Konkurs Moja Wielkopolska - test 2011 (odpowiedzi)

III WOJEWÓDZKI KONKURS WIEDZY O REGIONIE
„MOJA WIELKOPOLSKA”
ETAP PISEMNY – 17 lutego 2011 r.
Miejsce na wpisanie kodu:
Czas rozwiązywania zadań: 45 minut
Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 100 punktów.
Powodzenia!
ZADANIE 1 – OD STÓP DO GŁÓW
Wyjaśnij znaczenie słów gwarowych. W tym celu połącz w pary nazwy gwarowe z nazwami w języku
literackim. Odpowiedzi zapisz w tabeli. Za zadanie można otrzymać maksymalnie 8 punktów.
GWARA:
1 – ancug
2 – badejki
3 – bryle
4 – glazejki
5 – jupka
6 – laczki
7 – mantel
8 – trzewiki
JĘZYK LITERACKI:
A – okulary
B – obuwie domowe
C – garnitur
D – buty
E – rękawiczki
F – płaszcz
G – kąpielówki
H – kurtka
1
C
2
G
3
A
4
E
5
H
6
B
7
F
8
D
ZADANIE 2 – WIELKOPOLSKIE KOPALINY
Dokończ zdania wpisując prawidłową odpowiedź. Nazwy miejscowości wybierz spośród podanych.
Za zadanie można otrzymać maksymalnie 5 punktów.
Węgiel brunatny wydobywany jest w rejonie ……Konina…………. i ………Turku……………… .
Sól kamienna wydobywana jest w rejonie ………Kłodawy……………. i …………Mogilna…………… .
Gaz ziemny wydobywany jest w rejonie ………Kościana…………………… .
MIEJSCOWOŚCI DO WYBORU: Kłodawa, Konin, Kościan, Mogilno, Turek
1
ZADANIE 3 – KRZYŻÓWKA KOLEJOWA
Rozwiąż krzyżówkę. Litery w wyróżnionych kratkach utworzą hasło główne.
Za zadanie można otrzymać maksymalnie 14 punktów.
1.
B
I
S
K
U
P
I
N
P
A
D
E
R
A
R
C
I
N
J
O
R
D
A
N
W
Ó
Z
G
O
Ł
U
C
J
E
Z
I
O
A
R
O
K
W
I
G
N
W
I
R
A
2.
M
3.
4.
5.
6.
7.
B
8.
9.
10.
11.
12.
D
R
Z
E
W
S
H
Ó
W
R
S
K
O
A
T
R
A
K
I
E
Z
N
O
T
U
S
Z
K
I
(1) Nazywany „polskimi Pompejami”.
(2) Nazwisko pianisty, którego przybycie do Poznania w grudniu 1918 r. było impulsem do wybuchu
Powstania Wielkopolskiego.
(3) Imię świętego, który 11 listopada odbiera z rąk prezydenta Poznania klucze do bram miasta.
(4) Imię pierwszego biskupa Polski.
(5) Zamieszkał w nim Michał Drzymała.
(6) Miejscowość słynąca z waz i żubrów.
(7) Duży sztuczny zbiornik retencyjny na Warcie.
(8) Styl architektoniczny pełen przepychu lub epoka, w której popularne były portrety trumienne.
(9) Koźlak, paltrak lub holender - niegdyś charakterystyczny element wielkopolskiego krajobrazu ze
śmigłami.
(10) Pierwsza stolica Polski.
(11) Znajdują się w Gnieźnie, na nich przedstawione zostały sceny z życia św. Wojciecha.
(12) Budynek, w którym mieszkają poznańskie koziołki.
HASŁO GŁÓWNE: …parowozownia………………………………………………………………………
W jakim mieście Wielkopolski znajduje się czynny obiekt, którego nazwa stanowi rozwiązanie krzyżówki?
ODPOWIEDŹ: ……W Wolsztynie………………………………………………………………………….
