Scenariusz lekcji otwartej z historii w klasie V szkoły podstawowej

Scenariusz lekcji otwartej z historii w klasie V szkoły podstawowej

Scenariusz lekcji otwartej z historii w klasie V szkoły podstawowej
Iwona Sarnowska
nauczyciel Szkoły Podstawowej
im. J. Kusocińskiego w Dolsku
Temat: RENESANSOWY WAWEL JAGIELLONÓW
Cel główny:
Przedstawienie zasług ostatnich Jagiellonów dla rozwoju polskiej kultury oraz zapoznanie
uczniów z polskimi zabytkami renesansowymi i głównymi cechami sztuki i architektury
renesansowej oraz drogami przenikania kultury włoskiego odrodzenia na grunt polski.
Cele szczegółowe w ujęciu operacyjnym:
Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta, zna:
- pojęcia: „złoty wiek”, dwór, arras, komnata, paź, krużganek, attyka, kasetony, kopuła,
dziedziniec, mecenat
- postaci : Zygmunt I Stary, Zygmunt II August, królowa Bona
- najważniejsze polskie zabytki doby renesansu w Polsce( Wawel, Kaplica Zygmuntowska,
miasto Zamość, ratusz w Poznaniu, dzwon Zygmunta, zamek w Baranowie, kamienice
w Kazimierzu nad Wisłą
- zasługi ostatnich Jagiellonów dla kultury i sztuki polskiej
Uczeń rozumie:
- dlaczego wiek XVI nazywamy w dziejach Polski „złotym wiekiem” kultury
- znaczenie mecenatu Jagiellonów dla rozwoju kultury i sztuki w Polsce
Uczeń potrafi:
- opisać życie dworskie na Wawelu
-wymienić przykłady zmian wprowadzonych przez Bonę
- wymienić i rozpoznać na ilustracjach najważniejsze zabytki sztuki renesansowej w Polsce
- wskazać na mapie główne ośrodki renesansu w Polsce
- wskazać na ilustracjach charakterystyczne elementy architektury renesansowej
- wskazać renesansowy charakter siedziby królewskiej na Wawelu
-wyjaśnić pochodzenie i znaczenie słowa „ włoszczyzna”
Metody kształcenia:
praca uczniów z podręcznikiem, ilustracjami, mapą oraz mapką konturową; elementy
wykładu; opis; rozmowa nauczająca z wykorzystaniem zgromadzonych środków
dydaktycznych; praca w grupach; prezentacja multimedialna
Środki dydaktyczne:
- prezentacja multimedialna – „Zabytki renesansu w Polsce”
- multibook dla klasy V – drzewo genealogiczne dynastii Jagiellonów
- mapa ścienna Polski
- podręcznik historii dla kl. V i zeszyt ćwiczeń
- portrety ostatnich Jagiellonów – Zygmunta I Starego, Zygmunta Augusta i królowej Bony
- karty pracy przygotowane dla uczniów : bingo historyczne i karta z definicjami dla
nauczyciela
- ilustracje zabytków renesansu w Polsce
- ilustracje przedstawiające życie dworskie
- notatka – do wklejenia w zeszyt
Część porządkowo-organizacyjna
5 min
1. Powitanie uczniów i gości.
2. Sprawdzenie obecności.
3. Rekapitulacja wtórna:
•
•
•
•
Jaki kraj uważany jest za kolebkę renesansu?
Jacy wielcy artyści i uczeni tworzyli w tym czasie?
Czym charakteryzował się renesans?
Kto w Polsce reprezentował ideał człowieka renesansu?
4. Ogniwo łączące:
• Jak nazywała się dynastia, która sprawowała władze w Polsce od końca XIV wieku?
• Jakich królów z dynastii Jagiellonów już poznaliście?
Na dzisiejszej lekcji poznacie ostatnich przedstawicieli tej dynastii.
5. Podanie tematu lekcji: Renesansowy Wawel Jagiellonów.
REALIZACJA NOWEGO MATERIAŁU
Uwaga: Sala została wcześniej przygotowana do pracy w grupach – podział klasy na 4
grupy.
CZYNNOŚCI UCZNIA I NAUCZYCIELA
Nauczyciel: Proszę spojrzeć na drzewo genealogiczne
dynastii Jagiellonów. Ostatnimi władcami z tejże dynastii
byli kolejno: Zygmunt I Stary oraz Zygmunt II August.
Na podstawie drzewa genealogicznego ustalcie
pokrewieństwo między członkami dynastii.
Odpowiedzcie na pytania:
- Ilu wnuków miał Władysław Jagiełło?
- Kim był Kazimierz Jagiellończyk dla Władysława
Jagiełły?
- Kim była Anna dla Zygmunta II Augusta?
METODA +
UWAGI
CZAS
praca z materiałem 5 min
źródłowym:
drzewo
genealogiczne
pytania pod
kierunkiem
nauczyciela
Uczniowie: odpowiadają na zadane pytanie na podstawie
materiału źródłowego (drzewo genealogiczne).
