po Traktacie z Lizbony (w świetle pierwszych orzeczeń), Europejski Przegląd Sądowy, styczeń 1/2014, s. 12 33 6