2
ZADANIE 4 – WSPÓLNY MIANOWNIK
Cyframi od 1 do 8 oznaczone zostały ciągi nazw miejscowości. Dobór miejscowości nie jest
przypadkowy. W ramach każdego ciągu istnieje element wspólny, który łączy z sobą wszystkie
wymienione miejsca. Dla ułatwienia cechy te wypisaliśmy poniżej. Obok każdej z nich należy
wpisać jedną cyfrę oznaczającą ciąg, dla którego dana cecha stanowi element wspólny. Za
zadanie można otrzymać maksymalnie 8 punktów.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
Poznań – Ostrów Lednicki – Gniezno – Strzelno – Kruszwica
Międzyrzecz – Wschowa – Mogilno – Żnin – Wałcz
Dobra – Dolsk – Stawiszyn – Krzywiń – Wielichowo
Powidz – Anastazewo – Środa – Zaniemyśl – Stare Bojanowo – Śmigiel
Gostyń – Górka Klasztorna – Borek Wielkopolski – Licheń Stary – Rokitno
Koło – Konin – Śrem – Oborniki – Międzychód
Dziekanowice – Osiek nad Notecią – Wolsztyn – Poznań
Przemęt – Żerków – Sieraków – Pszczew – Rogalin
…(6)…. – miejscowości, przez które przepływa Warta
…(7)…. – miejscowości, w których znajdują się skanseny lub muzea ze zbiorami etnograficznymi
…(5)…. – miejscowości – sanktuaria
…(3)…. – najmniejsze pod względem liczby ludności miasta w Wielkopolsce
…(4)…. – miejscowości położone przy czynnych liniach kolei wąskotorowej
…(8)…. – miejscowości, od których wywodzą się nazwy wielkopolskich parków krajobrazowych
…(1)…. – miejsca położone na Szlaku Piastowskim
…(2)…. – miejscowości położone poza granicami województwa wielkopolskiego; zaliczane do
Wielkopolski jako regionu historyczno-kulturowego
ZADANIE 5 – NA PRZESTRZENI WIEKÓW
Utwórz chronologiczny ciąg wydarzeń, rozpoczynając od najstarszego. Pomogą w tym Tobie poniższe daty.
Obok każdej z nich wpisz literę odpowiadającą wydarzeniu, które miało miejsce w danym roku. Za zadanie
można otrzymać maksymalnie 8 punktów.
•
•
•
•
•
•
•
•
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
968 r. - …F…
1238 r. - …C…
1519 r. - …H…
1655 r. - …A…
1806 r. - …D…
1848 r. - …G…
1918 r. - …B…
1957 r. - …E…
Początek „potopu” szwedzkiego w Wielkopolsce
Wybuch Powstania Wielkopolskiego
Lokacja Gniezna – pierwszego miasta w Wielkopolsce
Przybycie Napoleona do Poznania
Utworzenie Wielkopolskiego Parku Narodowego
Utworzenie w Poznaniu pierwszego biskupstwa
Uruchomienie pierwszej w Wielkopolsce linii kolejowej
Założenie Akademii Lubrańskiego w Poznaniu
3
ZADANIE 6 – ZA GÓRAMI, ZA LASAMI…
Poniżej znajdują się fragmenty 10 wielkopolskich legend, oznaczone literami od A do J. Połącz je
z tytułami legend, wpisując obok każdego z nich wybraną literę. (Uwaga! Jeden tytuł legendy nie pasuje
do żadnego fragmentu, wpisz obok niego X). Za zadanie można otrzymać maksymalnie 10 punktów.
A. „Przez wieki mieszkańcy okolicy pokazywali widoczne w kamieniu zagłębienia, które są ponoć
śladami jego obuwia, pastorału i księgi.”
B. „Ptak zatoczył łuk nad wiekowym dębem i wówczas jeden z wojów Lecha dostrzegł w koronie
drzewa gniazdo białych orłów.”
C. „Kiedy córka starosty dowodzącego obroną zamku dowiedziała się, że wobec przewagi wroga
obrońcy przygotowują się do poddania, nie chcąc patrzeć na hańbę ziomków rzuciła się w wody
pobliskiego jeziora Smolary.”
D. „Pod głazem położonym w lasach na południe od Gołuchowa śpią rycerze. Zbudzą się i staną do
boju, kiedy wiara Polaków znów będzie zagrożona.”
E. „Blada rączka powoli schowała się w piachu cmentarnym, a ksiądz wziął rózgę brzozową z ręki
matki i utknął ją na mogile.”
F. „Rozległ się srogi okrzyk >>Kali! Kali!<< i rozpoczął bój potomków Lecha, Czecha i Rusa
o prawo do ubitego tura – króla puszczy.”
G. „Nagle z głębi puszczy dał się słyszeć tętent koni. Zarówno książę, jak i smolarze przekonani byli, że
nadciąga drużyna książęca. Napastnicy porzucili łup i zbiegli. Jak się później okazało, nie była to
drużyna księcia, lecz tabun koni pasący się na leśnych polanach, spłoszony przez jakiegoś
drapieżnika.”