Nauczyciel: Teraz powieszę na tablicy ilustracje z
wizerunkami ostatnich władców z dynastii Jagiellonów:
Zygmunta I Starego, jego żony: włoskiej księżniczki
Bony z rodu Sforzów oraz ich syna Zygmunta II
Augusta. Czasy ich panowania, przypadające na wiek
XVI, nazwane zostały złotym wiekiem kultury polskiej.
Wraz z przyjazdem Bony do Polski nastąpiło
element wykładu
(wykorzystanie
materiałów
dydaktycznych:
ilustracji)
2 min
przeniknięcie idei renesansowych na dwór Jagiellonów.
Nauczyciel: Wyszukajcie w podręczniku w jaki sposób
idee renesansowe przenikały do Polski.
praca z
podręcznikiem
3 min
element wykładu
(wykorzystanie
materiału
dydaktycznego:
prezentacji
multimedialnej)
7 min
Uczniowie: Podają przykłady na podstawie tekstu w
podręczniku.
- podróże dyplomatów
- wyjazdy polskich szlachciców na włoskie uczelnie
- przywożenie książek, nowych idei, modnych strojów
- zaproszenia włoskich architektów, malarzy i uczonych
na polski dwór
Nauczyciel: Nowe renesansowe wzorce szczególnie
widoczne stały się w architekturze. Zygmunt I Stary pod
wpływem królowej Bony postanowił przebudować
siedzibę królewską na Wawelu. Obejrzyjcie prezentację,
która przedstawia charakterystyczne elementy stylu
renesansowego oraz najważniejsze polskie zabytki
kultury renesansu.
Nauczyciel: Spójrzcie teraz na mapę Polski. W kopercie
numer 1otrzymalicie ilustracje poznanych podczas
praca z mapą
prezentacji zabytków. Każda grupa dostała zdjęcie
innego obiektu. Chętnych poproszę o zgłaszanie się
i odszukanie na mapie miejsc, w których one się
znajdują. Pozostałych proszę o nanoszenie odpowiednich
punktów na mapy konturowe, które również znajdują się
w kopercie.
Uczniowie: znajdują na mapie odpowiednie miejsca oraz
zaznaczają je na mapkach konturowych.
praca z mapkami
konturowymi
Nauczyciel: Dzięki królowej Bonie Kraków wraz z
Zamkiem na Wawelu stał się centrum nie tylko życia
politycznego, ale również kulturalnego. W ważnych
momentach, takich jak narodziny, śmierć, koronacje,
towarzyszył rodzinie królewskiej dźwięk dzwonu
Zygmunta. Życie dworskie naśladowano w całym kraju.
Szlachta i bogaci mieszczanie przebudowywali swoje
rezydencje na wzór Zamku Królewskiego. Rodzina
królewska obejmowała mecenatem artystów, literatów,
architektów i uczonych, otaczała się ludźmi
element wykładu;
praca w grupach z
wykorzystaniem
podręcznika oraz
ilustracji
5 min
8 min
wykształconymi. W kopercie numer 2. Znajdziecie
ilustracje dotyczące życia i obyczajów dworskich. Na ich
podstawie spróbujcie opisać życie dworskie, nazywając
poszczególne zajęcia. Pomocny będzie również
podrozdział pt.: Życie dworskie z waszego podręcznika.
W opisie zwróćcie uwagę na nowe pojęcia, tj.
włoszczyzna, paź, arrasy, komnaty.
Uczniowie: na podstawie materiałów źródłowych tworzą
ustny opis obyczajów dworskich.
PODSUMOWANIE
10 min
1. Rekapitulacja pierwotna [forma: historyczne bingo – sprawdzenie zapamiętania
pojęć, które pojawiły się podczas lekcji; pojęcia: włoszczyzna, attyka, krużganki,
arrasy, Bona Sforza, Wawel, paź, kopuła, kaseton; uczniowie otrzymują planszę, w
którą losowo wpisują numery od 1 do 9; nauczyciel odczytuje definicje pojęć, które
uczniowie odgadują i skreślają na swojej planszy numer, pod którym figuruje dane
pojęcie; wygrywa ten, kto pierwszy skreśli 3 numery w linii prostej; środki
dydaktyczne: plansze dla uczniów, karta z definicjami dla nauczyciela]
2. Notatka z lekcji: przygotowuje nauczyciel, rozdaje do wklejenia do zeszytów.
3. Zadanie domowe: wypełnienie ćwiczeń w zeszycie ćwiczeń na stronie 69.
4. Ocena aktywności uczniów.
5. Podziękowanie uczniom za pracę na lekcji, a rodzicom za obecność.
ZAŁĄCZNIKI
Notatka:
1. Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w.
2. Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu.
3. Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II
Augusta nazywamy „złotym wiekiem”
4. Paź – to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze
królewskim (w celu zdobycia wychowania
i poznania życia dworskiego)
1.Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w.
2.Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu.
3.Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II
Augusta nazywamy „złotym wiekiem”
4.Paź – to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze
królewskim (w celu zdobycia wychowania
i poznania życia dworskiego)
1.Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w.