H. „Cichuteńko otwierają się przeszklone drzwi prowadzące na taras zamkowy. Postać spogląda na
ciemniejący tuż za fosą zamkowy park, a gdy wybije północ, z ciemności nocy wyłania się kolejna
zjawa.”
I. „Gdy wędrowiec opuszczał gościnny dom, suto wynagrodził jego gospodarzy. Bogacze
dowiedziawszy się o tym chcieli swój błąd naprawić, lecz za okazaną chciwość ich wieś wraz
z domostwami zapadła się i została zalana.”
J. „Lech rozpoznał na ich czele swych dwóch braci – Czecha i Rusa. Wykrzyknął wówczas radośnie
>>Poznaję! Poznaję!<<. Rozpalono więc ognisko i biesiadowano.”
…J…. – Legenda o powstaniu poznańskiego grodu
…F…. – Legenda o powstaniu Kalisza
…G…. – Legenda o założeniu Konina
…B…. – Legenda o założeniu Gniezna
…A…. – Legenda o głazie św. Wojciecha
…D…. – Legenda o głazie św. Jadwigi
…E…. – Legenda o brzozie gryżyńskiej
…X…. – Legenda o żnińskich dzwonach
…H…. – Legenda o Białej Damie z Kórnika
…I…. – Legenda o Jeziorze Świętym koło Obry
…C…. – Legenda o starościance Hance z gołanieckiego zamku
4
ZADANIE 7 – ZNANI WIELKOPOLANIE I MIEJSCA Z NIMI ZWIĄZANE
Z każdą z poniższych miejscowości związana jest jedna z wymienionych osób. Utwórz pary miejscowośćosoba, wpisując imiona i nazwiska znanych Wielkopolan w wykropkowane miejsca. Za zadanie można
otrzymać maksymalnie 8 punktów.
•
•
•
•
•
•
•
•
WINNA GÓRA
ZANIEMYŚL
BISKUPIN
GNIEZNO
RUSSÓW
KÓRNIK
TUREW
PIŁA
- …Jan Henryk Dąbrowski……………
- …Edward Raczyński....………………
- …Józef Kostrzewski.…………………
- …Bolesław Chrobry.…………………
- …Maria Dąbrowska.…………………
- …Tytus Działyński...…………………
- …Dezydery Chłapowski..……………
- …Stanisław Staszic..…………………
OSOBY DO WYBORU:
Bolesław Chrobry, Tytus Działyński, Maria Dąbrowska, Stanisław Staszic,
Edward Raczyński, Dezydery Chłapowski, Jan Henryk Dąbrowski, Józef Kostrzewski
ZADANIE 8 – PROFESJE ZNANYCH WIELKOPOLAN
Wśród znanych Wielkopolan byli zarówno lekarze, jak i podróżnicy oraz przedstawiciele wielu innych
zawodów. Poniżej znajdują się nazwy siedmiu profesji. Każdą z nich zajmowały się tylko dwie z czterech
wymienionych osób (oznaczonych literami od A do D). W kratki obok każdej profesji wpisz litery
odpowiadające dwóm wybranym osobom. Za zadanie można otrzymać maksymalnie 14 punktów.
A
PODRÓŻNICY
C
A – Paweł Edmund Strzelecki
B – Cyryl Ratajski
LEKARZE
C
C – Arkady Fiedler
D – Heliodor Święcicki
D
A – Hipolit Cegielski
B – Karol Libelt
RZEŹBIARZE
C – Karol Marcinkowski
D – Józef Struś
B
D
A – Edward Raczyński
B – Marcin Rożek
C – Stanisław Staszic
D – Władysław Marcinkowski
A
OSOBY DUCHOWNE
B
A – Jan Lubrański
B – Jakub Wujek
GENERAŁOWIE
C – Karol Marcinkowski
D – Józef Wybicki
A
D
A – Dezydery Chłapowski
B – Marceli Motty
C – Tadeusz Szeligowski
D – Józef Dowbor-Muśnicki
5
B
KOMPOZYTORZY
C
A – Arkady Fiedler
B – Feliks Nowowiejski
POECI
C
C – Karol Kurpiński
D – Jan Lubrański
D
A – Dezydery Chłapowski
B – Stanisław Taczak
C – Adam Asnyk
D – Kazimiera Iłłakowiczówna
ZADANIE 9 – KRAJOBRAZY PARKÓW… KRAJOBRAZOWYCH
Dopasuj opis charakterystycznego krajobrazu do parku, w którym występuje, zaznaczając właściwą literę
przy opisie. Za zadanie można otrzymać maksymalnie 6 punktów.
1.
a)
b)
c)
Szeroka, płaska, okresowo zalewana dolina rzeczna, z licznymi starorzeczami i wydmami.
Park Krajobrazowy Promno
Powidzki Park Krajobrazowy
Nadwarciański Park Krajobrazowy
2. Największy w Polsce kompleks wielkopowierzchniowych stawów rybnych, powstałych w dolinie
rzeki.
a) Pszczewski Park Krajobrazowy
b) Rogaliński Park Krajobrazowy
c) Park Krajobrazowy Dolina Baryczy
3. Krajobraz o bogatej rzeźbie terenu, z licznymi pagórkami polodowcowymi, porośniętymi przez
rozległe połacie dużego kompleksu leśnego; wśród lasów liczne, stosunkowo niewielkie zbiorniki
wodne i drobne cieki.
a) Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka
b) Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego
c) Nadgoplański Park Tysiąclecia
4. System rynnowych jezior polodowcowych, wśród których wyróżniają się dwa wąskie, długie i
głębokie akweny z urozmaiconą linią brzegową, stanowiące jedne z największych zbiorników
wodnych regionu.
a) Park Krajobrazowy Dolina Baryczy
b) Żerkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy
c) Powidzki Park Krajobrazowy
5. Rolniczy krajobraz kulturowy z licznymi pasami i alejami zadrzewień śródpolnych oraz wieloma
drobnymi oczkami wodnymi.
a) Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka
b) Park Krajobrazowy Promno
c) Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego
6. Otwarty, rolniczy krajobraz kulturowy wraz z licznymi, cennymi pamiątkami archeologicznymi,
między innymi z czasów początków polskiej państwowości.
a) Przemęcki Park Krajobrazowy
b) Lednicki Park Krajobrazowy
c) Żerkowsko – Czeszewski Park Krajobrazowy
6
ZADANIE 10 – MIASTA I SĄSIEDZI
Na mapie literami oznaczone zostały województwa sąsiadujące z województwem wielkopolskim, zaś
cyframi pięć byłych miast wojewódzkich. Przyporządkuj litery nazwom województw oraz cyfry nazwom
miast. Za zadanie można otrzymać maksymalnie 12 punktów.
WOJEWÓDZTWA:
• dolnośląskie
• kujawsko-pomorskie
• lubuskie
• łódzkie
• opolskie
• pomorskie
• zachodniopomorskie
MIASTA:
• Leszno
• Kalisz
• Konin
• Piła
• Poznań
- …E…..
- …B…..
- …F…..
- …C…..
- …D…..
- …A…..
- …G…..
- …2…..
- …4…..
- …5…..
- …3…..
- …1…...
ZADANIE 11 – CAŁA PRAWDA O PARKACH
Przeczytaj poniższe zdania, a następnie wpisz literę P obok zdań prawdziwych oraz F obok zdań
fałszywych. Za zadanie można otrzymać maksymalnie 7 punktów.
P
F
P
P
P
F
F
Niezwykła galeria drewnianych rzeźb ptaków powstała w miejscowości Górsko, położonej w
samym „sercu” Przemęckiego Parku Krajobrazowego.
„Brama III Tysiąclecia” w kształcie ryby – ośrodek corocznych spotkań młodzieży
chrześcijańskiej znajduje się nad jeziorem Gopło w Nadgoplańskim Parku Tysiąclecia.
Generał Dezydery Chłapowski zasłynął jako jeden z twórców rolnictwa ekologicznego, które
rozwijał na terenie obecnego parku krajobrazowego, który nosi jego imię.
Liczne wątki „Pana Tadeusza” (np. opowieść o kawiarce, Jankielu, arcyserwisie) stanowią
prawdopodobnie efekt pobytu Adama Mickiewicza w pałacu w Śmiełowie na terenie
Żerkowsko – Czeszewskiego Parku Krajobrazowego.
Na obszarze Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego i Powidzkiego Parku Krajobrazowego
lub w ich bezpośredniej bliskości znajdziemy obiekty przypominające, że w czasie zaborów
były to tereny pogranicza rosyjsko – pruskiego.
Słynna Wyspa Konwaliowa, chroniona jako rezerwat przyrody, na której rosną konwalie o
unikatowym, różowym kolorze, znajduje się na Jeziorze Radomierskim w Pszczewskim Parku
Krajobrazowym.
W Centrum Edukacji Regionalnej i Przyrodniczej w Mniszkach położonym na terenie
Rogalińskiego Parku Krajobrazowego można poznać tajniki ginących zawodów – kowala,
szewca, garncarza czy pszczelarza.
7