2.Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu.
3.Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II
Augusta nazywamy „złotym wiekiem”
4.Paź – to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze
królewskim (w celu zdobycia wychowania
i poznania życia dworskiego)
1.Renesansowe poglądy, moda i kultura pojawiły się w Polsce w XVI w.
2.Ośrodkiem kultury renesansowej był dwór królewski na Wawelu.
3.Ze względu na rozkwit kultury czasy panowania Zygmunt I Starego i Zygmunta II
Augusta nazywamy „złotym wiekiem”
4.Paź – to chłopiec wywodzący się z szlacheckiego rodu, pełniący służbę na dworze
królewskim (w celu zdobycia wychowania
i poznania życia dworskiego)
Słowniczek pojęć do lekcji: Renesansowy Wawel Jagiellonów
1. Arkada – łuk oparty na dwóch kolumnach
2. Arrasy – dekoracyjne tkaniny sprowadzane z miasta Arras we
Francji przez Jagiellonów w XVI w.
3. Attyka – przedłużenie ściany frontowej budynku, zasłaniające
dach
4. Bona – księżniczka włoska z rodu Sforza, żona Zygmunta I
Starego, matka Zygmunta II Augusta
ŻYCIE DWORSKIE NA WAWELU – OPIS OBRAZKÓW
Na Wawelu: Wraz z Włochami na Wawel przybyły nowe obyczaje. Życie dworskie znacznie
się zmieniło w porównaniu do średniowiecza. Nowy styl zachowanie i modę naśladowały
najzamożniejsze warstwy społeczeństwa. W ten sposób na ziemiach polskich
rozpowszechnił się zachodni styl życia.
W Katedrze: Szczególnie licznie dwór był odwiedzany podczas najważniejszych uroczystości
królewskich – koronacji, ślubów, chrzcin, czy pogrzebów. Ceremonie dworskie obwieszczał
Dzwon Zygmunt. Uroczystości odbywały się w Kaplicy Zygmuntowskiej, przy udziale rodziny
królewskiej , całego dworu oraz zaproszonych gości.
Na krużgankach: Krużganki pełniły rolę korytarza, którym przechodziło się między
komnatami, czyli pokojami mieszkalnymi. Krużganki prowadziły również na wyższe piętra.
Można było na nich spotkać członków rodziny królewskiej, ważnych urzędników, poselstwa
zagraniczne, a także licznych przedstawicieli artystów, poetów i młodych paziów. Tam
można było porozmawiać, wymienić ważne informacje, poplotkować i oglądać to co działo
się na dziedzińcu.
Uczta: Jedną z ulubionych rozrywek mieszkańców Wawelu było ucztowanie. Przed ucztą
myto ręce
w specjalnie podanych naczyniach. Korzystano również ze sztućców co nie było powszechne
w tych czasach. Uczcie towarzyszyli muzycy, którzy umilali czas podczas biesiady. Na
królewski stół podawano często potrawy „zamaskowane”. Uczestnicy uczty musieli
odgadnąć jakie to danie.
Bale: Ucztom towarzyszyły bale. Szczególną popularnością cieszyły się tańce włoskie.
Podczas tańców prowadzono miłe rozmowy.
Kuchnia: Wraz z przybyciem królowej Bony rozpowszechniła się również kuchnia włoska.
Chętnie spożywano nowe warzywa zwane „włoszczyzną”, ale nie stroniono również od
mięs, ryb i drobiu.
Polowanie: Do popularnych rozrywek dworu należała także jazda konna oraz organizowane
często polowania na grubego zwierza: jelenia, dzika, niedźwiedzia.
BINGO- KARTY PRACY UCZNIA
1. KRUŻGANEK
2. ATTYKA
3. ARRAS
4. WŁOSZCZYZNA
5. WAWEL
6. PAŹ
7. KASETON
8. KOPUŁA
9. BONA SFORZA
BINGO HISTORYCZNE – DEFINICJE – KARTA DLA NAUCZYCIELA
1. KRUŻGANEK – otwarty z jednej strony korytarz biegnący
wzdłuż ścian budowli
2. ARKADA – łuk oparty na dwóch kolumnach
3. ARRASY – dekoracyjne tkaniny, przedstawiające postaci ludzi
i zwierząt oraz krajobrazy najczęściej o tematyce biblijnej
i mitologicznej
4. WŁOSZCZYZNA – warzywa (takie jak sałata, por i in.),
przywiezione przez Bonę z Włoch
5. WAWEL – siedziba władców Polski
6. PAŹ – chłopiec wywodzący się z rodu szlacheckiego, pełniący
służbę na dworze królewskim, magnatów lub książąt ( w celu
zdobycia wychowania i poznania życia dworskiego)
7. KASETON – zagłębienia w suficie, w których umieszczano
rzeźbione głowy
8. KOPUŁA – półkoliste sklepienie przykrywające dach budowli
9. BONA SFORZA – żona Zygmunta I Starego i matka Zygmunta II
Augusta
ZYGMUNT I STARY
ZYGMUNT II AUGUST
BONA SFORZA